Promokod muddati 20-sentyabrgacha uzaytirildi.

Ассалому алайкум, дўстлар!
Кузатувчиларим Хондамир Муслимов акамни яхши билишади. Менинг яна бир акам – Санжар ака бор. У киши кўп йиллар давлат ва тижорат ташкилотларида раҳбарлик лавозимларида ишлаб келганлар.

Бошқарув масалалари бўйича улар билан доимо қизиқарли суҳбатлар бўлиб туради. Афсуски, шу пайтгача уларни ёзиб олмаган эдим.

Яқинда Санжар акам уйимизга келганларида, танишларимиз билан узоқ суҳбат бўлди. Мен уни ёзиб олдим, кейинги кунлари очиқ қолган мавзуларни аниқлаштирдик. Орада баҳслар ҳам бўлди, лекин кўп фойдали маълумот олдим.

Ушбу суҳбатнинг муҳим қисмларини савол-жавоб шаклида тақдим этдим. Умид қиламанки, кўпчилик учун фойдали бўлади.

Тизимли паразитлар. Ташкилот ва тафаккурдаги яширин кучлар ҳақида Санжар Муслимов билан суҳбат

Кўзга кўринмас тизим ичида тизим

Савол: Танишим бўлган тадбиркор ўсиш чегарасига етиб қолди. Бошида жуда яхши бошлаган эди, энди эса шиша деворга урила ётгандек. Тренингларга қатнашади, китоблар ўқийди, нима қилиш кераклигини тушунаётгандек, лекин одатий фикрлар уни орқага тортмоқда. Бизнесда ғалати турғунлик пайдо бўлди - гўё ҳамма нарса ишлаётгандек, мижозлар бор, пул айланмоқда, аммо ўсиш йўқ. Одамларни алмаштиради, янги тизимларни жорий қилади, лекин ярим йилдан сўнг ўша муаммолар бумерангдек қайтиб келади. Тизимда нима муаммо?

Жавоб: Сен айтаётган тизимда бошқа бир тизим яшаяпти - яширин, паразит тизим. Шиллиққурти зарарлайдиган паразитни биласанми? У шиллиққуртни дарҳол ўлдирмайди. Паразит у билан озиқланади, унда йиллаб яшайди. Аммо кўпайиш вақти келганда - у шиллиққуртни ақлдан оздиради, очиқ жойга чиқишга мажбур қилади, қушлар кўриши учун унинг шохчаларини ёрқин ва ҳаракат қилувчи қилади. Қуш шиллиққуртни ейди, паразит қушда кўпаяди, ахлати билан чиқади ва ердаги янги шиллиққуртни зарарлайди.

Эътибор бер - паразитнинг мақсади шиллиққуртнинг яшаб қолиши билан умуман боғлиқ эмас. Бироқ у шиллиққуртнинг хатти-ҳаракатини тўлиқ назорат қилади, уни аниқ ўлимга етаклайди. Дўстингнинг миясида ҳам худди шундай паразитлар бор - одатий фикрлар, англанмаган ишончлар, энди ишламайдиган эски муваффақият моделлари. У ақл билан нима қилиш кераклигини тушунади, режалар тузади, аммо ҳал қилувчи пайтда паразитларнинг буйруғини бажаради. Энг даҳшатлиси - у буни ўзининг шахсий қарорлари деб ўйлайди.

Радикал ташхис

Савол: Агар раҳбар тизим ичида бўлса, муаммони қандай кўриш мумкин? Ахир у ҳар куни шу қозонда қайнайдику.

Жавоб: Бунинг йўлларидан бири: раҳбар бирдан ғойиб бўлиши керак. Рамзий маънода эмас - жисмонан. Қайтиш санасини айтмасдан, алоқа усулларини қолдирмасдан, тушунтирмасдан шаҳардан чиқиб кетиши керак. Ҳеч қандай кузатув бўлмаслиги керак - корпоратив чатлар, камералар, ҳисоботлар ҳақида унутиш лозим. Камида икки-уч ҳафта тўлиқ изоляцияда бўлиши керак.

Тушунаяпсанми, тизим унинг кундалик таъминотига - тасдиғига, қарорларига, ҳатто йиғилишларда қовоқ солишига ҳам ўрганиб қолган. Ходимлар унинг кайфиятини ўқишни, реакциясини олдиндан билишни ўрганишган. Бу таъминот тўсатдан йўқолганда, тизим ўзининг ҳақиқий юзини кўрсатишга мажбур бўлади. Сув қалқиши тубни очиб қўйгани каби - аслида ким ўз манфаатини кўзлаётганини, қайси жараёнлар фақат сўзда мавжудлигини, ҳақиқий бўшлиқлар қаердалигини кўрасан.

Савол: Хўжайин ғойиб бўлганда айнан нима содир бўлиши мумкин?

Жавоб: Тўртта классик сценарий бор, мен уларни ўнлаб марта кузатганман.

Биринчиси - яширин саботаж фош бўлади. Раҳбар ўзига ишонгандек ишонадиган ўша садоқатли ўринбосар кутилмаганда ғалати қарорлар қабул қила бошлайди. Ёмон ниятда эмас - шунчаки хўжайиннинг кундалик қўллаб-қувватлашисиз ўзининг ҳақиқий малакасини кўрсатади. Ёки бош бухгалтер, меҳрибон аёл, ўзи алоҳида муносабатда бўлган таъминотчиларга тўловларни тезлата бошлайди, баъзиларига кечиктиради.

Иккинчиси - асосий функцияларнинг ишдан чиқиши. Маълум бўладики, бутун компания савдо бўлимидаги мижозлар билан барча келишувларни хотирасида сақлайдиган битта одамга боғлиқ экан. Ёки цех бошлиғи ҳар бир сменани шахсан назорат қилгани учунгина ишлаб чиқариш ишлаётган экан.

Тўлиқ матн Телеграфда.

Давоми👇

аввали👆

Учинчи ҳолат – раҳбарнинг ғурури учун энг оғриқли. Раҳбарсиз компания бирданига яхшироқ ишлайди. Қарорлар тезроқ қабул қилинади, одамлар ташаббус кўрсатишдан қўрқмайди, муҳит жонланади. Маълум бўлишича, тизимдаги асосий тўсиқ асосчининг ўзи экан.

