🔸در ستایش خطاپذیری و نکوهش خطاپوشی

✍🏻علی‌اشرف فتحی

مناظره یک تکنیک یونانی و غربی برای ابراز نظر و اقناع دیگران است. اگرچه برخی به گزارش هرودت؛ مورخ یونانی و پدر تاریخ‌نگاری اشاره کرده و گفته‌اند که جلسه 2522 سال قبل شور بزرگان هخامنشی در زمان آغاز سلطنت داریوش بزرگ، نوعی مناظره بوده است. این جلسه پس از آن تشکیل شد که بزرگان هخامنشی فهمیدند یک روحانی (مغ) به نام گئومات به عنوان جانشین کمبوجیه (پسر کورش بزرگ) بر تخت سلطنت نشسته و خود را به‌دروغ بردیا پسر کورش نامیده است. بزرگان هخامنشی پس از کشتن گئومات و دیگر روحانیون حامی او، جلسه‌ای تشکیل داده و به گفتگو درباره آینده حکومت بر ایران پرداختند. هرودت در ابتدای گزارش این جلسه گفته است: «در این جلسه، سخنانی ایراد شد که بی‌شک برای بعضی یونانی‌ها باورکردنی نیست، ولی صحت دارد» (تاریخ هرودت، ترجمه هدایتی، ج 3، ص 177). برخی معتقدند این سخن هرودت به خاطر حمایت اوتان یا هوتن؛ برادر همسر کورش کبیر از دموکراسی و ترجیح آن بر حکومت پادشاهی بوده است. اگرچه نهایتا استدلال داریوش مبنی بر ترجیح سلطنت بر دموکراسی مورد پذیرش جمع قرار گرفت و داریوش به سلطنت رسید. برخی نیز می‌گویند هرودت از اینکه ایرانیان نیز درباره امور سیاسی به گفتگو می‌نشینند و با هم مناظره می‌کنند، به وجد و شگفتی آمده است.
اما در هر صورت، مناظره را باید سنتی یونانی و غربی بدانیم. همزمان با سال‌های پایانی حکومت هخامنشی که به دست یکی از شاگردان جوان ارسطو به نام اسکندر منقرض شد، ارسطو در کتاب «طوپیقا» یا کتاب مواضع، به مناظره و جدل به عنوان یک صناعت و تکنیک گفتگو برای تغییر نظر دیگران پرداخته است (منطق ارسطو، تحقیق عبدالرحمن بدوی، ج2، ص 492).

پس از ورود فلسفه یونان باستان به جهان اسلام در جریان نهضت ترجمه در عهد هارون و مامون عباسی، مناظره یکی از روش‌های مورد علاقه مأمون برای مدیریت جامعه بود. شاید عطش مأمون به مباحث فکری، از انگیزه‌های او برای برپایی جلسات مناظره بین متفکران و عالمان ادیان مختلف بوده باشد، اما به نظر می‌رسد او از این ابزار برای شناسایی مخالفان و نیز مهار آنان بهره می‌گرفت (اینجا).

اما سنت غربی مناظره در جهان اسلام چندان پا نگرفت و در غرب مدرن، به‌ویژه از قرن هجدهم جان تازه‌ای به آن بخشیده شد. اکنون مناظره‌های انتخاباتی در غرب ده‌ها میلیون بیننده دارد و مناظره‌های فلسفی و فکری نیز هواداران خاص خود را پیدا کرده و پررونق است. اگرچه برخی پژوهش‌ها نشان می‌دهد که بسیاری از آمریکایی‌های متمایل به دو حزب اصلی، نظر خود را با تماشای مناظره‌ها تغییر نمی‌دهند، اما افراد مردد یا کمتر وابسته به احزاب اصلی، از مناظره‌ها برای تصمیم‌گیری کمک می‌گیرند. عموما این مناظره‌ها کمک قابل توجهی به افزایش معلومات سیاسی مردم می‌کند. در ایران نیز به گمانم نخستین بار در انتخابات خرداد 1376 شاهد جلسات مناظره بین نامزدهای ریاست جمهوری بودیم و این روش در انتخابات خرداد 1388 به اوج اثرگذاری رسید و میلیون‌ها بیننده پیدا کرد.

