.
افتخار به میراث فروشی؟

🔹نقدی بر دفاع عجیب وزیر میراث فرهنگی از ثبت جهانی و مشترک مثنوی مولوی با کشورهای ترکیه و افغانستان در گفت و گو با دکتر جواد محقق نیشابوری استاد زبان و ادبیات فارسی و پژوهشگر ادبی
نویسنده: محمد بهبودی نیا

خردادماه ۱۳۹۵ بود که خبرگزاری ایسنا با تیتر «مثنوی مولانا ثبت جهانی می‌شود» از توافق ایران و ترکیه برای ثبت مشترک مثنوی معنوی در فهرست حافظه جهانی یونسکو خبر داد. در آن زمان، سیدرضا صالحی امیری که مسئولیت «مشاور رئیس‌جمهور و رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی» را برعهده داشت، از توافق ایران و ترکیه برای ثبت «مثنوی مولوی» به‌صورت مشترک خبر داد و مولانا را یکی از نقاط مشترک فرهنگی ایران و ترکیه دانست. این در حالی است که پس از انتشار این خبر انتقادها و اعتراضاتی به این اقدام مطرح شد. برخی از صاحب‌نظران معتقد بودند که ثبت مشترک مثنوی معنوی با کشورهایی که سهمی در زبان اثر ندارند، می‌تواند موجب تضعیف جایگاه زبان فارسی در میراث جهانی شود. استدلال اصلی آن‌ها این بود که زبان اثر، ترکی نبوده بلکه فارسی است و باید به نام کشورهای فارسی‌زبان ثبت شود.اکنون، پس از گذشت چند سال، صالحی امیری روز گذشته بار دیگر در مقام وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی، در مراسمی رسمی به این موضوع پرداخته و از این ثبت مشترک دفاع کرده است. او گفته است:«ما سال ۱۳۹۵ مثنوی مولانا را به‌عنوان میراث مشترک ایران، ترکیه و افغانستان ثبت کردیم. خیلی‌ها به ما اعتراض کردند که چرا تلاش دارید مشترک با کشورهای همسایه ثبت کنیم؛ یک‌سخن داشتیم که امروز بعد از یک دهه آن را تکرار می‌کنیم: شمس و مولانا متعلق به ایرانیان و جهانیان هستند و متعلق به یک نقطه خاص نیستند.»این سخنان در حالی مطرح می‌شود که همچنان بسیاری از پژوهشگران معتقدند ثبت آثار فارسی‌زبان باید با محوریت ایران انجام گیرد و شفاف‌سازی درباره تفاهم‌نامه‌های فرهنگی از سوی نهادهای مسئول ضروری است. ثبت مثنوی، اگرچه می‌تواند نماد همگرایی فرهنگی باشد، اما نباید به قیمت کمرنگ شدن نقش زبان فارسی و آثاری که به این زبان تولیدشده در میراث جهانی تمام شود. برای بررسی ابعاد بیشتر این ماجرا با دکتر جواد محقق نیشابوری، استاد زبان و ادبیات فارسی و پژوهشگر ادبی، گفت‌وگو کردیم که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید.

🔹نظر شما درباره صحبت‌های اخیر وزیر میراث فرهنگی و گردشگری درباره موضوع ثبت جهانی مثنوی به نام ایران، افغانستان و ترکیه چیست؟