Тўртинчиси - тизим ўзгаришга учрай бошлайди, мавжудликнинг янги шаклларини излайди. Норасмий лидерлар, тасодифий иттифоқлар, яширин қарор қабул қилиш марказлари пайдо бўлади.

Бошқариладиган инқироз

Савол: Бундан ҳам назорат қилинадиган усул борми? Ҳамма ҳам бир ойга ғойиб бўлишга тайёр эмас.

Жавоб: Бошқариладиган стресс-тест - тиббиётда юракни югуриш йўлакчасида текширгандай. Яширин муаммолар юзага чиқиши учун сунъий силкиниш яратасан.

Масалан, компанияни йирик холдингга сотиш ҳақида миш-миш тарқатасан. Расман эмас - шунчаки керакли одамларга тасодифан бир-икки сўз айтиб қўясан. Ва кузатасан. Резюмесини янгилаш учун ким биринчи бўлиб югуради? Рақибларга маълумот бериш учун ким шошилади? Ким янги хўжайинлар олдида ўз ўрнини мустаҳкамлашга уринади? Ким, аксинча, ўз қимматини кўрсатиш учун самаралироқ ишлай бошлайди?

Ёки одатий ИТ тизими ўрнига янги ИТ тизимини жорий этиш. Янги CRM ёки ERPга ўтишни эълон қиласан ва тизимнинг ўзгаришларга қандай муносабатда бўлишини кузатасан. Ким фаол қаршилик кўрсатишни бошлайди? Қайси бўлимларда кутилмаганда ўтказиб бўлмайдиган муҳим жараёнлар пайдо бўлади? Эски тизим йўқолгач, қандай яширин ҳисоб схемалари юзага чиқади?

Ёки тўсатдан инвентаризация эълон қилиш ва натижаларга эмас, балки реакцияларга эътибор қаратиш. Ким ваҳимага тушади? Қайси бўлимларда шошилинч тартиб ўрнатиш бошланади? Қандай схемалар фош бўлади?

Савол: Ахир бу манипуляция-ку. Ўз ходимларини алдаш ахлоққа тўғри келадими?

Жавоб: Бу ерда экологик хавфсизлик ва маҳорат масаласи - зарур ташхис ва ишончни қўпол равишда бузиш ўртасидаги мувозанатни сақлаш қобилияти муҳим. Бу эҳтиёткорликни талаб қиладиган санъат. Аммо муқобил вариантни ўйлаб кўр - раҳбар йиллар давомида бошини деворга уриши, яхши одамларни нотўғри шубҳалар билан ишдан бўшатиши, ҳеч нарса бермайдиган қимматга тушадиган кераксиз тизимларини жорий этиши мумкин. Ҳақиқий муаммолар эса кўзга кўринмас ўсимта каби ичкаридан чириб бораверади.

Паразитлар анатомияси

Савол: Паразит фикрлар қандай пайдо бўлади? Улар қаердан келиб чиқади?

Жавоб: Мураккаб саволларга оддий жавоб топиш эҳтиёжимиздан. Тадбиркор ноаниқликка дуч келганда - сотувларнинг пасайиши, асосий ходимнинг кетиши, янги рақобатчининг пайдо бўлиши - стресс ҳолатидаги миямиз тезда тушунтириш яратади. Онгимизда: "Бу иқтисодий инқироз" деган фикр пайдо бўлади. Ёки: "Ҳозирги одамлар аввалгидек эмас". Ёхуд классик: "Шунчаки кўпроқ ишлаш керак". Бу соддалаштиришлар тушуниш ва назорат қилиш иллюзиясини беради.

Аста-секин улар ишонч тизимига айланади. Бундай паразитларнинг уч тури мавжуд бўлиб, улар бир-бири билан боғлиқ ҳолда ишлайди.

Сохта ижобий (псевдопозитив) паразитлар энг хавфли ҳисобланади. Ички овоз: "Менда одамларга нисбатан алоҳида сезги бор" деб таъкидлайди. Ёки "Менинг маҳсулотим бозордаги энг яхшиси" деб ишонтиради. Ёхуд "Инқироз - бу ўсиш учун имконият" деб тинчлантиради.

Улар муваффақият иллюзиясини яратади, танқидий фикрлашни ўчиради, ҳақиқий муаммоларни кўришга тўсқинлик қилади. Раҳбар уларнинг таъсири остида салбий белгиларни эътиборсиз қолдиради, танқидни эшитмайди, ўзгаришлар учун қулай пайтни бой беради.

Нейтрал паразитлар одатийлик фонини яратади. Паразит фикр: "Бизнес - бу бизнес, ҳамма жойда шундай" деб шивирлайди. Ёки: "Бу бизнинг бозоримизнинг ўзига хослиги". Ёхуд: "Бу оддий иш жараёни, ҳаммаси жойида". Улар ҳушёрликни сусайтиради, ҳатто корхона қийинчиликка учраганда ҳам, ҳамма нарса тўғри кетаётгандек туйғу уйғотади.

Салбий паразитлар жорий тизимнинг қўриқчиларидир. Улар: "Бизнинг мамлакатда ҳалол пул топиб бўлмайди" деб уқтиради. Ёки "Яхши мутахассислар кичик бизнесга кирмайди" деб ишонтиради. Ёхуд: "Мен ўсиш қобилиятига эга эмасман" деб тўлиқ тўсиб қўяди. Улар қўрқув ва ўрганилган ожизлик орқали ўсишга бўлган уринишларни тўхтатиб қўяди.

Тўлиқ матн Телеграфда.

Охири кейинги пост👇

аввали 👆

Ўзгариш йўли

Савол: Одам бу паразитлардан ўзи халос бўла оладими?

Жавоб: Назарий жиҳатдан ҳа. Аммо унинг тажрибалар учун 5-10 йил вақти борми? У ўзи ҳақидаги оғриқли ҳақиқатларга тайёрми? Фикр паразитлари шунчаки ёмон одатлар эмас. Бу унинг энергияси, вақти, ресурслари билан озиқланадиган бутун бир экотизимдир. Улар унга муҳим нарсани беради - назорат иллюзияси, муваффақиятсизликларни оқлаш, оғриқли ҳақиқатдан ҳимояланиш.

Раҳбар ўз устида ишлаб ўзининг одатий вазияти, қарашларидан ақлан ташқаридан кузата оладиган мақомга кўтарила олиши зарур. Бу жуда қийин.

