Please open Telegram to view this post
VIEW IN TELEGRAM
یک نکته‌ات بگویم!
ویرگولِ بعد از نهاد نادرست و اضافی است. پس:
خطرناک‌ترین نوع بشر انسانی است که اعتقادش زیاد و فهمش کم است. (آنتون چِخوف)
یادآوری:
۱) نشانۀ درنگ ساکن یا آپاستروف است که بر روی آخرین حرف نهاد گذاشته می‌شود:
- این کتابْ راهنمای معلمان است.
- این کتابِ راهنمای معلمان است.
۲) نام چِخوف، پزشک و نویسندۀ نام‌آشنای روسی، «آنتون» است، نه *آنتوان.
#نشانه‌گذاری #املا_رسم‌الخط
۱۴۰۲/۱۰/۱۲
سید محمد بصام
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com
ویرگولِ بعد از نهاد نادرست و اضافی است. پس:
خطرناک‌ترین نوع بشر انسانی است که اعتقادش زیاد و فهمش کم است. (آنتون چِخوف)
یادآوری:
۱) نشانۀ درنگ ساکن یا آپاستروف است که بر روی آخرین حرف نهاد گذاشته می‌شود:
- این کتابْ راهنمای معلمان است.
- این کتابِ راهنمای معلمان است.
۲) نام چِخوف، پزشک و نویسندۀ نام‌آشنای روسی، «آنتون» است، نه *آنتوان.
#نشانه‌گذاری #املا_رسم‌الخط
۱۴۰۲/۱۰/۱۲
سید محمد بصام
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com
شیوۀ نگارش اَعلام تاریخی و جغرافیایی
۱) املای نام‌های بیگانه مطابق با نزدیک‌ترین تلفظ آن‌ها در فارسی نوشته می‌شود:
- «آنتون چِخوف» و «لِف تالستوی» (دو نویسندۀ روس)؛
- «خورخه لوئیس بورخِس» (نویسندۀ آرژانتینی)؛
- «آفریقا» (Africa).
۲) اگر نام بیگانه‌ای با تلفظ متفاوتی (برخلاف زبان مبدأ) رایج شده باشد، به همان صورت نوشته می‌شود:
- «آرژانتین» (تلفظ و املای فرانسویِ واژۀ «آرخِنتینا»ی اسپانیایی)؛
- «پاریس» (تلفظی متفاوت با اصل فرانسوی)؛
- «انیشتین» (پربسامدترین تلفظ و املا در فارسی، ولی متفاوت با تلفظ آلمانی آن).
۳) نام‌های بیگانه‌ای که با حروف هم‌آوا (مانند «ت» و «ط») نوشته می‌شوند املای آن‌ها با حروف رایج و فعال ترجیح دارد، نه با حروف کم‌بسامد و غیرفعال: «پترزبورگ» (نه «پطرزبورگ»).
۴) املای نام‌های بیگانه‌ای که با حروف کم‌بسامد و غیرفعال رایج شده باشد تغییر نمی‌کند: «طرابلس» (نه «ترابلس»)؛ «مکبث» (نه «مکبت»).
۵) اگر نام بیگانه‌ای دواملایی یا بیشتر باشد، املای پربسامدتر ترجیح دارد: «فیثاغورس» (نه «فیثاغورث»).
#املا_رسم‌الخط
۱۴۰۲/۱۰/۱۹
سید محمد بصام
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com
۱) املای نام‌های بیگانه مطابق با نزدیک‌ترین تلفظ آن‌ها در فارسی نوشته می‌شود:
- «آنتون چِخوف» و «لِف تالستوی» (دو نویسندۀ روس)؛
- «خورخه لوئیس بورخِس» (نویسندۀ آرژانتینی)؛
- «آفریقا» (Africa).
۲) اگر نام بیگانه‌ای با تلفظ متفاوتی (برخلاف زبان مبدأ) رایج شده باشد، به همان صورت نوشته می‌شود:
- «آرژانتین» (تلفظ و املای فرانسویِ واژۀ «آرخِنتینا»ی اسپانیایی)؛
- «پاریس» (تلفظی متفاوت با اصل فرانسوی)؛
- «انیشتین» (پربسامدترین تلفظ و املا در فارسی، ولی متفاوت با تلفظ آلمانی آن).
