🔻این خوراکی‌های باستانی نخستین بار در جشنواره «فرهنگ غذای آنتپ» در شهر غازی آنتپ عرضه شدند و مردم طعم غذاهایی را که هزاران سال پیش رومیان می‌خوردند، چشیدند.

🔸شهردار منطقه، امید ییلماز، گفت هدف آن‌ها پیوند دادن این دستورها با سنت‌های غذایی غازی‌ آنتپ است. او تأکید کرد که «نان پُمپئی» طعمی منحصربه‌فرد دارد و باید به بخشی از هویت آشپزی این شهر بدل شود.

🔸وی افزود: ما می‌خواهیم این غذاها و نان‌ها را حتی در پروازهای هواپیمایی غازی‌ آنتپ هم معرفی کنیم تا هر مسافری آن‌ها را تجربه کند و در عین حال با شهر باستانی دولوک آشنا شود.»

🔸«موتلو دورگون»، یکی از سرآشپزهایی که این طعم‌های هزارساله را بازآفرینی کرده، توضیح داد: «این غذاها با موادی تهیه شده‌اند که در شرایط جنگی آن زمان در دسترس بوده است. ما بارها این دستورها را آزمایش کردیم. در آن دوره شکر وجود نداشت، پس شیرینی‌ها با عسل درست می‌شدند.»

🔸او افزود: «پس از معرفی تاریخچه دولوک به بازدیدکنندگان، این دستورها را به مردم محلی آموزش خواهیم داد تا آن‌ها را در مقیاس گسترده تهیه کنند و گردشگران بتوانند پیش از ترک اینجا طعم شیرینی‌ها و نان‌های باستانی را بچشند.»

🔸شهر باستانی دولوک، واقع در مسیر جاده ابریشم، قدمتی چند هزار ساله دارد و آثار مربوط به دوران آشور، ماد، هخامنشی، رومی و حتی بزرگ‌ترین معبد زیرزمینی آیین میترا را در خود جای داده است.


منبع: Turkiye Today
ترجمه شده توسط نیما شیخ‌سعدی


▪️ @HistoriumClub ▪️

🔸تفاوت‌های معماری هخامنشی و مصری🔸


🎙کاری از پادکست و برنامه‌ی خوب "جلوخان"


▪️ @HistoriumClub ▪️

#خبر
#باستان‌شناسی

🔺باستا‌ن‌شناسی در خدمت سیاست!🔺


✍چگونه اسرائیل باستان‌شناسی را برای جلب حمایت آمریکا به خدمت گرفته است؟!


🔹سفر اخیر مارکو روبیو، وزیر خارجه آمریکا، به اورشلیم بیشتر رنگ باستان‌شناسی داشت تا دیپلماسی. نتانیاهو او را به حفاری‌های دیوار ندبه و سپس افتتاح تونلی زیر یک محله فلسطینی برد؛ تونلی که در امتداد «جاده زیارت» رومی قرار دارد و بخشی از پارک باستان‌شناسی «شهر داوود» است.

🔹این بازدیدها با هدف تأکید بر ریشه‌های یهودی اورشلیم و معرفی آن به‌عنوان «پایتخت ابدی و تجزیه‌ناپذیر اسرائیل» طراحی شد.

🔹هم‌زمان با این تور، جنگنده‌های اسرائیلی بزرگ‌ترین انبار آثار باستانی در غزه را بمباران کردند و حاصل سه دهه پژوهش باستان‌شناسی نابود شد.


ادامه متن...👇


▪️ @HistoriumClub ▪️

🔸درواقع، استفاده ابزاری از تاریخ مدت‌هاست بخشی از منازعه اسرائیل و فلسطین است. مأموران «سازمان آثار باستانی اسرائیل» بارها همراه ارتش وارد مناطق اشغالی شده‌اند تا اشیای تاریخی را به دست آورند‌.

🔹تور گردش روبیو، روایت «تاریخ مشترک یهودی-مسیحی» را برجسته کرد؛ روایتی که پایگاه انجیلی حزب جمهوری‌خواه آمریکا را با اسرائیل پیوند می‌زند. مایک هاکبی، سفیر آمریکا و کشیش انجیلی، نیز همراه آن‌ها بود؛ کسی که وجود «فلسطینی» را انکار می‌کند و کرانه باختری را «یهودا و سامره» می‌نامد.

🔹هدف این برنامه‌ها، تقویت استدلال تاریخی برای کنترل کامل اسرائیل بر اورشلیم بود و نه پذیرش راه‌حل صلحی که شهر را میان دو طرف تقسیم کند.

