Telegram Web Link
Ці чулі вы пра «Іранскі дзённік» Пімена Панчанкі? Або пра паэму «Дзісенскі Чайлд Гарольд» Мойшэ Кульбака, дзеянні якой разгортваюцца ў Берліне? А яшчэ ёсць нарысы, мемуары і дзённікі пра замежныя ўражанні, якія здзіўляюць сваёй разнастайнасцю: нехта цікавіцца мясцовым побытам, нехта захапляецца архітэктурай, нехта заводзіць знаёмствы або проста назірае за людзьмі…

Так, у беларускай літаратуры не забагата экзотыкі далёкіх краёў. Але гэта зусім не значыць, што нашы пісьменніцы і пісьменнікі толькі і сядзелі сярод родных балотаў і пушчаў!

Каб даведацца пра іх прыгоды за мяжою, чытайце наш новы матэрыял!

“Малая падарожная кніжыца белліту” ўжо на сайце 🚂
14
Іван Шамякін – адзін з самых чытаных і дакладна самы «масавы» беларускі пісьменнік, агульны наклад якога складае каля 25 мільёнаў асобнікаў. Ягоныя кнігі дакладна ёсць ці былі ў вас дома.

У новым выпуску падкаста «Спіс на лета» паэтка Дар’я Бялькевіч і выкладчыца Марына Казлоўская абмяркоўваюць раман «Сэрца на далоні». Гэта тэкст, напісаны ў часы адлігі, у якім гаворыцца пра вострыя важныя тэмы – але вельмі асцярожна. Таксама ў падкасце Даша і Марына размаўляюць пра жыццё аўтара і разважаць пра двухдумства, час і патрэбы чытача.

Слухайце выпуск на сайце 🎧
7❤‍🔥2👏1
Апошні выпуск сезона! Відэа! Ка-рат-ке-віч! 💣❤️‍🔥

Дачакаліся: нарэшце Марына Казлоўская і Дар’я Бялькевіч абмяркоўваюць пісьменніка, кнігі якога чыталі за ноч ды скрадалі з бібліятэк, самага любімага і важнага для беларусаў.

Вядучыя гутараць пра самога Караткевіча і яго творы «Дзікае паляванне караля Стаха», «Ладдзя Роспачы», «Каласы пад сярпом тваім», а таксама пра раскошу любіць гэтую зямлю і шукаць мора.

Не толькі слухайце, але і глядзіце (!) падкаст па спасылцы 😍 І як заўжды: калі ласка, падзяліцеся гэтым выпускам, калі ён вам спадабаўся. Гэта нас вельмі падтрымае.

За прастору, у якой запісанае відэа, дзякуем @gutenbergpublisher 🫶
🔥23🍾21
❤️‍🔥 Новая міні-гульня на Wir.by — даведайся, што рабілі слынныя беларускі і беларусы ў тваім узросце!

Чым вы займаецеся ў сваім веку? Ці апублікавалі ужо галоўны раман свайго жыцця? Ці рыхтуецеся стаць дырэктарам Італьянскай оперы? А мо прадаяце сваю бібліятэку, каб паехаць з краіны ўслед за мужам?

Хутчэй пераходзьце па спасылцы, каб даведацца, як бавілі час Караткевіч, Ластоўскі, Пфляўмбаўм ды іншыя выбітныя асобы, калі былі вашымі аднагодкамі 🙂
😍126🔥1
І ўсё ж, ці вернуцца Леаніды да Зямлі?*

Сёння зноўку адпраўляемся ў міжзорныя вандраванні і разбіраемся з нябеснымі з’явамі! Гэтым разам — у кампаніі найбольшага рамантыка беларускай літаратуры і яго герояў.