Буни осонлаштириш учун ташқаридан кимдир - паразит эгасининг ўзи кўра олмайдиган нарсани кўрадиган ташқи кузатувчи керак. Бу бизнес учун руҳий даволашга ўхшайди. Маслаҳатчи «Ташқи виждон», ҳақиқатни кўрсатувчи кўзгу вазифасини бажаради. У фикрлашнинг эски қолипига қайтишга йўл қўймайди.

Савол: Бу паттерн-қолипларни таҳлил қилишнинг аниқ усуллари борми?

Жавоб: Бутун бир қурол-аслаҳа бор. Энг самарали усул - реал мулоқотлар таҳлили. Корпоратив чатлардаги ярим йиллик ёзишмалар, йиғилишлар ёзувлари, электрон хатларни олиб, такрорланувчи паттернларни изласан. Қайси муаммолар ойма-ой муҳокама қилиниб, ечим топилмаяпти? Қайси иборалар мантра каби такрорланади? Мулоқот тўсиқлари қаерда пайдо бўлади?

Одамлар, кўпинча ўзлари билмаган ҳолда, суҳбатда ёлғон гапиришади. Ютуқларини бўрттириб кўрсатишади, зиддиятларни яширишади, раҳбар эшитишни истаган гапларни айтишади. Аммо иш чатларида, бўлимлар ўртасидаги ёзишмаларда ҳақиқий манзара кўринади. Ким қарорларни бузаётгани, ким ахборот бўшлиқларини яратаётгани, ҳақиқий кескинлик нуқталари қаердалигини кўриш мумкин.

Бироқ бу ерда катта тузоқ бор. Бу маълумотларни ким таҳлил қилади - раҳбарнинг ўзими ёки унинг паразитларими? У фактларга ўз ишончлари нотўғри кўзгуси орқали қарайди. Сотувларнинг пасайиши ҳақидаги маълумотларда паразит ходимларнинг дангасалигини кўради. Бўлимлар ўртасидаги келишмовчиликларни усиз ҳамма нарса барбод бўлишининг исботи деб билади. Шунинг учун корпоратив паразитлар билан зарарланмаган ва ҳақиқий вазиятни кўра оладиган ташқи таҳлилчига зарурат бўлиши мумкин.

Муаммонинг моҳияти

Савол: Биз охир-оқибат нимага келяпмиз? Бунинг асосий сабаби нимада?

Жавоб: Танишинг безовта қилаётган нарса - бу унинг англанмаган, онгостидан чиқаётган овози. У паразитларни сезади, лекин уларни аниқ айта олмайди. Худди одам касаллик аломатлари аниқ кўринмасдан олдин ўзини ёмон ҳис қилганидек.

Аслида, муаммо бизнес тизимининг ўзида эмас. Муаммо тизим ичидаги кўринмас тизимда - компания ривожига зид бўлган ўз мақсадларига эга паразит тузилмададир. Биз аломатларни даволашга уриниб - одамларни, жараёнларни, стратегияларни ўзгартирамиз - паразитлар мослашади ва яшаб қолаверади.

Шу билан бирга раҳбар ўзининг ичи ақлий паразитларга тўла ва у ўша тизим ичидаги паразитлар билан уйғонликка кириб қолган, бири бирини боқиб келаётганлик эҳтимоли катта.

Раҳбар қабул қилиши керак бўлган биринчи нарса - у ўзи муаммонинг бир қисми эканлиги. Унинг фикрлаш тарзи, кўра олмайдиган томонлари, қўрқувлари - буларнинг барчаси ташкилий паразитлар учун озуқа муҳитидир.

Иккинчиси - тизим ичида туриб, холис ташхис қўйиб бўлмайди. Балиқ ўзи сузиб юрган сувни сезмайди. Учинчидан, ҳақиқий ўзгариш фақат ташқаридан бўлиши мумкин.

Агар у одатий нарсаларни янгилари билан, қулай нарсаларни самарали нарсалар билан, хом хаёлларни ҳақиқат билан алмаштиришга тайёр бўлса, биринчи қадам - тизимдан чиқишдир. Жисмоний ва руҳий жиҳатдан. Ташкилот паразитларини кўриш учун улардан узоқлашинг. Шундан сўнг ўзингизнинг ички паразитларингиз билан ишлашни бошлаш мумкин - бу энди кейинги босқичдир.

Бу йўл ҳамма учун эмас. У кўп йиллик саъй-ҳаракатлар шамол тегирмонларига қарши курашга сарфланган бўлиши мумкинлигини тан олиш учун жасорат талаб қилади. Ўзингиз ва бизнесингиз ҳақидаги севимли эътиқодларингиз шунчаки ҳимоя иллюзияларидан иборат эканлигини англаш керак. Бироқ, ўз муваффақиятидан бўғилаётганини ҳис қилаётган, доимо бир хил айланма йўлдан юришдан чарчаган одамлар учун бу ягона чиқиш йўли бўлиши мумкин.

Тамом.

Тўлиқ матн Телеграфда.

Мақсадингни эсла!

Санжар Муслимов билан иккинчи сухбат. Биринчиси.

«Дилемма»

Жамшид: Аввалги мақоламиз чиққанидан сўнг Далер деган ўқувчимиздан қизиқарли саволлар келди. У уч муҳим масалани кўтарган.

Биринчиси, янги ишни бошлашдаги ички дилемма ҳақида. Яъни бажариш ўрнига бажармаслик учун минг бир сабаб топилади. Кейин эса "бошлаганимда тўғри бўлармиди?" деб пушаймон бўламиз.

Иккинчиси, фикрлаш ва амалга ошириш орасидаги вақт оралиғини белгилаш масаласи.

Учинчиси эса ўз фикрларимиз ҳақиқатан ўзимизникими ёки ташқаридан сингдирилганми, буни қандай аниқлаш мумкинлиги ҳақида.

Санжар ака: Биринчи саволга жавоб қолган иккитаси учун ҳам калит бўлади. Асосий савол "дилемма" ҳақида, қолганлари унинг давоми. Ўзининг чинакам орзусини топган инсонда ажойиб нарса рўй беради. Уни янги ишдан тўсувчи шубҳалар пайдо бўлганда, бу шубҳалар душман эмас, балки ёрдамчига айланади. Улар фильтр вазифасини бажаради: агар иш орзуга мос келса – давом эт, келмаса – воз кеч.

