🎵 Autumn was lost in the leaves... 🍂
🎹 فریبرز لاچینی
@Matnook_com

«فیثاغورث» یا «فیثاغورس»؟

#املا_رسم‌الخط
سید محمد بصام
@Matnook_com
www.matnook.com

انسان دو معلم دارد: آموزگار و روزگار. هرچه با شیرینی از اولی نیاموزی، دومی با تلخی به تو می‌آموزد؛ اولی به قیمت جانش، دومی به قیمت جانت! (لا ادری)

هرکه را ایزدش لختی هوش داد
روزگار او را بسنده اوستاد
هرکه نامخت از گذشت روزگار
نیز ناموزد ز هیچ آموزگار
(رودکی)

دو کتاب در شناخت آثار و احوال رودکی، به مناسبت چهارم دی‌ماه، زادروز وی، اینجا.
#ادبیات #کتاب_خوب_بخوانیم
سید محمد بصام
@Matnook_com
www.matnook.com

وقتی «فیودور» را «فیودر» می‌نویسیم، مجبوریم یک ضمه هم بالای «د» بگذاریم که درست خوانده شود. سنت املایی فارسی در چنین واژه‌هایی ـ گذشته از تفاوت نظام آوایی دو زبان مبدأ و مقصد و مسئلۀ تلفظ ـ معمولاً این است که صدای /o/ را در خط با «و» می‌نویسیم. املای رایج این نام هم «فیودور» است. پس چرا بنویسیم «فیودر» که مجبور شویم ضمه بگذاریم؟ اگر این‌گونه باشد، باید «چخوف» را هم «چِخُف» بنویسیم و حرکت‌گذاری کنیم! باری،‌ دقیق‌ترین املای نام او به این صورت است: فئودور داستایفسکی.
ببینید: شیوۀ نگارش اَعلام تاریخی و جغرافیایی.
#املا_رسم‌الخط
سید محمد بصام
@Matnook_com
www.matnook.com

۶ کاربرد سه‌نقطه در گفتاری‌نویسی

۱) برای نشان دادن لکنت زبان یا بریده‌بریده سخن گفتن (از دو طرف با نیم‌فاصله و کشیدگی دادن به حروف پیوسته):
- گُـ...گُـ...گفتم نَـ...نَـ...نترس!

۲) برای درنگ کردن در ادای واژه‌ها (با نیم‌فاصله از قبل):
- من... دیگه... بر... نمی‌گردم...! تو برو.

۳) برای نصفه‌نیمه گفتن واژه‌ها (با نیم‌فاصله از قبل):
- من از این موجود می‌تر...
دقیقاً پشت‌سرم ایستاده بود و بازتابش در شیشهٔ پیش‌ِرویم دیده می‌شد.

۴) هنگامی که کسی سخن دیگری را در گفت‌وگوها قطع می‌کند (با نیم‌فاصله از قبل):
افسانه با ناراحتی گفت: «من به همه می‌گم تو کی هستی و چی‌کاره‌ای! من به پلیس...»
بابک حرفش را قطع کرد: «تو بی‌خود می‌کنی! جرئت داری بگو، ببین چه بلایی سرت می‌آرم!»

۵) برای نشان دادن سخنان کسی که پشت تلفن است و شنیده نمی‌شود (از قبل با فاصلۀ جامد و از بعد با فاصلۀ معمولی):
- بله. ... علیک سلام. ... به تو چه؟ ... به خودم مربوطه. .‌‌.. تو که همه‌جا زیر نظرته. ... چی؟ ... زنگ بزن پایین. ... مسخره!

۶) در گفت‌وگوی تلفنی، وقتی طرف مقابل سکوت کرده یا مشکلی در ارتباط وجود دارد (با نیم‌فاصله از قبل):
- الو... الو... صدات نمی‌آد!

یادآوری:
در این دو مورد، سه‌نقطه نمی‌گذاریم:
۱) برای نشان دادن خشم و مانند آن یا درنگِ کاملِ بعد از هر واژه‌، پس از هرکدام فقط یک نقطه می‌گذاریم:
- دارم به‌ت می‌گم من. اصلاً. حالم. خوب. نیست. بفهم! برو پی کارِت!

۲)‌ برای نشان دادن کشیدگی واکه‌های بلند، حرف مربوط به آن واکه را فقط سه بار (نه بیشتر) تکرار می‌کنیم:
درست: وااای، حمییید!
نادرست: وا...ی، حمیــــــــد!
#نشانه‌گذاری #فاصله‌گذاری
سید محمد بصام و فهیمه پوریا
@Matnook_com
www.matnook.com

🔴هشتگ‌های کانال آموزشی متنوک

هریک از هشتگ‌های زیر را لمس کنید و صدها نکتهٔ جدید و متفاوت در زمینهٔ نگارش و ویرایش بیاموزید:
#ادبیات
#املا_رسم‌الخط
#پرسه_در_متون
#تمرین_ویرایش
#دستورزبان
#زبان‌شناسی
#زنگ_املا
#فارسی_چه_بدی_داشت_که_یک_بار_نگفتی
#فاصله‌گذاری
#کتاب_خوب_بخوانیم
#گرده‌برداری
#گفتاری‌نویسی
#متن‌آوا
#منهای_ویرایش
#نشانه‌گذاری
#نمونه‌کارها
#واژه‌شناسی
#ورد
#ویرایش_زبانی
سید محمد بصام
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com

ساخت ‌«هرچند ...، اما ...»، که در آخرین جملۀ سیمین دانشور نیز به‌کار رفته، از ساخت‌های نحوی رایج در زبان فارسی است و معمولاً برای تقویت مفهوم تضادی که در جمله وجود دارد به‌کار می‌رود:
«اگرچه اندر آن عالَم نیز تن را نصیب است، ولکن اصلْ دل است و تن تَبَع است.» (غزالی، کیمیای سعادت، ج ۲، ص ۱۴)
گرچه شیرین‌دهنان پادشهان‌اند ولی
او سلیمان زمان است که خاتم با اوست (حافظ)
بنابراین، چنان‌که برخی از ویراستاران پنداشته‌اند،‌ این ساخت نحوی (یا «اگرچه ...، ولی ...» و مانند آن) نه حشو است و نه گرده‌برداری و نه نادرست.
#ویرایش_زبانی #گرده‌برداری
سید محمد بصام
@Matnook_com
www.matnook.com

🔺حامد شکوفگی، دکتری زبان و ادبیات فارسی، مدرس، از تهران

🎞ویدئو سایر شرکت‌کنندگان:
@Matnook_01
🔰کانال مؤسسه در تلگرام:
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com

دیت با پارتنر ممنوع! ⛔

#فارسی_چه_بدی_داشت_که_یک_بار_نگفتی!
سید محمد بصام
@Matnook_com
www.matnook.com

شکسته‌نویسی «را»
در گفت‌وگوهای داستان با دو قاعده!
#گفتاری‌نویسی #املا_رسم‌الخط
سید محمد بصام
@Matnook_com
www.matnook.com

چنان‌که در سطر اول تصویر می‌بینید، حرف اضافهٔ «تو» (/tu/) از ضمیر «تو» (/to/) به‌آسانی قابل تشخیص‌ است، زیرا «بافت زبانی» ابهام‌زداست و خواننده را راهنمایی می‌کند: یواش می‌ریزه تو چنبرهای غلیظ توی قوطی. همچنین، به کمک بافت، حرف اضافهٔ «رو» (/ru/) از «رو» (= «را») به‌سادگی قابل تشخیص است (سطر چهارم و پنجم): تخته‌ها رو باز می‌کنیم و سیمان رو [یا: سیمان‌‌و] می‌ریزیم رو پاش. [...] بپا روش نریزی. پس نگرانِ تشخیصِ «تو» (ضمیر) از «تو» (حرف اضافه) و نیز «رو» (= «را») از «رو» (= «رویِ») نباشیم. الزامی هم ندارد که حرف اضافهٔ «تو» را همیشه به‌صورت «توی»، و حرف اضافهٔ «رو» را «روی» بنویسیم. اما هرگز نباید بنویسیم «توو»، چنان‌که «رو» (/ru/) را نمی‌نویسیم «روو».
تصویر از کتاب گوربه‌گور، اثر ویلیام فاکنر، ترجمۀ نجف دریابندری (نشر چشمه، ص ۲۰۱) است. پیشنهاد می‌کنم این کتاب را سه بار بخوانید؛ یک بار برای داستانش، یک بار برای ترجمه‌اش، و یک بار هم برای نکته‌چینی از متن سراسر گفتاری‌اش.
ببینید: نکته‌ای دربارۀ «به‌عنوانِ».
#املا_رسم‌الخط #گفتاری‌نویسی
۱۴‌۰۰‌‌/‌‌۰‌‌۳‌/‌۰‌‌۲
سید محمد بصام
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com

نکته‌ای دربارۀ حرف اضافۀ «در» و «تو»

حرف اضافۀ «در» به گونۀ خاصی تعلق ندارد و کمابیش در گفتار و نوشتار رسمی و غیررسمی به‌ کار می‌رود، ولی حرف اضافۀ «تو» / «توی» فقط در گونۀ گفتاری و غیررسمی کاربرد دارد. بنابراین از آن در جایی استفاده کنیم که سبکی گفتاری و غیررسمی داریم، مانند برخی گفت‌وگوها (دیالوگ‌ها) در داستان و رمان.
ببینید: www.tg-me.com/Matnook_com/4318.
#گفتاری‌نویسی
سید محمد بصام
@Matnook_com
www.matnook.com

گفتاری: آن‌طرف / این‌طرف خیابان
رسمی: آن‌سوی / این‌سوی خیابان
محاوره: آن‌ور / این‌ور خیابان

این سه تا هم کاملاً با نیم‌فاصله:
این‌طرف‌وآن‌طرف،
این‌سووآن‌سو،
این‌وروآن‌ور.

ببینید: فاصله‌گذاری «آن» و «این».
#فاصله‌گذاری
سید محمد بصام
@Matnook_com
www.matnook.com

جزوهٔ چاپی و رایگان دورۀ جامع ستارگان ویرایش متنوک را اینجا ببینید.
@Matnook_01
@Matnook_com

روش برخورد منطقی با آدم بی‌شعور! 😅

سه نکته:
۱) واژه‌هایی مانند «جلو» و نیز مانند «دو»، در حالت اضافه، هم با «ی» نوشته می‌شوند و هم بدون آن: جلوی در / جلو در؛ دوی ماراتن / دو ماراتن. ولی معمولاً «ی» را در متن معیار نمی‌نویسند.
۲) همیشه و همه‌جا بنویسیم «در»، نه «درب». اینجا را ببینید.
۳) کسرۀ «تولید‌مثل» خفیف است و بی‌فاصله نوشته می‌شود. اینجا را ببینید.

بندۀ خدا از شدت عصبانیت، «گاراژ» را *گارژ نوشته‌‌است. حق هم دارد.
#املا_رسم‌الخط #فاصله‌گذاری
سید محمد بصام
@Matnook_com
www.matnook.com

اگر شما هم از ویراستارانی هستید که واژهٔ «درصد» را به عدد می‌چسبانند، لازم است قواعد درصدنویسی را کامل و درست بیاموزید: شش قاعدهٔ درصدنویسی.
#فاصله‌گذاری
سید محمد بصام
@Matnook_com
www.matnook.com

«روحانیت» ممنوع!

#دستورزبان #ویرایش_زبانی
سید محمد بصام
@Matnook_com
www.matnook.com

دربارۀ واژۀ «پدر»

واژۀ «پدر» در فارسیِ میانه و باستان pitar (پیتَر) بوده و از هندی‌واروپایی -pətér* (پِتِر: لفظاً به معنای «پاینده» و «حامی») گرفته شده‌است. father در انگلیسی و Vater در آلمانی و Πατέρας (پَتِراس) در یونانی نیز برگرفته از همین «پِتِرِ» هندی‌واروپایی و هم‌ریشه با «پدرِ» فارسی‌اند. (محمد حسن‌دوست، فرهنگ ریشه‌شناختی زبان فارسی، سرواژۀ «پدر»)
#واژه‌شناسی
سید محمد بصام
@Matnook_com
www.matnook.com

...گی، نه *...ه‌گی!

واژه‌های فارسیِ پایان‌یافته به واکۀ e (در خط، «ه») در پیوند با پسوند «ـ‌‌ی» به‌صورت «...گی» نوشته می‌شوند، نه «...‌ه‌گی»:
خانوادگی، نه *خانواده‌گی؛
رانندگی، نه *راننده‌گی؛
همیشگی، نه *همیشه‌گی.
واژه‌های عربی یا آن‌ها که بخش پایانی‌شان عربی باشند نیز همچنین:
بی‌علاقگی، نه *بی‌علاقه‌گی؛
بی‌ملاحظگی، نه *بی‌ملاحظه‌گی؛
جملگی، نه *جمله‌گی؛
ذِلّگی، نه *ذِلّه‌گی؛
روزمرّگی، نه *روزمره‌گی؛
عُمدگی، نه *عُمده‌گی؛
غریبگی، نه *غریبه‌گی؛
فوق‌العادگی، نه *فوق‌العاده‌گی؛
قلعگی (= «ساکن قلعه»)، نه *قلعه‌گی؛
نشئگی، نه *نشئه‌گی.
ببینید: ۳ اسم با «ـ‌گی»، مابقی با «ـ‌ای»!.
#املا_رسم‌الخط
سید محمد بصام
@Matnook_com
www.matnook.com