🔺این یافته که در محوطه‌ باستانی «سان خرونیمو سوم» در نزدیکی شهر امروزی «نوگالس» آریزونا به‌دست آمد، در پژوهشی منتشرشده در مجله‌ی International Journal of Historical Archaeology معرفی شد. نویسندگان مقاله تأکید کرده‌اند که این سلاح، نخستین تفنگ مرتبط با سفر کرونادو و قدیمی‌ترین سلاح آتشین کشف‌شده در قاره‌ی آمریکا به‌شمار می‌رود.

🔸تفنگ یادشده که بیشتر به «توپ دستی» یا «توپ دیواری» شباهت دارد، ۱۰۶ سانتی‌متر طول و حدود ۱۸ کیلوگرم وزن دارد؛ ابزاری سنگین که احتمالاً نیاز به دو نفر برای استفاده داشته است. با این حال، بررسی‌ها نشان داد که این سلاح هرگز استفاده نشده است، چرا که نه گلوله‌ای در اطراف آن یافت شد و نه اثری از سوختگی یا دوده در لوله‌ آن دیده می‌شود.

🔸«دِنی سیمور»، باستان‌شناس و نویسنده‌ اصلی این پژوهش، درباره‌ لحظه‌ کشف می‌گوید: «وقتی دیدمش شوکه شدم. حس عجیبی بود که خیلی کم پیش می‌آید تجربه‌اش کنم.» او توضیح می‌دهد که چنین سلاح‌هایی معمولاً در دیوار قلعه‌ها یا بر لبه‌ کشتی‌ها نصب می‌شده و به‌دلیل ساختار لوله‌ی صاف خود، گاهی به عنوان توپ نیز شناخته می‌شوند.

🔸سیمور در ادامه افزود: «چنین آثار باستانی می‌توانند مردم را به گذشته و تاریخ پیوند دهند و تخیل‌شان را برانگیزند.» او همچنین اشاره کرده که از زمان کشف اولیه در سال ۲۰۲۰، یک توپ مشابه دیگر نیز در همان منطقه یافته است. به گفته‌ی او: «هر شئ تازه‌ای که پیدا می‌کنیم، بخشی از داستان فراموش‌شده‌ آن دوران را بازگو می‌کند. همین است که ما را شیفته‌ ادامه‌ کاوش‌ها می‌سازد.»


منبع: Popular Mechanics
ترجمه توسط نیما شیخ‌سعدی


▪️ @HistoriumClub ▪️

🔴فتنه قزلباشان در نخستین قرن تشکیل دولت صفویه🔴

▪️ @HistoriumClub ▪️

🔺فتنه قزلباشان در نخستین قرن تشکیل دولت صفویه🔺

🟢در دوران شاه طهماسب یکم، که پادشاهی دانا و دیندار بود، اوضاع کشور پس از سال‌ها جنگ و شورش قزلباشان به آرامش رسید. اما در اواخر عمر شاه، پس از بیماری‌اش، قزلباشان دوباره به اختلاف افتادند، پس از مرگ شاه طهماسب، او پسرش حیدر میرزا را جانشین خود کرده بود، ولی قزلباشان فرمان او را نپذیرفتند و برای به‌دست گرفتن قدرت با یکدیگر جنگیدند. در این میان، حتی جسد شاه طهماسب نیز چند ماه بدون دفن ماند.

🟡سرانجام، قزلباشان با بی‌احترامی وارد حرم شاه شدند، حیدر میرزا را از میان زنان بیرون کشیدند و او را کشتند. سپس اسماعیل میرزا را از قلعه قهقهه بیرون آورده و به‌عنوان شاه اسماعیل دوم بر تخت نشاندند.

🔴شاه اسماعیل دوم مردی قوی و جنگجو بود، اما چون در برابر قزلباشان ایستادگی کرد، به نظر می‌رسد که آنان او را با زهر در مواد مخدرش مسموم کردند و کشتند. پس از مرگ او، برادرش شاه محمد خدابنده به سلطنت رسید. او مردی ضعیف و کم‌بینا بود و بیشتر قدرت در دست همسرش، خیرالنساء بیگم (مادر شاه عباس بزرگ) قرار گرفت.