من اطلاع دقیقی درباره جزئیات این ثبت جهانی ندارم و متن این بیانیه یا تفاهم‌نامه را نیز ندیده‌ام؛ بنابراین فعلاً ترجیح می‌دهم درباره آن اظهارنظر قطعی نکنم. اما در صورت انجام چنین رخدادی، نقش کشورهای مختلف باید به‌وضوح مشخص شود. در مورد کشور ترکیه و رابطه آن با مولوی دو گزاره می‌تواند در ثبت مشترکی بیاید؛ یکی این که آرامگاه او آن‎جاست و یکی دیگر این‎که یکی از نسخه‌های خطی معتبر مثنوی معروف به نسخه قونیه در آن سرزمین استنساخ شده و آن‎جا هم نگهداری می‌شود. همین دو گزاره می‌تواند نقاط اتصال این ثبت جهانی مشترک باشد. اما اگر خود مثنوی به‌عنوان یک متن فارسی که در حوزه تمدنی ایران و با سبک زبانی مولوی که خراسانی است بخواهد متن مشترک باشد با زبان و فرهنگ رسمی و تاریخی کشور ترکیه همخوانی و مناسبت ندارد. آبشخور افکار و اندیشه‌ها و زبان مولانا و مثنوی ایرانی و فارسی است. این را نمی‌شود به اشتراک گذاشت و در یک سند رسمی تأیید و تثبیت کرد.
پس بهتر است ابتدا عین متن موردتفاهم در اختیار ما قرار گیرد و ببینیم این ثبت مشترک با چه جملات و عباراتی تنظیم‌شده است. آن وقت امثال من می‌توانیم دقیق‌تر اظهارنظر کنیم. درباره افغانستان، هم به خاطر زبان مشترک و هم بلخ که مسقط الرأس مولاناست این امر شایسته است و حتی می‌توان تاجیکستان را هم به آن افزود. این‌ها کشورهای حوزه تمدنی زبان فارسی هستند و سنخیت با موضوع دارند. بی‌تردید همه ما با جهانی بودن و جهانی‌شدن اندیشه‌های مولانا جلال‌الدین بلخی موافقیم اما درباره این که اثری که به زبان فارسی نوشته شود، در دنیا به نام کشوری دیگر معرفی شود جای تأمل دارد.👇👇👇👇👇

🔹لطفاً در سالروز تولد این شاعر بزرگ فارسی‌زبان، درباره خدمات مولانا به زبان فارسی نیز مختصری برایمان توضیح دهید.

مولانا برای معرفت بشری حرف‌های زیادی برای مردم جهان دارد. او از گذرگاه یکی از بزرگ‌ترین دستاوردهای تمدن اسلامی-ایرانی، یعنی عرفان و تصوف ایرانی، به پایگاه والایی رسید. مولانا توانسته انسان را به ماهو انسان و خارج از موقعیت زمان و مکان به ما بشناساند. این شاعر والامقام به بسیاری از مسائلی که روح انسان با آن مواجه است و تمام دغدغه‌های انسانی، فارغ از هر زمان و نسلی، در مثنوی اثر جاودانه خود پرداخته است. انسان در طول تاریخ همیشه پرسش‌های مشترکی داشته است؛ پرسش‌هایی چالش‌برانگیز که او را به جست‎وجوی پاسخ منطقی و هماهنگ با روح و روان خود تحریض می‌کند. مولانا به این سؤالات به بهترین شکل ممکن پاسخ داده و خوشبختانه این پاسخ‌ها به زبان فارسی است. او به معنی واقعی با این کار درخت پرشاخ و برگ فارسی را که فردوسی آن را به‌عنوان یک نهال کاشته، تناورتر کرد. این مایه افتخار ماست که این‌چنین کتابی به زبان فارسی است. اگر مولوی در مثنوی برخلاف فردوسی از کلمات عربی نیز استفاده کرده، نباید نگران بود؛ زیرا او ماهیت این کلمات را از عربی به فارسی تغییر داده است. نگران این نباید بود که این کلمات ماهیت اصلی زبان را تغییر داده‌اند، زیرا زبان فارسی همچون یک خانواده بزرگ است که شاخه‌ها و ریشه‌های گوناگون دارد و هرکدام به‌طور مستقل رشد کرده‌اند. این زبان قوی و توانمند توسط افرادی مثل مولانا تثبیت‌شده است. سعدی نیز قبل از مولانا نقش مهمی در این تثبیت داشت اما هرکدام از جهتی این درخت را تناور و پر بر و بار کرده‌اند.