به نظر می‌رسد رواج مناظره‌های سیاسی، راه را برای رواج مناظره‌های فکری نیز باز کرده است. چند روز پیش مناظره‌ای با حضور من و آقای مهدی جمشیدی؛ از پژوهشگران جریان اصولگرا در قالب مناظره‌های برنامه آزاد برگزار شد (اینجا). این البته نخستین تجربه من نبود. نخستین بار سال 1392 در یک جلسه دانشجویی در دانشگاه امیرکبیر درباره مقاله «رؤیاهای رسولانه» عبدالکریم سروش به مناظره نشسته بودم (اینجا). سال 93 نیز در مناظره‌ای زنده در شبکه سوم سیما شرکت کردم (اینجا). همچنین سال 99 در رادیو جوان درباره حضور طلاب در آموزش و پرورش مناظره کردم (اینجا). شهریور 1401 نیز مناظره‌ای در خبرگزاری ایکنا درباره اربعین داشتم (اینجا).

کوشش من در مناظره اخیر، تلاش برای تبیین ماهیت نهادهای مدرن از جمله دولت و قانون و نسبت آن با شخص‌گرایی و شخص‌محوری رایج در دوران پیشامدرن بود. بر این تأکید کردم که پذیرش خطاپذیری انسان و سیستم‌های انسانی، انسان مدرن را به سمت تلاش برای کاهش حداکثری این خطاها سوق داده و ابزارهایی چون صندوق رأی، تفکیک قوا، چرخش قدرت و محدودیت زمانی و اختیاراتی حاکمان، از روش‌های مرسوم و عقلانی برای کاهش این خطاپذیری است. پرهیز از قدیس‌سازی در عرصه سیاست نیز دستاورد مهم پذیرش این ویژگی ذاتی انسان است.
طبعا هدف چنین مناظره‌هایی این نیست که طرفین یکدیگر را قانع کنند. اگرچه چنین هدفی به ارسطو نسبت داده شده، ولی تجربه بشر به این سو رفته که در این مناظره‌ها افزایش اطلاعات مخاطبان و نیز تقویت قوه استدلال مناظره‌کنندگان و مخاطبان و کشف خطاها و باگ‌ها مد نظر قرار گیرد. باید با این دستاورد بزرگ بشری نیز با دید خطاپذیر و اصلاح‌گر برخورد کرد و خطاهای مناظره‌ها را در راستای سودمندی و ثمربخشی بیشتر اصلاح کرد.
@taqriraat

.
📝دربارهٔ نشست دین در مواجهه با تأمین اجتماعی

موضوع تأمین اجتماعی یکی از شاخص‌های مهم دولت رفاه و سنجش شایستگی دولت در جوامع دموکراتیک است. همین موضوع در انتخابات کشور آمریکا موجب تحولاتی در میزان آرای کاندیداهاست. از سوی دیگر تامین اجتماعی را به عنوان یکی از مسائل مستحدثه فقهی شناخته‌اند، هرچند در ادبیات دینی روایاتی در خصوص تامین و حمایت از سالخوردگان، از کار افتادگان و معلولان وجود دارد. تأمین اجتماعی از منظر جامعه شناختی محدود به حقوق و یارانه‌های پس از پایان دوران خدمت نیست بلکه حوزه‌های گوناگون فردی و اجتماعی سیاسی را هم در بر می‌گیرد.