🔹منتقدان مانند گروه "عمک شَوه" هشدار داده‌اند که سایت «شهر داوود» تنها بر تاریخ یهودی تأکید دارد و همه دوره‌ها و فرهنگ‌های دیگر را نادیده می‌گیرد.

🔹در غزه، ساختمان انبار باستان‌شناسی شامل ده‌ها هزار اثر بود. ارتش اسرائیل فقط سه روز به باستان‌شناسان فلسطینی و حامی آن یعنی «مدرسه کتاب مقدس فرانسه»، فرصت برای تخلیه داد؛ که تنها بخشی از اشیا با یک محموله خارج شد و بقیه نابود گردید.

🔹حتی برخی از اشیای نجات‌یافته هم هنگام انتقال با کامیون‌های روباز آسیب دیدند و اکنون در مکانی نامعلوم و بدون حفاظت مناسب نگهداری می‌شوند.

🔹اسرائیل این انتقال را «نجات آثار مسیحی» معرفی کرد، اما کارشناسان گفتند اشیا مربوط به تمدن‌ها و آیین‌های گوناگون بوده‌اند. به باور آن‌ها، این نوع روایت‌سازی تلاشی است برای تقویت روابط اسرائیل با کلیساهای انجیلی آمریکا و پوشاندن پیچیدگی واقعی تاریخ منطقه.


منبع: The Guardian
نوشته Julian Borger
ترجمه توسط نیما شیخ‌سعدی


▪️ @HistoriumClub ▪️

🔺زمانی که باستان‌شناسی و هنر ساسانی از سیاست‌های سخت شوروی در امان نماند!🔺


✍ این بشقاب سیمین ساسانی با صحنه‌ای کم‌نظیر از شکار خرس، نه‌تنها روایتی از زندگی و آیین‌های شاهانه در روزگار ساسانی را به نمایش می‌گذارد، بلکه پس از قرن‌ها، خود به بخشی از داستانی پرحاشیه در میانه سیاست و باستان‌شناسی شوروی بدل شد.

🔸 براساس کتیبه‌ی پشت ظرف، تصویر متعلق به فردی به نام «ورهران» است؛ شاهزاده‌ای که بر کرمان حکومت می‌کرد. پژوهشگران معتقدند ورهران همان بهرام یکم، چهارمین شاهنشاه ساسانی است که پیش از رسیدن به تخت شاهی، مدتی والی کرمان بوده. حضور او در حال شکار جانوران بومی کرمان، هم جنبه‌ای نمادین و هم محلی از واقعیت دارد.¹


🏛 محل نگهداری: موزه آبخازستان، جمهوری خودمختار آبخازستان (گرجستان)


📄 (1): مقاله «تحلیل آیکونوگرافیک صحنۀ شکار شاهانه بر روی بشقاب ساسانی نخجیر خرس موزه آبخازستان»
🖊 اسماعیل سنگاری، فرزاد رفیعی‌فر، سارا یوسفی

ادامه متن...👇

▪️ @HistoriumClub ▪️

🔺اما سرنوشت این ظرف، تنها به دنیای پژوهش محدود نماند. در سال ۱۹۴۲ هنگام ساخت استحکامات دفاعی در منطقه کراسنودار کشف شد و اندکی بعد به موزه آبخازستان منتقل گردید. انتشار گزارش این کشف، ابتدا توجه جامعه علمی را برانگیخت، اما به‌زودی رنگ سیاسی به خود گرفت.

🔸در سال ۱۹۴۹ میلادی، پژوهشگر اصلی این ظرف، «آ.ن. ملیخوف»، به دلیل نتیجه‌گیری‌هایش درباره اهمیت سرزمین‌های قفقاز، ایران و آسیای میانه در شکل‌گیری هنر ساسانی، از سوی حزب کمونیست متهم به تفکرات «ایران‌دوستی، ضدمارکسیسم و جهان‌وطنی» شد. نتیجه آن بود که ملیخوف نه‌تنها از مؤسسه علمی آبخازستان اخراج گردید، بلکه از آن منطقه هم تبعید شد و تا پایان عمرش در اودسا به تدریس تاریخ پرداخت.

🔸چند سال بعد، برای آنکه از گزند سیاست در امان بماند، او در نوشته‌ای تازه بارها تأکید کرد که این ظرف «هیچ ارتباطی با ایران ندارد»؛ تغییری آشکار که نشان می‌دهد چگونه فضای سیاسی شوروی، حتی تفسیرهای علمی و باستان‌شناسی را نیز تحت فشار قرار می‌داد.