روزنامه خراسان شماره ۲۱۸۸۲


https://www.instagram.com/baghekhabushan.faslnameh

#فرهنگی
#هنری
#باغ_خبوشان
#قوچان
#خبوشان
#خراسان
#تهران
#ایران
#پژوهش
#پژوهشگر
#محمد_معین_فر
#سردبیر
#فرهنگ_و_هنر
#گفت_و_گو
#هزار_باده_فرهنگ

#فصلنامه_فرهنگی_و_هنری_باغ_خبوشان

https://www.tg-me.com/Baghekhabushan

.
خاموشی سه ستاره در آسمان مهربان هنر ایران

🔹 در این روزهای غم‌انگیز پاییزی، که نسیم خزان نه تنها برگ‌های زرد را می‌ریزد، بلکه گل‌های سرخِ هنر را نیز یکی‌یکی از شاخسارِ زندگی می‌چیند، دلِ جامعه‌ی هنری ایران چونان دریایی طوفانی، موجِ سوگ را به ساحلِ خاطره می‌کوبد. بادهای سردِ فقدان، که گویی از کوچه‌باغ‌هایِ خاطره‌هایِ جمعی ما می‌وزند. اکنون که آسمانِ هنرِ ایرانِ عزیز، سه ستاره‌ی درخشان را در یک نفسِ تلخ خاموش کرده، ما نه تنها مات و مبهوت، که چونان پرندگانِ مهاجرِ بی‌بال، در جستجویِ پناهِ خاطراتِ جاودان‌شان سرگردانیم. این سه غمِ پی‌درپی، چونان سه شمعِ سوزانِ یک محفلِ عزاداری، روحِ هزاران عاشقِ هنر را به لرزه درآورده و ما را وامی‌دارد تا با چشمانیِ اشک‌بار، به یادآوریِ میراثِ ابدی‌شان بنشینیم و در عمقِ سوگ، تسلیِ جاودانگیِ هنر را بیابیم.

🔹 #محمد_کاسبیِ، آن مردِ قدرتمندِ صحنه و پرده‌ی سینما که با نقش‌هایش، روحِ ایرانی را چونان آینه‌ای صاف و زلال به تصویر می‌کشید، در سنِ ۷۴ سالگی، پس از تحملِ رنجِ نارساییِ قلب و ریه، به سویِ ابدیتِ بی‌کران شتافت. او، متولدِ خردادِ ۱۳۳۰ در تهران، با فارغ‌التحصیلی از دانشکده‌ی هنرهایِ دراماتیک، پلیِ استوار میانِ نسل‌ها زد؛ پلی که با دیالوگ‌هایِ عمیق و نگاهِ انسانی‌اش، دردِ پنهانِ ما را فریاد می‌زد و شادی‌هایِ کوچکِ زندگی را چونان نگینی بر انگشترِ خاطره می‌نشاند. در سریال‌هایی چون «خوش رکاب»، و فیلم سینمایی«پدر» – که برای نقشِ «پدر» در فیلمِ «پدر» (۱۳۷۴) برندهِ سیمرغِ بلورینِ بهترینِ بازیگرِ مردِ جشنواره‌ی فیلمِ فجر شد – کاسبی نه تنها بازیگرِ بود، که راویِ دلِ ما؛ مردی که در هرِ نقش، بخشی ازِ هویتِ جمعی‌مان را بازآفرینی می‌کرد.

🔹 #استاد_ناصر_تقوایی، خالقِ بی‌بدیلِ قلم و دوربین، که با آثارش، تاریخِ و هویتِ ایرانی را چونان تابلوی نقاشیِ استادانه بر بومِ زمان می‌کشید، در بیست‌ودومِ مهرِ ۱۴۰۴، در سنِ ۸۴ سالگی، در بیمارستانِ نیکانِ تهران، به دیارِ باقی و رحمتِ الهی پیوست. او متولدِ بیست‌ودومِ تیرِ ۱۳۲۰ در آبادان بود. تقوایی پیشگامِ موجِ نوِ سینمایِ ایران، با سریالِ ماندگارِ «دایی‌جانِ ناپلئون» (۱۳۵۳)، ما را به خنده‌ای تلخ، اما تأمل‌برانگیز واداشت؛ خنده‌ای که امروز، در سوگِ او، چونان اشکی شورِ بر گونه‌های خاطره می‌چکد. فیلم‌هایی چون «کاغذِ بی‌خط» و «ناخدا خورشید»، کلماتِ او را چونان شمشیرِ بران بر نسیانِ زمانِ می‌راندند، و او نویسنده‌ای بود که با هر قاب، روحِ ایرانی را از بندِ فراموشی رها می‌ساخت. تقوایی رفته، اما «دایی‌جانِ» او در خاطرات ما زنده‌ است.؛ و اینِ جاودانگی، تسلیِ ماست در این خزانِ هنر.

