▫️▫️▫️
پرتره گمشده «فرآولاین لیزر» اثر گوستاو کلیمت که سال گذشته در حراجی وین به فروش رسید، حدود ۳۰ میلیون یورو قیمت داشت که در پایین‌ترین حد بازه پیش‌بینی شده ۳۰ تا ۵۰ میلیون یورو بود. این اثر که یکی از آخرین شاهکارهای کلیمت و به سال ۱۹۱۷ بازمی‌گردد، نزدیک به یک قرن گمشده بود و تنها از طریق یک عکس سیاه و سفید شناخته شده بود.
این نقاشی نیمه‌تمام در استودیوی کلیمت باقی مانده بود و پس از مرگ او به خانواده‌ای اتریشی که سفارش‌دهنده اثر بودند، رسید. در دهه ۱۹۳۰، خانواده یهودی صاحب اثر به دلیل آزارهای نازی‌ها مجبور به ترک اتریش شدند و مالکیت نقاشی در دوره‌ای مبهم بین سال‌های ۱۹۲۵ تا ۱۹۶۰ نامشخص است؛ دوره‌ای که شامل اشغال اتریش توسط آلمان نازی و آزارهای یهودیان می‌شود. با این حال، هیچ مدرکی دال بر مصادره یا سرقت اثر در این دوره یافت نشده است، اما به دلیل نبود شواهد قطعی، توافقی میان صاحبان فعلی و وراث خانواده لیزر بر اساس اصول واشنگتن ۱۹۹۸ برای فروش اثر صورت گرفت.
اثر در حراجی im Kinsky در وین به قیمت ۳۰ میلیون یورو (۳۵ میلیون یورو با هزینه‌ها) فروخته شد که رکوردی برای اتریش محسوب می‌شود. خریدار ناشناس از هنگ‌کنگ بود و نماینده او پتی وونگ، موسس شرکت مشاوره هنری در هنگ‌کنگ، بود[3]. این قیمت کمتر از نصف قیمت نقاشی دیگر کلیمت، «دیمه میت فشر» (زن با بادبزن)، بود که در سال ۲۰۲۳ در لندن به قیمت ۱۰۸ میلیون دلار فروخته شد و رکورد حراجی اروپا را شکست.
به طور خلاصه، فروش پرتره «فرآولاین لیزر» با وجود قیمت کمتر از پیش‌بینی‌های اولیه، به دلیل اهمیت هنری، قدمت و تاریخچه پیچیده‌اش، یکی از مهم‌ترین رویدادهای بازار هنر مرکزی اروپا در سال‌های اخیر بوده است.
پرتره گمشده «فرآولاین لیزر» اثر گوستاو کلیمت که سال گذشته در حراجی وین به فروش رسید، حدود ۳۰ میلیون یورو قیمت داشت که در پایین‌ترین حد بازه پیش‌بینی شده ۳۰ تا ۵۰ میلیون یورو بود. این اثر که یکی از آخرین شاهکارهای کلیمت و به سال ۱۹۱۷ بازمی‌گردد، نزدیک به یک قرن گمشده بود و تنها از طریق یک عکس سیاه و سفید شناخته شده بود.
این نقاشی نیمه‌تمام در استودیوی کلیمت باقی مانده بود و پس از مرگ او به خانواده‌ای اتریشی که سفارش‌دهنده اثر بودند، رسید. در دهه ۱۹۳۰، خانواده یهودی صاحب اثر به دلیل آزارهای نازی‌ها مجبور به ترک اتریش شدند و مالکیت نقاشی در دوره‌ای مبهم بین سال‌های ۱۹۲۵ تا ۱۹۶۰ نامشخص است؛ دوره‌ای که شامل اشغال اتریش توسط آلمان نازی و آزارهای یهودیان می‌شود. با این حال، هیچ مدرکی دال بر مصادره یا سرقت اثر در این دوره یافت نشده است، اما به دلیل نبود شواهد قطعی، توافقی میان صاحبان فعلی و وراث خانواده لیزر بر اساس اصول واشنگتن ۱۹۹۸ برای فروش اثر صورت گرفت.
