🌱 بهار آمد تا زندگی را با طراوت‌ترین رنگ‌ها نقاشی کند و قلب‌ها را به ضربان امید و آرامش دعوت کند.

🌱 در این روزهای آغازین سال نو شمسی و پایانی ماه رمضان، به یاد مولایمان امیرالمومنین (ع) هستیم و از خداوند می‌خواهیم که سالمان را پر برکت گرداند.

🌱 سال نو، فرصتی است برای تازه‌کردن عهدها، برای ساختن فردایی بهتر و برای رسیدن به آرزوهایی که در سایه‌ی باور و تلاش، دست‌یافتنی‌تر می‌شوند. امیدوارم این سال، سالی پر از موفقیت، سلامتی و خوشبختی برای شما و عزیزان‌تان باشد. سالی که هر روزش یادآور زیبایی‌های زندگی و لطف بی‌پایان پروردگار باشد.

🌱 نوروزتان پیروز، سالتان پر از نور و برکت!
هادی گرامی

🆔 https://www.tg-me.com/Khanishha

🎤 فیلم سخنرانی در نشست «بررسی کتاب تاریخ قرآن اثر محمود رامیار»
(بیست و هشتمین نشست از مجموعه «صد کتاب ماندگار قرن» در سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، 12 اسفند 1403)

🔍 چرا این سخنرانی را ببینید؟
اگر به تاریخ قرآن، روش‌شناسی تحقیقات دینی یا تعامل سنت و تجدد در علوم اسلامی علاقه دارید، این تحلیل‌ها از یک اثر ماندگار را از دست ندهید!

🎤 سخنرانان نشست:
• دکتر فاطمه توفیقی (عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب قم)
• دکتر محمدهادی گرامی (پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی)
• دبیر نشست: محمدحسین ساکت (پژوهشگر تمدن اسلامی)

📌 لینک خبر مرتبط:
سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران
#تاریخ_قرآن #محمود_رامیار #قرآن‌پژوهی #کتاب‌ماندگار #علوم_اسلامی

🎥 پیشنهاد می‌کنم این فیلم را با دوستان پژوهشگر خود به اشتراک بگذارید!

🆔 https://www.tg-me.com/Khanishha

📚 نشست تخصصی: روش‌شناسی تاریخ‌انگاره و اندیشه در مطالعات فقهی

پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر با همکاری میز «توسعه و توانمندسازی علوم اسلامی» دفتر تبلیغات اسلامی برگزار می‌کند:

🔹 یکشنبه‌های روش – نشست چهلم (دوره بهار)

📌 موضوع نشست:
روش‌شناسی تاریخ‌انگاره و اندیشه و کاربست آن در مطالعات فقهی

🎙 ارائه‌دهنده:
دکتر سید محمدهادی گرامی
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

🎤 ناقد:
حجت‌الاسلام والمسلمین کاظم رحمان‌ستایش
عضو هیئت علمی دانشگاه قم

🎤 دبیر نشست:
حجت‌الاسلام والمسلمین علی شریفی
دبیر پژوهشکده فقه، سیاست و حکومت
پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر

🕐 زمان:
یکشنبه ۳۱ فروردین ۱۴۰۴، ساعت ۱۳:۰۰

🏫 مکان حضوری:
قم، خیابان فاطمی (دورشهر)، کوچه ۳۰، پلاک ۵۳

🌐 لینک ورود آنلاین:
🔗 https://bbb.riicj.com/rooms/ffe-obk-afb-qiq/join

📡 علاقه‌مندان می‌توانند از طریق لینک بالا یا حضور در محل، در نشست شرکت کنند.

🔍 اطلاعات بیشتر:

🌐 www.riicj.com

🆔 https://www.tg-me.com/Khanishha

💠 سومین مدرسه فصلی طومار اندیشه
🌱 بهار ۱۴۰۴

💠 درآمدی بر شناسایی مهم‌ترین نهادهای حامی علوم انسانی در ایران و جهان
🌾 خوشه‌ی موضوعی: فرصت‌های تأمین مالی در علوم انسانی

▪️مهلت ثبت‌نام زودهنگام: ۲۴ اردیبهشت تا ۱۴ خرداد
▫️آخرین مهلت ثبت‌نام: ۲۰ خرداد

👤 ۴ استاد | ۵ ارائه | فقط آنلاین
📃با گواهی طومار اندیشه

1️⃣ مؤسسه حامی علوم انسانی
👤جواد درویش | مدیرعامل موسسه حامی
پنج‌شنبه ۲۲ خرداد | ساعت ۱۷ تا ۱۸:۳۰

2️⃣ بنیاد ملی علم ایران
👤حمید امیرچخماقی | مشاور ریاست بنیاد ملی علم ایران
پنج‌شنبه ۲۲ خرداد | ساعت ۱۹ تا ۲۰:۳۰

3️⃣ بنیاد تحقیقات آلمان (DFG)
👤پیمان اسحاقی | دانشگاه آزاد برلین
شنبه ۲۴ خرداد | ساعت ۱۸ تا ۱۹:۳۰

4️⃣ شورای تحقیقات اروپا (ERC)
👤ادموند هایس | دانشگاه لایدن
پنج‌شنبه ۲۹ خرداد | ساعت ۱۸ تا ۱۹:۳۰

5️⃣ بنیاد گِردا هِنگِل آلمان
👤پیمان اسحاقی | دانشگاه آزاد برلین
پنج‌شنبه ۲۹ خرداد | ساعت ۲۰ تا ۲۱:۳۰

ثبت‌نام از راه تلگرام و ایمیل:
@toumareandisheh
[email protected]

📝هزینه، طرح‌درس‌ و رزومه‌‌ را در سایت بخوانید.

🆔 سایت | تلگرام | اینستاگرام

💢اختتام طرح پژوهشی «بازشناسی رویکردهای تاریخی در مطالعات قرآنی با نگاهی بومی‌»

⬅️ طرح پژوهشی «بازشناسی رویکردهای تاریخی در مطالعات قرآنی با نگاهی بومی‌»، که حاصل چندین سال تلاش و پژوهش مستمر نگارنده در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی بوده است، اخیراً به اتمام رسید.

⬅️ این طرح، تلاشی است ریشه‌ای برای مواجهه با یکی از چالش‌های بنیادین در فضای آکادمیک ایران در دهه‌های اخیر: «فقدان یک سازواره روش‌شناختی سامان‌مند و بومی‌شده» در مسیر پژوهش‌هایی که متون دینی را با رویکردهای نوین ـ به خصوص تاریخی ـ می‌کاوند. این خلأ، نه تنها به سردرگمی پژوهشگران جوان در انتخاب و کاربست روش‌های میان‌رشته‌ای انجامیده، بلکه در مواجهه با پرسش‌های نقادانه و بعضاً چالش‌برانگیز مدرن، از جمله مباحث خاورشناسانه پیرامون اصالت و تفسیر منابع اسلامی، پاسخ‌های درخور و متقن را با دشواری مواجه ساخته است. این پژوهش، دقیقاً با هدف ایجاد یک خودآگاهی پارادایمی و پر کردن این شکاف نظری و روش‌شناختی، با نگاهی به اقتضائات بومی و مسائل داخلی، شکل گرفته است.

🔍 نگاهی عمیق‌تر به رویکردها و دستاوردهای طرح:
این گزارش طرح، یک چارچوب تحلیلی جامع و نوآورانه برای رویکردهای نوین تاریخی سه‌گانه در مطالعات قرآنی و اسلامی ارائه می‌دهد. هر یک از این حوزه‌ها با دقت مورد بازشناسی و تبیین قرار گرفته‌اند تا عمق و گستره کاربرد آن‌ها روشن شود:
1. تاریخ انگاره و اندیشه: در این بخش، چیستی «تاریخ‌نگاری انگاره‌ای و اندیشه‌ای» به عنوان رویکردی تلفیقی و بومی‌شده برای مطالعات اسلامی، تشریح می‌شود. این رویکرد، فراتر از شرح وقایع یا تاریخ دانش، به ریشه‌یابی و سیر تحول مفاهیم بنیادین، گفتمان‌ها و جریان‌های فکری در بستر زمان می‌پردازد. این نگاه، امکان فهم دگرگونی‌های فکری را در طول تاریخ اسلام، از جمله در حوزه‌های قرآنی، حدیثی، فقهی و ... فراهم می‌آورد.
2. انسان‌شناسی تاریخی ـ فرهنگی: این حوزه، با بهره‌گیری از الگوهای انسان‌شناختی، امکان خوانش عمیق‌تر و دلالت‌سنجی و اصالت‌سنجی متون اسلامی (قرآن و حدیث) را در بستر فرهنگی ـ تاریخی خود فراهم می‌آورد. تأکید بر استفاده از الگوهای انسان‌شناختی برای «نقد درونی و بیرونی» گزارش‌های تاریخی، از جمله نوآوری‌های این بخش است که به بومی‌سازی ابزار تحلیل تاریخی ـ فرهنگی در مطالعات اسلامی کمک شایانی می‌کند و پدیده‌هایی مانند «باورهای دینی عامیانه» یا «مناسک خاص» را در متن تاریخی خود معنا می‌بخشد.
3. رویکردهای زبان‌شناختی: با عبور از صرف لغت‌شناسی کلاسیک، این بخش به تبیین نقش زبان‌شناسی تاریخی/فیلولوژی و معناشناسی نوین (شامل رویکردهای صورت‌گرا، نقش‌گرا و شناختی) در فهم متون قرآنی و حدیثی می‌پردازد. این بخش، در نهایت با با تمرکز بر رویکرد ایزوتسو، بر استفاده از الگویی جامع برای تحلیل معنایی واژگان قرآن در بستر قومی ـ فرهنگی عصر نزول و تحولات پس از آن، تأکید می کند.

⬅️ این طرح پژوهشی، حاصل چندین سال کار متمرکز و جامع است که به تدوین یک گزارش تفصیلی (شامل فصول و بخش‌های متعدد و فهرست منابع گسترده) منجر شده است. دستاورد محوری این پژوهش، ارائه یک نقشه‌راه شفاف و کاربردی برای پژوهشگران مطالعات قرآنی و اسلامی است تا بتوانند با آگاهی از مبانی، ظرفیت‌ها و محدودیت‌های هر یک از این رویکردها، در حوزه روش‌شناسی رویکرهای نوین تاریخی انتخاب‌های آگاهانه‌تری داشته باشند. این مسیر، به ارتقاء کیفی پژوهش‌ها، تولید دانش بومی و پاسخگویی به پرسش‌های پیچیده و نوین در حوزه مطالعات اسلامی یاری خواهد رساند.

👈جزئیات بیشتر، به‌زودی اعلام خواهد شد.

#هادی_گرامی #رویکردهای_تاریخی #مطالعات_اسلامی #مطالعات_قرآنی

🆔 https://www.tg-me.com/Khanishha

💢گزارش ویژه نشست «الهیات، تاریخ، عینیت و بی‌طرفی»: بازتابی از دیدگاه‌های سیدمحمدهادی گرامی

⬅️ در نشستی تخصصی تحت عنوان «الهیات، تاریخ، عینیت و بی‌طرفی» که در چارچوب برنامه‌های مدرسه بهاری «انعکاس» برگزار شد، سیدمحمدهادی گرامی، به واکاوی نسبت‌های پیچیده میان الهیات، تاریخ، عینیت و بی‌طرفی پرداخت. هدف محوری سخنرانی گرامی، ترسیم تصویری جامع و «اندام‌وار» از پیوندهای مفهومی این مسائل و ارائه پاسخی عمیق به چالش‌های معرفت‌شناختی و روش‌شناختی در تاریخ‌نگاری بود.

۱. مقدمه و تمایزات بنیادین در رویکرد به دانش: گرامی سخنرانی خود را با بیان هدف اصلی آغاز کرد: «هدف من صرفاً پاسخ به یک یا دو پرسش نیست، بلکه تلاش دارم تصویری اندام‌وار از مفاهیم کلیدی نشست ارائه دهم؛ یعنی گونه‌ای از وقوف ارگانیک بر پیوندهای مفهومی این مسئله‌ها». وی به این نکته اشاره کرد که یکسان‌انگاری رایج میان «بی‌طرفی» و «عینیت» در رویکرد پوزیتیویستی به علوم انسانی، با رویکردی انتقادی به چالش کشیده می‌شود؛ این تمایز، نقطه عزیمت اصلی بحث وی را شکل داد.

۲. تمایز و تشابه «عینیت» و «بی‌طرفی» در علوم انسانی: گرامی با اتکا به دوگانه‌ی بنیادین «سوژه» و «ابژه»، تفاوت این دو مفهوم را تبیین کرد:
• در علوم طبیعی: ابژه پژوهش عمدتاً فیزیکی و مستقل از تفسیر انسان است. در این حوزه، عینیت از طریق کنترل متغیرها، اندازه‌گیری دقیق و تکرارپذیری حاصل می‌شود. ذهنیت پژوهشگر، به شرط رعایت دقیق روش، اثر قابل توجهی بر نتیجه ندارد.
• در علوم انسانی: ابژه‌ها (مانند باور، معنا، کنش، نهاد، متن و تجربه) همواره معنادار و واجد ابعاد تفسیری‌اند. در اینجا، نقش پژوهشگر تفسیری و مشارکتی است.
گرامی از این تمایز نتیجه گرفت که در علوم انسانی، «عینیت» در معنای مطلق آن آنگونه که در علوم طبیعی وجود دارد، «بی‌معناست». وی با صراحت تأکید کرد که دستیابی به عینیت کامل در این حوزه ناممکن است. در مقابل، گرامی مفهوم «بی‌طرفی(Neutrality/Impartiality)» را مطرح کرد. به گفته گرامی: «بی‌طرفی یعنی شما پیشاپیش تصمیم نگرفته باشید که چه چیزی درست است و وقتی وارد پژوهش می‌شوید، دائماً ذهنتان باز باشد و کنجکاو باشید». او تأکید کرد که بی‌طرفی نه معادل عینیت، بلکه یک تعهد «اخلاقی و روشی» برای کنترل سوگیری‌های شخصی است. از این رو، «بی‌طرفی، رویکردی برای مواجهه با ابژه‌های معنادار، انسانی و ذهنی (غیرعینی) است». گرامی این رویکرد ـ و نه عینیت ـ را در تحقیقات تاریخی ممکن و مطلوب دانست.

۳. نسبت میان الهیات و تاریخ: انواع روابط و چالش‌ها: در ادامه گرامی سه نوع رابطه را میان الهیات و تاریخ برشمرد:
1. تاریخ به‌مثابه پایهٔ الهیات نقلی: وی توضیح داد که گزاره‌های تاریخی (مانند احادیث، سیره، وقایع) بنیان بسیاری از باورهای نقلی در الهیات (الهیات نقلی) را تشکیل می‌دهند.
2. الهیات قطعی به‌مثابه معیار داوری بر تاریخ: این دیدگاه که باورهای یقینی الهیاتی می‌توانند گزاره‌های تاریخی را داوری کنند، یکی دیگر از گونه‌های رابطه میان تاریخ و الهیات است که البته گرامی بر رویکرد انتقادی خود نسبت به چنین دیدگاهی تأکید کرد.
3. تأثیر پیش‌فرض‌های الهیاتی در پژوهش تاریخی: در این‌جا پرسش محوری آن است که آیا پژوهش تاریخی با پیش‌فرض‌های الهیاتی، هنوز بی‌طرف و علمی باقی می‌ماند؟ برای پاسخ به این سؤال، وی تمایز میان «سوگیری زبانی (در بیان)» و «سوگیری معرفت‌شناختی (در درک و روش)» را ضروری دانست.