Қалб орзуси фикрга айланганда бир қанча ҳимоя механизмларини келтириб чиқаради. Чунки у ҳам фикр, демак у ҳам тизим. Ҳар қандай тизимда эса мақсад, структура ва ҳимоя функцияси бўлади. Агар у инсонни ўз мақсадига эмас, балки бошқа мақсадларга ёки паразит фикрларга хизмат қилдираётган бўлса, янги иш режаси ҳам айнан "ҳукмрон фикр тизими" ихтиёрида бўлади. Биз билмаймиз Далерда қандай фикрлар ҳукмрон эканини.

Жамшид: Дейлик, киши сиз айтгандек ўз мақсад-орзусига эга эмас. У қандай топади уларни?

Санжар ака: Мана шу энг қийин иш. Кел, олдин аниқлаб олайлик. Далер саволини кимлар беради? Ўз ҳаёт йўналишини топиб олган одам бермаса керак. У изланишда бўлаётганга ўхшайди.

Масалан, бир аёл ўз ҳаёт йўлини яхши турмуш ўртоқ ва она бўлиш деб белгилаб, бахтини оиласи ва болалари келажаги билан боғласа, у бу саволни бермайди. Йўналиш аниқ. Нима ишлар қилиш, қандай танловлар қилиш равшан.

Ёки кимдир айтади мен доктор, айтайлик офтальмолог бўлиб, касбимда энг зўр мутахассис бўлмоқчиман. Бу ҳолатда ҳам инсон Далер саволлари билан қийналмайди.

Ҳатто кимдир айтса менга касб муҳим эмас, қаерда бўлсам ҳам роҳатли бўлса бас, топган пулим ейиш-кийиниш ва компьютер ўйинларига етса бўлди деса, унинг ҳам ҳаётий мезонлари аниқланган.

Ана энди ҳаёт йўлини топа олмайдиганларга келсак, уларнинг иши анча қийин...

Ўт ўчириш шланги

Жамшид: Эски замонларда киши ўз ҳаётини туғилган қатлам доирасидан ташқарида кўрмаган. Деҳқон боласи деҳқон, ҳарбий боласи ҳарбий, савдогарники савдогар. Ҳозир эса катта танловлар берилганидек кўринади, аммо одамлар, айниқса ёшлар гаранг бўлиб қолган. У ишдан бу ишга, у соҳадан бу соҳага ўтиб синаб кўраверади. Танловлар орасида изтироб чекади, доимо шубҳалар ичида яшайди.

Санжар ака: Айнан. Бундай одамлар ўт ўчирувчи шлангига ўхшайди. Катта босим остида чиқаётган сув шлангни у ёқдан бу ёққа отиб, сувни ҳамма ерга сочади. Ўт ўчирувчи қўлига олса сув зарбаси керакли жойга, ўт ўчиришга ёки экинларни суғоришга қаратилади. Ана ўша босим кишининг энергияси. Чиқаётган сув унинг ресурслари, кучи, вақти, яъни унинг умри.

Жамшид: Шлангни ушлаб турганчи? У ким ёки нима?

Санжар ака: У инсоннинг марказий "мен"и. Қалбми, руҳми, нафсми? Нима деб номласак, бўлаверадм. "Марказ" десак ҳам бўлади. Муҳими унда ихтиёр, ирода бор. Фақат ўша иродани қўллаши керак. У ё ўша босим остидаги шлангни ўз қўлига олади, ёки ўз ҳолича ҳаракатда ётишига қўйиб беради. Бошқа биров қўлига тушса, у инсон томошабин бўлиб ўз умри бошқаларнинг қўлида ишлатилаётганини кузатиб ўтади. Эртами-кечми сув босими тугайди ва ҳаёт тамом бўлади.

Жамшид: Бу ерда муаммо кўряпман. Киши ўз марказини топмаган бўлсачи? Ўша марказ аслида ўзиникими ёки бошқалар, атрофдагилар ёки умуман етти ёт бегоналарнинг қўлига тушиб қолдими? Буни қандай ажратади?

Телеграфда тўлиқ

давоми👇

аввали👆

Санжар ака: Унинг шланги бошқаларнинг ихтиёрига фақат "паразит фикрлар" сингдирилиши билан бўлади. Улар қандай ишлашини олдинги сафар гаплашгандик. Қайтариб ўтирмаймиз. Аммо эслатаман, паразит фикрларнинг бир тури ҳимоячи фикрлар.

Суҳбатимиз бошида айтдик, қандайдир янги ғоя келса ҳимоячи дарҳол ўзини кўрсатади! Савол шу ҳимоячи кимга хизмат қиляпти? Далер айтган "дилемма" туғилганда дарров ўзига савол бериши керак. Албатта шубҳалар ҳимоя қилмоқчи, аммо айнан нимани, кимни ҳимоясида? Менга энг яқин бўлган орзу, мақсадим, қадриятларим ҳимоясидами ёки катта паразит фикрнинг ҳимоя механизмими? Ўзи билан аниқ суҳбат ўтказиши керак шу дамда.

Жамшид: Далер ўша ҳимоя қилинаётган нарса унинг асл мақсади ёки сингдирилган бегона мақсад эканлигини қандай аниқлаши мумкин? Шу саволни қайта беряпман, негадир унга жавоб берилмагандек.

Санжар ака: Саволни бошқача белгилаймиз. Мақсади йўқ киши қандай қилиб ўз мақсадини аниқлайди? Ўйлаб топади эмас, аниқлайди. Чунки у мавжуд. Ўт ўчирувчи бор, ўчириш воситаси бор, ўт бор. Муаммо ўша ўт ўчирувчи ўзини унутган. Олов ва шлангни кўриб турса ҳам улар билан нима қилишни билмайди. Мақсад аввалидан берилиб бўлган. Инсон фақат ўша айнан нима унга берилганини "эслаш" керак.

«Мақсадингни эсла!»

Жамшид: Бу менга Платоннинг ғояларни эслаш ёки Гуржиевнинг ўзини эслаш таълимотини ёдимга соляпти.

Санжар ака: Бўлиши мумкин. Мен айтаётган нарса янгилик эмас. Уларни турли таълимотларда учратиш мумкин.