Чытайце артыкул «Астраномія з Караткевічам», які мы падрыхтавалі разам з падкастам @praz_kosmas 💫

(*Па сакрэце: яны ўжо тут! Паспявайце пабачыць)
❤‍🔥9🔥3
Караткевічу — 94 ❤️‍🔥

У народзіны класіка нагадваем пра купу матэрыялаў, яму прысвечаных! Караткевічавы раманы, вершы і нават фільмы, яго праца і адпачынак, радзіма і падарожжы — пра ўсё гэта тут.

І прымайце нашы віншаванні! Бо з’яўленне Караткевіча — напраўду ўсебеларускае свята :)
13❤‍🔥8🔥21
Прагноз надвор’я з імяніннікам 🌤️🌧️

Мучаць слота, халодны вецер ды сцюжа або наадварот − спёка і буры? У любым надвор’і ёсць свая прыгажосць, што даводзіць нам Максім Багдановіч: у класіка ёсць верш на кожную тэмпературу і на кожную пару. Лірычнае суправаджэнне для пагодных дзянькоў і любога сорту непагадзі − у нашай падборцы.

Чытайце яе па спасылцы:
https://wir.by/be/article/nadvorje
18🔥2🕊1
🌿 Палескі гласарый, частка другая

Працяг нашай спробы зразумець таямнічы рэгіён, дзе куст — гэта дзяўчына, а дзевачка — камень, дзе проста пад нагамі можна напаткаць скарбы гісторыі і прыроды, а над галавой пачуць голас птушынага цара 🌚 У новым матэрыяле — пра абрады і традыцыі, расліны і птушак, пра мікрамову — не проста дыялект! — ды іншыя асаблівасці Палесся.

Чытайце артыкул і лічыце, колькі з’яваў аказаліся незнаёмымі! :)
🔥10🤗21
Wir.by — 5 гадоў! 🎂
І мы падрыхтавалі для вас нізку пяці найважнейшых, на думку рэдакцыі, матэрыялаў і праектаў, якія былі створаныя за гэты час.

🌀 Падкаст «Спіс на лета» — гаворым пра галоўных беларускіх аўтараў так, што вам нарэшце захочацца іх пачытаць.

🌀Тэлеграм-канал Razanau — кожную раніцу вам прыходзіць верш Алеся Разанава, і ў гэтым дні ад пачатку становіцца больш паэзіі!

🌀Дзённік на сёння — можна паглядзець, што ў гэты дзень запісалі ў сваім дзённіку Караткевіч, Рушчыц, Мележ, Адамчык ці адзін з Радзівілаў многа гадоў таму. Дзённік абнаўляецца кожны дзень.

🌀 Пісьменніцкі ціндар, у якім можна праверыць, ці замэтчыліся б вы з любімым пісьменнікам ці пісьменніцай, і якое б паведамленне яны б вам даслалі!

🌀 Цыкл лекцый Ганны Севярынец пра літаратуру і літаратараў беларускіх дваццатых. Лекцыі, з якіх пачаўся wir.by!

За гэты час у нас на сайце і на youtube-канале з'явілася вельмі шмат матэрыялаў пра беларускую культуру — заходзьце, глядзіце, слухайце, чытайце і, калі ласка, не забывайцеся расказваць пра нас сваім сябрам!
❤‍🔥23🎉52🔥2🕊2
Аптымізм беларускі ў тым, што калі мы, нягледзячы на ўвесь песімізм і безнадзейнасць мінулага, усё ж жывём, значыць, у нас ёсць падставы гаварыць аб лепшым будучым: «Калі ўжо наша мінулае з намі нічога не зрабіла, значыць, і будучыня нам па плячы».

Чытаць цалкам дзённік Караткевіча пра метро і халодны Мінск 17 лютага.
🔥106
Сон, летаргія, ці сапраўднае вандраванне на «іншы» бок? Адказвае беларускі фальклор

У народных паданнях сустракаюцца неверагодныя гісторыі пра людзей, якія перажылі «абміранне» — стан, калі цела быццам губляе жыццё, але душа вандруе па незнаёмых сферах. Ад сустрэч з продкамі да візій нябесных садоў і месцаў пакут — гэтыя аповеды перадаваліся з пакалення ў пакаленне.