اثر در حراجی im Kinsky در وین به قیمت ۳۰ میلیون یورو (۳۵ میلیون یورو با هزینه‌ها) فروخته شد که رکوردی برای اتریش محسوب می‌شود. خریدار ناشناس از هنگ‌کنگ بود و نماینده او پتی وونگ، موسس شرکت مشاوره هنری در هنگ‌کنگ، بود[3]. این قیمت کمتر از نصف قیمت نقاشی دیگر کلیمت، «دیمه میت فشر» (زن با بادبزن)، بود که در سال ۲۰۲۳ در لندن به قیمت ۱۰۸ میلیون دلار فروخته شد و رکورد حراجی اروپا را شکست.
به طور خلاصه، فروش پرتره «فرآولاین لیزر» با وجود قیمت کمتر از پیش‌بینی‌های اولیه، به دلیل اهمیت هنری، قدمت و تاریخچه پیچیده‌اش، یکی از مهم‌ترین رویدادهای بازار هنر مرکزی اروپا در سال‌های اخیر بوده است.
گوستاو کلیمت (1862-1918)
مادا پریماؤزی، 1912
تکنیک: رنگ روغن روی بوم
ابعاد: 149.9 × 110.5 سانتی‌متر
مالکیت: موزه متروپولیتن هنر، نیویورک
مادا پریماؤزی دختر اتو پریماؤزی بود، کسی که در سال 1914 پس از فریتز وارندورفر به‌عنوان حامی مالی کارگاه وین انتخاب شد. پریماؤزی حامی و پشتیبان پرشور هنر بود. در طول جنگ جهانی اول، او مرتباً هنرمندانی از جمله کلیمت را به اقامت در خانه ییلاقی خود دعوت می‌کرد.
مادا پریماؤزی، 1912
تکنیک: رنگ روغن روی بوم
ابعاد: 149.9 × 110.5 سانتی‌متر
مالکیت: موزه متروپولیتن هنر، نیویورک
مادا پریماؤزی دختر اتو پریماؤزی بود، کسی که در سال 1914 پس از فریتز وارندورفر به‌عنوان حامی مالی کارگاه وین انتخاب شد. پریماؤزی حامی و پشتیبان پرشور هنر بود. در طول جنگ جهانی اول، او مرتباً هنرمندانی از جمله کلیمت را به اقامت در خانه ییلاقی خود دعوت می‌کرد.
▫️▫️▫️▫️
نقاشی «رزها زیر درختان» (Roses under Trees یا Rosen unter Bäumen) اثر گوستاو کلیمت، حدود سال ۱۹۰۴ یا ۱۹۰۵ خلق شده است. این اثر رنگ روغن روی بوم به ابعاد ۱۱۰ در ۱۱۰ سانتی‌متر است و در موزه اورسی پاریس نگهداری می‌شد تا سال ۲۰۲۱، زمانی که به وارثان نورا استیاسنی (۱۸۹۸–۱۹۴۲) بازگردانده شد.
این نقاشی در لیتزلبرگ، کنار دریاچه آترزی، در تعطیلات تابستانی کلیمت خلق شده است. اثر غالباً با لکه‌های رنگی کوچک و ضربات قلم‌مو به سبک موتیف‌های تزئینی یا موزاییک پوشیده شده است. در این تابلو، یک درخت میوه به عنوان عنصر غالب دیده می‌شود و برگ‌ها به صورت شبکه‌ای از لکه‌های رنگی سبز روشن تا سبز تیره با تن‌های متضاد صورتی، ارغوانی و زرد به تصویر کشیده شده‌اند. این لکه‌ها باعث می‌شوند عناصر منظره به شکل ویژگی‌های ابتدایی و انتزاعی دیده شوند که تنها با تفاوت‌های رنگی ظریف بین برگ‌ها، باغ میوه قابل تشخیص است. آسمان تنها از طریق شکاف‌های کوچک در گوشه‌های بالا دیده می‌شود.