🔸این ماجرا نمونه‌ای گویاست از آنکه چگونه یک اثر هنری ساسانی، که می‌توانست تنها حامل پیام آیین شاهانه و زیبایی‌های هنر ایران باشد، به ابزار کشمکش‌های ایدئولوژیک و ملی‌گرایانه شوروی بدل شد.


منبع: این روایت بر پایه‌ی مقالهٔ آ.ف. آویدزبا در نشریهٔ زمان. سالنامهٔ تاریخی‌فرهنگی (۲۰۲۴، ش. ۱-۲، ص. ۱۱-۱۳) و متن روسی منتشرشده توسط ماکسیم سوخانوف است.
ترجمه و بازنویسی: نیما شیخ‌سعدی.


▪️ @HistoriumClub ▪️

💠گنبد سلطانیه شاهکار معماری ایرانی عصر ایلخانان💠



🔴مهمترین و زیباترین بنای شهر سلطانیه در استان زنجان گنبد یا مقبره ی اولجایتو هشتمین سلطان ایلخانی است. گنبد سلطانیه از نظر حجم و فرم معماری دارای اهمیت بسیاری است و در تاریخ فن معماری ایرانی نقطه ی عطف محسوب میشود. یکی از ویژگیهای این بنا احداث آن روی زمین سخت و مستحکم است به طوری که پی این بنای مرتفع ۴۸ متری، تنها ۵۰ تا ۶۰ سانتی متر عمق دارد. این مطلب مؤید آن است که سازندگان بنا با در نظر داشتن ابعاد و فشار بنا از موقعیت خوب زمین باخبر بودند.


🟠گنبد سلطانیه با قطر دهانهای در حدود ۲۵/۵ متر و ارتفاعی نزدیک به ۴۸ متر بنایی است هشت ضلعی که طول هر ضلع آن ۱۷ متر است این گنبد از لحاظ داشتن دهانه ی وسیع بعد از سانتا ماریا در شهر فلورانس ایتالیا و ایاصوفیه در شهر استانبول ترکیه سومین گنبد بزرگ جهان است به دلیل همین دارای عظمت بالایی است که این بنا در سفرنامه های جهانگردان غربی چه به صورت تصویر و چه به شکل نوشتار بازتاب فراوان داشته است. درون مقبره در دو مرحله تزیین شده است: مرحله ی اول با آجر و کاشی و مرحله ی دوم که بر روی کار قبلی است با گچ رنگی.


🟢ابتدا محققان تزیین دوم را عهد صفوی منسوب می داشتند اما بعد آن را به دوره ی اولجایتو و پذیرش عقاید را به شیعی از سوی وی و به افسانه ای نادرست در باب علاقه ی او به انتقال پیکرهای امام علی(ع) و امام حسین (ع) از عراق منسوب نمودند.تزیین قسمت بیرونی ۷۱۰ ه.ق را نمایش میدهد و تزیین قسمت درونی ۷۱۳ ه.ق. بسیاری از عناصر تزیینی این بنا به نقاشیهای نسخه های خطی همزمان خود شباهت دارد و نشان دهنده ی آن است که طراحان عهد ایلخانی طرح هایی را فراهم می آورند که در زمینه های مختلف اعم از معماری و نسخ خطی کاربرد داشت.


📚منبع


📙تاریخ فرهنگ ایران، دکتررضانوری شادمهانی، ۱۳۹۶، ص ۲۶۵ و ۲۶۶


🌹@Historiumclub🌹

🔺پایداری سنت‌های ایرانی پس از فروپاشی هخامنشیان🔺


✍فتوحات اسکندر مقدونی، شاهنشاهی هخامنشی را به اضمحلال کشانید، اما این نابودی تنها شامل طبقه‌ی حاکم بود و سنن و زبان مردم ایران با تغییر اندکی در دوران سلوکی به حیات خود ادامه داد.

🔹به‌عنوان مثال، ساخت مقابر صخره‌ای که یکی از ارکان اصلی هنر هخامنشی بود، در این دوران از رونق افتاد. با اینحال، پایتخت‌های هخامنشیان یعنی شوش، تخت جمشید و هگمتانه در دوران سلوکی هنوز بعنوان مراکز اداری مورد استفاده بودند.