Урывак з «Беларускага народнага сонніка» раскажа, як нашы продкі ўспрымалі гэтыя загадкавыя падарожжы, што там бачылі і якія ўрокі выносілі.

Разам з выдавецтвам Gutenberg дзелімся фрагментам «Абміранні» 🌒 Чытайце яго, каб даведацца, як беларусы ўяўлялі сабе жыццё пасля смерці, што чакала грэшнікаў і праведнікаў, і чаму гэтыя гісторыі захаваліся да сёння.
🔥6👍5
🌿🍞🚂 Чым пах дарэвалюцыйны Мінск?

Мінск (ці ўсё ж Менск?) сто гадоў таму выглядаў зусім інакш — але пах часам вельмі знаёма:

- квітнеючымі ліпамі ў Губернатарскім садзе,
- свежым хлебам і ласункамі з цукерачнага дома Вянгржэцкага,
- вугалем і металам чыгуначных майстэрняў,
- дражджамі з завода «Багемія»,
- і — дзякуй Богу, гэта ў мінулым! — памыямі на вуліцах без каналізацыі… 🙄

А што гэтыя і не толькі водары могуць распавесці пра гарадское жыццё — даведайцеся з артыкула!
6👀4🔥2
#alala_байка
Праца Мікалая Паўленкі Мікалай «Жаночыя асабовыя намінацыі ў старабеларускай мове» падрабязна разглядае, як у старабеларускіх тэкстах XVI—XVIII стагоддзя ўтвараліся словы, якія б зараз называліся фемінітывамі.

Жаночыя асабовыя назвы прадстаўлены ў старабеларускіх запісах не надта шырока — такія былі часы, што пра жанчын увогуле пісалі нячаста. Тыя ж формы, што трапілі ў тэксты, часам маюць арфаграфічную і марфалагічную варыятыўнасць, што абумоўлена адсутнасцю зафіксаваных лінгвістычных нормаў, узаемадзеяннем старажытнабеларускай мовы з іншымі мовамі і гаворкамі, а таксама багатай сістэмай словаўтварэння, якая дазваляла па-рознаму будаваць словы з адным і тым жа сэнсам.

Паўленка адзначыў целы шэраг суфіксаў, якія выкарыстоўваліся для ўтварэння фемінітываў, але найбольш прадуктыўнымі назваў тры: -к-а, -іц-а і -ніц-а. Дарэчы, Філалош тут і далей будзе імкнуцца адаптаваць словы пад сучасную арфаграфію, але варта разумець, што старабеларуская мова запісвалася інакш і, прынамсі, мела літару -и-.

Разглядзім, якім чынам назвы жанчын утвараліся ў тыя часы ад назваў мужчын. Ніжэй пералічана, якія фемінныя суфіксы маглі быць дапасаваныя да асабовых назоўнікаў мужчынскага роду, у залежнасці ад іх уласнай структуры, каб утварыць адпаведны назоўнік жаночага роду.

-ак/-як:
* -іна/-ына/-іня/-ыня (сваяк — сваячына)

-ар:
* -іна/-ына/-іня/-ыня (гаспадар — гаспадарыня, гасудар — гасударыня)
* -іха/-ыха (ганчар — ганчарыха, пачтар — пачтарыха)
* -ка (аптэкар — аптэкарка, звяздар — звяздарка, крачмар — карчмарка, повар — поварка)

-атай/-отай:
* -ка (хадатай — хадатайка)

-ач:
* -ка (адзінач — адзіначка, прач — прачка)

-дзей
* -іца (чарадзей — чарадзеіца)
* -ніца (злодзей — зладзейніца)

-ень
* -ка з усячэннем асновы (перакупень — перакупка)