Жамшид: Ҳўп, уларни қандай эслайди?

Санжар ака: Кимдир қалби билан дарров ҳис қилиб олади. Юқорида оналик бурчини ўзига олган аёл ёки ўз касби ёки қулайлик принципларини асос қилиб олган инсонларни эсла. Ким учундир эса бу ҳал бўлмаган масала. Улар ҳақида гапирамиз.

У киши, шартли Далер, ўзи учун ёрқин келажакни тасаввур қилиши керак. Дейлик у катта завод эгаси, миллионер ёки катта сиёсат раҳбари бўлмоқчи. Ўша одамлар катта маррага етганда уларнинг атрофида нима бўлади? Далер миллионер ёки катта дипломат образига хаёлан кирганда ўзини қандай ҳис қилади? Қандайдир кўтаринки руҳ бўляптими? Кайфияти яхшиланиб ўзини бахтиёр, қониққан ҳис қиляптими? Туйғулар ижобий бўлса, эҳтимол мана шу унинг йўлидир. Ноқулайлик, хавотир, нохуш туйғулар келса, демак бу йўл уники эмас.

Ёки даҳоларни олайлик. Улар ўзларини қайсидир буюк мақсад учун бағишлайди. Кимдир қора танлилар ҳуқуқлари учун Америкада курашган, кимдир ҳўрланган қатламни қутқариш учун инқилобга ўзини топширган. Албатта улар охир мақсадни ҳаётларида кўрмайдилар, аммо кураш, фаолият шунга қаратилган бўлиши уларни ҳаракатга келтирган, бахтли ҳис қилдирган. Бу миссия масаласи. Миссиянинг эса якуни йўқ, у ўша инсон ҳаётидан ҳам каттароқ бўлиши керак. Муҳими мана шу миссия ҳис қилингандан сўнг ўша курашчилар ўзларини бахтли ҳис қилган. Улар жараённинг ўзидан топган лаззати барча қурбонликлари, азобларидан устун бўлган. Миссия, албатта, ҳамма учун эмас, бу алоҳида катта мавзу...

Жамшид: Бу ерда яна муаммо бор-да. У ўзи тасаввур қилган келажак...

Санжар ака: Эслаган... Келажакни «эслаш» муҳим. Чунки ЎЗИНГДА БОР нарсани эслайсан. Бу ҳудди ўтмишни эслагандек. Ўтмишимизни доим ўзимизга боғлаб хотирага оламиз. Келажак тасаввури ҳам чинакамига ўзимиздан келиб чиқиши керак.

Жамшид: «Эсланган» келажак уники бўлмасачи? Сохта, сингдирилган бўлсачи? Яъни бугун у бир нарсани орзу қилади, кечирасиз, эслайди. Кейин эртага яна бошқасини. Кимдир келиб "сен учун бу зўр" дейди, ақлий аргументлар ва ҳиссий эҳтирослар билан ишонтиради. У ишонади. Киришади. Кейин эса хато танлов бўлганидан афсусланади.

Санжар ака: Агар у ўз йўналишини топиб олган бўлса, бошқа ҳеч ким уни бу йўлдан чалғита олмайди. Ундаги қатъий эътиқод билан ишонган орзуси ташқи ҳужумни осонликча қайтаради. Чунки бу фикр, катта бир мураккаб фикр. Фикр эса, эсла айтганмиз, бу тизим. Тизим камида ўзининг мувозанатли ҳолатини сақлашга интилади.

Жамшид: Мен сизни шунчаки қўйиб юбормайман. Ўша орзусини топа олмаган одамларни билганим учун шу саволга қайтяпман. Келинг, уни топа олиш, ушлаш учун нима қилиш кераклиги ҳақида гапирайлик...

Телеграфда тўлиқ

давоми👇

аввали👆

Санжар ака: Тушуняпман. Аммо осон ечим билан одамларни алдамаган яхши. Бу оғир, давомий ички иш. Инсон ўзидан ташқарига чиқиб ўз фикр, ҳиссиётларини кузата олиши керак. Бу бир умрлик машқ...

Жамшид: Рефлексия... Муҳосаба, муроқаба.

Санжар ака: Ҳа, ўшалар.

Жамшид: Кўпчилик буни эплай олмайди. Сабри етмайди, интизоми... Асосан билими етишмайди. Ички паразит фикрлар билан чалғиб бу ишдан узоқлашиб кетади. Чалғитувчи нарсалар кўп ҳаётда. Масалан маиший муаммолар.

Санжар ака: Ҳа, бу фақат ҳаловат шароитида ишлайди. Қийин бўлгани учун ҳам ташқи бир "таҳлилчи"га мурожаат қилишади. Аввалги суҳбатимизни эсла. Раҳбар таҳлилчи консультант маслаҳатчига бекорга мурожаат қилмайди. Энг зўр подшоҳлар ҳам вазирсиз ёки ташқи маслаҳатчисиз бўлмайди.

Католиклар орасида юқори интеллектуал салоҳият ва катта сиёсий кучга эга бўлган, Марказий, Жанубий Америкада кўплаб давлатларга асос солган Иезуитлар тариқатида ҳам шундай анъана бўлган. Иезуит роҳиби ўз устида ишлаши учун бошқа ҳамкасби "Йўлбошчи" вазифасини бажарган. "Йўлбошчи" саволлар билан роҳиб ўз ички дунёсини тартибга сола олган, охирги мақсадлари, руҳий вазифалари, миссиясини қалби билан эслаган. Амир Темур пирлар билан маслаҳатлашганини, улар билан ёзишган мактубларни эсла. Бу ерда энг муҳим жиҳат, "мижоз" ва "йўлбошчи" ўртасида савол-жавоб форматида суҳбат бўлиши! Тўғри саволларда гап кўп.

Йўлбошчи ёрдами керакми?

Жамшид: Ташқи ёрдам... Бу ердан дарров савол келади. Уларни қаердан топса бўлади? Сохта гурулар, бузғунчи секталар, қаллоблар тузоғига тушиб қолиш осон бўлиб қолган.