یکی از چالش‌های بزرگ دولت‌ها در دست‌کم دهه اخیر در ایران نیز مسئله صندوق‌های بازنشستگی و روزآمد کردن حقوق دریافتی آنان است. تصویب افزایش سن بازنشستگی در مجلس شورا نیز نشان می‌دهد که برخی از تصمیم سازان تصور می‌کنند حقوق بازنشستگان یک صدقه دولتی است و توجه ندارند که در واقع پول امانی خود شهروندان است که سرمایه‌گذاری شده و باید به نرخ روز به آنان برگردانده شود اما این قبیل مصوبات در کل نشانگر یک رویکرد معیوب و چالش‌برانگیز درباره مسئله تأمین اجتماعی است.

برخی، رویکرد معیوب فوق را ناشی از حکومت دینی و فقه سنتی می‌دانند، برخی ادله دینی در حمایت از تأمین اجتماعی اقامه می‌کنند و برخی هم این موضوع را در قلمرو مباحات می‌دانند که حکومت با هر ماهیتی (دینی یا عرفی و سکولار) موظف به پشتیبانی از آن است.

اما به واقع موضع دین در مواجهه با مسئله تأمین اجتماعی به معنای عام آن چیست چیست؟ در این نشست قرار است از ابعاد مختلف به این موضوع بپردازیم.

#تأمین_اجتماعی #مطالعات_دین #فقه_شیعع #دولت_رفاه #انجمن_جامعه‌شناسی #فتحی #پورعبادی #امتی #باشگاه_اندیشه

@ReligionSociology
@bashgahandishe

پروندهٔ نشست دین در مواجهه با تأمین اجتماعی

با حضورِ
علی‌اشرف فتحی (امکان‌سنجی نظام تأمین اجتماعی در فقه شیعه)
صادق پورعبادی (آیا فقه اسلامی می‌تواند پاسخگوی نیازهای امروز در زمینه تأمین اجتماعی باشد؟)
محمدباقر امتی (نهاد دین و مسأله رفاه اجتماعی در دنیای معاصر)
هادی درویشی (دبیر نشست)

📅چهارشنبه ۲۳ خرداد ۱۴۰۳

به میزبانی گروه جامعه‌شناسی دین انجمن جامعه‌شناسی ایران با همکاری مدرسه مطالعات دین باشگاه اندیشه

◀️پوستر
◀️دربارهٔ نشست
◀️گزارش تصویری
◀️فایل صوتی
◀️گزارش مختصر
◀️ویدیوی لایو

#تأمین_اجتماعی #مطالعات_دین #فقه_شیعه #دولت_رفاه #انجمن_جامعه‌شناسی #فتحی #پورعبادی #امتی #باشگاه_اندیشه

@ReligionSociology
@diinschool
@bashgahandishe

◽️ نشست میراث شریعتی در جامعه‌شناسی تشیع

گروه جامعه شناسی تشیع در آستانه‌ی سالگرد شهادت شریعتی نشستی با عنوان «میراث شریعتی در جامعه‌شناسی تشیع» برگزار کرده که میزبانی آن را بنیاد فرهنگی شریعتی در تاریخ ۱۹ خرداد ۱۴۰۲ بر عهده داشته است.
سخنرانان این نشست و عناوین سخنرانی ایشان عبارتند از:

فهیمه بهرامی: انتظار حلقه واسط میان فقر و انقلاب
آرمان ذاکری: شریعتی و مساله بی دولتی، آنارشیسم و مخاطرات آن
سارا شریعتی: میراث شریعتی در جامعه شناسی تشیع
علی اشرف فتحی: پروژه تاریخ محور شریعتی. انتظارات و احتیاطات
شیما کاشی: شریعتی، دین سنتی و مسئله زنان
محسن حسام مظاهری: شریعتی و مناسک
‌
◀️ ادامه‌ی مطلب

#جامعه_شناسی
#تشیع
#بنیاد_فرهنگی_شریعتی

@Shariati40

🔸 خطا می‌کنیم پس دموکراتیم!

✍ علی‌اشرف فتحی

1️⃣جمله «مؤمن از یک سوراخ، دوبار گزیده نمی‌شود» در منابع مختلف اسلامی از قرن دوم هجری چشم می‌خورد و اغلب به پیامبر اسلام نسبت داده شده است. منابع دینی و تاریخی اهل سنت همچون سیرهٔ ابن هشام (2/104)، صحیح بخاری (8/31)، مغازی واقدی (1/309)، صحیح مسلم (4/2295)، طبقات ابن‌سعد (2/43) و انساب‌الاشراف بلاذری (10/164)، با عبارت «المؤمن لا يُلدَغ من جُحر مرتين» و نخستین منابع مدون دینی شیعیان با عبارت «المؤمن ... لَايُلْسَعُ مِنْ جُحْرٍ مَرَّتَيْنِ» به ثبت این سخن پرداخته‌اند. در منابع اولیه شیعی نیز اگرچه شیخ صدوق در قرن چهارم، این روایت را به پیامبر نسبت داده (من لایحضر 4/378)، ولی پیش از او کلینی و پس از او شیخ مفید این روایت را به امام صادق(ع) نسبت داده‌اند (کافی 3/612 و الإختصاص، ص245). در نقل شیخ مفید به جای «مؤمن» از «عاقل» آمده است.
فارغ از اعتبارسنجی سندی روایت، همین‌که چنین روایتی در بسیاری از متون اولیه اسلامی نقل شده، نشانه‌ای از باور مؤمنان شاخص آن عصر به خطاپذیری انسان و لزوم جبران خطا از طریق دوری از تکرار آن است. بر این اساس، آنها به پیامبر چنین نسبت می‌دادند که اولا انسان خطاپذیر است و ثانیا باید از تکرار خطا بپرهیزد تا زیان نبیند و پیشرفت کند.

2️⃣باور به خطاپذیری انسان در متون یهودی و مسیحی بسیار پررنگ است. محور اصلی نگاه آنان به انسان، گناهکار بودن او و لزوم تلاش برای رستگاری و پاکی از گناه اولیه بوده است. یهودیان در احکام نیدا (قاعدگی زنان) چنین روایتی نقل کرده‌اند:
«فرشته‌ای به نام لیلا بر زنان باردار گماشته شده است. این فرشته نطفه را می‌گیرد و به حضور مقدس خدا می‌برد و چنین عرض می‌کند: ای پروردگار عالم! سرنوشت این نطفه چه خواهد بود؟ آیا او فردی نیرومند خواهد شد یا ضعیف؟ عاقل یا نادان؟ ثروتمند یا بینوا؟ اما نمی‌گوید که او درستکار خواهد شد یا خطاکار، چون این فقط بسته به میل انسان است»(گنجینه‌ای از تلمود، ص 112-111).

3️⃣الکسی دو توکویل را باید یکی از اثرگذارترین متفکران عصر مدرن بدانیم. او با روایتی که از دموکراسی آمریکایی در اوایل قرن 19 عرضه کرد، تأثیر عمیقی بر انسان معاصر گذاشت. توکویل در کتاب «تحلیل دموکراسی در آمریکا» نوشته است: «امتیاز بزرگ آمریکایی‌ها تنها در این نیست که دانش و فرهنگ آنان از دیگران بیشتر است، بلکه امتیاز بزرگ آنها این است که برای جبران اشتباه، توانایی و فرصت بیشتری دارند» (ترجمه مقدم مراغه‌ای، انتشارات علمی و فرهنگی، 1383، ص 308).
توکویل در ادامه با پذیرش برخی معایب دموکراسی، التفات می‌دهد که محدودیت زمانی مسؤولیت قدرتمندان می‌تواند ضریب خطا را کاهش دهد (همان، ص 320). در ادامه نیز تذکر می‌دهد که جز خدا به هیچ‌ انسانی نباید قدرت مطلقه داد (همان، ص349).
بنابر این از نظر توکویل، دلیل درخشش آمریکا در عصر جدید، پذیرش خطاپذیری انسان و به‌ویژه قدرتمندان و تلاش برای تعبیه امکان قانونی جبران خطا از طریق محدودیت زمانی و دامنه‌ای اختیارات و قدرت حاکمان است.

