گرچه #عقل انسان به ارزش موجودیت نمی‌بخشد، اما اگر عقل #انسان نبود قدر و قیمتی نیز در ارزش نبود. بدین‌سان، اگر عقل را کنار بگذارند، نمی‌توان دانست آیا ارزشی موجود است یا نه. بدون قدرت داوری و مقایسه کردن، هرگونه ارزش‌گذاری ناپدید می‌شد و همراه با آن ارزش نیز از میان می‌رفت. از این‌جا درمی‌یابیم که ذهن انسان چقدر گران‌بهاست، چون بدون آن همه‌چیز در خلقت بی‌ارزش خواهد شد.

هنگامی که خدا می‌خواست به کارش ارزش بدهد، می‌بایست علاوه بر دیگر چیزها، طبیعتِ عقلانی انسان را نیز بیافریند.

نیکلاس کوزایی
مرد عامی، درباب ذهن


✅ حلقه‌ی مطالعاتی تمنا
🌐 @TamanaCircle

کوزانوس، به‌معنایی، نماینده‌ی کل حلقه‌ی فکری‌ای می‌شود که لئوناردو #داوینچی به آن تعلق داشت؛ حلقه‌ای که پس از انحطاط آموزش اسکولاستیک و برآمدن آموزش اومانیستی، نوع سومی از آموزش و مخصوصاً شکل مدرنی از شناخت و اراده‌ی به شناخت را در قرن پانزدهم ایتالیا ارائه می‌داد.

این مردان نمی‌خواستند به مباحث اساساً دینی تشخّص علمی و تعریف علمی بدهند و خواهان بازگشت به سنت بزرگ باستان نیز نبودند تا از طریق آن خواهان احیای نوع بشر شوند.

درمقابل، آن‌ها مسائل عینی، فنی و هنری را بررسی می‌کردند و برای این بررسی در جست‌وجوی «تئوری» بودند. این فعالیت خالق و هنری به زودی درمی‌یابد که باید خود را عمیق‌تر درک کند و برای این کار باید به شالوده‌ی نهایی شناخت و به‌ویژه شناختِ ریاضی برود.

ارنست کاسیرر
فرد و کیهان در فلسفه‌ی رنسانس


✅ حلقه‌ی مطالعاتی تمنا
🌐 @TamanaCircle

مسلماً ذهن در اِعمال قدرتِ خالق خویش درون خود نمی‌ماند، بلکه باید به «ماده»ی محسوسی توسل جوید که می‌خواهد آن را متبدّل کند و فرم ببخشد. اما این کار عقب‌نشینی ذهن از طبیعتِ صرفاً عقلانی خود و جوهره‌ی خویش نیست، زیرا در این‌جا نیز راه سربالا و راه سرازیر یکی هستند؛ عقل به امر محسوس فرود می‌آید، فقط برای این‌که جهانِ حسی را به مرتبه‌ی خودش، یعنی به جهان معقول، برکشد. عمل عقل بر جهانی که ظاهرا از ماده‌ی ضد آن ساخته شده است شرط لازم برای این است که عقل خود را بشناسد و خود را بشناساند و فرم خود را تحقق ببخشد و این فرم را از قوه به فعل درآورد.

ارنست کاسیرر
فرد و کیهان در فلسفه‌ی رنسانس

[نقاشی: خدای پدر هنگامه‌ی خلق جهان، از کارل فردیناد زون، ۱۸۵۱]


✅ حلقه‌ی مطالعاتی تمنا
🌐 @TamanaCircle

کوزانوس با وفاداری به آن رویه‌ی اساسی که بر کل عقاید فلسفی او حاکم است، با عقیده‌ی تقدیرِ موردنظر پولس و آگوستین مخالف بود. مسلماً کوزانوس نمی‌کوشید مؤثربودن فیض الهی را نفی یا محدود کند. با این وصف، او قویا بر این عقیده که انگیزه‌ی واقعی دینی نه از برونِ روح بلکه از درونِ روح ناشی می‌شود، زیرا جوهر روح استعداد برای خود حرکتی و خودسامانی است. در کتاب «دیدن خدا» روح به خدا می‌گوید:

«هرکس تو را در اختیار نداشته باشد نمی‌تواند تو را ببیند. هیچ‌کس نمی‌تواند تو را درک کند مگر آن که تو خود را در اختیار او بگذاری. اما چگونه می‌توانم تو را در اختیار گیرم، چگونه سخن من به تو می‌رسد، تویی که دسترس‌ناپذیری؟ چگونه می‌توانم از تو درخواست کنم؟ آیا چیزی پوچ‌تر از این هست که تو خود را در اختیار من بگذاری؟ تویی که همه‌چیزی چگونه می‌توانی خود را در اختیار من بگذاری بی‌آنکه درعین‌حال آسمان، زمین و هرچه را در آن‌هاست به من ندهی؟»

و پاسخی که روح از خدا دریافت می‌کند همه‌ی این تردیدها را از میان می‌برد: «خودت باش، و من تو را خواهم بود.» اختیار انسان به او اجازه می‌دهد که خود را بخواهد یا نخواهد و فقط اگر او به‌طور مستقل خود را بخواهد، خدا را نیز در اختیار خود خواهد داشت. گزینش و تصمیم‌گیری نهایی با #انسان است.

ارنست کاسیرر
فرد و کیهان در فلسفه‌ی رنسانس


✅ حلقه‌ی مطالعاتی تمنا
🌐 @TamanaCircle

شاید نگرش اساسی فاوستی رنسانس واضح‌ترین بیان فلسفی و نیز عمیق‌ترین توجیه فلسفی‌اش را در این اندیشه بیابد، یعنی کوشش روح انسان برای ارتقا به امر نامتناهی و توقف‌نکردن در هر چیز داده‌شده یا هرچیز به‌دست‌آمده‌ای. این پویایی نه نقصی برای روح انسان شناخته می‌شود نه قصور آن، بلکه مُهرِ منشأ الهى روح انسان و فناناپذیری روح را بر خود دارد.

ارنست کاسیرر
فرد و کیهان در فلسفه‌ی رنسانس


✅ حلقه‌ی مطالعاتی تمنا
🌐 @TamanaCircle

مراد خسرو از شیرین کناری بود و آغوشی
محبت کار فرهاد است و کوه بیستون سفتن

#سعدی


✅ حلقه‌ی مطالعاتی تمنا
🌐 @TamanaCircle

شوکران جهل
🔸 شمارۀ سوم و چهارم نقدنامۀ علوم انسانی
👤 دبیر علمی این شماره (علم و فناوری): علیرضا شفاه و امیرحسین صنایعی

🔷 ترجمۀ قطعاتی از رساله‌های  «دربارۀ حدس‌ها»  و  «مرد عامی: درباب ذهن»
🔶 با آثاری از  سیدمحمدرضا حسینی بهشتی،  یوهانس هوف، عادل مشایخی، سیدحسن حسینی و...
🔷 ترجمۀ مقالاتی از: جیوردانو برونو، هانس گئورگ گادامر، درموت موران، دیوید آلبرتسون، توماس مک‌تایگه و...


🔰 برای تهیه این شماره، علاوه بر امکان خرید حضوری از کتابفروشی‌های «کیهان» و «مولی»، می‌توانید با پرکردن این فرم، سفارش خود را ثبت و با پست رایگان دریافت نمایید.