🟣رفتار تند و خودرأی او باعث خشم قزلباشان شد. آنان بار دیگر وارد حرم شدند، خیرالنساء بیگم را از کنار شوهرش بیرون کشیدند و خفه کردند.

🔵بعد از این، مدتی قزلباشان بر همه امور مسلط شدند. ولی حمزه میرزا، پسر شجاع شاه محمد، در برابرشان ایستاد. قزلباشان که از نفوذ او بیم داشتند، با توطئه او را به دست دلاک مخصوصش کشتند. پس از این قتل، قزلباشان برای سلطنت میان فرزندان شاه اختلاف پیدا کردند، تا سرانجام عباس میرزا در خراسان به قدرت رسید و به عنوان شاه عباس یکم تاج‌گذاری کرد.

🟠شاه عباس با تدبیر و زیرکی، قدرت نظامی قزلباشان را کاهش داد و برای جلوگیری از تکرار شورش‌ها، سپاهی تازه به نام غلامان خاصه از میان گرجی‌ها، چرکس‌ها و ارمنی‌ها تشکیل داد که تنها از شاه فرمان می‌گرفتند. او همچنین منصب‌های قدیمی قزلباشان را لغو کرد و نظام جدیدی از فرماندهان وفادار به خود پدید آورد. با این اصلاحات، نفوذ قزلباشان برای همیشه کم‌رنگ شد، هرچند هنوز از نظر جایگاه اجتماعی، در میان اشراف به شمار می‌رفتند.

🟢پس از مرگ شاه عباس اول، دوره‌ی طلایی صفویه با کشتاری خونین به پایان رسید. در حرمسرا حدود چهل زن کشته شدند و بیشتر نوادگان شاه عباس از میان رفتند. گروهی از غلامان خاص شاه که در دوران او قدرت گرفته بودند، شاخه‌ای از خاندان صفوی را نابود کردند. قزلباشان (طایفه‌ی شیخاوند)، صاحب‌منصبان ایرانی (مرعشی‌ها) و دامادهای شاه از قدرت کنار گذاشته شدند
.
⚪️میان خویشاوندان او برای تصاحب تاج و تخت درگیری شدیدی درگرفت و سرانجام در سال ۱۰۴۲ قمری (۱۶۳۲ میلادی) با کشتاری گسترده این درگیری‌ها پایان یافت و قدرت در دست شاه صفی اول، نوه‌ی شاه عباس، تثبیت شد. برای تحکیم حکومت او، بیشتر خویشاوندان مادری و سببی (از جمله شاهزاده‌خانم‌ها، دایی‌زاده‌ها و خاله‌ها) نیز کشته شدند. پس از این پاکسازی، خاندان صفوی دوباره بر اساس نسل پدری شاه اسماعیل بازسازی شد و روحانیت شیعه با مشروعیت بخشیدن به این بازتعریف، غلامان خاص را پشتیبانی کرد.

🔴این کشتار، ساختار سیاسی و اجتماعی دربار را به‌کلی تغییر داد؛ حرمسرا به مرکز اصلی قدرت تبدیل شد و زنان در سیاست نقش پررنگ‌تری یافتند. در همین زمان، قزلباشان که زمانی صاحبان قدرت نظامی و سیاسی بودند، موقعیت خود را از دست دادند. شاه عباس با اصلاحات خود، بسیاری از مناصب ایالتی را به غلامان خاصه سپرد و آنان را بر طوایف قزلباش مسلط کرد.

🔶اسکندر بیگ منشی، تاریخ‌نگار دربار، می‌نویسد که پس از مرگ برخی از امیران قزلباش، در میان طایفه‌شان کسی شایستگی جانشینی نداشت و به جای آنان، غلامان شایسته و وفادار شاه به حکومت ولایات و فرماندهی سپاه منصوب می‌شدند.🔶

📚 کتاب آن روی سکه (پژوهشی در تاریخ نگاری ایران) نویسنده عباسقلی غفاری فرد، صفحه 138 الی 141
و کتاب، غلامان خاصه نخبگان نو خواسته دوران صفوی، ترجمه حسن افشار
صفحه 39 تا 40

▪️ @HistoriumClub ▪️

🔴خلاصه ای از زندگی ساروتقی، اعتماد الدوله🔴

▪️ @HistoriumClub ▪️

🔴خلاصه ای از زندگی ساروتقی🔴

🟢میرزا محمدتقی، فرزند میرزا هدایت‌الله تبریزی، همراه پدرش برای یافتن شغل از تبریز به قزوین آمد. پدرش در آنجا نانوا شد و محمدتقی را برای خدمت سربازی به اصفهان فرستاد. او در اصفهان به خدمت نظام درآمد، اما به‌دلیل همنشینی با دوستان ناباب از نظر اخلاقی دچار لغزش شد. با این حال، به سبب هوش و توانایی‌اش به منشی‌گری ذوالفقارخان، سردار شاه عباس و حاکم اردبیل، منصوب شد.