Санжар ака: Ўша "йўлбошчи" маслаҳатчиларга эҳтиёж борлигидан улар усталик билан фойдаланишади. Лекин эҳтиёж объектив бор. Буни тарих кўрсатяпти. Албатта, бу эҳтиёж кимлардадир хал қилинган. Улар ўз қатлами таъсирида ёки қайсидир лаҳзада қилган танлови билан яшаётганлар. Ва кимдир ўзи мустақил изланишни танлайди. Бу ҳам бир йўл...

Жамшид: Ўзича ўз йўлини топа оладиганлар, «мустақил изловчилар» деб номлаб турайлик, турли «устоз», «йўлбошчилар», «маслаҳатчилар»га мурожаат қилишдан ҳеч нарса тўсамайди, шундайми??

Санжар ака: Албатта! Фақат ёндашув бошқача. Сен айтган мустақил изловчилар ўша донишмандлар гапига танқидий қарайди ва ички компасига, мезонлари билан гапларини ўлчайди. Мосини, кераклисини олиб, мос бўлмаганидан воз кечади. Аммо бу қанчалик самарали ёндашув, ўша изланувчининг тиришқоқлигига боғлиқ. Рефлексияга талаб долзарблигича қолаверади. Ҳеч қайси ёндашув юз фоиз натижани кафолат бермайди.

Жамшид: Ҳа, қийин экан...

Санжар ака: Ким осон бўлади деди?

Телеграфда тўлиқ

охири👇

Олдингиси

Фикр ва ҳаракат оралиғи

Жамшид: Хали иккинчи ва учинчи саволлар биринчисига боғлиқ дедингиз. Лекин келинг ўша иккинчи саволга аниқроқ жавоб бериб кўрайлик. "Фикрлаш ва ишни бошлаш ўртасидаги оралиқ вақт" ҳақида.

Санжар ака: Менга сенинг жавобинг қизиқ.

Жамшид: Бу савол менга методолог Георгий Щедровицкийнинг фикр-амалиёт концепциясини ёдимга солди. Унга кўра самарали тизимли иш фикр ва ҳаракат ўртасидаги узлуксиз алоқани талаб этади. Щедровицкий таъкидлаганидек, вазиятни таҳлил қилиш, ечимлар ишлаб чиқиш ва уларни амалга ошириш бошқарувни йўқотмасдан узлуксиз равишда давом этиши лозим.

Санжар ака: Эҳтимол шундайдир. Агар киши ўз ҳаётий мақсадини топа олса, яъни "ўт ўчирувчи кимлигини англаб қўлига босим остида сув бераётган шлангни олиб оловга йўналтирса", қайси вақт тафаккур юритиш, режалаш, рискларни баҳолаш ва қайси вақт бевосита ишга ўтишни аниқ белгилай олади. Бу ҳаракат ўз-ўзидан чиқади. Чунки унинг миясидаги "миссия фикр тизими" уни ҳаракат ёки тўхтаб туришга ундайди.

Марказингни топ

Жамшид: Далернинг учинчи саволи... яъни "Киши ҳар хил догмалар, «ҳақиқатлар», ишончлар ва ҳоказолар остида фикрлаётганини қандай аниқласа бўлади?"

Санжар ака: Бунинг жавоби осон. Лекин уни аввалги суҳбатимиз ва мана шу суҳбатимизнинг бошидан кузатаётганлар тушуна олади. Ўз йўлини топган киши қалби ва зеҳни билан бегона нарсани ҳис қилади. Аввал топмай кейин машаққатли иш натижасида топса ва энг муҳими ўз фикрларини кузата олса, бегона паразитларни осон аниқлайди.

Муҳими – ўз фикрларини кўра олиш. Албатта улар кириб ўрнашиб бўлган ва улар ўзларини билдиради. Уларнинг бирламчи аломати автоматик хаёлга чиқиши, суҳбатда тилга хаёл назорати ишга тушмасдан чиқиши. Ўз фикрини кузатишга қийналса, махсус саволларга жавобларда кўрса бўлади. Уларни кузатишнинг ўзи уларни енгиш деса бўлади. Балиқни жабрасидан ушлаб олдингми, бу ёқи уни сувга ёки челакка ташлаш ихтиёрингда.

Жамшид: Демак, барчаси «марказни» топишга, ўз ҳаётий мақсадини аниқлашга келиб тақалади. Далер ва бошқа кўплаб изланувчилар учун асосий масала шу экан. Қийин йўл бўлса ҳам, изловчи учун бошқа танлов йўқ.

Санжар ака: Айнан шундай. Ва эсда тут, бу йўлда ҳар ким ўз тезлигида юради. Муҳими тўхтамаслик, доимо ўзи билан суҳбатда бўлиш, саволлар бериш ва жавоб излаш. Ҳаёт мақсади ўйлаб топиладиган нарса эмас, у аллақачон мавжуд. Уни фақат эслаш, аниқлаш керак.

Телеграфда тўлиқ

Санжар ака билан кейинги суҳбат учун саволлар бўлса, беринг.

⚡️"Грета Тунбергга ўхшаганлардан Дажжол чиқади" - нима учун техно-миллиардер Питер Тил шундай деди?

2025 йил июнь ойида машҳур технологик инвестор, миллиардер Питер Тил New York Times журналисти Росс Дутат билан ўтказган интервьюсида ғалати фикр билдирди. Унингча, Грета Тунберг каби одамлардан Дажжол чиқиши мумкин экан.

Питер Тил - технология дунёсининг яширин қироли

Питер Тил 1967 йили Германияда туғилган, Америкада ўсган ва болалигининг бир қисмини апартеид даври Жанубий Африкасида ўтказган. У Стэнфордда фалсафа ва ҳуқуқ соҳасида таҳсил олиб, у ерда либертариан-консерватив ғоялар билан қизиқа бошлаган.

1998 йилда Илон Маск билан биргаликда Тил машҳур тўлов платформалардан бири PayPal- га асос солди ва 2002 йилда уни 1,5 миллиард долларга сотганидан кейин мультимиллионерга айланди. Унинг асл қудрати 2003 йилда асослаган Palantir Technologies компаниясидан келади. Компания номи Толкиннинг "Узуклар хоким" романидаги ҳаммани кўрувчи ёвуз кўз тошларидан олинган - бу танлов кейинчалик жуда рамзий бўлиб чиқди.