۳) نام‌های بیگانه‌ای که با حروف هم‌آوا (مانند «ت» و «ط») نوشته می‌شوند املای آن‌ها با حروف رایج و فعال ترجیح دارد، نه با حروف کم‌بسامد و غیرفعال: «پترزبورگ» (نه «پطرزبورگ»).
۴) املای نام‌های بیگانه‌ای که با حروف کم‌بسامد و غیرفعال رایج شده باشد تغییر نمی‌کند: «طرابلس» (نه «ترابلس»)؛ «مکبث» (نه «مکبت»).
۵) اگر نام بیگانه‌ای دواملایی یا بیشتر باشد، املای پربسامدتر ترجیح دارد: «فیثاغورس» (نه «فیثاغورث»).
#املا_رسم‌الخط
۱۴۰۲/۱۰/۱۹
سید محمد بصام
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com
نام این نویسندۀ فمینیستِ* فرانسوی «سیمون دو بووار» است. بنابراین:
✅ درست: سیمون دو بووار
⛔ نادرست: سیمون دووبوار
★ بنویسیم «فمینیست» و «فمینیسم»، ننویسیم «فمنیست» و «فمنیسم».
این را هم ببینید: شیوۀ نگارش اَعلام تاریخی و جغرافیایی.
#املا_رسم‌الخط
۱۴۰۲/۱۰/۲۰
سید محمد بصام
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com
✅ درست: سیمون دو بووار
⛔ نادرست: سیمون دووبوار
★ بنویسیم «فمینیست» و «فمینیسم»، ننویسیم «فمنیست» و «فمنیسم».
این را هم ببینید: شیوۀ نگارش اَعلام تاریخی و جغرافیایی.
#املا_رسم‌الخط
۱۴۰۲/۱۰/۲۰
سید محمد بصام
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com
املای نام این نویسندۀ روسی ابتدا از روی تلفظ فرانسویِ آن در فارسی به‌صورت «لئون تولستوی» نویسه‌گردانی شد و رواج یافت (و امروز هم همچنان رواج دارد)، ولی چند سالی است که آن را با املای نزدیک به تلفظ روسی هم می‌نویسند: لِف تالستوی. املای «لف» نزدیک‌ترین صورت به تلفظ روسی آن است و بر دیگر املاهای این نام (لئو، لیو، لی‌یو، لیف، لی‌یف، و ...) ترجیح دارد.
برای آگاهی از تلفظ و املای نام‌های خاص، به فرهنگ تلفّظ نام‌های خاص از فریبرز مجیدی (انتشارات فرهنگ معاصر) مراجعه کنید.
این را هم ببینید: شیوۀ نگارش اَعلام تاریخی و جغرافیایی.
#املا_رسم‌الخط
۱۴۰۲/۱۰/۲۱
سید محمد بصام
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com
برای آگاهی از تلفظ و املای نام‌های خاص، به فرهنگ تلفّظ نام‌های خاص از فریبرز مجیدی (انتشارات فرهنگ معاصر) مراجعه کنید.
این را هم ببینید: شیوۀ نگارش اَعلام تاریخی و جغرافیایی.
#املا_رسم‌الخط
۱۴۰۲/۱۰/۲۱
سید محمد بصام
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com
#فارسی_چه_بدی_داشت_که_یک_بار_نگفتی!