گزیده مطالب، اخبار نشست‌ها و اطلاع‌رسانی در
🆔 @naqdnameh_ir

إِلٰهِى انْظُرْ إِلَىَّ نَظَرَ مَنْ نادَيْتَه

معبودم،
بر من نظر کن،
نظر به کسی که صدایش کردی

مناجات شعبانیه


✅ حلقه‌ی مطالعاتی تمنا
🌐 @TamanaCircle

«سلبیتِ شناخته‌شده» با شناختِ ناشی از سلبیت، که فیلون اسکندرانی احتمالا نخستین کسی بود که آن را صورت‌بندی کرد، متفاوت است: «وقتی روحِ خدادوست، آنچه را که در ذات خود وجود دارد می‌کاود با این کاوش در امر بی‌شکل و نادیدنی درمی‌غلتد و از همین‌جا عالی‌ترین موهبت را نصیب می‌برد: فهم اینکه خداوند که در خود وجود دارد، بر همگان فهم‌ناپذیر است و درک رؤیت‌ناپذیر بودن او، دقیقا از راه همین نکته.» تعریف این سلبیتِ ایجابی‌شده را پیشاپیش نزد فیلون می‌یابیم: «جستوجو در خود که بسیار به زحمتش می‌ارزد ولو یافته‌ای در کار نیاید.»

#پترارک نخستین کسی بود که این صورت‌بندی را در بستری به‌کار گرفت که دیگر بستری عرفانی نبود و آن را به قسمی صورت‌بندی اساسی در نقد مطالبه‌ی شناخت در فلسفه‌ی مدرسی تبدیل کرد‌ تنها او خود می‌توانست به موجودی شناسا تبدیل شود که خود را جاهل تشخیص می‌دهد و بدین‌رو از خود منزجر می‌شود، چون بصریت دردناک نسبت به عقب‌ماندگی خود، نقطه‌ی عزیمت غلبه بر این عقب‌ماندگی است.

هانس بلومنبرگ
مشروعیت عصر مدرن


✅ حلقه‌ی مطالعاتی تمنا
🌐 @TamanaCircle

اما مَلِک از ایشان بیابانی‌تر است، و هرکه او را به اصلی باز خوانْدْ از راه بشد و هرکه گفت که او را بستایم به‌سزای وی، ژاژ خایید، از توانایی صفت‌کنندگان دور شد و از ماننده‌کردن او را به چیزی اندر گذشت.

ابن سینا
حی بن یقظان


✅ حلقه‌ی مطالعاتی تمنا
🌐 @TamanaCircle

💬در نهایت، پژوهشگرِ حقیقتاً علاقمند به علم، باید از اندرز اینشتین پیروی کند هنگامی که می‌گوید:
«اگر می‌خواهید چیزی از فیزیکدانان نظری درباره‌ی روش‌هایی که به کار می‌گیرند دریابید، به حرف‌های آنها گوش ندهید و توجه خود را معطوف به اعمال آنها کنید.»

📄مقاله«اینشتین، ماخ، پوزیتویسم منطقی»
✍فیلیپ فرنک


💬(حکیم و همه‌چیزدان، فاوست، خطاب به مرید مشتاق علمش، واگنر):

«چه خوشبختی تو که هنوز می‌توانی امیدوار باشی خودت را در این اقیانوس خطاها شناور نگه بداری! آدمی چیزی را به کار می‌گیرد که هیچ از آن نمی‌داند و چیزی را که می‌داند هیچ نمی‌تواند به کار بندد.»

📚رمان «فاوست»
✍ گوته

#بریده_کتاب
#روش_علمی


🔗 میتوانید ما را در تلگرام، ایتا، سروش و بله دنبال کنید:
🧪 @Jowhar03 | ܟٜߺ❟ܣܝ‌ ⚗

💫 جلسه‌ی دوم «درباره‌ی جهان کپرنیکی»

#درباره_جهان_کپرنیکی


✅ حلقه‌ی مطالعاتی تمنا
🌐 @TamanaCircle

💫 جلسه‌ی سوم «درباره‌ی جهان کپرنیکی»

#درباره_جهان_کپرنیکی


✅ حلقه‌ی مطالعاتی تمنا
🌐 @TamanaCircle

💫 جلسه‌ی چهارم «درباره‌ی جهان کپرنیکی»

#درباره_جهان_کپرنیکی


✅ حلقه‌ی مطالعاتی تمنا
🌐 @TamanaCircle

💫 جلسه‌ی پنجم «درباره‌ی جهان کپرنیکی»