کلیمت برخلاف امپرسیونیست‌ها به تغییرات جوی علاقه‌ای نداشت و بیشتر از راهکارهای پلاستیکی نئو-امپرسیونیست‌ها الهام می‌گرفت تا زبان بصری شخصی و تزئینی خود را توسعه دهد. رویکرد تزئینی او، منظره را پوشانده و به نوعی با ترسی عمیق از خلأ، آن را به پرده‌ای تبدیل کرده است.
این اثر ابتدا در سال ۱۹۰۸ به نمایش درآمد، اما توجه عمومی بیشتر به آثار فیگوراتیو کلیمت معطوف بود. این نقاشی در کنار آثاری مانند «دانائه» و «پرتره آدل بلوخ-باوئر اول» به نمایش گذاشته شد.
در سال ۱۹۳۸، نورا استیاسنی، از خانواده‌ای یهودی و وارث مجموعه‌داران بزرگ ویکتور و پائولا زوکرکندل، تحت فشار نازی‌ها مجبور به فروش این نقاشی شد. او و خانواده‌اش بعدها توسط نازی‌ها به قتل رسیدند.
پس از تحقیقات گسترده، مشخص شد که نقاشی‌ای که در موزه اورسی نگهداری می‌شد و به عنوان «رزها زیر درختان» شناخته می‌شود، همان اثری است که از نورا استیاسنی به زور گرفته شده بود. در نتیجه، پس از یک روند حقوقی، این اثر به وارثان او بازگردانده شد.
---
این نقاشی نمونه‌ای برجسته از گرایش کلیمت به ترکیب طبیعت با الگوهای تزئینی و رنگ‌های موزاییکی است که در آثارش به چشم می‌خورد و نمایانگر علاقه‌اش به طبیعت در تعطیلات و در کنار آثار نمادگرای اوست.
نقاشی «رزها زیر درختان» (Roses under Trees یا Rosen unter Bäumen) اثر گوستاو کلیمت، حدود سال ۱۹۰۴ یا ۱۹۰۵ خلق شده است. این اثر رنگ روغن روی بوم به ابعاد ۱۱۰ در ۱۱۰ سانتی‌متر است و در موزه اورسی پاریس نگهداری می‌شد تا سال ۲۰۲۱، زمانی که به وارثان نورا استیاسنی (۱۸۹۸–۱۹۴۲) بازگردانده شد.
این نقاشی در لیتزلبرگ، کنار دریاچه آترزی، در تعطیلات تابستانی کلیمت خلق شده است. اثر غالباً با لکه‌های رنگی کوچک و ضربات قلم‌مو به سبک موتیف‌های تزئینی یا موزاییک پوشیده شده است. در این تابلو، یک درخت میوه به عنوان عنصر غالب دیده می‌شود و برگ‌ها به صورت شبکه‌ای از لکه‌های رنگی سبز روشن تا سبز تیره با تن‌های متضاد صورتی، ارغوانی و زرد به تصویر کشیده شده‌اند. این لکه‌ها باعث می‌شوند عناصر منظره به شکل ویژگی‌های ابتدایی و انتزاعی دیده شوند که تنها با تفاوت‌های رنگی ظریف بین برگ‌ها، باغ میوه قابل تشخیص است. آسمان تنها از طریق شکاف‌های کوچک در گوشه‌های بالا دیده می‌شود.
کلیمت برخلاف امپرسیونیست‌ها به تغییرات جوی علاقه‌ای نداشت و بیشتر از راهکارهای پلاستیکی نئو-امپرسیونیست‌ها الهام می‌گرفت تا زبان بصری شخصی و تزئینی خود را توسعه دهد. رویکرد تزئینی او، منظره را پوشانده و به نوعی با ترسی عمیق از خلأ، آن را به پرده‌ای تبدیل کرده است.
این اثر ابتدا در سال ۱۹۰۸ به نمایش درآمد، اما توجه عمومی بیشتر به آثار فیگوراتیو کلیمت معطوف بود. این نقاشی در کنار آثاری مانند «دانائه» و «پرتره آدل بلوخ-باوئر اول» به نمایش گذاشته شد.
