روزنامۀ خاطرات ناصرالدین‌شاه، به کوشش مجید عبدامین (جلدهای چاپ‌شده: ۱ تا ۱۲).

بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار؛ تعمیم زبان فارسی، تحکیم وحدت ملّی و تمامیت ارضی

@AfsharFoundation

نگارخانه و کتابفروشی افشار از یکشنبه تا جمعه از ساعت ١٢ الی ٨ بعد از ظهر پذیرای دوستداران کتاب و هنر خواهد بود.

نشانی:
خیابان ولی‌عصر، سه‌راه زعفرانیه، خیابان عارف‌نسب، شمارۀ ۱۲

علاقه‌مندان می‌توانند تا بیست و ششم اردیبهشت‌ماه، با حضور در کتابفروشی و نگارخانۀ افشار، کتاب‌های انتشارات دکتر محمود افشار را با ۳۰٪ تخفیف تهیه کنند‌.

بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار؛ تعمیم زبان فارسی، تحکیم وحدت ملّی و تمامیت ارضی

@AfsharFoundation

آذربایجان و شاهنامه: تحقیقی دربارۀ جایگاه آذربایجان، ترکان و زبان ترکی در شاهنامه و پایگاه هزارسالۀ شاهنامه در آذربایجان، دکتر سجاد آیدنلو، تهران: انتشارات دکتر محمود افشار، چاپ دوم ۱۴۰۱

کتاب برگزیدۀ سی و نهمین دورۀ جایزۀ کتاب سال و برگزیدۀ شانزدهمین دورۀ جشنوارۀ بین‌المللی شعر فجر

بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار؛ تعمیم زبان فارسی، تحکیم وحدت ملّی و تمامیت ارضی

@AfsharFoundation

تقریرات مصدّق در زندان دربارۀ حوادث زندگی خویش، یادداشت‌شده به اهتمام جلیل بزرگمهر، تنظیم‌شده به کوشش ایرج افشار، تهران: انتشارات دکتر محمود افشار، چاپ دوم ۱۴۰۰

بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار؛ تعمیم زبان فارسی، تحکیم وحدت ملّی و تمامیت ارضی

@AfsharFoundation

سی و ششمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران

از هفدهم تا بیست و هفتم اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۴

نشانی انتشارات دکتر محمود افشار در نمایشگاه:

راهرو ۲۲، غرفۀ ۵

علاقه‌مندان می‌توانند با مراجعه به غرفۀ انتشارات دکتر محمود افشار در نمایشگاه کتاب تهران، کتاب‌های این انتشارات را با تخفیف ویژۀ نمایشگاه تهیه کنند.
همچنین خرید کتاب‌های انتشارات دکتر محمود افشار در نمایشگاه مجازی کتاب تهران از طریق پیوند زیر امکان‌پذیر است:

https://book.icfi.ir/book?exhibitorId=362&publisher

بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار؛ تعمیم زبان فارسی، تحکیم وحدت ملّی و تمامیت ارضی

@AfsharFoundation

‍ انتشارات بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار منتشر کرد:

سفینۀ کهن رباعیات

این کتاب یکی از قدیم‌ترین سفینه‌های رباعی فارسی است که احتمالاً در نیمۀ دوم سدۀ هفتم هجری گردآوری شده است. سفینۀ کهن رباعیات که حاوی بیش از ۱۲۵۰ رباعی است تعداد زیادی رباعی تازه به پیکرۀ شعر فارسی اضافه می‌کند و رباعی‌سرایان ناشناسی را به جمع شاعران پارسی‌گو می‌افزاید. این سفینه در میان منابع رباعیات خیّام پیش از سدۀ نهم هجری با ۴۴ رباعی به نام او، کهن‌ترین مأخذی است که بیشترین رباعیات به نام خیّام را داراست. گذشته از این، سفینۀ کهن رباعیات منبع جانبی مهمّی در تصحیح رباعیات شاعران صاحب دیوان نیز به شمار می‌آید.

[سفینۀ کهن رباعیات، تصحیح و تحقیق ارحام مرادی و محمّد افشین‌وفایی، تهران: انتشارات دکتر محمود افشار، ۱۴۰۴]

علاقه‌مندان می‌توانند از بیست و سوم اردیبهشت تا پنجم خرداد، این کتاب را با ۳۰٪ تخفیف از دفتر مرکزی بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار تهیه کنند.

برای سفارش‌های بیش از پانصد هزار تومان ارسال رایگان است.

تلفن مرکز پخش و فروش: ۲۲۷۱۳۹۳۶-۲۲۷۱۶۸۳۲

بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار؛ تعمیم زبان فارسی، تحکیم وحدت ملّی و تمامیت ارضی

@AfsharFoundation

‍ بیست و چهارم اردیبهشت‌ماه سالروز درگذشت حبیب یغمایی

ذوق و سلیقه و روش یغمایی در مجله‌نویسی پذیرفتۀ خاطر بسیاری نبود. پس از اینکه مجلّه را در پایان سال ۱۳۵۷ متوقف ساخت بر هوشمندان جامعۀ فرهنگ ایران روشن شد که مجلّۀ یغما چقدر گرانسنگ و سودمند بود و در معرفی و نگاهبانی ادبیات ملّی و واقعی تا چه حد بنیانی و مؤثر بود.
هیچ‌یک از مجله‌های مستقل و شخصی و جدی ایران نبوده است که سی و یک سال بی هیچ گسستگی و کم و بیش در سر هر ماه و چنین یکدست و یکپایه انتشار بیابد و در قلمرو زبان فارسی خواستار و دوستدار دیرپا داشته باشد.
اعتبار مجلّۀ یغما همان بود و هست که به انتشار ادب اصیل ایران و بزرگان ادبای چهل پنجاه سال پیش حتی شعر و نوشته از احمد قوام‌السلطنه، علی سهیلی، سیّد ضیاء‌الدین طباطبایی، عباسقلی گلشاییان که مورد مسخرۀ تازه‌خواهان بود می‌پرداخت و رجال فرهنگ‌خواه و ادب‌پرور را احترام می‌گذاشت.
نثر یغمایی از نثرهای ساختۀ روزگار ماست،‌ لفظ دری در دست او حکم موم داشت، هم در شعر و هم در نثر. در انتخاب لفظ و شیوۀ بیان متأثر از بزرگان ادب کهن فارسی بود. در انتخاب لفظ استادی و مهارتش مسلم بود‌. از نادره کسانی بود که حدّ استعمال کلمات را درست می‌شناخت و هر لفظ را در مفهوم واقعی و مناسب خود می‌گذاشت. با اینکه استوار و پخته می‌نوشت و بسیاری از الفاظ مستعمل گذشتگان را بر قلم می‌آورد، نثرش از سادگی روستایی، طنزپردازی و رندی ادیبانه بهره‌وری بی‌شمار داشت.
گرشاسپ‌نامۀ اسدی طوسی، قصص‌الانبیای نیشابوری، ترجمۀ تفسیر طبری، مجموعه‌ای از نظم و نثر قدیم، و بالاخره غزلیات سعدی که در این سال‌های اخیر به ذات خویش تصحیح کرد، همه از کارهای علمی شایسته و ماندگار اوست.

[نادره‌کاران: سوگنامۀ ناموران فرهنگی و ادبی (۱۳۰۴-۱۳۸۹)، ایرج افشار، زیر نظر بهرام، کوشیار و آرش افشار، به کوشش محمود نیکویه، تهران: انتشارات دکتر محمود افشار، چاپ سوم ۱۴۰۴، ج ۱، ۷۴۹-۷۵۲]

بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار؛ تعمیم زبان فارسی، تحکیم وحدت ملّی و تمامیت ارضی

@AfsharFoundation

[سفینۀ کهن رباعیات، تصحیح و تحقیق ارحام مرادی و محمّد افشین‌وفایی، تهران: انتشارات دکتر محمود افشار، ۱۴۰۴]

کتاب شایستۀ تقدیر سی و پنجمین دورۀ جایزۀ کتاب سال

بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار؛ تعمیم زبان فارسی، تحکیم وحدت ملّی و تمامیت ارضی

@AfsharFoundation

‍ بیست‌ و‌ پنجم اردیبهشت‌ماه روز بزرگداشت حکیم ابوالقاسم فردوسی و پاسداشت زبان فارسی

زبان شاهنامه زبانی فخیم و زدوده و شیواست. در شعر فارسی چنین فصاحتی را تنها، البته با تفاوت سبک، در شعر نظامی و سعدی می‌توان دید. یک‌چنین زبانی، و حتّی تا یکی دو درجه پایین‌تر از آن، زبانی است که هر اندازه خودجوش و زادۀ طبع خداداد باشد، اندیشیده به خامه رفته و از سر خامه به کاغذ دویده و حک و اصلاح گشته است. به‌ویژه باید توجه داشت که شعر روایی در پیچ و خم و فراز و نشیب داستان‌ها نیاز به برخی طرفه‌کاری‌ها دارد تا داستان از صورت عامیانه و بدون زیورهای لفظی و معنوی به صورت هنری و پرورده درآید، بدان‌گونه که در برخی از داستان‌های شاهنامه و برخی حکایات نظامی و سعدی می‌بینیم. بر این مطالب افزوده می‌گردد بیت‌های فراوانی با مضامین روان‌کاوانه و هنر توصیف و تشبیه و صحنه‌پردازی و منش‌سازی که تنها در آثار ادبی هنری دیده می‌شود. به هر روی، ما در شعر فارسی کسی را که با فنون داستان‌سرایی و حکایت‌سراییِ هنری به اندازۀ این سه تن آشنا باشد سراغ نداریم.
زبان شاهنامه، در عین اینکه استوار است، کهن نیز هست. کاربرد برخی واژه‌ها و ترکیبات و اصطلاحات در شاهنامه در متون باقی‌مانده از زمان شاعر گواهی ندارد. برای مثال واژۀ «سخن» در متون دیگر تنها به معنی «کلام» به کار رفته است، ولی در شاهنامه به معانی «رویداد، کار، واقعیت، سرگذشت» نیز هست، یا «ایران» در متون دیگر تنها به معنی «سرزمین ایران» به کار رفته، ولی در شاهنامه به معنی «ایرانیان» نیز هست. این مثال‌ها، که برای آنها نه در متون زمان فردوسی و نه متون پس از او و نه در فرهنگ‌ها گواهی می‌توان یافت، در کنار نویسش برخی نام‌ها همچون گیومرت، طهمورت و اغریرت نشان می‌دهند که همه از راه ترجمه از پهلوی به شاهنامۀ ابومنصوری و از آنجا به شاهنامۀ فردوسی راه یافته‌اند. همچنین کاررفت واژه‌هایی چون «روان» و «جان» در معنی «نفس» و دیگر واژه‌ها و ترکیبات و اصطلاحات فلسفی، «هوش» در معنی «مرگ»، «آراستن» در کاربرد فعل همکرد و مثال‌های فراوان دیگر، کثرت واژه‌ها و ترکیبات فردوسی و قلّت واژه‌های عربی آن، همه و همه نشان می‌دهد که مأخذ شاهنامه نمی‌تواند گفتاری باشد، چه رسد به اینکه کسی خود شاهنامه را نیز گفتاری بپندارد.

[از شاهنامه تا خداینامه: جستاری دربارۀ مآخذ مستقیم و غیرمستقیم شاهنامه، تألیف دکتر جلال خالقی مطلق، تهران: انتشارات دکتر محمود افشار،‌ ۱۴۰۳، ص ۴۰-۴۱]

بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار؛ تعمیم زبان فارسی، تحکیم وحدت ملّی و تمامیت ارضی

@AfsharFoundation

‍ بیست‌ و‌ پنجم اردیبهشت‌ماه زادروز دکتر علی‌اشرف صادقی، منتخب بیست‌ و‌ پنجمین جایزۀ ادبی و تاریخی دکتر محمود افشار

آشنایی من و دکتر صادقی به بیش از نیم قرن پیش و به سال‌های آغازین دهۀ چهل خورشیدی بازمی‌گردد. در محوطۀ دانشگاه سوربن، در جوار دیوارها و مجسمۀ سنگی آن، جوان لاغراندامی را دیدم. گفتند فلانی است، جزء دانشجویان بورسیۀ شاگردان اول است، بسیار جدی است و شدیداً طالب علم. غالباً در کتابخانه‌هاست و به دنبال منابع برای رشتۀ زبان‌شناسی که برگزیده است، از این کلاس به آن کلاس می‌رود و هیچ فرصتی را برای پیشبرد اهداف تحصیلی‌اش از دست نمی‌دهد. در کلاس‌های بنونیست هم‌دیگر را می‌دیدیم و در همان سال‌ها کلاسی را به همراهی او و فیلیپ ژینیو و زنده‌یاد احمد تفضّلی در محضر دومناش استاد راهنمای دکتری من، متون پهلوی و دینکرد خواندیم.
او با موفقیت از رسالۀ دکتری خود با راهنمایی آندره مارتینه در سال ۱۳۴۶ دفاع کرد و به ایران بازگشت. از آن پس آشنایی من و دکتر صادقی به دوستی انجامید. در گروه زبان‌شناسی و زبان‌های باستانی دانشکدۀ ادبیات دانشگاه تهران همکار شدیم؛ گروهی که در دانشکدۀ ادبیات به دلیل استادان ارزنده‌اش بسیار خوش درخشید. دکتر صادقی از آن پس از مسیری که از جوانی در پیش گرفته بود، منحرف نشد و همیشه پژوهشگری ماند وفادار و در خدمت مسائل زبان فارسی.
دوستان ما به خاطر دارند که او همیشه با مدادی کوچک که در جیب دارد نکته‌های جالب را با نکته‌سنجی‌های خاص خودش می‌بیند، یادداشت می‌کند و همۀ اینها تبدیل به مقالاتی سودمند می‌شوند که فهرست بالابلند آن در دسترس همگان قرار دارد.
او زبان‌شناسی است که ارتباط تنگاتنگ با ادبیات فارسی و ادبیات و زبان‌های باستانی ایران دارد و از این نظر در میان زبان‌شناسان ایران از برتری خاصی برخوردار است و او همۀ این اطلاعات خود را در خدمت زبان فارسی قرار داده است و از این رو در این رشته فرد بسیار موفقی است.

دکتر ژاله آموزگار، عضو شورای تولیت و هیئت گزینش کتاب و جایزۀ بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار

[دفترچۀ بیست و پنجمین جایزۀ ادبی و تاریخی دکتر محمود افشار، اهداشده به دکتر علی‌اشرف صادقی، تهران: انتشارات دکتر محمود افشار، ۱۳۹۷، ص ۴۴-۴۵]

بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار؛ تعمیم زبان فارسی، تحکیم وحدت ملّی و تمامیت ارضی

@AfsharFoundation

‍ بیست و پنجم اردیبهشت‌ماه زادروز ابوالفضل خطیبی

فردوسی و روایات ملّی

هزار سال و بیش از آن روز و لحظۀ تاریخی می‌گذرد که دهقان‌زاده‌ای بزرگوار اهل طوس خراسان عزم جزم کرد تا با تکیه بر مآخذ، روایات بازمانده از ایران باستان را به شعر درآورد و پارسی را زنده کند. حکیم ابوالقاسم فردوسی طوسی که از طبع شعر برخورداری تمام داشت، حدود سی سال هدف بزرگ خود را حتی در شرایط سخت و دشوار از یاد نبرد و به جان کوشید تا کار سترگی را که دیگران به اندازۀ کافی از عهدۀ آن برنیامده بودند، خود به بهترین صورت به سرانجام مقصود رساند، آن هم در زمانه‌ای که از اهل دانش و فرهنگ، کمتر کسی را پروای کار شاهنامه‌سرایی و حفظ و نگاهبانی از روایات ملّی در اندیشه بود.
بدین ترتیب، شاهنامه‌ای پدید آمد، گردآمده از میراث باستانی ایران‌زمین و خدای‌نامه‌ها، از گذشته‌های اساطیری و افسانه‌آمیز تا عهد تاریک و روشن ساسانیان و از آن زمان‌ تاکنون، هیچ اثری بدین ارجمندی و در جامه‌ای چنین آراسته و فریبا، ایرانیان را به تصویری که از گذشتۀ باستانی خود داشته‌اند، راهبری نکرده است و بی هیچ گزافه، شاهنامۀ فردوسی، از پایه‌های وحدت ملّی ایران در شمار است.

دکتر ابوالفضل خطیبی

سه‌شنبه ۲۵ اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۷
کانون زبان پارسی

بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار؛ تعمیم زبان فارسی و تحکیم وحدت ملّی و تمامیت ارضی

@AfsharFoundation

سی و ششمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران

از هفدهم تا بیست و هفتم اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۴

نشانی انتشارات دکتر محمود افشار در نمایشگاه:

راهرو ۲۲، غرفۀ ۵

علاقه‌مندان می‌توانند با مراجعه به غرفۀ انتشارات دکتر محمود افشار در نمایشگاه کتاب تهران، کتاب‌های این انتشارات را با تخفیف ویژۀ نمایشگاه تهیه کنند.
همچنین خرید کتاب‌های انتشارات دکتر محمود افشار در نمایشگاه مجازی کتاب تهران از طریق پیوند زیر امکان‌پذیر است:

https://book.icfi.ir/book?exhibitorId=362&publisher

بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار؛ تعمیم زبان فارسی، تحکیم وحدت ملّی و تمامیت ارضی

@AfsharFoundation

فهرست انتشارات بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار، اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۴

بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار؛ تعمیم زبان فارسی، تحکیم وحدت ملّی و تمامیت ارضی

@AfsharFoundation

‍ بیست و هفتم اردیبهشت‌ماه زادروز اللّهیار صالح، عضو پیشین شورای تولیت بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار

آقای اللهیار صالح کیست؟

در سال ۱۲۷۵ در یکی از قریه‌های کاشان متولد شده، در ۱۵‌سالگی به طهران آمده و کالج امریکا را تمام کرده‌اند. پدر ایشان مرحوم حسن مبصرالممالک از صلحا و نیاکان کاشان بوده است. پس از فراغ از تحصیل مدت ده سال در سفارت امریکا بوده و پس از انحلال عدلیه به‌وسیلۀ مرحوم داور داخل خدمت دادگستری گردید و سمت‌های مختلف داشته‌اند. پس از انتصاب مرحوم داور به وزارت دارایی به آنجا منتقل و به سمت‌های زیر منصوب بوده:
ریاست کل انحصار دخانیات، مدیریت کل و معاونت وزارت دارایی.
در زمان معاونت وزارت دارایی به عضویت هیئت نمایندگی ایران برای عقد قرارداد تجارتی مسکو رفته و چندی بعد از کار کنار گرفته و به علی‌آباد کلۀ کاشان رفته که در این مسافرت نگارنده نیز چند روز اول را با ایشان بودم، ولی مجدداً به ریاست هیئت بازرگانی ایران در امریکا منصوب و به آنجا رفته‌اند. در کابینۀ آقای قوام‌السلطنه به وزارت دارایی منصوب و به ایران آمده و در کابینۀ بعد به ریاست آقای سهیلی همین سمت را داشته، پس از سه ماه در اثر اختلاف نظر با دکتر میلسپو، رئیس کل دارایی، مستعفی و به خیال وکالت دادگستری افتاده، ولی از طرف دولت به ریاست بانک رهنی منصوب و پس از آن برای خرید کالاهای انحصاری به هندوستان مأمور می‌شوند. سپس در کابینۀ آقای ساعد به وزارت دادگستری معیّن می‌گردند.
پس از سقوط کابینۀ آقای ساعد، مجدداً فراغت از کار حاصل کرده و در این فرصت که مجلۀ آینده نیز مجدداً منتشر شده با کمال علاقه و صمیمیت با این مجله شرکت قلمی فرموده‌اند. اخیراً هم به عضویت کنفرانس سان‌فرانسیسکو به امریکا رفته‌اند. فعلاً نیز در کابینۀ آقای حکیم‌الملک به سمت وزارت دادگستری منصوب شده‌اند. نگارنده متجاوز از بیست سال است که با ایشان دوستی دارم و همیشه از ایشان مهربانی، صفا، وفا، وطن‌پرستی و فعالیت مشاهده کرده‌ام.
شرح حال ایشان را با این شعر حافظ ختم می‌کنم:

صالح و طالح متاع خویش نمودند
تا که قبول افتد و که در نظر آید

این دو شعر دیگر را هم به‌جهت مناسبتی که با اسم ایشان دارد و از سنایی غزنوی می‌باشد درج می‌کنم:

فرّخ آن کاختیار او همه سال
عمل صالح است و اکل حلال

هست بهْ نزد من درین ایّام
بی‌نوا زیستن ز کسب حرام

[گنجینۀ مقالات، دکتر محمود افشار، تهران: انتشارات دکتر محمود افشار، چاپ دوم ۱۴۰۰، ج ‌۲، ص ۹۲۶ - ۹۲۷]

بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار؛ تعمیم زبان فارسی، تحکیم وحدت ملّی و تمامیت ارضی

@AfsharFoundation

‍ با دریغ قدرت‌الله روشنی زعفرانلو درگذشت.

استاد قدرت‌الله روشنی زعفرانلو، از دانشمندان و مترجمان و خراسان‌شناسان معاصر ايران است. او در سال ۱۳۱۲ در روستای پرتان اسفراين متولد شد. پدرش، محمدابراهيم‌خان روشنی زعفرانلو در آغاز دورۀ پهلوی حاكم قوچان و شيروان بود و مادرش بی‌بی قمر نام داشت‌. مرحوم روشنی زعفرانلو فارغ‌التحصیل رشتۀ زبان انگلیسی از دانشگاه تهران بود و پس از پایان تحصیلات در ادارۀ انتشارات و روابط فرهنگی همان دانشگاه مشغول به کار شد. او در دورانی که زنده‌یاد ایرج افشار رئیس کتابخانۀ مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران بود، سمت معاونت ایشان را بر عهده داشت.
روشنی در کنار کار اداری به دو فعالیت عمدۀ پژوهشی دست زد که منشأ خدمات علمی و فرهنگی ارزشمندی شد؛ یکی ترجمه و دیگری تحقیق دربارۀ زادگاهش اسفراین و خراسان که او را به خراسان‌شناسی نامور مبدّل ساخت. از آثار این پژوهشگر می‌توان به اسناد خاندان غفاری، جلد سوم (با همکاری زنده‌یاد ایرج افشار)، امیرکبیر و دارالفنون، مجموعۀ اسناد و مدارک فرّخ‌خان امین‌الدوله، مخزن‌ الوقایع: شرح مأموریت و مسافرت فرّخ‌خان امین‌الدوله (با همکاری شادروان کریم اصفهانیان)، ترجمۀ سفرنامۀ آمبروسیو کنتارینی و ترجمۀ سفرنامۀ خراسان و سیستان: سفرنامۀ کلنل ییت به ایران و افغانستان (با همکاری مهرداد رهبر) اشاره کرد. او همچنین مقالاتی در نشریات معتبر همچون آینده و راهنمای کتاب به چاپ رسانده است.
بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار درگذشت زنده‌یاد قدرت‌الله روشنی زعفرانلو را به خانوادۀ محترم آن مرحوم، اهالی فرهنگ و همکاران ایشان در کتابخانۀ مرکزی دانشگاه تهران تسلیت می‌گوید. یادش گرامی باد.

@AfsharFoundation

بیست‌ و‌ هشتم اردیبهشت روز بزرگداشت حکیم عمر خیّام

قومی متحیّرند در کوی یقین
قومی به گمان فتاده اندر رهِ دین
زان می‌ترسم بانگ برآید روزی
کای بی‌خبران راه نه آن است نه این

از آمده‌ها ترش مکن چهرۀ خویش
وز نامده‌ها آب مکن زهرۀ خویش
بستان تو ز چرخِ بی‌وفا بهرۀ خویش
زان پیش که دهر برکشد دهرۀ خویش

آن قصر که بهرام درو جام گرفت
روبه بچَه کرد و آهو آرام گرفت
تا جای گرفته است بهرام به گور
دیرست که گور جای بهرام گرفت

مرغی دیدم نشسته در مشهد طوس
در پیش گرفته کلّۀ کیکاوس
می‌گفت بدان کلّه به افسوس افسوس
کو تاجِ مرصّعِ تو وان نالۀ کوس؟

[سفینۀ کهن رباعیات، تصحیح و تحقیق ارحام مرادی و محمّد افشین‌وفایی، تهران: انتشارات دکتر محمود افشار، ۱۴۰۴، ص ۱۱۴-۱۲۱]

بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار؛ تعمیم زبان فارسی، تحکیم وحدت ملّی و تمامیت ارضی

@AfsharFoundation

‍ واقعۀ قتل ناصرالدین‌شاه

روز دیگر که جمعه بود صبح موکب همایونی عازم حرکت می‌شود. حضرت اشرف زودتر به حضرت عبدالعظیم می‌روند. بندگان همایون یک ساعت از دسته رفته وارد آنجا می‌شوند. با حضرت اشرف صحبت‌کنان تا سر مقبرۀ امین اقدس می‌روند. نهار را در باغ مهد علیا به رسم معمول حاضر کرده بودند. در سر مقبرۀ امین اقدس بندگان همایون می‌فرمایند ظهر شده یا نشده است؟ یک نماز شکری می‌خواهم در حرم عبدالعظیم بخوانم آن وقت بروم نهار بخورم.
صدر اعظم عرض می‌کند هنوز وقت نماز نشده است. خوب است تشریف ببرید نهار خورده مراجعت فرمایید. فرموده بودند خیر. نذر کرده‌ام تا نماز نخوانم نهار نخورم. مخصوصاً غسل کرده وضو هم دارم. قدری اینجا خودمان را مشغول می‌کنیم، بعد نماز خوانده می‌رویم نهار می‌خوریم.
از سر مقبرۀ امین اقدس بیرون می‌آیند. صدر اعظم می‌خواهد صحن و حرم را قروق و خلوت کند. شاه می‌فرمایند لازم نیست. بعضی فراشها و عمله‌جات هم که مردم را رد می‌کرده‌اند با چوب خودشان زده مردم را ممانعت می‌کرده‌اند که قروق نکنید و همین طور جمعیت باشد.
با همین حالت اذن دخول خواسته زیارت‌نامه‌خوان خوانده وارد حرم می‌شوند. یک زیارت هم آنجا می‌خوانند. بعد تشریف می‌آورند بالای سر حضرت، محاذی درب مسجد مردانه. فرموده بودند به جناب صدراعظم بگویید یک قالیچه بیاورند بالای سر بیندازند که نماز بخوانیم و برویم. صدراعظم می‌روند که قالیچه بیاورند و بالای سر را خلوت کنند که نماز بخوانند. بندگان همایون خواسته بودند تا قالیچه می‌آورند دور حرم طوافی بکنند. از بالای سر می‌روند به طرف دری که به امام‌زاده حمزه می‌رود.
همین‌که بندگان همایون به محاذی و مقابل دری که به امام‌زاده حمزه می‌رود رسیده بودند، پدرسوختۀ ملعون، رضای کرمانی که بعد معلوم شد، از زیر لباده رولور شش‌لوله را بیرون آورده، درصورتی‌که خودش پشت به ضریح حضرت عبدالعظیم ایستاده بوده است و شاه از روبه‌روی او می‌گذشته‌اند طپانچه را توی سینۀ شاه خالی می‌کند.
همین‌که تیر خلاص می‌شود بندگان همایون متوحّشانه رو به دالان امام‌زاده حمزه می‌روند. از در که وارد می‌شوند به حاجی حسنعلی‌خان می‌‌فرمایند حاجی‌خان من را بگیر. حاجی حسنعلی‌خان زیر بغل مبارک را می‌گیرد می‌برد توی مسجد کوچک مردانه. امین‌خاقان هم آنجا می‌رسد، زیر بغل دیگر را می‌گیرد. ولی تا آنجا شاه به پای خود بدون سستی می‌روند.
از آنجا دری به بقعۀ مرحوم فروغ‌السلطنه است. در را حاجی حسنعلی‌خان می‌زند که باز کنند. تا در را وامی‌کرده‌اند که بندگان همایون بی‌حال شده مثل فانوس تا شده به زمین می‌افتند و از شدت سنگینی، دیگر امین خاقان و حاجی حسنعلی‌خان نمی‌توانند نگاهشان دارند. باشی و کشیکچی‌باشی هم با امین خاقان و حاجی حسنعلی‌خان کمک نموده شاه را بلند کرده به سر مقبرۀ فروغ‌السلطنه می‌آورند و یکی دو متکا از قرّاء و متوقّفین آنجا آورده زیر سرشان گذارده بودند. همان دم آهی سرد کشیده، چشمی باز نموده و بر هم گذارده بدون اینکه فرمایشی بفرمایند جان به جان‌آفرین تسلیم فرموده بودند.

[اسناد تاریخی خاندان غفّاری، جلد سوم به کوشش قدرت‌الله روشنی زعفرانلو و ایرج افشار، تهران، انتشارات بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار، ۱۳۸۹، ص ۱۴-۱۶]

بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار؛ تعمیم زبان فارسی، تحکیم وحدت ملّی و تمامیت ارضی

@AfsharFoundation

نگارخانه و کتابفروشی افشار از یکشنبه تا جمعه از ساعت ١٢ الی ٨ بعد از ظهر پذیرای دوستداران کتاب و هنر ایرانی خواهد بود.

نشانی:
خیابان ولی‌عصر، سه‌راه زعفرانیه، خیابان عارف‌نسب، شمارۀ ۱۲

بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار؛ تعمیم زبان فارسی، تحکیم وحدت ملّی و تمامیت ارضی

@AfsharFoundation