🔹با اینکه پارس، مرکز سیاسی و فرهنگی هخامنشیان در اواخر سده‌ چهارم پ.م به نابودی کشیده شد، معماری و ساخت نقوش برجسته به سبک هخامنشی در سده‌ سوم پ.م به حیات خود ادامه داد.

🔹بخش‌هایی از تخت جمشید، به ویژه کاخ اردشیر اول پس از به آتش کشیده شدن توسط مقدونیان، در سده سوم پ.م بازسازی شد و مورد استفاده مجدد قرار گرفت.


📚منبع
📔Tilia, Ann Britt (1972), Studies and Restoration at Persepolis and Other Sites of Fars, Instituto Italiano per il Medio ed Estermo Oriente, Centro Studi e Scavi Archaeologici in Asia, Reports and Memoirs 16, Rome.
📄Page 315.

▪️ @HistoriumClub ▪️

🔺جشن مهرگان🔺


✍در اوستا روایت است که مهر همان ایزدمهر است که در روز آغازین زمستان زاده شده است و «میترا» نام دارد. در ایران باستان این جشن را «میتراکانا» می‌نامیدند که بعدها به مهرگان تبدیل شد.

🔸مجتبی مینوی دراین‌باره می‌نویسد: «همین که فریدون از کار ضحاک بپرداخت و بند نهاد و به زندان کرد، با روز مهرماه موافق شد و مردم آن را عید گرفتند و مهر جان نامیدند» (مینوی، 1306 :161).

🔸در تقویم اوستا جشن مهرگان برابر با 16 مهر است اما چون در تقویم کشورى شش ماه از سال، 31 روز است، بنابراین جشن شش روز جلوتر و روز دهم مهر خواهد بود.

🔸ذبیح‌الله صفا بیان میکند: «باری اهمیت مهرگان به حدی است که آن را تالی جشن نوروز می‌دانند و جهتاش این است که این دو عید، دو حد فاصل ارسال می‌باشند. نوروز دلیل برآمدن فصل گرما یعنی بهار و تابستان و مهرگان دلیل بر دخول فصل سرما یعنی پاییز و زمستان می‌باشد» (صفا، 1326 :632).


📚منبع
📃 مقاله "جلوه‌های اجتماعی و فرهنگی جشن‌های «مهرگان» و «سده» در هنر و فرهنگ عامه‌ی کرمان"، مجله مطالعات هنر اسلامی
🖊نوشته مجتبی مثنوی پور و حمید طبرسی 📄سال شانزدهم بهار ۱۳۹۹، شماره ۳۷، ص ۲_۳


▪️ @HistoriumClub ▪️

💠برگزاری جشن باشکوه مهرگان در دوره غزنویان به روایت تاریخ بیهقی💠



🔴شرح برگزاری جشن مهرگان در تاریخ بیهقی چندین جا آمده است در این اخبار متوجه می شویم که رسوم و آیینهای گذشته چون نشاط کردن و سرور و سماع و تغنی و شراب و اهدای هدایا و تهنیت گفتن و عرضه کردن قصاید ستایش آمیز همراه با شادباش های عید به چند روز برگزار میشده است. اما البته جهت حفظ شعایر اسلامی هرگاه این عیدها مقارن با ایام مذهبی اسلامی میشد مراسم به سادگی برگزار میگشت. چنان که به موجب تاریخ بیهقی هنگامی که مهرگان مصادف با روز عرفه بود این چنین شد که امیر مسعود به جشن مهرگان نشست و هدیه ها بسیار آوردند و روز عرفه بود امیر روزه داشت و کسی را زهره نبودی که پنهان و آشکار نشاط کردی.


🟠اما در مواقع عادی مراسم اصلی همان سرور و نشاط و تغنی بود و بسا مراسم باستان که تجدید می گشت. ابوالفضل بیهقی شرح یکی از مهرگان را این چنین آورده است:


روز چهارشنبه عید کردند و تعبیه فرموده بود سلطان مسعود چنان که بزرگان به روزگار سلطان محمود دیده بودم وقتی که اتفاق افتاده که رسولان اعیان و بزرگان عراق و ترکستان به حضرت حاضر بودندی و چون عید کرده بود، خوانی نهاده بودند سخت باتکلف و سلطان آنجا نشست و اولیا و حشم و بزرگان را بنشاندند و شعرا پیش آمدند و شعر خواندند و بر اثر ایشان مطربان زدنو شراب روان شد.


