🍃 واقع معاصر ما 🍃 6430

قیاس داوکینزی

در یک گردهمایی که سال ۲۰۱۶ در لندن برگزار شده بود، ریچارد داوکینز (Richard Dawkins) که معروف‌ترین چهرۀ الحاد جدید است گفته بود: «وقتی کودکان بالأخره متوجه می‌شوند که بابانوئل وجود ندارد، از باور به آن دست می‌کشند، اما همچنان باور به خدا را نگه می‌دارند!». جاناتان فریدلند (Jonathan Freedland) از او پرسید که چرا این‌گونه است و داوکینز پاسخ داد: «این موضوع مرا گیج می‌کند!». [۱]

تنها چیزی که من را گیج کرد مخالفت‌نکردن حاضران بود، زیرا این مقایسه بسیار نادرست و سطحی است. وجود خداوند مطلبی فطری و عقلی است، اما تنها راه باور به وجود «بابانوئل» این است که خبر صادقی به ما برسد؛ این‌که پیرمردی ریش‌سفید و سرخ‌پوش برای کودکان جهان هدیۀ کریسمس می‌آورد! بابانوئل در اصل دنبالۀ حکایاتی است که مسیحیان قدیم پیرامون نیکولاس قدیس (Saint Nicholas) پرداخته بودند. بر اساس آن حکایات، این اسقف در دوران جوانی و پیری امور خیری انجام می‌داد و بعد از مرگش به فریاد درماندگان می‌رسید و از کودکان و دختران مجرد گرفته تا بازرگانان و عطرفروشان همگی او را قدیس حامی خود می‌شمردند و در یکی از داستان‌ها سه کیسۀ طلا به سه دختر مجرد می‌دهد تا آنان را از روسپی‌گری نجات دهد. در نهایت این افسانه‌ها با افسانه‌های فولکلوریک شمال اروپا درباره جادوگری که کودکان شیطان‌صفت را مجازات می‌کرد و کودکان خوب را با هدایا پاداش می‌داد آمیخته شد و شخصیت بابانوئل را شکل داد. [۲]

بنابراین روند تاریخی شکل‌گیری این داستان کودکانه کاملاً معلوم است، والدینی که چنین چیزی به کودکشان می‌گویند هم می‌دانند که دروغ است، لکن آن را ابزاری برای پاداش و تنبیه می‌کنند تا توصیۀ «بچۀ خوبی باش!» در ذهن کودک برقرار باشد و خود والدین بعد از چند سال به ناراستی آن اعتراف می‌کنند! با این سابقۀ کاملاً افسانه‌ای، قیاس این داستان با خداباوری یا ایمان دینی بسیار بی‌معناست؛ معلوم است که انکار وجود خداوند مانند انکار بابانوئل نیست، زیرا ضرورتی فطری-عقلی است و میل به خداباوری و بلکه خداپرستی از درون ما می‌جوشد، البته «بسیاری از دعوت‌گران الحاد جدید در اصل گرایش به دین‌داری مخالفتی ندارند، بلکه می‌کوشند تا تفسیراتی مادی و داروینی به دست دهند» [۳] و مثال آشکار آن، خود ریچارد داوکینز است که این گرایش را جهان‌شمول می‌داند [۴] و تفسیر مادی‌اش این است که «مغز کودکان محتاج اعتماد به والدین است» و همین اعتماد پایۀ دین‌داری می‌شود [۵]، سپس از کسانی چون پل بلوم (Paul Bloom) هم نقل می‌کند که گرایش به خلقت‌باوری در ما آدمیان ذاتی است! [۶]

مقایسۀ الحاد و خداناباوری با نپذیرفتن داستان بابانوئل کاملاً نابه‌جا و نهایت بی‌انصافی و جحود و سقوط است، زیرا:
• وجود خداوند واجب عقلی است اما وجود بابانوئل محال عادی.
• وجود خداوند را با دلیل نظری هم می‌شود دریافت و برای همین ملحدانی بوده‌اند که به خداباوری برگردند، اما باور به بابانوئل چنین نیست.
• حتی کسانی که به کودکانشان دربارۀ بابانوئل می‌گویند هم معتقدند که دروغ می‌گویند.
پس مقایسۀ میان خداوند و بابانوئل به هزل می‌ماند، البته شیر مقوایی را زدن از رفتن به مصاف شیر واقعی آسان‌تر است و آن‌ها ترجیح می‌دهند نقاشی خیالی که خود از خداباوری و دین‌داری کشیده‌اند را نقد کنند تا کارشان راحت و بی‌زحمت باشد.

محمد عمر خسرو
ناشر: «رد شبهات ملحدین»

📚 پی‌نوشت‌ها:
[۱] Intelligence Squared، Richard Dawkins discussing Father Christmas, Youtube, https://www.youtube.com/watch?v=W_fZlKOq5N8
[۲] Farmer, David, The Oxford Dictionary of Saints, New York: Oxford, 1997, p. 365.
[۳] العجيري، عبد الله، شموع النهار، لندن: تكوين، ۲۰۱۸، ص۳۳.
[۴] Dawkins, Richard, The God Delusion, London: Black Swan, 2007, p. 194.
[۵] Ibid., p. 205.
[۶] Ibid., p. 210.
✾•┈┈••✦❀✦••┈┈•✾
🇵🇸@no_atheism | رد شبهات ملحدین

❤10👏2

1.5K views19:23