🔵پس از مدتی، برای پیشرفت بیشتر، به محمدخان زیاداوغلی، حاکم قراباغ و گنجه، نزدیک شد و به وزارت او رسید. در جنگ میان شاه عباس اول و تهمورث‌خان والی گرجستان، محمدخان کشته شد و محمدتقی به‌خاطر شجاعتش مورد توجه شاه عباس قرار گرفت.

🔴روزی جوانی گمشده در خانه محمدتقی پیدا شد و خانواده‌اش از او به شاه شکایت کردند. شاه که شوخ‌طبع بود، گفت او را اخته کنید. همین کار را کردند، اما بعدها با وساطت حاکم قراباغ، شاه توبه‌اش را پذیرفت و او را وزیر مازندران و گیلان کرد. در سال ۱۰۴۴ قمری، در دوران شاه صفی اول، به مقام وزارت اعظم رسید.

🟡به‌دلیل موهای طلایی‌رنگش، شاه عباس او را «ساری‌تقی» یا «ساروتقی» (یعنی تقی زردمو) نامید که همین نام بعدها مشهور شد.
در دوران شاه صفی اول، پس از اعدام وزیر قبلی (میرزا طالنجان اعتمادالدوله)، ساروتقی به وزارت اعظم رسید و پس از مرگ شاه، با همکاری مادر شاه عباس دوم (آناخانم) اداره امور کشور را ادامه داد.

🟠او در سال‌های نخست سلطنت شاه عباس دوم با قدرت و استقلال حکومت می‌کرد، اما در نهایت بر اثر دشمنی داودخان، حاکم گیلان، و توطئه جانی‌خان قورچی‌باشی، در خانه‌ای که خود ساخته بود به قتل رسید. شاه عباس دوم از مرگ وزیر محبوبش بسیار ناراحت شد و چند روز بعد دستور داد قاتلانش را تیرباران کنند.

🔵از ساروتقی آثار ارزشمندی در اصفهان به‌جا مانده است، از جمله مسجد، بازار، کاروانسرا و کاخی باشکوه که بعدها ویران شد. او همچنین به دستور شاه صفی مأمور بازسازی گنبد و حرم حضرت علی(ع) در نجف شد و این کار را با ساخت نهر و توسعه حرم، طی سه سال به‌پایان رساند.

📚منبع: کتاب لطف‌الله هنرفر، گنجینه آثار تاریخی اصفهان، 1350:صص547-548 و کتاب شاه عباس دوم وزمان او، نویسنده احمد فاضل صفحه :171 و 172

▪️ @HistoriumClub ▪️

💠برتری هنر ساسانی بر هنر رومی و تأثیر هنر اسلامی از هنر ساسانی💠



✨ هنر ساسانی که تا اندازه زیادی سنتهای هخامنشی و اشکانی را تعقیب و از لحاظ عظمت با هنر روم و بیزانس برابری میکرد و حتی به تدریج هنر بیزانس را تحت نفوذ قرارداد به نحوی که پس از ظهور اسلام و فتوحات اعراب، هنر اسلامی مستقیماً تأثیر هنر ساسانی را دریافت نمود.


📚منبع

📗تاثیر هنر ساسانی در هنر اسلامی، دکتر عباس زمانی، ۱۳۹۰، ص ۸

🌹@HistoriumClub🌹

🔺روز جهانی باستا‌ن‌شناسی🔺


✍۱۸ اکتبر، روز جهانی باستان‌شناسی گرامی باد.

فرصتی برای یادآوری نقش این دانش در شناخت ریشه‌های تمدن و حافظه تاریخی بشر.

با احترام به استادان، دانشجویان و پژوهشگران باستان‌شناسی.❤️


▪️ @HistoriumClub ▪️