🟢مشربهای بزرگ چنان که از خوان مستان بازگشته بودند امیر قدحی چند خورده بود و از خوان به تخت بزرگ اصل باز آمد و مجلسی ساخته بودند که مانند آن کسی یاد نداشت و وزیر و عارض و صاحب دیوان رسالت و ندما حاضر آمدند و مطربان سرایی و بیرونی دست به کار بردند و نشاطی بر پای شد و امیر شاعرانی را که بیگانه تر بودند بیست هزار درم فرمود و عنصری را هزار دینار دادند و مطربان و مسخرگان را سی هزار درم و آن شعرها که خواندند همه در دواوین مثبت است.


📚منبع

📘تاریخ بیهقی، ابوالفضل بیهقی، تصحیح علی اکبر فیاض، ص ۳۲۱ تا ۳۳۰

🌹@HistoriumClub🌹

#باستان‌شناسی
#مجله

🔺ایرانیانِ عصر مس، پیشگام‌تر از بین‌النهرین!🔺


✍کاوش‌های تازه در محوطه باستانی چگاسفلی به سرپرستی «عباس مقدم» نشان می‌دهد که مردمان جنوب‌غرب ایران حدود ۶۰۰۰ سال پیش، در بسیاری از زمینه‌ها از تمدن‌های هم‌دوره خود در بین‌النهرین پیشرفته‌تر بوده‌اند.

ادامه متن...👇

▪️ @HistoriumClub ▪️

🔸در مقاله‌ای با عنوان «جلوتر از زمان» منتشرشده در مجله علمی Archaeology، آمده است که ایرانیان آن دوران در ساخت آجر پخته، ایجاد نظام استاندارد وزن‌کشی و ساخت جواهرات نقره و طلا، گام‌هایی جلوتر از همسایگان بین‌النهرینی خود برداشته بودند.

🔸در این محوطه، بقایای ۱۰۲ تدفین شناسایی شده که بخش بزرگی از آنها مربوط به زنان است. برخی از زنان دارای جمجمه‌های اصلاح‌شده، زیورآلات طلا و نقره، و نشانه‌های منزلت اجتماعی بالا بوده‌اند. در میان این گور‌ها، تدفین زنی به‌نام «خاتون» با شمشیر مسی تشریفاتی و زیورآلات گران‌قیمت، از شاخص‌ترین یافته‌ها به‌شمار می‌آید.

🔸همچنین در چگاسفلی، قدیمی‌ترین معبد عصر مس ایران شناسایی شده است؛ معبدی ساخته‌شده از آجر پخته با پلان بنایی H‌شکل، تدفین حیوانات قربانی و کاسه مرمری کوچکی با علائم عددی که احتمالاً نشانگر نظام شمارش یا آیین مذهبی بوده است.

🔸این یافته‌ها تصویری کاملاً تازه از جایگاه ایران در آغاز تمدن‌های انسانی ارائه می‌کند؛ جایی که مردمان دشت زهره نه در حاشیه، بلکه در قلب نوآوری‌های فرهنگی، فنی و اجتماعی ایستاده بودند. جلوتر از زمان خود، حتی از شهرهای بزرگی چون شوش و اوروک.


▪️ @HistoriumClub ▪️

🔻بختیاری ها و مشروطه از دید یک فرنگی🔻

🟢بختیاری‌ها همواره برای حکومت مرکزی ایران (به‌ویژه در تهران) دردسرساز بوده‌اند؛ زیرا گاه به غارت و حمله به روستاها و کاروان‌ها دست می‌زدند و سپس به کوه‌های صعب‌العبور خود بازمی‌گشتند.

⚪️ دولت مرکزی هیچ‌گاه نتوانست در سرزمین آنان نفوذ کند و تنها با ترکیبی از خشونت و نیرنگ با ایشان رفتار می‌کرد. در دوران قاجار، ظل‌السلطان ـ حاکم مقتدر اصفهان ـ توانست بختیاری‌ها را مطیع کند و حتی واهمه‌خان بختیاری را به قتل رساند.

🔴اما پس از برکناری او، بختیاری‌ها اصفهان را گرفتند و در سال ۱۹۰۹ میلادی به فرماندهی سردار اسعد بختیاری تهران را فتح کردند. نویسنده در پایان بختیاری‌ها را بازماندگان قبایل کهن ایرانی می‌داند که حتی در زمان اسکندر مقدونی نیز استقلال خود را حفظ کرده بودند.

📚منبع :کتاب اوراق ایرانی، خاطرات سفر کلودانه در آغاز مشروطه، ترجمه ایرج پروشانی صفحه 212-213

▪️ @HistoriumClub ▪️