«لباس مجلسی باز دوباره شارژ شد.» این جمله و مانند آن را این روزها در فضای مجازی زیاد می‌شنویم. ولی انگار یادمان رفته‌است که یک زمانی مغازه‌دارها یا فروشندگانِ دوره‌گرد داد می‌زدند «فلان چیز را آورده‌ایم» یا «بهمان چیز دوباره رسید». اما امروز همان‌ها را شارژ می‌کنیم! مگر فعل «آوردن» و «رسیدن» چه اشکالی دارد که به‌جای آن‌ها از «شارژ شدن/ کردن» استفاده می‌کنیم؟ اشکالی دارد اگر بنویسیم یا بگوییم لباس مجلسی دوباره رسید یا باز هم لباس مجلسی آورده‌ایم؟
۱۴۰۲/۱۰/۲۳
سید محمد بصام
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com
«لباس مجلسی باز دوباره شارژ شد.» این جمله و مانند آن را این روزها در فضای مجازی زیاد می‌شنویم. ولی انگار یادمان رفته‌است که یک زمانی مغازه‌دارها یا فروشندگانِ دوره‌گرد داد می‌زدند «فلان چیز را آورده‌ایم» یا «بهمان چیز دوباره رسید». اما امروز همان‌ها را شارژ می‌کنیم! مگر فعل «آوردن» و «رسیدن» چه اشکالی دارد که به‌جای آن‌ها از «شارژ شدن/ کردن» استفاده می‌کنیم؟ اشکالی دارد اگر بنویسیم یا بگوییم لباس مجلسی دوباره رسید یا باز هم لباس مجلسی آورده‌ایم؟
۱۴۰۲/۱۰/۲۳
سید محمد بصام
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com
Matnook | ﻣﺘﻨﻮک
Please open Telegram to view this post
VIEW IN TELEGRAM
Matnook | ﻣﺘﻨﻮک
روشن است که «چه‌کاره» صفت است، نه قید! هویت دستوری واژه‌ها کمترین چیزی است که باید بدانیم و این را می‌توانیم با مراجعه به یک فرهنگ معتبر هم بیابیم. فاصله‌گذاری «چه» «چه» با واژۀ بعد از خود بافاصله نوشته می‌شود: به چه علت؟؛ به چه مشغولی؟؛ چه آدم خوبی!؛ چه…
نه هرکه سر بتراشد قلندری داند!
چرا «بغچه» را پیشنهاد می‌کنند؟ بخش «دلیل» خالی است! چرا آن را بر «بقچه» ترجیح می‌دهند؟ چون پیشنهاد فرهنگ املایی خط فارسی و ایضاً ترجیح نسخۀ قدیم دستور خط فارسی فرهنگستان است. لابد آن‌ها یک چیزی می‌دانسته‌اند دیگر! پس کار ما به‌عنوان کسی که دارد فرهنگ املایی (!) می‌نویسد چیست؟ ساده است: کپی ـ پِیست. چرا؟ چون کار دیگری بلد نیستیم. نه خود اهلش هستیم و نه از اهلش می‌شنویم. نتیجه چه خواهد شد؟ ترویج نادرست‌ها و دامن زدن به این آشفته‌بازارِ املا و رسم‌الخط.
بگذریم. هنوز پیش‌پاافتاده‌ترین نکات فاصله‌گذاری را بلد نیستیم و رعایت نمی‌کنیم (اولین جملۀ تصویر را ببینید)، آن‌وقت دربارۀ املای واژه‌ها نظر می‌دهیم! روشن است که «سر زدن» فعل مرکب است و باید بافاصله نوشته شود (گویا آن را با فعل پیشوندی اشتباه گرفته‌اند). کاش کمی دستورزبان بلد بودیم یا دست‌کم به یک فرهنگ معتبر سر می‌زدیم.
متأسفانه این منابع نوعاً همین‌طورند و اشکالات آن‌ها فراوان است. وانگهی، کسی که فرهنگ املایی می‌نویسد درست است که خود غلط بنویسد؟
#املا_رسم‌الخط
۱۴۰۲/۱۱/۰۵
سید محمد بصام
@Matnook_com
چرا «بغچه» را پیشنهاد می‌کنند؟ بخش «دلیل» خالی است! چرا آن را بر «بقچه» ترجیح می‌دهند؟ چون پیشنهاد فرهنگ املایی خط فارسی و ایضاً ترجیح نسخۀ قدیم دستور خط فارسی فرهنگستان است. لابد آن‌ها یک چیزی می‌دانسته‌اند دیگر! پس کار ما به‌عنوان کسی که دارد فرهنگ املایی (!) می‌نویسد چیست؟ ساده است: کپی ـ پِیست. چرا؟ چون کار دیگری بلد نیستیم. نه خود اهلش هستیم و نه از اهلش می‌شنویم. نتیجه چه خواهد شد؟ ترویج نادرست‌ها و دامن زدن به این آشفته‌بازارِ املا و رسم‌الخط.