در سال ۱۹۳۸، نورا استیاسنی، از خانواده‌ای یهودی و وارث مجموعه‌داران بزرگ ویکتور و پائولا زوکرکندل، تحت فشار نازی‌ها مجبور به فروش این نقاشی شد. او و خانواده‌اش بعدها توسط نازی‌ها به قتل رسیدند.
پس از تحقیقات گسترده، مشخص شد که نقاشی‌ای که در موزه اورسی نگهداری می‌شد و به عنوان «رزها زیر درختان» شناخته می‌شود، همان اثری است که از نورا استیاسنی به زور گرفته شده بود. در نتیجه، پس از یک روند حقوقی، این اثر به وارثان او بازگردانده شد.
---
این نقاشی نمونه‌ای برجسته از گرایش کلیمت به ترکیب طبیعت با الگوهای تزئینی و رنگ‌های موزاییکی است که در آثارش به چشم می‌خورد و نمایانگر علاقه‌اش به طبیعت در تعطیلات و در کنار آثار نمادگرای اوست.
▫️▫️▫️
نقاشی «درختان میوه» (Fruit Trees) اثر گوستاو کلیمت در سال ۱۹۰۱ خلق شده است. این اثر رنگ روغن روی بوم به ابعاد ۹۰ در ۹۰ سانتی‌متر است و در یک مجموعه خصوصی نگهداری می‌شود.
ویژگی‌ها و سبک اثر
- این نقاشی نمونه‌ای برجسته از سبک هنر نو (آرت نوو) و دوره طلایی کلیمت است که در آن طبیعت و مناظر آرام روستایی به تصویر کشیده شده‌اند.
- در مرکز اثر، درخت میوه‌ای به چشم می‌خورد که به نظر می‌رسد درخت سیب سبز باشد، موضوعی که کلیمت بارها در آثارش به آن پرداخته و نماد پاکی و زندگی برای او بوده است.
- میوه‌های درخت به رنگ آبی در نقاط کوچک نقاشی شده‌اند که ممکن است اشاره‌ای هنری برای افزودن رنگ و جذابیت به اثر باشد یا نمادی فلسفی درباره طبیعت و زندگی.
- اطراف درخت مرکزی، درختان دیگری با رنگ‌های سبز تیره‌تر و سایه‌دار دیده می‌شوند که حس جنگلی را ایجاد می‌کنند. چمن‌ها با ضربات سریع قلم‌مو به رنگ سبز روشن پوشیده شده‌اند و لکه‌های رنگی کوچک روی چمن احتمالاً میوه‌های افتاده را نشان می‌دهند.
- در پس‌زمینه، رنگ آبی روشن که احتمالاً نشان‌دهنده آب یا آسمان است، دیده می‌شود. فضای پس‌زمینه ساده و تخت است و کلیمت بیشتر بر روی ترکیب رنگ و الگوهای تزئینی تمرکز کرده است.
زمینه تاریخی و هنری
- این اثر در زمانی خلق شده که نقاشی‌های منظره کلیمت در حال تغییر سبک بودند و او به سمت زبان بصری شخصی‌تر و تزئینی‌تر حرکت می‌کرد.
- تاریخدان هنر توبیاس وایدینگر شباهت‌هایی بین این اثر و نقاشی «درختان سیب در گویسرن» (Apple Trees in Goisern) اثر رودولف فون آلت، یکی از بنیان‌گذاران جنبش جدایی وین، مشاهده کرده است.
- اولین مالک این نقاشی سونیا نکیپس بود که آن را در آپارتمانی که توسط جوزف هافمن طراحی شده بود، به نمایش گذاشت.
این اثر نمایانگر علاقه کلیمت به طبیعت و ترکیب آن با الگوهای تزئینی است و نمونه‌ای از توانایی او در خلق مناظر آرام و در عین حال زنده و پرجنب‌وجوش به شمار می‌آید.
نقاشی «درختان میوه» (Fruit Trees) اثر گوستاو کلیمت در سال ۱۹۰۱ خلق شده است. این اثر رنگ روغن روی بوم به ابعاد ۹۰ در ۹۰ سانتی‌متر است و در یک مجموعه خصوصی نگهداری می‌شود.