Palantir ҳозирда АҚШ ҳукуматининг энг катта буюртмаларни олган корпорациалардан бири. 2025 йилда компания армия билан 10 миллиард долларлик шартнома имзолади. Пентагон билан Maven дастури учун шартнома 1,3 миллиард долларга етди. Иммиграция идораси билан шартномалар 200 миллион доллардан ошди.

Янги Трамп маъмуриятида Palantir ноқонуний мухожирларни оммавий депортация қилишни тезлаштириш учун катта маълумотлар базасини яратмоқда. Компания дастурий таъминоти саёҳат тарихлари, виза ёзувлари, биометрик маълумотлар ва ижтимоий медиа маълумотларини бирлаштиради - ҳаммани кўрувчи кўз ҳақиқатга айланмоқда.

Шунингдек, бу дастур Исроил ҳарбийларининг Ғазога қилган зарбаларини йўналтирган восита бўлгани ҳақида хабарлар мавжуд.

Америка сиёсатини ўзгартирган одам

Питер Тилнинг сиёсий таъсири унинг Ж.Д. Вэнснинг вице-президент бўлишида яққол намоён бўлди. 2022 йилда Тил Вэнснинг Сенат кампаниясига 15 миллион доллар берган - бу биргина номзодга берилган энг катта миқдор ҳисобланади.

Тил 2016 йилда Тил Трамп кампаниясига 1,25 миллион доллар бадал қилиб, Республикачилар конвенциясида нутқ сўзлаш ҳуқуқини олди. У ерда у "Мен гей, республикачи ва америкалик бўлганимдан фахрланаман" деди - бу консерватив сиёсатда инқилобий лаҳза бўлди.

New York Times Тилни "охирги 20 йилнинг энг таъсирли ўнг қанот интеллектуали" деб атайди. Унинг фикрлари National Conservatism конференцияларида янграйди, у ерда “Янги Ўнгчилар” йиғилиб, демократиясиз Америка ҳақида орзу қилишади.

Дажжол ким бўлиши мумкин?

Тилнинг фикрича, христанлар «Муқаддас Китобида» Дажжол (Антихрист) бутун дунёга тинчлик, адолат ва фаровонлик ваъда қилиб келиши айтилган. У қутқарувчи даҳо сифатида намоён бўлади, лекин аслида инсониятни ҳалокатга етаклайди. Тил мана шу мавзуда 2024 йилдан бери ёпиқ эшиклар ортида маърузалар қилмоқда ва баъзан бу ҳақда интервьюларда қисқача тўхталади.

New York Times журналисти Росс Дутат билан ўтказган интервьюсида Тил шундай дейди:

"Агар Дажжол ҳокимиятга келса, у доимо Армагеддон - охирзамон жанги ҳақида, инсоният учун ҳаёт-мамот хавфлари ҳақида гапириш орқали келади... Бизнинг замонимизда бу Грета Тунберг бўлиш эҳтимоли кўпроқ."

Журналист Росс Дутат киноя билан эътироз билдирди. Унинг фикрича, агар Дажжол технологиядан қўрқувни ишлатиб дунёга тартиб ўрнатса, у айнан Тил қураётган Palantir каби кузатув воситаларидан фойдаланган бўлмасмиди? Дутат Грета Тунберг ҳозир Ўрта Ер денгизидаги «Озодлик» Флотилия кемасида Ғазо учун намойишда эканини, унинг реал қудрати йўқлигини айтди. Журналист бир эколог қиз эмас, балки реал технологик ва молиявий қудратга эга Тил ўзи Дажжолга кўпроқ ўхшамасмикан дегандек қилади.

Питер Тил бу саволга жўяли жавоб бера олмади. У дудуқланиб: "Қаранг... турли сценарийлар мавжуд... мен албатта ўзим шундай қилаётганим йўқ деб ўйлайман..." деди. Интернет оламида бу лаҳза "Питер Тил ўзи Дажжол бўлиши мумкинлигини англаган он" сифатида машҳур бўлди.

Охири👇

Аввали👆

"Қоронғу маърифат" Питер Тилнинг ғоявий платформаси

Питер Тил ва унинг ҳамфикрлари "Қоронғу маърифат" (Dark Enlightenment) ҳаракатини ривожлантирмоқда. Улар демократияни эскирган деб, янгича монархия ва элитар бошқарувни истайдилар. 2009 йилда Тил ёзганидек: "Мен энди эркинлик ва демократия мос келади деб ишонмайман."

"Қоронғу маърифат" мафкураси - бу демократия, тенглик ва замонавий либерал қадриятларга танқидий муносабат билдирувчи ғоявий оқим бўлиб, кучли марказлашган ва иерархик (технократик ёки монархик) давлат бошқарувини афзал кўради; ижтимоий-сиёсий иерархия ва элитизмни табиий ва зарур деб билади, айрим тарафдорларида эса этно-миллатчилик, ирқчилик ёки трансгуманизм каби ғоялар ҳам акс этганини кузатиш мумкин.

Бу ғоялар Америка неокон сиёсатчилари ва МАГА (Make America Great Again – “Американи яна буюк қиламиз”) ҳаракатига таъсир кўрсатмоқда. Ҳаракатнинг бош мутафаккири Кёртис Ярвин ҳисобланиб, у "Жомеълик" ("Cathedral") назарияси илгари сурган. У ва унинг ҳамфикрлари АҚШ ва глобал сиёсатга қандай таъсир кўрсатмоқдалиги ҳақида кейинги мақолада кўриб чиқамиз.

Бир дўстимиздан мурожаат

Азиз фейсбукдошлар! Менинг исмим Элёр. Ёшим 45да. Оилали,4 фарзандим бор.
Бундан 10 кунлар аввал турмуш ўртоғим бошидаги қаттиқ оғриқ,юзининг ўнг қисмида увушиш ва кўриш қобилияти пасайиб қолганидан шикоят қилди. Докторлар "МИЯДАГИ ЎНГ СИНУСОИД МЕНИНГИОМАСИ" ташхисини қўйишди. Менингиома кўзга яқин жойлашганлиги сабабли уни хирургик йўл билан олиб ташлаш кўз нерв толаларига шикаст етказиб,оқибатда кўриш қобилияти йўқолиши мумкинлигини айтишди.
Хозирги кунда замонавий медицина ривожланган замонда бундай амалиётни муқобил усуллари бор бўлиб " Гамма пичоқ" ва шунга ўхшаш бир нечта бошқа усуллари бор экан. Аммо афсуски бундай техника ва мутахассислар бизни юртимизда йўқ экан.