4⃣ پژوهش‌هایی مانند این پژوهش دانشگاه میشیگان نشان می‌دهد که هوش بالاتر به خطاپذیری و تلاش بیشتر برای جبران خطا کمک می‌کند. هر فرد، گروه و جامعه‌ای که باهوش‌تر باشد، بیشتر می‌پذیرد که امکان خطا دارد و کمتر خطاهای پیشین خود را تکرار می‌کند. فرد یا جامعه‌ای که مدام به تکرار خطاهای خود بپردازد و تلاش کمتری برای جبران خطاهای خود نشان دهد، طبعا امکان کمتری برای کاهش ضریب خطاهای سیستماتیک تدارک خواهد دید. در نتیجه، گرفتار یک سیکل معیوب و دور باطل شده و با هر گام به جلو، یک گام به عقب برمی‌دارد. در مناظرهٔ اخیر به اهمیت التفات به خطاپذیری انسان و تدارک امکانات جبران خطا از جمله محدودسازی دامنهٔ زمانی و اختیاراتی حاکمان به عنوان رکن مهم دموکراسی اشاره کردم. ما در مذهب شیعه نیز پتانسیل‌های معطوف به این نگاه را داریم و پذیرش «تخطئه» و خطاپذیری مجتهد در فرایند اجتهاد که مورد پذیرش بسیاری از فقهای ماست، بصیرت خوبی به ما می‌دهد که دموکراسی را بفهمیم و از نمایش دموکراسی بپرهیزیم.

در همین‌باره: در ستایش خطاپذیری و در نکوهش خطاپوشی

@taqriraat

🔺انتشار کتاب "شریعت‌شهر"
🔹شریعت‌شهر روایتی از چهار دهه تلاش روحانیان برای ساخت آرمان‌شهر شیعی در دوره جمهوری اسلامی است. روایت‌گر در این کتاب بر اساس آثار ۶۴ نویسنده و کنش‌گر و بر پایه هفت مساله، سه دوره تحول اندیشه سیاسی در حوزه علمیه قم در دوره جمهوری اسلامی را توصیف و گزارش می‌کند؛ دوره اول که جدال موافقان و مخالفان حکومت دینی و ایده ولایت فقیه است، دوره دوم منازعات سیاسی حول جمهوریت و اسلامیت است و دوره سوم که متاثر از رخدادهای اواخر دهه هشتاد و دهه نود  است زمزمه‌های گذر از ایده حکومت دینی را روایت می‌کند.
🔸این کتاب در ۲۸۳ صفحه‌ و در انتشارات نگاه معاصر منتشر شده است.

@namehayehawzavi

📹 فاجعه کربلا زیر ذره‌بین اقتصاد!

نسخه صوتی

▫️ در برخی منابع تاریخی از قول حسین بن علی آمده : «همه شما از من نافرمانی می‌کنید و به سخنان من گوش نمی‌دهید؛ زیرا شکم‌هایتان از حرام پر شده و بر دل‌هایتان مُهر خورده است.»(مقتل خوارزمی)

▫️این روایت‌ و روایت‌هایی از این دست اغلب از جنبه تراژیک و گاهی هم سیاسی مورد توجه قرار گرفته‌اند. اما تاریخ‌نگاری جدید زاویه‌های پرداخت متفاوتی را به پژوهشگران خود پیشنهاد می‌کند.

▫️در همین مثال آثار توزیع رانت در میان طبقه الیت را می‌توان مورد تجزیه و تحلیل قرار داد. به صورت کلی برخلاف روش سنتی تاریخ‌نگاری که بیشتر به کشمکش‌های سیاسی توجه می‌شد، در دوره مدرن تاریخ‌نویسی به ساحت‌های دیگر وقایع از ساحت‌های اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی گرفته تا بررسی تاریخ زنان، فرودستان، مردم عادی و بردگان توجهی ویژه صورت می‌گیرد.