-ец/-эц:
* -іца з усячэннем асновы (владзелец — владзеліца, старэц — старыца)
* -ка з усячэннем асновы (літовец — літоўка, паганец — паганка, пастаялец — пастаялка)

-і/-ы:
* -анка/-янка (леснічы — леснічанка, харужы — харужанка)
* -ая (вратны — вратная, падданы — падданая, харужы — харужая)
* -іна/-ына/-іня/-ыня (дзяржаўчы — дзяржаўчыня)
* -ка (падданы — падданка)

-ік/-нік:
* -іха/-ыха (радчык — радчыха)
* -іца з усячэннем асновы (работнік — работніца, памочнік — памочніца, чараўнік — чараўніца)
* -ка (дворнік — дворнічка, пасрэднік — пасрэднічка, равеснік — равеснічка)

-ін:
* -аса з усячэннем асновы (рабін — рабаса [адзіночны прыклад])
* -іна/-ына/-іня/-ыня з усячэннем асновы (балгарын — балгарыня, баярын — баярыня, гаспадзін — гаспадыня)
* -ка з усячэннем асновы (баярын — баярка, мяшчанін — мяшчанка, хрэсціянін — хрэсціянка)

-іт:
* -ка (варажбіт — варажбітка, найміт — наймітка)

-іч/-ыч:
* -анка/-янка (шляхціч — шляхцянка)
* -ка (княжыч — княжычка, отчыч [наследнік маёмасці свайго бацькі] — отчычка)
* -на з усячэннем асновы (братаніч [сын старэйшага брата] — братанна, княжыч — княжна, царэвіч — царэўна)

-jа
* -анка/-янка (судзья — судзьянка)

-тух:
* -ка (пастух — пастушка)
* -ніца (пастух — пастушніца)

-ун:
* -ка (апекун — апекунка)
* -jа (рыкун [рэканструяваная форма] — рыкунья)

-цель:
* -ка (пацешыцель — пацешыцелка, прыяцель — прыяцелька, сказіцель — сказіцелка)
* -ніца (пітацель — пітацельніца, учыцель — учыцельніца)

невытворныя асновы:
* -а (манах — манаха, раб — раба, супруг — супруга)
* -анка/-янка (ваевода — ваевадзянка, стараста — старасцянка)
* -ева/-ова (кароль — каралева)
* -енка (пан — паненка)
* -ена (пан — панена [адзіночны прыклад])
* -інка (стараста — старасцінка)
* -іна/-ына/-іня/-ыня (враг — врагіняЮ грэк — грэкыня, чэх — чэхыня)
* -іса (абат — абатіса, д'якан — д'яканіса)
* -іха/-ыха (папеж — папежыха)
* -іца/-ыца (кароль — караліца, патрыярх — патрыяршыца, цар — царыца)
* -jа (ігумен — ігуменья, поп — пападзья [з дадатковым суфіксам -ад-])
* -ка (актор [уладар маёнтка] — акторка, салдат — салдатка, султан — султанка, таварыш — таварышка)
* -ніца (скамарох — скамарошніца)
* -овіца (отрак — атраковіца)
* -ша (канцлер — канцлерша)
8🔥6
Якія беларускія словы ўзялі суседзі? 🤫

Мы часта чуем пра русізмы і паланізмы, але што, калі некаторыя «свае» словы беларуская мова аддала сама?

🇵🇱 Чаму палякі кажуць żubr і dziady?
🇱🇹 Як у літоўскай з’явіліся šalikas і krivda?
🇮🇱 Адкуль у ідышы juške і večere?
🇷🇺 Якім чынам капец і халява трапілі ў рускую мову?

Беларуская мова не толькі брала, але і шчодра дзялілася. Хочаце ведаць, якія яшчэ словы “мігравалі” да суседзяў? Чытайце поўны артыкул па спасылцы!
🔥226😘1
2025/10/19 22:16:58
Back to Top
HTML Embed Code: