📕 مجموعه شعر

«خسته‌تر از همیشه»

✍ خسرو گلسرخی

@Honare_Eterazi

سخنرانی «غلامحسین ساعدی»
در «شب‌های شعر گوته»
پائیز ۱۳۵۶

عنوان سخنرانی: شبه وبا یا شبه هنرمند!

@Honare_Eterazi

ترانه ی معروف "مانیفست" اثر ویکتور خارا با برگردان فارسی

@Honare_Eterazi

می شناختمت
خمیازه‌ی ستاره‌ای در مرگ‌ دست‌های
موج رمیده از پارو‌ها
زنی تحقیر شده
با سری مالامال از الکل
که کسی را زیر بتون های حاشیه
کِشت می‌کرد.

از سر بخوان!
که خون، خون است
حتی...
اگر...
شاید...
از گوش چپ مرده‌ای
بیرون بزند.
پیش از این زمستان بود
و آتش چون پنجه‌های بافته شده
گلوی زمان را خنج می‌کشید
که گور، گور است
حتی...
اگر...
شاید...
بر فرازش عدن ساخته باشند.
از سر بخوان!
این تاریخ از نشنیدن آغاز می شود
که در دَوَران
شکوه موهایش
آتش‌اندازی بیدارست
دست ها
نهال‌های نو جوش
تسلیم نشده
از سالروز ساخت اسلحه‌ها
جوان‌تر
بلور
منشعب از پلک‌هایی
که شعله، مژه هایش را فر می‌داد
خون چون سیم های از مرکز گریخته
روی پیکره‌ها تاب می‌خورد
و سیل سربازان روی ازدحام هلهله می‌کردند.

هیچ کلام مقدسی جاودان نخواهد شد.
ما،
ما،
کامیون‌های حمل گاو، ادله‌اند.
که گلوله، گلوله است
حتی...
اگر...
شاید...
آن را پرتابه‌های پر شتاب فلزی بنامند.

از سر بخوان!
که هراس
خاک را از سوراخ های تنش عبور دهد
و در گوش راست مته بخواند:
آیا کسی هست که نبوسیده باشی اش؟

خدا کجای این تن است
بریده،
بریده،
که بندپایان اهانت، شیهه می‌کشند...
این خون پاک نمی شود
حتی...
اگر...
شاید...

«حانیه متحیر»

@Honare_Eterazi

شعر «پرنده آبی»
«چارلز بوکوفسکی»
زیرنویس فارسی و صدای شاعر

@Honare_Eterazi

ﻗﺪﻡ ﭘﯿﺶ ﺑﮕﺬﺍﺭ!
ﺷﻨﯿﺪﻩﺍﯾﻢ ﮐﻪ ﻧﯿﮑﻤﺮﺩﯼ؟!
ﺗﻮ ﺭﺍ ﻧﻤﯽ‌ﺗﻮﺍﻥ ﺧﺮﯾﺪ،
ﺍﻣﺎ ﺑﺮﻕ ﺁﺳﻤﺎﻥ ﺭﺍ ﻫﻢ
ﮐﻪ ﺑﻪ خاﻧﻪ ﻫﺎ ﻣﯽ‌ﺯﻧﺪ،
ﻧﻤﯽﺗﻮﺍﻥ ﺧﺮﯾﺪ.

ﺗﻮ ﭘﺎی‌بند‍ِ ﮔﻔﺘﻪﻫﺎﯼ ﺧﻮﯾﺸﯽ
ﻭﻟﯽ ﭼﻪ ﮔﻔﺘﻪﺍﯼ؟

ﺻﺎﺩﻗﯽ ﻭ ﻧﻈﺮﺕ ﺭﺍ ﻣﯽ‌ﮔﻮﯾﯽ .
ﭼﻪ ﻧﻈﺮﯼ؟

ﺷﺠﺎﻋﯽ ؟ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﮐﻪ؟
ﺧﺮﺩﻣﻨﺪﯼ ؟ ﺑﻪ ﻧﻔﻊ ﮐﻪ؟
ﺗﻮ ﭼﺸﻢ ﺑﻪ ﺳﻮﺩ ﺷﺨﺼﯽِ ﺧﻮﺩ ﻧﺪﺍﺭﯼ .
ﭘﺲ ﺳﻮﺩ ﭼﻪ ﮐﺴﯽ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻧﻈﺮ ﺩﺍﺭﯼ؟

ﺩﻭﺳﺖِ ﺧﻮﺑﯽ ﻫﺴﺘﯽ .
ﺍﻣﺎ ﺑﺮﺍﯼ ﮐﻪ؟

ﭘﺲ ﺍﮐﻨﻮﻥ ﺑﺸﻨﻮ...

ﺍﺯ ﺁﻥ ﺭﻭ ﮐﻪ ﻣﯽﺩﺍﻧﯿﻢ ﺩﺷﻤﻦ ﻣﺎﯾﯽ،
ﺗﻮ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺩﯾﻮﺍﺭﯼ ﻣﯽ‌ﮔﺬﺍﺭﯾﻢ.
ﺍﻣﺎ ﺑﻪ ﭘﺎﺱ ﺍﺭﺯﺷﻬﺎ ﻭ ﻭﯾﮋﮔﯿﻬﺎﯼ ﺧﻮﺑﯽ ﮐﻪ ﺩﺍﺭﯼ،
ﺗﻮﺭﺍ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺩﯾﻮﺍﺭ ﺧﻮﺑﯽ ﻣﯽ‌ﮔﺬﺍﺭﯾﻢ .
ﻭ ﺑﺎ ﮔﻠﻮﻟﻪی ﺧﻮﺑﯽ،
ﺍﺯ ﺗﻔﻨﮕﯽ ﺧﻮﺏ ﺑﻪ ﺗﻮ ﺷﻠﯿﮏ ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ!

ﻭ ﺑﺎ ﺑﯿﻞ ﺧﻮﺑﯽ،
ﺩﺭ ﺯﻣﯿﻨﯽ ﺧﻮﺏ،
ﺩﻓﻨﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ .

«برتولت برشت»

@Honare_Eterazi

‍ ‍

«نان و گل سرخ»

هنگامی که در زیبائی روز
به راه پیمائی می رویم،
به راه پیمائی می رویم

میلیون ها آشپزخانۀ تاریک
و هزار کارخانۀ غم زده را
پرتوهای خورشیدی ناگهانی فرا می گیرد

چون مردم می شنوند
که ما چنین می سرائیم:

نان و گل سرخ! نان و گل سرخ!

هنگامی که به راه پیمائی می رویم،
به راه پیمائی می رویم،

برای مردان هم مبارزه می کنیم

چون آنها فرزندان زنانند و ما باز هم مادری شان می کنیم.

زندگی ما از تولد تا مرگ عرق ریزی نخواهد بود
قلب نیز مانند تن گرسنه می شود
ما نان می خواهیم
و گل سرخ می‌خواهیم.

هنگامی که به راه پیمائی می‌رویم،
به راه پیمائی می‌رویم

زنان بی شماری
که سر در خاک فرو برده‌اند

از ورای آواز ما
فریاد دیرین شان برای نان را
سر می دهند
روح رنج کشیده شان
از هنر و زیبائی و عشق
بهره‌ای نبرد

اکنون ما برای نان می‌رزمیم،
برای گل سرخ هم.

هنگامی که به راه‌پیمائی می‌رویم،
به راه‌پیمائی می‌رویم

روزهای بزرگی به ارمغان می‌آوریم
خیزش زنان خیزش مردم است.

دیگر رنجبر و انگل،
ده زحمتکش برای یک تن آسا،
نمی‌خواهیم،

خواهان تقسیم شکوه زندگی هستیم:
نان و گل سرخ، نان و گل سرخ.

زندگی ما از تولد تا مرگ عرق ریزی نخواهد بود
قلب نیز مانند تن گرسنه می‌شود

ما نان می‌خواهیم
و گل سرخ می‌خواهیم.

«جیمر اوپنهایم»

@Honare_Eterazi

کاروانی‌ها

شعر و اجرا: منوچهر آتشی

@Honare_Eterazi

«جوان تا همیشه»

آهنگ و اجرایی از «باب دیلان»

برگردان و زیرنویس : نریمان زمانزاده

@Honare_Eterazi

ایذه، کیانِ من.


کرکسِ کوه
چون کمانه کشید
کبوتر بچهٔ بارانْ خورده
به خون… پَرپَر زد.

هی سَر بُرانِ تورانی
تو در زادْ‌رودِ ایذه چه می‌کنی!؟

زودا… شیرهای سنگی
از مزار هزارِ کیانِ کمر بسته
برخواهند خاست
تا شغال‌های اِقلیمِ اَیاپیر
گمان نبرند
خونْ پالایِ کبوتر
آرام خواهد گرفت.

رو به مُنکَشت*
سواری بختیاری به تاخت می‌آید،
از دور
انگار سی سالگیِ کیانِ ماست.

شیرهای سنگی راه افتاده
پیشْ‌بازِ پسرِ لُر می‌روند؟
اینجا سرزمینِ اتابکانِ ماست؛
با قشونِ خورشیدْ‌پوشِ خویش
که تیغ بی‌غلاف‌شان
رنگین‌کمانِ گلوگاهِ زاگرس است.

کیان
دورادور
ایذه را به آرشِ کمانگیر نشان می‌دهد:
خدنگِ خداوندِ رنگین‌کمان
هر کجا بر نشست،
همانجا مرزِ آزادیِ ایلِ من است.

کیانِ من!
سربازِ خردسالِ شادمانی‌ها،
شازده‌کوچولویِ کوچه‌های ایذه!
همهٔ ما
با لالاییِ یک مادر
قبولِ این قصه شدیم.

بابا… کیان!
این تازه
سرآغازِ ستاره‌های سَر بداران است.



*منگشت: از کوه‌های آسمانسای بختیاری

«سید علی صالحی»

@Honare_Eterazi

- «آقا! مجسمه می‌سازی؟»
- «فرمایشی‌ست؟ به فرمانم.»
- «من یک مجسمه می‌خواهم
اما چه شکل؟ نمی‌دانم.»

- «صد شکل بیش‌تر اینجا هست؟
از هر نژادی و هر جنسی؛
از هر کدام بفرمایی
حاضر به ساختنِ آنم.»

- «من یک مجسمه می‌خواهم
از چوبِ تاغِ بیابانی
زشت‌ آن‌چنان که به یاد آید
تصویرِ غول بیابانم.

دستش به طولِ تطاول‌ها
دزدیده دار و ندارم را
جسمش دویده به بی‌شرمی
در ذهن جامه و دامانم.

من یک مجسمه می‌خواهم
ابلیس طینت و آدم‌کُش
خلقی به پاش درافتاده
او برنشسته که: سلطانم!»

- «خانم، به چشم! ولی باید
مقصود فاش کنی با من
تا با رعایت آن معنا
بر چوبْ تیشه بلغزانم.»

- « بسیار خوب، چه خوش گفتی!
من این مجسمه را باید
از شام تا به سحرگاهان
در تشتِ نفت بخوابانم

پس آن مجسمه برگیرم
آیم به جانبِ میدانی
فریادخوان و فغان‌گویان
خلقی عظیم فراخوانم.

تنبیه ظالمِ بدخو را
در آن نماد تبه‌کاری
کبریت برکشم و او را
در پیشِ خلق بسوزانم.»

«سیمین بهبهانی»

@Honare_Eterazi

آنان را تیرباران کردند
امّا به‌زودی آفتاب بردمید
تا تصویر سیاه‌شان را
بر دیوار سپید نقش کند.

هم اکنون، افسر
در شب‌های نگهبانی
میان دود و خیال
به‌دیوار مقابل نظر می‌دوزد و گاه
چندان که سربازی بر درگاه نمایان شود
فریاد می‌کشد.

گاه اتفاق می‌افتد
که در کوچه، مردی جوان را ببیند
در ایستگاه اتوبوس
که به‌انتظار ایستاده است.
آنگاه قدم تند می‌کند
و با صدای شتاباهنگ گام‌هایش پا به‌گریز می‌گذارد.
امّا کوچه، اکنون دیگر
پر از مردانی تازه است،
مردانی جوان
همچون آن پنج تن مردانی که
در آن سپیده دمان
تیرباران شدند.

«پسوس لوپنر پاچکو»

@Honare_Eterazi

اگر انسان نباشد
گُل چیست؟
هرچند زیبا
هرچند خوش‌بو.

اگر زن نباشد
زندگانی چیست؟
هزار سال هم زندگی کرده باشم.
نوای موسیقی در خانه اگر نپیچید
«شنیدن»…چرا باشد؟

اگر شعر وجود را نلرزاند
اگر در خیال چراغِ خویش نیفروزد
هرازگاهی تکانت ندهد
بگو… چرا باید نوشت!

در غیابِ آزادی
گُل
زن و موسیقی به چه معنی‌ست؟
شعر
و خود زندگانی…چیست؟

 
«شیرکو بیکس»

@Honare_Eterazi

زمین را انعطافی نبود
سیاره‌یی آتی بود
لُکِّه سنگی بود
آونگ
که هنوز مدار نمی‌شناخت زمین،
و سرگذشتِ سُرخش
تنها
التهابی درک‌ناشده بود
فراپیشِ زمان.
سنگ‌پاره‌یی بی‌تمیز که در خُشکای خمیره‌اش هنوز
«خود» را خبر از «خویشتن» نبود،
که هنوز نه بهشتی بود
نه ماری و سیبی،
نه انجیربُنی که برگش
درزِ گندم را
شرم آموزد
از آن پس که بشکافد
از آن پس که سنگ‌پاره واشِکافد
و زمین به اُلگوی ما شیار و تخمه شود:
سیّاره‌یی به عشوه گریزان
بر مدارِ خشک و خیس‌اش
نا‌ آگاه از میلاد و
بی‌خبر از مرگ.
چه به یکدیگر ماننده! شگفتا، چه به یکدیگر ماننده!

حضوری مشکوک در درون و
حضوری مشکوک در برون
مرزی مشکوک میانِ برون و درون ــ
عشق را چگونه بازشناختی؟
کجا پنهان بود حضورِ چنین آگاهت
بر آن توده‌ی بی‌ادراک
در آن رُستاقِ کوتاهنوز؟
خفته‌ی بیدارِ کدام بستر بودی
کدام بسترِ ناگشوده؟
نوزاده‌ی بالغِ کدام مادر بودی
کدام دوشیزه‌ْمادرِ نابِسوده؟
سنگ
از تو
خاکِ بُستانی شدن چگونه آموخت؟
خاک
از تو
شیارِ پذیرا شدن چگونه آموخت؟
بذر
از شیار
امانِ محبت جُستن
جهان را
مَضیفِ مهربانِ گرسنگی خواستن
زنبور و پرنده را
بشارتِ شهد و سرود آوردن
ریشه را در ظلمات
به ضیافتِ آب و آفتاب بردن
چشم
بر جلوه‌ی هستی گشودن و
چشم از حیات بربستن و
باز
گرسنه گداوار
دیده به زندگی گشودن
مردن و بازآمدن و دیگرباره بمردن...
این همه را
از کجا آموختی؟


آن پاره‌سنگِ بی‌نشان بودم من در آن التهابِ نخستین
آن پاره‌ْسکونِ خاموش بودم من در آن ملالِ بی‌خویشتنی
آن بوده‌ی بی‌مکان بودم من
آن باشنده‌ی بی‌زمان. ــ
به کدام ذکرم آزاد کردی
به کدام طلسمِ اعظم
به کدام لمسِ سرانگشتِ جادوی؟
از کجا دریافتی درختِ اسفندگان
بهاران را با احساسِ سبزِ تو سلام می‌گوید
و ببرِ بیشه
غرورش را در آیینه‌ی احساسِ تو می‌آراید؟
از کجا دانستی؟

هنوز این آن پرسشِ سوزان است،
و چراغِ کهکشان را
به پُفی چه دردناک خاموش می‌کند اندوهِ این ندانستن:
برگِ بی‌ظرافتِ آن باغِ هرگزتاهنوز
عشق را
ناشناخته
بَرابَرْنهادِ آزرم
چگونه کرد؟
(هنوز
این
آن پرسشِ سوزان است.)


«احمد شاملو»

@Honare_Eterazi

هی.....بوزینگان ایستاده روی دوپا!


کودکان مان کشتارهای شما را دیده‌اند
واز راه مدرسه می‌ترسند

ما‌ نسل ویرانیم
و پدران مان فریب خوردگان
دروغ‌ های شما هستند.

جهان همان دوزخی است
که شما آفریده‌اید.
و هیزم آن را فرزندان مان
به دوش می‌کشند.

اکنون بر ویرانه‌ها ایستاده‌اید
و فرمان آتش می‌دهید
ونان کودکان مان
دود می‌شود
و به هوا می‌رود

هی‌....بوزینگان ایستاده روی دوپا
به همان غار‌ها برگردید
که اجدادتان از آن برخاسته‌اند،
بگذارید
ما کشتگان مان را
از خیابان‌ها جمع کنیم

«علی صبوری»

@Honare_Eterazi

عالیجناب
گلوی من و تپانچه‌ی تو
ازخفه‌ کن می‌گریزد.

به گوش باش!
این کلمات بی‌وطن!
تنها از دهان همین شعر ممنوع
به گوش درختان بلند می‌رسد.

عالیجناب
این شعر با تپانچه‌ی تو
دستهایش را بالا نمی‌برد.
پوزه‌ی این شعر
از بهار و سپیده و گوزن و جنگل ؛
پر شده است.

حالا بیا پناه ببریم
به احتمالات آمار،
احتمال دارد این شعر
دستهای تپانچه‌ی تو را بالا ببرد.

این خط
این نشان!

«سیاوش اکبری»

@Honare_Eterazi

🎬 سازدهنی
کارگردان : امیر نادری
تدوین : سهراب شهید ثالث
محصول سال ۱۳۵۳

@Honare_Eterazi

"پاییز"

کاری مشترک از شعر زنان ایران
_______


برگ در برگ ، بغض کرده درخت
شاخه در شاخه ، شور و فریاد است
با دهان شکفته می‌خندد
چون اناری که در کف باد است .

بال در بال هم نسیم و درخت
برگ‌ها را ردیف می‌بافند
بر زمین نقش بسته فرش خزان
ریز نقش و ظریف می‌بافند

باغ پوشیده بر تنش انگار
شال و تن پوش زرد مخمل را
باد بر شانه های خود دارد
بوی موهای خیس جنگل را

شده زنبیل بادها لبریز
جمعه بازار صبح پاییز است
دل گل شور می‌زند بی تو
خنده‌ی آسمان نمک‌ریز است

جنگل از حظ رنگ در برگش
داده تن را به دست بادا باد
شاخه در رقص قرمزانه‌ی خود
پیش پای دلم زمین افتاد

ای غمت راز شاعرانگی ام
با تو اندوه هم دل انگیز است
نظم تقویم را بهم زده‌ای
بی تو حتی بهار پاییز است

در هوایت چه حس نمناکی
چه غزل خوانی غم انگیزی
در خیالم نشسته‌ای و هنوز
چای لب سوز عشق می‌ریزی

شب که کوتاه می‌شود در من
وعده‌ هایت بلند خواهد شد
نیستی و تمام زندگی ام
به خیال تو بند خواهد شد

گر چه پیچیده لای گیسویت
باز هم بادهای پاییزی
ریشه‌ات محکم است و پا بر جا
به همین سادگی نمی‌ریزی

می توانی شبیه من باشی
با شکوه است برگ ریزانم
دست در دست باد می‌رقصم
زیر لبخند ها‌ی پنهانم

سرخ ، مثل شکفتن قلبم
زرد ، مثل طلایی رویا
قصه‌ی برگ‌های نارنجی
در تپش‌های باد طوفان زا...

مثل مرغی که در قفس باشد
در گلویم ترانه زندانی ست
اگر این رسم عاشقی باشد
واقعیت چقدر بحرانی است

همه‌ی روز‌های بعد از تو
ماه مهرم هوای کینه گرفت
شربت مهربانی‌ات خشکید
عشق بعد از تو درد سینه گرفت

مهر ماهی شدم که دریا را
در دهان نهنگ‌ها گم کرد
من درختی شدم که برگش را
زیر انبوه سنگ‌ها گم کرد

مثل یک رنگ زرد مزمن بود
متن پاییز در حواشی باد
رفتنت مثل برگ خشکیده
اول مهر ، اتفاق افتاد

تکیه دادم به زندگی اما
مرگ محکم‌ ترین طنابم بود
برگ برگ از درخت افتادم
کوچ تو آخرین عذابم بود

من حواسم هنوز غرق تو بود
دیدم انگار برگ ریزان شد
هی خزان در خزان گره خورد و
همه فصل ها زمستان شد

می دوم بی جهت به هر سویی
شاید این کوچه‌ی شما باشد
در و دیوارهای خسته شهر
کاش یک خانه آشنا باشد

لحظه‌ها و دقیقه‌ها در من
از صدای عبور لبریز است
خش خش برگ‌های افتاده
شهر در انحصار پاییز است

من همان تک درخت پاییزم
ریشه در خاک خسته‌ای دارم
میوه‌هایم نچیده پوسیدند
شاخه‌های شکسته‌ای دارم

ریشه‌ام می رسد به تاکستان
خوشه‌ها با اشاره‌ام مست‌اند
چادرم را گرفته‌ام به خودم
باد ها تازیانه در دست‌اند

...ماه مهر است و ماه من رفته
آسمان بی حضور او سنگ است
حق بده برگ‌ها که می‌ریزند
قاب عکس بهار دلتنگ است

پرده‌ها را کنار می‌زنم و
آسمان از کلاغ لبریز است
برگ زردی می‌افتد از شاخه
فصل دلتنگی است ...پاییز است !

@Honare_Eterazi

شاعران :
لیلا محمودی ، شیوا فرازمند ، نغمه مستشار نظامی ، نگین فرهود ،پاییز رحیمی ، معصومه لمسو ، لیلا احمدی ، نگین ایمانی زاده ،مهناز فرهودی،فاطمه قائدی،فلورا تاجیکی ، شیربن خسروی ، مرضیه فر مانی ، پونه نیکویی ، صدیقه عظیمی نیا ، محبوبه راه پیما ، لیلا داد راست ،محدثه الماسی،مرضیه فرمانی ، کبری موسوی، حدیث لرز غلامی،عالیه محرابی

@Honare_Eterazi