Ҳиндистон, Хитой ва бошқа медицина ривожланган давлатларда бу операция нархи 5000 $ дан бошланар экан.
Мен сизлардан илтимос қилардимки шу пулни йиғишга баҳоли қудрат ёрдам берсангиз.
Барчангиздан Аллоҳ рози бўлсин!

9860600433679336

Мустафақулова И

5614 6812 5901 2999

Мустафакулов Э

Doʻstlar, tavsiya qilaman

https://www.tg-me.com/Neojadids/1940

Biz bilgan dunyo ko'z oldimizda qulamoqda. Shu haqida bong urib kelgan mualliflar:

Mustafo Sulaymon -"The Coming Wave" (2023)
DeepMind va Microsoft AI insayderi. Uning xulosasi: SI va biotexnologiyalar biz moslashishga ulgurganimizdan ko‘ra tezroq rivojlanmoqda. Biz allaqachon bo’ronning markazidamiz, turli texnogen halokatlar va pandemiyalar faqat vaqt masalasidir.

Nouriel Roubini - "MegaThreats" (2022)
2008-yilgi inqirozni bashorat qilgan iqtisodchi. Hozirda yangiliklarda uchratayotgan 10 ta mega tahdidni oldindan sanab o‘tgandi va G‘arbning "moliyaviy nirvana"si aynan qanday barbod bo‘lishini tushuntirib bergan.

Ray Dalio - "The Changing World Order" (2021)
Milliarder va eng yirik xedj-fond asoschisi. Ohirgi 500 yilning tahliliga asoslanib dunyo endi hech qachon avvalgidek bo‘lmasligini, buni stoiklarcha qabul qilishni o’rganishni tavsiya qiladi. Uning “Principles” ham (o’zbek tilida bor) tavsiya qilaman.

Shoshana Zuboff - "The Age of Surveillance Capitalism" (2019)
"Nazorat kapitalizmi" atamasining muallifining fikricha, texnogigantlarning asosiy biznesi bizning kelajakdagi xatti-harakatlarimiz ustidan nazoratni sotish bo’ladi. Xitoyning Huawei va boshqa kompaniyalari o’zbek hukumatiga aqlli kameralar sotgani kabi.

Kai-Foo Lee - "AI Superpowers" (2018)
Google va Microsoft kompaniyalarining sobiq top-menejeri. U AQSH va Xitoy o‘rtasidagi sun’iy intellekt poygasini hamma narsani o‘zgartirib yuboradigan asosiy geosiyosiy mojaro deb ta’rifladi.

Bu mualliflar nimalardan ogohlantirmoqda?

✔️ Uchta inqiroz bittada: Tarixiy, geosiyosiy (Pax Amerikaning botishi) va texnologik (sun’iy intellekt va biotexnologiyaning taraqqiyoti) uch tsikl bittada kelmoqda.
✔️ Demokratiyaning intihosi: Hokimiyat avtoritar rahbarlar va texnokorporatsiyalarga o‘tmoqda. Bu, samarasiz kompaniyalarni qutqarish hamda ijtimoiy tartibsizliklarni oldini olish maqsadida markaziy banklar tomonidan qo‘llab-quvvatlangan, past stavkalar va pul bosish orqali sun’iy ushlab turilgan, yangilanish uchun zarur bo‘lgan inqirozlarni yumshatgan "moliyaviy nirvana"ning mantiqiy natijasidir.

✔️Rivojlangan mamlakatlardagi "demografik bomba": Rivojlangan mamlakatlar keksayib bormoqda, o’rnini to’ldirishga ichki resurslar qolmadi.

✔️ "Tengsizlik bombasi": Daromadlar, bilimlar va imkoniyatlardagi keskin tafovut - "birinchi dunyo"ning parchalanishining, siyosiy va ijtimoiy keskinlashuvning asosiy omili bo’lib qolmoqda

Mualliflarning tahminicha, ushbu mukammal bo‘ron natijasida biz bilgan hozirgi dunyo tartibining demontaji 2040-yilgacha davom etadi. Ayniqsa qiyin davrlar 2028 yildan keyin boshlanadi.

Biz uchun asosiy tahdidlar

✔️Moliyaviy inqiroz: Barcha jamg‘armalar, investitsiyalar va pensiyalar xavf ostida. Eski jamg‘arish strategiyalari endi ishlamaydi.

✔️Ommaviy ishsizlik: Mehnat bozori juda tez va tizimli ravishda o‘zgarmoqda.

✔️Maxfiylik va iroda erkinligini yo‘qotilishi: Xarid qilishdan tortib siyosiy qarashlargacha bo‘lgan xatti-harakatlarimiz to‘liq kuzatib boriladi va yo’naltiriladi.

✔️Ijtimoiy portlash: Iqtisodiy qiyinchiliklar o‘ta qutblashishga va ijtimoiy g’alayonlarga olib keladi.

✔️Yangicha terrorizm: Umumiy radikallashuv va davlatlarning zaiflashuvi sharoitida mayda guruhlarning biotexnologiyalar va kiberqurollardan foydalanishi imkoniyati oshadi.

Nima qilish kerak deganda, mualliflarning asosiy maslahatlari:

✔️ Munosib odamlar bilan birlashish, uyushish. Xavfsiz joyning (mamlakatning) o’zi yo‘q, najot baquvvat ijtimoiy aloqalarda (tanish-bilishda).

✔️Tanqidiy fikrlashni o’rganish.
Shaxsiy zarbatoblikni (resilience, antifragility) oshirish: jismonan, aqlan va ijtimoiy.

©️ Tarjima.

"Bitta bayroq menga ataylab tegib turadigan qilib o‘rnatildi va u har gal hirpirab, menga tegib ketganda, "Bayroqqa tegma" deb baqirib, biqinimga tepishardi. Keyin qo‘llarimni sim bilan mahkam bog‘lab qo‘yishdi. Shu holatda o‘tirganimda bir guruh qo‘riqchilar men bilan selfi tushish uchun navbatga turishardi."

https://telegra.ph/Greta-Tunberg-Har-safar-bayroq-yuzimga-tekkanda-meni-tepishardi---Greta-Tunberg-Isroil-asirligidagi-kunlari-haqida-10-16