۴. نقش ارزش‌ها و پیش‌فرض‌ها در رابطه الهیات و تاریخ: گرامی در ادامه رابطه دانش با ارزش‌ها را در چهار سطح تحلیل کرد: «ربط ارزشی»، «سوگیری ارزشی در بیان»، «سوگیری معرفت‌شناختی در روش» و «فایده ارزشی».
• سوگیری ارزشی (در بیان): این سوگیری در زبان و گفتار مورخ ظاهر می‌شود؛ زمانی که از کلمات و عباراتی استفاده می‌شود که نشان‌دهنده گرایش‌های ارزشی یا الهیاتی اوست. گرامی معتقد است که این نوع سوگیری با دقت در انتخاب واژگان و پرهیز از قضاوت‌های ارزشی، می‌تواند به «صفر مطلق» برسد.
• سوگیری معرفت‌شناختی (در روش): این سوگیری عمیق‌تر است و از پیش‌فرض‌های بنیادین مورخ نشأت می‌گیرد که می‌تواند بر کل فرآیند پژوهش (انتخاب، تحلیل، تفسیر) تأثیر بگذارد. گرامی اذعان کرد که این نوع سوگیری را نمی‌توان کاملاً از بین برد، اما می‌توان تأثیر آن را به سمت «صفر میل» داد.

۵. آیا پژوهش تاریخی با پیش‌فرض‌های الهیاتی می‌تواند علمی باشد؟ گرامی در پاسخ به این پرسش محوری که: «اگر پژوهش تاریخی نه کاملاً بی‌طرف و نه کاملاً عینی است و از پیش‌فرض‌ها نیز خالی نمی‌شود، پس چه تمایزی با روایت‌های غیرعلمی دارد؟» چنین پاسخ داد:
• در سطح زبان و بیان: داوری ارزشی باید به صفر برسد.
• در سطح روش و تحلیل: سوگیری معرفتی باید به حداقل ممکن برسد.

ادامه👇

🆔 https://www.tg-me.com/Khanishha

ادامه👇

اگر این دو شرط محقق شوند، گرامی معتقد است: «پژوهش تاریخی حتی با وجود پیش‌فرض‌ها، می‌تواند علمی، قابل نقد و گفت‌وگو باشد».

6. تأکید بر تمایز «سیره» از «تاریخ اندیشه» و پیچیدگی‌های تاریخ‌نگاری: گرامی به صراحت با اصطلاح «سیره‌نگاری سکولار» مخالفت کرد و آن را «بی‌معنی» دانست. وی استدلال کرد که «سیره» (بیوگرافی پیامبران) ذاتاً برآمده از یک نگاه درون‌دینی و الهیاتی است و به این معنا اساسا نمی‌تواند سکولار باشد. به جای آن، مورخ دینی باید به «تاریخ اندیشه‌های دینی» بپردازد که در آن، مورخ به بررسی باورها و افکار مسلمانان می‌پردازد که می‌توانند ابژه یک مطالعه طبیعی و ناتورالیستی قرار گیرند. گرامی تأکید کرد که اگر مورخ بخواهد به ناتورالیسم روش‌شناختی پایبند باشد، نمی‌تواند به عنوان وقایع حقیقی به امور ماوراء طبیعی در سیره بپردازد، بلکه تنها می‌تواند «تاریخ اندیشه‌های دینی» را بنویسد. به گفته گرامی، این موضع به معنای آن است که در صورتی که بخواهیم تاریخ‌نگاری دینی را به مثابه یک ژانر مستقل قلمداد کنیم که با تاریخ‌نگاری‌های دیگر متمایز باشد، چنین ژانری چیزی جز «تاریخ اندیشه‌های دینی» نخواهد بود. همچنین رویکرد تاریخ اندیشه‌ای، به گفته وی، پیچیده‌ترین نوع تاریخ‌نگاری است، چرا که با ذهن و باور انسان سروکار دارد و هرچه فاصله تاریخی بیشتر باشد، پیچیدگی آن نیز افزایش می‌یابد.

🆔 https://www.tg-me.com/Khanishha