🔹 #استاد_سعید_مظفری، سلطانِ دوبلهِ ایران، که با صدایِ گرم و جادوییِ خویش، ستارگانِ هالیوودِ را چونانِ مهمانانِ صمیمیِ به خانه‌هایِ ما آورد – از کلینت ایستوود در نقش‌های بی‌شمار تا صداهای فراموش‌نشدنی دیگر – در بیست‌ودومِ مهرِ ۱۴۰۴، در سنِ ۸۳ سالگی پس از یک دورهِ بیماریِ تنفسیِ و ایستِ قلبی، در بیمارستانِ عرفانِ خاموش شد. او متولدِ نوزدهمِ مردادِ ۱۳۲۱بود. مظفری مدیرِ دوبلاژ از سال ۱۳۴۱ با صدایِ جوان و جذابِ خویش، صدها فیلم را با زبان ایرانی متعلق به ما کرد؛ صدایی که پلی بود میان فرهنگ‌ها، و مرزها را چونان پرده‌ایِ نازک می‌درید. او، گوینده‌ای بود که در هر دوبله، روحِ ایرانی را به جهانِ سینما تزریق می‌کرد. و اکنون در سکوتِ خویش، نجواِ می‌کند: «هنر، مرز نمی‌شناسد.»

🔹 آن‌ها رفته‌اند، اما اثری که بر جای گذاشته‌اند، چونان نوری هدایتگر در تاریکی خزان، ما را به سوی بهار هنرِ نو رهنمون می‌شود. #تسلیت_هیئت_تحریریه #کانال_رسمی #باغ_خبوشان 👈(هزار باده‌ی فرهنگ)، از عمق دل، به همه‌ی هنرمندان و دوستداران هنر ایران. خداوند رحمان، رحمت و مغفرت واسعه‌ی خویش را بر ارواح طیبه‌ی این هنرمندان پُرستاره نازل فرماید.

خاک‌پای اهلِ و هنر و معرفت
با مهر و احترام: محمد معین فر

https://www.instagram.com/baghekhabushan.faslnameh

#فرهنگی
#هنری
#باغ_خبوشان
#قوچان
#خبوشان
#خراسان
#تهران
#ایران
#پژوهش
#پژوهشگر
#محمد_معین_فر
#سردبیر
#فرهنگ_و_هنر
#گفت_و_گو
#هزار_باده_فرهنگ

#فصلنامه_فرهنگی_و_هنری_باغ_خبوشان

https://www.tg-me.com/Baghekhabushan

.
نه به سانسور و زور

🔹استاد ناصر تقوایی، آن مردِ استوارِ سینمای ایران، نمادی از مقاومت خالصانه در برابر هرگونه خفقان و اجبار بود. دو حکومت با تمام ابزارهای سانسور و زور، نتوانستند سدِ راهش شوند و او را از ساختن فیلم‌هایش بازدارند؛ فیلم‌هایی که نه تنها روایتگرِ زندگیِ روزمره‌ی ما بودند، بلکه آینه‌ای شفاف از روحِ ملت ایران بود. حتی سیم و زرِ فریبنده‌ی گیشه، با وسوسه‌هایش، نتوانست او را به سازش وادارد تا آنچه را که می‌سازد، بد بسازد یا به سطحِ پایینِ تجاری تن دهد. تقوایی، همیشه در برابرِ این وسوسه‌ها ایستاد و سینمای خالصش را چون شمشیری دو لبه، تیز و بی‌رحم، با حقیقت پیش برد.

🔹فرم و محتوای زیستِ او، همچون قاعده‌ی سینمایش، سرشار از کیفیت و اصالت بود؛ زندگی‌ای که نه در حاشیه، که در قلبِ مبارزه و کنار مردم جریان داشت. جایی ایستاد که باید می‌ایستاد، نه یک قدم عقب‌تر از مرزِ وجدان، و نه پیش‌تر از مرزِ واقعیت. به تعبیرِ بامدادِ شاعر، او در «ارتفاعِ شکوه‌ناکِ فروتنی...» ساکن بود؛ فروتنی‌ای که از عمقِ دانش و تجربه برمی‌خاست، و شکوهی که از ایستادگیِ بی‌چون و چرا می‌درخشید. تقوایی نه تنها فیلمساز بود، که معلمیِ خاموش برای نسل‌ها؛ با هر قابِ فیلمش، درسِ مقاومت، اصالت و عشق به هنرِ راستین را می‌داد.

🔹ما از شما بسیار آموختیم استادِ فرزانه؛ آموختیم که هنرِ واقعی، تسلیمِ هیچ قدرتی نمی‌شود، و آموختیم که کیفیت، نه در حجمِ تولید، که در عمقِ تعهد به رسالت هنر نهفته است. و هنوز هم، در هر تماشایِ مجددِ فیلم‌هایتان، و در هر لحظه‌ی تأمل بر زندگی‌تان، بسیار می‌آموزیم...
روانت شاد و یادت چون نگینی ابدی در تاجِ سینمایِ ایران، تا همیشه با ماست.

https://www.instagram.com/baghekhabushan.faslnameh

#فرهنگی
#هنری
#باغ_خبوشان
#قوچان
#خبوشان
#خراسان
#تهران
#ایران
#پژوهش
#پژوهشگر
#محمد_معین_فر
#سردبیر
#فرهنگ_و_هنر
#گفت_و_گو
#هزار_باده_فرهنگ

#فصلنامه_فرهنگی_و_هنری_باغ_خبوشان

https://www.tg-me.com/Baghekhabushan

.
ابراز همدردی و تسلیت به خانواده‌های محترم حاج نصرالله ناصریان، رحمانی‎، آرایش، شجاعی‌مقدم و...

در این روزهای تیره و غمبار، که فقدان بانویی ارجمند و فداکار(شادروان بانو باچله)، همچون طوفانی سهمگین بر دل‌هایتان آوار شده، قلبی زخم‌خورده از اندوه با شما هم‌نوا می‌گردد. همسر گرامی و فرزندان عزیز آن بانوی پاکدامن، که امروز به رحمت الهی شتافت، بدانید که غم شما، غم همه‌ی ماست. او که با دستان پرمهرش، کانون گرم خانواده را چون شمعی فروزان روشن نگه می‌داشت؛ با لبخندی که غم‌ها را زایل می‌کرد و با عشقی که مرزها را درنوردید. همسر وفادار، که در کنارتان چون سایه‌ای امن ایستاده بود و فرزندان دلبند، که با تربیت نیکو و راهنمایی‌های فرزانه‌اش، آینده‌ای روشن برایتان ترسیم کرد. درگذشت این بانو، داغی است که زمان التیامش می‌بخشد، اما ایمان به خداوند رحمان، که وعده بهشت را به نیکان داده، تسلی‌بخش این مصیبت عظیم خواهد بود.

از صمیم قلب با شمایان، جناب آقای #محسن_ناصریان و سرکار خانم #مهتاب_ناصریان و...(فرزندان غمدیده) وهمسر صبور آن بانو حاج جناب آقای #نصرالله_ناصریان همدردی می‌کنم و برایتان صبر جمیل، آرامش ابدی و قوت قلبی از خداوند یکتا آرزومندم تا این زخم را التیام بخشد. امیدوارم روح پاک آن بانوی آسمانی در جوار رحمت الهی غرق نور باشد و با برکت دعاهایش، زندگی‌تان را روشن سازد. خداوند یار و پناهتان باد و در این مسیر سخت، دستانتان پرنور...

با درود و مهر بی‌پایان، احترام و تسلیت عمیق

از طرف هیئت تحریریه فصلنامه فرهنگی و هنری باغ خبوشان (هزار باده‌ی فرهنگ)

سردبیر محمد معین‌فر

https://www.instagram.com/baghekhabushan.faslnameh

#فرهنگی
#هنری
#باغ_خبوشان
#قوچان
#خبوشان
#خراسان
#تهران
#ایران
#پژوهش
#پژوهشگر
#محمد_معین_فر
#سردبیر
#فرهنگ_و_هنر
#گفت_و_گو
#هزار_باده_فرهنگ

#فصلنامه_فرهنگی_و_هنری_باغ_خبوشان

https://www.tg-me.com/Baghekhabushan