ویژگی‌ها و سبک اثر
- این نقاشی نمونه‌ای برجسته از سبک هنر نو (آرت نوو) و دوره طلایی کلیمت است که در آن طبیعت و مناظر آرام روستایی به تصویر کشیده شده‌اند.
- در مرکز اثر، درخت میوه‌ای به چشم می‌خورد که به نظر می‌رسد درخت سیب سبز باشد، موضوعی که کلیمت بارها در آثارش به آن پرداخته و نماد پاکی و زندگی برای او بوده است.
- میوه‌های درخت به رنگ آبی در نقاط کوچک نقاشی شده‌اند که ممکن است اشاره‌ای هنری برای افزودن رنگ و جذابیت به اثر باشد یا نمادی فلسفی درباره طبیعت و زندگی.
- اطراف درخت مرکزی، درختان دیگری با رنگ‌های سبز تیره‌تر و سایه‌دار دیده می‌شوند که حس جنگلی را ایجاد می‌کنند. چمن‌ها با ضربات سریع قلم‌مو به رنگ سبز روشن پوشیده شده‌اند و لکه‌های رنگی کوچک روی چمن احتمالاً میوه‌های افتاده را نشان می‌دهند.
- در پس‌زمینه، رنگ آبی روشن که احتمالاً نشان‌دهنده آب یا آسمان است، دیده می‌شود. فضای پس‌زمینه ساده و تخت است و کلیمت بیشتر بر روی ترکیب رنگ و الگوهای تزئینی تمرکز کرده است.
زمینه تاریخی و هنری
- این اثر در زمانی خلق شده که نقاشی‌های منظره کلیمت در حال تغییر سبک بودند و او به سمت زبان بصری شخصی‌تر و تزئینی‌تر حرکت می‌کرد.
- تاریخدان هنر توبیاس وایدینگر شباهت‌هایی بین این اثر و نقاشی «درختان سیب در گویسرن» (Apple Trees in Goisern) اثر رودولف فون آلت، یکی از بنیان‌گذاران جنبش جدایی وین، مشاهده کرده است.
- اولین مالک این نقاشی سونیا نکیپس بود که آن را در آپارتمانی که توسط جوزف هافمن طراحی شده بود، به نمایش گذاشت.
این اثر نمایانگر علاقه کلیمت به طبیعت و ترکیب آن با الگوهای تزئینی است و نمونه‌ای از توانایی او در خلق مناظر آرام و در عین حال زنده و پرجنب‌وجوش به شمار می‌آید.
▫️▫️▫️
نقاشی «منظره باغ با قله گرد کوه یا تپه» (Gartenlandschaft mit Bergkuppe یا Pfarrgarten) اثر گوستاو کلیمت در سال ۱۹۱۶ خلق شده است. این اثر رنگ روغن روی بوم به ابعاد ۱۱۰ در ۱۱۰ سانتی‌متر است و در مجموعه بنیاد کَم در سوییس نگهداری می‌شود.
ویژگی‌های اثر و سبک هنری
- این نقاشی در دوره اقامت کلیمت در ویسنباخ نزدیک دریاچه آترزی خلق شده است، هرچند سال دقیق خلق اثر کمی نامشخص است.
- عنوان دیگر این اثر «باغ کشیش» (Pfarrgarten) است که توسط اوژنیا پریماوزی، مالک پیشین نقاشی، به کار رفته است.
- اثر بخشی از گروهی از نقاشی‌هاست که در آن طبیعت به شکلی یخ‌زده و تقریباً کریستالی به تصویر کشیده شده است. می‌توان گفت که در این دوره، نخستین نشانه‌های نقاشی انتزاعی در آثار کلیمت ظاهر شده‌اند.
- منطقه گل‌های رنگارنگ در پیش‌زمینه به صورت موزاییکی دو بعدی از فرم‌های طبیعی است که جنبه‌های تزئینی و هنری را برجسته می‌کند. تپه‌ای در پس‌زمینه، این فرش متراکم از فرم‌ها را قاب‌بندی کرده و به آرامی آن را می‌بندد.