بگذریم. هنوز پیش‌پاافتاده‌ترین نکات فاصله‌گذاری را بلد نیستیم و رعایت نمی‌کنیم (اولین جملۀ تصویر را ببینید)، آن‌وقت دربارۀ املای واژه‌ها نظر می‌دهیم! روشن است که «سر زدن» فعل مرکب است و باید بافاصله نوشته شود (گویا آن را با فعل پیشوندی اشتباه گرفته‌اند). کاش کمی دستورزبان بلد بودیم یا دست‌کم به یک فرهنگ معتبر سر می‌زدیم.
متأسفانه این منابع نوعاً همین‌طورند و اشکالات آن‌ها فراوان است. وانگهی، کسی که فرهنگ املایی می‌نویسد درست است که خود غلط بنویسد؟
#املا_رسم‌الخط
۱۴۰۲/۱۱/۰۵
سید محمد بصام
@Matnook_com
«بقچه» یا «بغچه»؟
«بقچه» یک واژۀ ترکی است و در فارسی، اصالت املایی ندارد. هنگامی که این واژه‌ها با دو یا چند املا در خط نوشته می‌شوند و کمابیش با بسامد یکسان به‌کار می‌روند، همگی درست و پذیرفتنی‌اند، ولی آن املایی ترجیح دارد که بسامدش بیشتر باشد («بسامد» یعنی «فراوانی کاربرد»). بسامد «بقچه» با استناد به پیکره‌های زبانی حدوداً شش‌برابرِ «بغچه» است. برای همین است که فرهنگ روز سخن املای «بقچه» را ترجیح داده‌است. خوشبختانه فرهنگستان نیز در دستور خط فارسی (ویراست جدید) ـ گذشته از اغلاطی که همچنان دارد ـ «بقچه» را به‌درستی ترجیح داده‌است.
یادآوری:
۱) «بسامد املایی» همیشه ملاک ترجیح یا درستی نیست و گاهی بررسی‌های تاریخی و ریشه‌شناختی نیز نیاز است. بنابراین تعیین یا ترجیح املای واژه‌ها کاری است کاملاً تخصصی و نیازمند پژوهش‌های زبانی.
۲) اکیداً توصیه می‌کنم برای املا و رسم‌الخطِ واژه‌ها فقط به فرهنگ روز یا فشردۀ سخن ـ که در حال حاضر دقیق‌ترین منابع‌اند ـ مراجعه کنید.
#واژه‌شناسی #املا_رسم‌الخط
۱۴۰۲/۱۱/۰۵
سید محمد بصام
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com
«بقچه» یک واژۀ ترکی است و در فارسی، اصالت املایی ندارد. هنگامی که این واژه‌ها با دو یا چند املا در خط نوشته می‌شوند و کمابیش با بسامد یکسان به‌کار می‌روند، همگی درست و پذیرفتنی‌اند، ولی آن املایی ترجیح دارد که بسامدش بیشتر باشد («بسامد» یعنی «فراوانی کاربرد»). بسامد «بقچه» با استناد به پیکره‌های زبانی حدوداً شش‌برابرِ «بغچه» است. برای همین است که فرهنگ روز سخن املای «بقچه» را ترجیح داده‌است. خوشبختانه فرهنگستان نیز در دستور خط فارسی (ویراست جدید) ـ گذشته از اغلاطی که همچنان دارد ـ «بقچه» را به‌درستی ترجیح داده‌است.
یادآوری:
۱) «بسامد املایی» همیشه ملاک ترجیح یا درستی نیست و گاهی بررسی‌های تاریخی و ریشه‌شناختی نیز نیاز است. بنابراین تعیین یا ترجیح املای واژه‌ها کاری است کاملاً تخصصی و نیازمند پژوهش‌های زبانی.
۲) اکیداً توصیه می‌کنم برای املا و رسم‌الخطِ واژه‌ها فقط به فرهنگ روز یا فشردۀ سخن ـ که در حال حاضر دقیق‌ترین منابع‌اند ـ مراجعه کنید.