#درباره_جهان_کپرنیکی


✅ حلقه‌ی مطالعاتی تمنا
🌐 @TamanaCircle

💫 جلسه‌ی ششم «درباره‌ی جهان کپرنیکی»

#درباره_جهان_کپرنیکی


✅ حلقه‌ی مطالعاتی تمنا
🌐 @TamanaCircle

دیدن، طرح و تولیدِ امر تازه، دیگر یک #کنجکاوی غریزی به‌سبک کنجکاویِ قرون‌وسطایی (curiositas) نیست، بلکه به یک نیاز متافیزیکی بدل گشته است: انسان درپی تاییدِ تصویری‌ست که از خود دارد. «اختراع» عملِ مهم در جهانِ مدرن است، نه به این دلیل که ضرورتْ مادرِ ابتکار و خلاقیت است؛ اختراعات در آثار هنریِ آن زمان به‌تصویر کشیده می‌شوند، نه به این‌خاطر که واقعیتِ ما بسیار با ساختارهای تکنیکی آغشته است - بلکه برعکس، دراینجا می‌توان نیروی شکل‌دهیِ انگیزه‌ی همگنی را احساس کرد، نیرویی که بر بیان و ادای یک خودانگاره‌ی رادیکال از انسان پافشاری می‌کند. اما خشونت و قدرتی که این خودانگاره می‌خواهد با آن خود را بفهمد، از کجا می‌آید؟

هانس بلومنبرگ
به‌سوی ماقبل‌تاریخِ ایده‌ی انسانِ خلاق


✅ حلقه‌ی مطالعاتی تمنا
🌐 @TamanaCircle

به‌راستی این پرسش را نمی‌توان به‌‌قدر کفایت پاسخ داد، اگر درنظر نگیریم که مفهومِ مدرنِ انسان باید خود را بر چه چیزی پیروز می‌گرداند و بر آن فائق می‌آمد. شور و احساسِ شدیدی که در نسبت دادنِ صفتِ آفرینندگی به سوژه به‌کار گرفته شد، دربرابر اعتبارِ بی‌نظیرِ اصلِ «تقلید از طبیعت» بود. این جدال هنوز به‌پایان نرسیده است، درحالی‌که به‌نظر می‌رسد فرمول‌های جدید درحال پیروزی هستند. اما این فقط یک حکمتِ سیاسی نیست که مغلوب نزد برنده در لحظه‌ی شکست به گروگان تبدیل می‌شود. اگر مقاومتی که تمام نیروها برای مقابله با آن بسیج شده بودند، از بین برود، انرژی‌های بسیج‌شده به‌راحتی از موقعیتِ موردنظر فراتر می‌روند.

هانس بلومنبرگ
به‌سوی ماقبل‌تاریخِ ایده‌ی انسانِ خلاق


✅ حلقه‌ی مطالعاتی تمنا
🌐 @TamanaCircle

اُرویل #رایت (Orville Wright) اختراع اولین هواپیما را به این صورت روایت می‌کند که گویی شش سال قبل از اولین پرواز در کیتی هاک، برادران رایت کتابی درمورد پرنده‌شناسی به‌دست آورده بودند و در آن به این موضوع پی بردند که چرا باید پرنده توانایی‌ای داشته باشد که انسان نتواند آن را با تقلید صرف از مکانیسم‌های فیزیکی به‌دست آورد. این دقیقاً همان ایده‌ایه است که لئوناردو داوینچی چهار قرن پیش از او مطرح کرده بود، و البته او و حتی اوتو لیلینتال (Otto Lilienthal؛ یک مهندس اهل آلمان بود که یک روز پس از پرواز کایت‌سواری با کایتی که خود اختراع کرده‌بود درگذشت) به حق چنین ایده‌ای را مطرح می‌کردند، چراکه آن‌ها واقعاً به‌دنبال ساختاری هم‌ریخت بودند.

هانس بلومنبرگ
به‌سوی ماقبل‌تاریخِ ایده‌ی انسانِ خلاق


✅ حلقه‌ی مطالعاتی تمنا
🌐 @TamanaCircle