- نقاشی گفتگویی هیجان‌انگیز بین طراحی خطی-گرافیکی و طراحی نقاشانه ایجاد می‌کند و مرزهای بین شکل‌گرایی و انتزاع را در هم می‌شکند.
- سبک رنگارنگ و موزاییکی گل‌ها در پیش‌زمینه شباهت‌هایی با سبک اگون شیله دارد.
اهمیت تاریخی و هنری
- این اثر نمونه‌ای از مرحله پایانی دوره ویسنباخ کلیمت است که در آن به شکل‌گیری زبان بصری شخصی و ترکیب بین فیگوراتیو و تزئینی می‌پردازد.
- این نقاشی همراه با سایر آثار دوره پایانی زندگی کلیمت، پرسش‌هایی درباره مسیر احتمالی تکامل سبک او، به ویژه در نقاشی‌های منظره، به وجود می‌آورد؛ مسیرهایی که متأسفانه با مرگ او در ۱۹۱۸ هرگز به واقعیت نپیوستند.
این اثر نمونه‌ای برجسته از توانایی کلیمت در ترکیب عناصر طبیعی با الگوهای تزئینی و حرکت به سمت انتزاع است و نشان‌دهنده عمق و تنوع سبک هنری او در سال‌های پایانی زندگی‌اش می‌باشد.
نقاشی «منظره باغ با قله گرد کوه یا تپه» (Gartenlandschaft mit Bergkuppe یا Pfarrgarten) اثر گوستاو کلیمت در سال ۱۹۱۶ خلق شده است. این اثر رنگ روغن روی بوم به ابعاد ۱۱۰ در ۱۱۰ سانتی‌متر است و در مجموعه بنیاد کَم در سوییس نگهداری می‌شود.
ویژگی‌های اثر و سبک هنری
- این نقاشی در دوره اقامت کلیمت در ویسنباخ نزدیک دریاچه آترزی خلق شده است، هرچند سال دقیق خلق اثر کمی نامشخص است.
- عنوان دیگر این اثر «باغ کشیش» (Pfarrgarten) است که توسط اوژنیا پریماوزی، مالک پیشین نقاشی، به کار رفته است.
- اثر بخشی از گروهی از نقاشی‌هاست که در آن طبیعت به شکلی یخ‌زده و تقریباً کریستالی به تصویر کشیده شده است. می‌توان گفت که در این دوره، نخستین نشانه‌های نقاشی انتزاعی در آثار کلیمت ظاهر شده‌اند.
- منطقه گل‌های رنگارنگ در پیش‌زمینه به صورت موزاییکی دو بعدی از فرم‌های طبیعی است که جنبه‌های تزئینی و هنری را برجسته می‌کند. تپه‌ای در پس‌زمینه، این فرش متراکم از فرم‌ها را قاب‌بندی کرده و به آرامی آن را می‌بندد.
- نقاشی گفتگویی هیجان‌انگیز بین طراحی خطی-گرافیکی و طراحی نقاشانه ایجاد می‌کند و مرزهای بین شکل‌گرایی و انتزاع را در هم می‌شکند.
- سبک رنگارنگ و موزاییکی گل‌ها در پیش‌زمینه شباهت‌هایی با سبک اگون شیله دارد.
اهمیت تاریخی و هنری
- این اثر نمونه‌ای از مرحله پایانی دوره ویسنباخ کلیمت است که در آن به شکل‌گیری زبان بصری شخصی و ترکیب بین فیگوراتیو و تزئینی می‌پردازد.
- این نقاشی همراه با سایر آثار دوره پایانی زندگی کلیمت، پرسش‌هایی درباره مسیر احتمالی تکامل سبک او، به ویژه در نقاشی‌های منظره، به وجود می‌آورد؛ مسیرهایی که متأسفانه با مرگ او در ۱۹۱۸ هرگز به واقعیت نپیوستند.
این اثر نمونه‌ای برجسته از توانایی کلیمت در ترکیب عناصر طبیعی با الگوهای تزئینی و حرکت به سمت انتزاع است و نشان‌دهنده عمق و تنوع سبک هنری او در سال‌های پایانی زندگی‌اش می‌باشد.