▫️در همین زمینه سیدحمید متقی پژوهشگر تاریخ ایران معاصر با علی اشرف فتحی پژوهشگر تاریخ اسلام به مباحثه نشسته ‌است.

📺 @ecoiran_webtv

▪️در گفت‌وگوی ایکنا با علی‌اشرف فتحی؛ پژوهشگر تاریخ اجتماعی تشیع بیان شد:

نسبت انسانِ سوگوارِ امام حسین(ع) با دنیای جدید را تبیین کنیم

✔️عزاداری در دوران اولیه یک ویژگی مهم برای شیعه بود و طبیعتا به عنوان ابزاری برای بقای هویت شیعه عمل می‌کرد. هر آیین و مناسکی که با عواطف بشری گره بخورد و بتواند عواطف بشری را با خودش همراه کند بقای بیشتری می‌تواند داشته باشد. اصولا ادیان با مناسک زنده هستند و اگر دینی مناسک نداشته باشد عملا نمی‌تواند با توده‌های جامعه ارتباط برقرار کند و بقای آن در معرض مخاطره قرار می‌گیرد.

✔️عزاداری عاشورا خاطره مشترک جمعی ایرانیان است؛ گذشته خیلی از ما ایرانی‌ها با عزاداری گره می‌خورد و یک خاطره جمعی مشترک تولید می‌کند. طبیعتا در عزاداری کار جمعی هست، معنویت هست و همه اینها کمک می‌کند یک خاطره جمعی مشترک توأم با معنویت و عاطفه و حس مسئولیت شکل بگیرد.

✔️باید بتوانیم نسبت میان عزاداری و انسان سوگوار حسین بن علی(ع) با دنیای امروز را تبیین کنیم و نشان دهیم انسان سوگوار حسینی در جهان امروز چه حرفی برای گفتن دارد؛ یعنی با توجه به ارزش‌های مورد قبول جوامع بشری در دنیای امروز آیا انسان سوگوار حسینی می‌تواند با جوامع دیگر ارتباط بگیرد یا حالت فرقه‌ای پیدا می‌کند و به افراد دیگر راه نمی‌دهد. باید یک جایگاه امروزین و جهانی و مدرن برای حسین بن علی(ع) و عزاداری او تعریف کنیم. این یک مسئله مهمی است که اگر همه جامعه ایران را درگیر نکند، حداقل نسل جدید را می‌تواند با خودش درگیر کند.

✔️وضعیتی که امروز در برخی مجالس عزاداری می‌بینیم که مبتنی بر تکیه افراطی بر مداحی است که گاهی تهی از معنا می‌شود و به کارناوال و ابزار سرگرمی تبدیل می‌شود یا در برخی مجالس هویت‌گرایی افراطی را شاهد هستیم؛ اینها نمی‌تواند در جایگاه جهانی سوگواری حسینی راهگشا باشد.

✔️عزاداری، سوگ و اندوه رهایی‌بخش است؛ هم رهایی‌بخش از ظلم و هم رهایی‌بخش از رذایل اخلاقی و همه اینها در عزاداری لحاظ می‌شود. کسانی که این رسالت را برای سوگواری حسینی قائل هستند باید به مولفه‌های رهایی‌بخشی در دنیای امروز بپردازند و حسینی را عرضه کنند که با عقلانیت بشری در تضاد نباشد و مناسکی را عرضه کنند که با عقلانیت انسان امروز در چالش نباشد چون این تضاد و چالش می‌تواند منجر به آسیب‌هایی برای عزاداری شود.

✔️کربلا یک تراژدی نبود، چون صحنه تقابل شر و خیر بود و این تقابل ربطی به تراژدی ندارد. وقتی تقابل خیر و شر را که در کربلا تجسم دارد به جدال‌های سیاسی روزمره ربط می‌دهیم که در آن تقابل خیر و شر مطرح نیست و معمولا دوگانه بد و بدتر وجود دارد، چالش‌هایی پدید می‌آید. اینجاست که دخالت مداحان و منبری‌ها در رقابت‌های سیاسی آسیب‌زا می‌شود.