#واژه‌شناسی #املا_رسم‌الخط
۱۴۰۲/۱۱/۰۵
سید محمد بصام
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com
به‌مناسبت ۲ بهمن
سالروز درگذشت ابوالحسن نجفی
چند روز پیش که در یک فرستۀ ویدیویی توصیه کرده بودم اهل قلم نباید کتاب غلط ننویسیم را بخوانند*، یکی از دانشجویانم برای من ویدیویی فرستاد که در آن، یکی از مدرسان ویرایش به‌مناسبت سالگرد درگذشت ابوالحسن نجفی، کتاب غلط ننویسیم را معرفی می‌کرد و می‌گفت:
این کتاب اولین کتابی است که سعی کرده «غلط» در نگارش را تعریف کند. «غلط» کلمه یا تعبیری است که خلاف قاعده باشد و در متون نوشتاری کهن به‌کار نرفته باشد و در زبان گفتار امروز هم به‌کار نرود و فقط در نوشتار امروز به‌کار رود، مثل کلمۀ «درب»: درب را ببندید. این «درب» فقط در نگارش امروز به‌کار می‌رود؛ نه در نگارش قدیم به‌کار رفته و نه در گفتار امروز به‌کار می‌رود.
چند نکته دربارۀ سخن ایشان:
۱) غلط ننویسیم اولین کتابی نیست که سعی کرده غلط را تعریف کند (ای کاش چنین کاری را می‌کرد)، بلکه تعریف غلط و معیارهای آن را از شخصی به نام محمد زُهَری برداشته و بی‌آن‌که به منبعش اشاره‌ای کند، آن را در کتاب خود آورده‌است (محمد زهری کسی بود که اولین بار در مقدمۀ خود بر کتاب غلط ننویسیم اثر فریدون کار در دهۀ سی ـ تقریباً سی سال قبل از کتاب غلط ننویسیم ابوالحسن نجفی ـ ملاک‌هایی برای درست و غلط نوشت). پس غلط ننویسیم ابوالحسن نجفی اولین کتاب در این مسئله نیست. در ضمن، اینجا مجالی نیست که بگوییم ملاک‌های تقلیدی او نیز خالی از اشکال نیست و جای تأمل فراوان دارد.
۲) اگر چند ثانیه وقت صرف کنیم و فقط در پیکرۀ تاریخی فرهنگستان جست‌وجو کنیم، می‌بینیم که «درب» دست‌کم از قرن دهم در معنای «درِ» امروزی به‌کار رفته‌است: «چون شام شود، درب خانه را مضبوط نمایند» (قاسم هروی، ارشادالزراعه، ص ۲۷۹). پس براساس ملاک‌های خودِ غلط ننویسیم «درب» هم باید درست و پذیرفتنی باشد، چون دست‌کم چهارصد سال است که در متون فارسی به‌کار می‌رود.
۳) من اصراری ندارم که «درب» بنویسیم، بلکه سخنم این است که آن را غلط ندانیم. نیز بدانیم و دیگران را هم آگاه کنیم که چرا اهل زبان «درب» می‌نویسند (زیرا هیچ تغییر و تحولی در زبان بی‌دلیل نیست): ۱) «درب» را معمولاً گونهٔ رسمیِ «در» تلقی می‌کنند. ۲) برای اشتباه نشدنِ «در» با حرف اضافهٔ «در» معمولاً «درب» می‌نویسند. همین.
★ من همچنان معتقدم با آن‌که ابوالحسن نجفی خدمات زیادی به زبان فارسی کرد، ولی ترویج کتاب غلط ننویسیم او خیانت فرهنگی به اهل قلم است، زیرا بیشترِ مطالبِ کتابش غیرعلمی، براساس گمان، یا سلیقۀ شخصی اوست و دستاوردی جز گمراهی ندارد (اینجا را هم بخوانید).
شاید این نظرم برای برخی شگفت‌آور باشد، اما درستی آن را با دلایل و شواهد فراوان در کارگاه‌های ویرایش و دستورزبان زبان‌شناختی نشان داده و اثبات کرده‌ام. چه زیبا گفت ارسطو: من استادم افلاطون را دوست دارم، ولی حقیقت را بیش از او. پس بهتر است تعصب را کنار بگذاریم و ننگریم که که می‌گوید، بنگریم که چه می‌گوید. اگر سخنی حق گفت و درست، سلّمنا. والّا فلا.
#زبان‌شناسی
۱۴۰۲/۱۱/۰۷
سید محمد بصام
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com
سالروز درگذشت ابوالحسن نجفی
چند روز پیش که در یک فرستۀ ویدیویی توصیه کرده بودم اهل قلم نباید کتاب غلط ننویسیم را بخوانند*، یکی از دانشجویانم برای من ویدیویی فرستاد که در آن، یکی از مدرسان ویرایش به‌مناسبت سالگرد درگذشت ابوالحسن نجفی، کتاب غلط ننویسیم را معرفی می‌کرد و می‌گفت:
این کتاب اولین کتابی است که سعی کرده «غلط» در نگارش را تعریف کند. «غلط» کلمه یا تعبیری است که خلاف قاعده باشد و در متون نوشتاری کهن به‌کار نرفته باشد و در زبان گفتار امروز هم به‌کار نرود و فقط در نوشتار امروز به‌کار رود، مثل کلمۀ «درب»: درب را ببندید. این «درب» فقط در نگارش امروز به‌کار می‌رود؛ نه در نگارش قدیم به‌کار رفته و نه در گفتار امروز به‌کار می‌رود.
چند نکته دربارۀ سخن ایشان:
۱) غلط ننویسیم اولین کتابی نیست که سعی کرده غلط را تعریف کند (ای کاش چنین کاری را می‌کرد)، بلکه تعریف غلط و معیارهای آن را از شخصی به نام محمد زُهَری برداشته و بی‌آن‌که به منبعش اشاره‌ای کند، آن را در کتاب خود آورده‌است (محمد زهری کسی بود که اولین بار در مقدمۀ خود بر کتاب غلط ننویسیم اثر فریدون کار در دهۀ سی ـ تقریباً سی سال قبل از کتاب غلط ننویسیم ابوالحسن نجفی ـ ملاک‌هایی برای درست و غلط نوشت). پس غلط ننویسیم ابوالحسن نجفی اولین کتاب در این مسئله نیست. در ضمن، اینجا مجالی نیست که بگوییم ملاک‌های تقلیدی او نیز خالی از اشکال نیست و جای تأمل فراوان دارد.
۲) اگر چند ثانیه وقت صرف کنیم و فقط در پیکرۀ تاریخی فرهنگستان جست‌وجو کنیم، می‌بینیم که «درب» دست‌کم از قرن دهم در معنای «درِ» امروزی به‌کار رفته‌است: «چون شام شود، درب خانه را مضبوط نمایند» (قاسم هروی، ارشادالزراعه، ص ۲۷۹). پس براساس ملاک‌های خودِ غلط ننویسیم «درب» هم باید درست و پذیرفتنی باشد، چون دست‌کم چهارصد سال است که در متون فارسی به‌کار می‌رود.
۳) من اصراری ندارم که «درب» بنویسیم، بلکه سخنم این است که آن را غلط ندانیم. نیز بدانیم و دیگران را هم آگاه کنیم که چرا اهل زبان «درب» می‌نویسند (زیرا هیچ تغییر و تحولی در زبان بی‌دلیل نیست): ۱) «درب» را معمولاً گونهٔ رسمیِ «در» تلقی می‌کنند. ۲) برای اشتباه نشدنِ «در» با حرف اضافهٔ «در» معمولاً «درب» می‌نویسند. همین.
★ من همچنان معتقدم با آن‌که ابوالحسن نجفی خدمات زیادی به زبان فارسی کرد، ولی ترویج کتاب غلط ننویسیم او خیانت فرهنگی به اهل قلم است، زیرا بیشترِ مطالبِ کتابش غیرعلمی، براساس گمان، یا سلیقۀ شخصی اوست و دستاوردی جز گمراهی ندارد (اینجا را هم بخوانید).
شاید این نظرم برای برخی شگفت‌آور باشد، اما درستی آن را با دلایل و شواهد فراوان در کارگاه‌های ویرایش و دستورزبان زبان‌شناختی نشان داده و اثبات کرده‌ام. چه زیبا گفت ارسطو: من استادم افلاطون را دوست دارم، ولی حقیقت را بیش از او. پس بهتر است تعصب را کنار بگذاریم و ننگریم که که می‌گوید، بنگریم که چه می‌گوید. اگر سخنی حق گفت و درست، سلّمنا. والّا فلا.
#زبان‌شناسی
۱۴۰۲/۱۱/۰۷
سید محمد بصام
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com
غلط ننویسیم؛ فریدون کار.pdf
34.4 MB
فریدون کار، غلط ننویسیم (با مقدمۀ سعید نفیسی و محمد زُهَری)، مؤسسۀ مطبوعاتی شرق، تهران، ۱۳۳۴
یادآوری:
مطالب این کتابْ غیرعلمی و نادقیق است و خواندن آن به هیچ وجه توصیه نمی‌شود. نشر آن نیز صرفاً برای آگاهی و روشنگری است.
#زبان‌شناسی
۱۴۰۲/۱۱/۰۷
سید محمد بصام
@Matnook_com
یادآوری:
مطالب این کتابْ غیرعلمی و نادقیق است و خواندن آن به هیچ وجه توصیه نمی‌شود. نشر آن نیز صرفاً برای آگاهی و روشنگری است.
#زبان‌شناسی
۱۴۰۲/۱۱/۰۷
سید محمد بصام
@Matnook_com
۴ کاربرد مهم نقطه‌ویرگول
۱) قبل از جمله‌ای که کامل است، ولی به‌تنهایی به‌کار نمی‌رود و فقط با جملۀ قبل از خود معنا می‌یابد:
- جدایی مانند قطعِ‌عضو است؛ زنده می‌مانی، اما کمتر از پیش هستی. (مارگارت اَتوود)
- در گریختن رستگاری نیست؛ بمان و چیزی از خودت بساز که نشکند. (غزاله علی‌زاده)
۲) قبل از جمله‌ای که کامل است و جملۀ قبل از خود را معنا می‌کند یا بخشی از آن را توضیح می‌دهد:
- بابک به فلسفه علاقه داشت و بیشتر در همین زمینه کتاب می‌خواند؛ این کتاب‌ها در آن زمان کمیاب بود. (علی صلح‌جو، نکته‌های ویرایش)
- در جهان، هیچ چیزِ تازه‌ای دیده نمی‌شود. در حقیقت، تاریخ است که مدام تکرار می‌شود؛ یعنی آنچه می‌بینیم بارها در گذشته اتفاق افتاده‌است. (از اینترنت)
۳) قبل از جمله‌ای که نهاد یا بخشی از آن به قرینه حذف شده باشد:
- آدم‌ها نه دروغ می‌گویند و نه زیر حرفشان می‌زنند؛ اگر چیزی می‌گویند، صرفاً احساسشان در همان لحظه است. (کارلوس فوئنتس)
- رومی‌های قدیم [...] امور خود را به غلام‌ها محوّل می‌نمودند و این دو ضرر داشت؛ یکی این‌که غلام‌ها از روی میل کار نمی‌کردند. دیگر این‌که [...]. (محمدعلی فروغی)
۴) میان دو جملۀ کامل و مستقل که تقابل یا تضادی را نشان می‌دهند:
- زندگی فیلم است؛ مرگ عکس است. (سوزان سانتَگ)
- موفقیت یعنی به‌‌دست آوردن آنچه می‌خواهی؛ خوشبختی یعنی خواستن آنچه به‌‌دست می‌آوری. (دیل کارنِگی)
یادآوری:
در کاربردهای پیش‌گفته، نقطه‌ویرگول فقط میان دو جملۀ مستقل و کامل می‌آید. بنابراین پیش از هرگونه عبارت یا جمله‌های پیرو (= وابسته) نباید نقطه‌ویرگول گذاشت. برای نمونه، در مثال‌های زیر، ویرگول می‌گذاریم، زیرا جمله‌های پایانی از نوع پیرو و وابسته‌اند:
- کسانی هستند که پشت‌سرهم ده دوازده کتاب می‌نویسند، چنان‌که گویی نان‌شیرینی می‌پزند.
- خسرو کتاب معروفش را نوشته بود، همان کتابی که آخرین اثر او به‌شمار می‌رود.
- طاس‌ها بی‌صدا می‌نشستند، بی‌آن‌که حتی چرخ بخورند.
این را هم ببینید: ۳ کاربرد رایج نقطه‌ویرگول.