متن کامل مصاحبه در اینجا
@taqriraat

▪️صورت از بی‌صورتی آمد برون
باز شد ک«انا الیه راجعون»

پس تو را هر لحظه مرگ و رجعتی‌ست
مصطفی فرمود: دنیا ساعتی‌ست

درگذشت بانوی گرانقدر؛ خانم نرجس‌خاتون حوائجی را به همسر گرامی‌شان حضرت استاد سید حسین میردامادی و فرزندان گرامی‌شان؛ دوستان عزیزم سید سراج، سید یاسر و سید صدرا میردامادی تسلیت عرض می‌کنم و برای این عزیزان آرزوی صبر و سلامتی دارم.
به‌ویژه به دوست گرانقدر و اندیشمندم؛ دکتر سید یاسر میردامادی عزیز تسلیت می‌گویم که سال‌ها گرفتار غربت بوده و به قول خواجه عبدالله انصاری «کسی که غربت، او را وطن است» و تحمل غم فقدان مادر در غربت بسیار دشوارتر است. در این ایام اسارت و اندوه خاندان مکرم رسالت، برای این بانوی بزرگوار آرزوی آرامش، رهایی و شادی ابدی دارم.
ارادتمندتان؛ علی‌اشرف فتحی
@taqriraat

▪️انا لله و انا الیه راجعون

درگذشت بانوی مهربان و نیکوکار حاجیه خانم سیده مهین هاشمی؛ همسر گران‌قدر استاد و مرجع معظم حضرت آیت‌الله‌العظمی شبیری زنجانی را به ایشان و همه فرزندان و داغداران محترم تسلیت عرض می‌کنم. برای آن بانوی بزرگوار از خداوند متعال آرامش و آمرزش در جوار اولیاء حق و برای فقیه معظم صبر و اجر و سلامتی مسألت دارم. غفر الله لها و لنا.
این بانوی گرامی در خاطراتش از آخرین روزهای عمر پدر همسرش؛ مرحوم آیت‌الله‌العظمی سید احمد زنجانی(ره) به یاد می‌آورد که وقتی حال آن فقیه محقق را در آخرین روزها جویا شده بود، ایشان این بیت مولوی در مثنوی معنوی را در پاسخ احوالپرسی عروسش خوانده بود:
پرّ کاهی گشته‌ام در دست باد
می‌ندانم در کجا خواهم فتاد

رحم الله معشر الماضین ...
@taqriraat

به لطف دوستان عزیز برگزارکنندهٔ مدرسهٔ انعکاس، تعداد محدودی کد تخفیف ویژهٔ مخاطبان گرامی تقریرات برای تسهیل ثبت‌نام در چهارمین مدرسه تابستانی انعکاس در اختیار ما قرار گرفته است.
در صورتی که قصد شرکت در این مدرسه را دارید، برای دریافت کد تخفیف به اینجا پیام دهید.
@taqriraat

🕋آخرین‌ها پیام‌ها در آخرین ماه‌ها
(فایل صوتی کامل، ۷۸ دقیقه، ۲۹ مگ)

✍️روایت ماه‌های پایانی زندگانی رسول‌الله(ص)

🎧 #پادکست_هان_فصل_سوم

نویسنده: علی‌اشرف فتحی
گوینده: محسن حاج‌کریمی

📖متن نوشتاری این فایل را در اینجا بخوانید.

@radiohaan
@taqriraat

▪️این جهان گذرنده را خلود نیست و همه بر کاروانگاهیم و پسِ یکدیگر می‌رویم و هیچ‌کس را اینجا مقام نخواهد بود. چنان باید زیست که پس از مرگ دعای نیک کنند (تاریخ بیهقی).

درگذشت خانم سارا طاوسی مسرور؛ خبرنگار و فعال رسانه‌ای و خواهر عزیز دوست گرامی‌مان آقای دکتر سعید طاوسی مسرور؛ استاد تاریخ دانشگاه علامه طباطبایی و از نویسندگان مجله تقریرات را به ایشان و همه بستگان و دوستان داغدار آن بانوی فقید تسلیت می‌گوییم. از خداوند متعال برای او آمرزش و آرامش و برای همه داغداران صبر و شکیبایی مسألت داریم.
@taqriraat

.
هم نقد شریعتی خوب است، هم تخطئه او

پاسخ آقای علی اشرف فتحی، روزنامه‌نگار حوزه دین و مدیر مسئول مجله تقریرات در پاسخ به پرسش باشگاه روزنامه‌نگاران ایران درباره جلد تجارت فردا:

اگر قرار بود هیچ کنشگر یا متفکری بعد از مرگش مورد نقد قرار نگیرد با این استدلال که امکان دفاع از خود ندارد، رشد و تکامل تفکرات و کنش‌های بشری هم متوقف می‌شد و درجا می‌زد و به اینجا نمی‌رسید.

به نظر می‌رسد این زشت‌پنداری نقد مردگان در فرهنگ ما متأثر از سخنی است که در برخی منابع حدیثی اهل سنت به پیامبر اسلام نسبت داده شده است. این سخن در قالب جملاتی مانند «اذکروا موتاکم بالخیر» و «اذکروا محاسن موتاکم و کفوا عن مساویهم» نقل شده و مؤمنان را اخلاقا ملزم می‌کند که از بدگویی درباره مردگان بپرهیزند و فقط خوبی‌های آنها را یادآوری کنند.

اما بررسی اجمالی نشان می‌دهد که این مضمون فاقد سند معتبر است و نمی‌تواند یک محمل شرعی و اخلاقی محکم برای نقد نکردن متفکران و کنش‌گرانی باشد که از دنیا رفته‌اند. نهایتا می‌تواند همان مصادیق غیبت زندگان را شامل شود و منحصر به حفظ حریم شخصی افراد باشد.

طبیعتا وظیفه دفاع از کنش‌گر یا اندیشمندی که از دنیا رفته، بر عهده میراث‌داران و شاگردان فکری و عملی اوست و این روال همیشه در تاریخ بشر ساری و جاری بوده است. بنابراین فکر نمی‌کنم نقد اندیشه‌ و کنش‌ شریعتی واجد قبح اخلاقی باشد. فقط چیزی که باید در نظر گرفت این است که خود را ملزم بدانیم که اقتضائات زمانه هر متفکر و کنشگر را در نظر بگیریم و از نقدهای تکراری پنجاه ساله در مورد شریعتی فراتر رویم تا نقد و تخطئه ما حمل به مچ‌گیری و جر زنی بی‌حاصل نشود.

علی شریعتی بی‌تردید اثرگذارترین روشنفکر ایرانی است. از همین رو نقد او لازم و مفید است و تا جایی که می‌دانم هم خود او و هم فرزندان خونی و فکری او همواره به این امر مهم توجه داشته‌اند. بدون نقد و عیب‌یابی گذشتگان نمی‌شود آینده کم‌خطاتر و کم‌خطرتری را رقم زد.

باید باور کنیم که بزرگ‌ترین تکریم یک متفکر، نقد اوست. فضای نقد باید بی هیچ استثنا در مورد همه متفکران و کنشگرانی که نتایج افکار و اعمال آنان بر زندگی مردم اثر می‌گذارد، فراهم شود تا خطاهای گذشته را تکرار نکنیم و از سیکل معیوب رها شویم.

@journalistsclub1

جلسهٔ نقد و بررسی کتاب
سنجش پیامدهای هستی‌شناسی هایدگر؛
نقد خوانش احمد فردید

اثر دکتر احسان شریعتی
ترجمهٔ امیر رضایی

دوشنبه ۲۶ شهریور ۱۴۰۳
ساختمان نشر نی

@Dr_ehsanshariati
@taqriraat