#نشانه‌گذاری
۱۴۰۲/۱۱/۰۸
سید محمد بصام
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com
۱) قبل از جمله‌ای که کامل است، ولی به‌تنهایی به‌کار نمی‌رود و فقط با جملۀ قبل از خود معنا می‌یابد:
- جدایی مانند قطعِ‌عضو است؛ زنده می‌مانی، اما کمتر از پیش هستی. (مارگارت اَتوود)
- در گریختن رستگاری نیست؛ بمان و چیزی از خودت بساز که نشکند. (غزاله علی‌زاده)
۲) قبل از جمله‌ای که کامل است و جملۀ قبل از خود را معنا می‌کند یا بخشی از آن را توضیح می‌دهد:
- بابک به فلسفه علاقه داشت و بیشتر در همین زمینه کتاب می‌خواند؛ این کتاب‌ها در آن زمان کمیاب بود. (علی صلح‌جو، نکته‌های ویرایش)
- در جهان، هیچ چیزِ تازه‌ای دیده نمی‌شود. در حقیقت، تاریخ است که مدام تکرار می‌شود؛ یعنی آنچه می‌بینیم بارها در گذشته اتفاق افتاده‌است. (از اینترنت)
۳) قبل از جمله‌ای که نهاد یا بخشی از آن به قرینه حذف شده باشد:
- آدم‌ها نه دروغ می‌گویند و نه زیر حرفشان می‌زنند؛ اگر چیزی می‌گویند، صرفاً احساسشان در همان لحظه است. (کارلوس فوئنتس)
- رومی‌های قدیم [...] امور خود را به غلام‌ها محوّل می‌نمودند و این دو ضرر داشت؛ یکی این‌که غلام‌ها از روی میل کار نمی‌کردند. دیگر این‌که [...]. (محمدعلی فروغی)
۴) میان دو جملۀ کامل و مستقل که تقابل یا تضادی را نشان می‌دهند:
- زندگی فیلم است؛ مرگ عکس است. (سوزان سانتَگ)
- موفقیت یعنی به‌‌دست آوردن آنچه می‌خواهی؛ خوشبختی یعنی خواستن آنچه به‌‌دست می‌آوری. (دیل کارنِگی)
یادآوری:
در کاربردهای پیش‌گفته، نقطه‌ویرگول فقط میان دو جملۀ مستقل و کامل می‌آید. بنابراین پیش از هرگونه عبارت یا جمله‌های پیرو (= وابسته) نباید نقطه‌ویرگول گذاشت. برای نمونه، در مثال‌های زیر، ویرگول می‌گذاریم، زیرا جمله‌های پایانی از نوع پیرو و وابسته‌اند:
- کسانی هستند که پشت‌سرهم ده دوازده کتاب می‌نویسند، چنان‌که گویی نان‌شیرینی می‌پزند.
- خسرو کتاب معروفش را نوشته بود، همان کتابی که آخرین اثر او به‌شمار می‌رود.
- طاس‌ها بی‌صدا می‌نشستند، بی‌آن‌که حتی چرخ بخورند.
این را هم ببینید: ۳ کاربرد رایج نقطه‌ویرگول.
#نشانه‌گذاری
۱۴۰۲/۱۱/۰۸
سید محمد بصام
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com
Forwarded from نتایج و نظرات ویرایش‌آموزان متنوک
Media is too big
VIEW IN TELEGRAM
🔺فریبا پارسایی، ارشد زبان و ادبیات فارسی، ویراستار و نویسنده، از همدان
🎞ویدئو سایر شرکت‌کنندگان:
@Matnook_01
🔰کانال مؤسسه در تلگرام:
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com
🎞ویدئو سایر شرکت‌کنندگان:
@Matnook_01
🔰کانال مؤسسه در تلگرام:
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com
Forwarded from Matnook | ﻣﺘﻨﻮک
شش قاعدۀ درصدنویسی
قاعدۀ اول:
۱-۱) همیشه عددِ درصد را حروفی می‌نویسیم: کارمزدِ بیش از چهار درصد رباخواری است. (از اینترنت)
۱-۲) اگر بخواهیم عدد را برجسته یا متمایز کنیم، می‌توانیم آن را رقمی بنویسیم: کارمزدِ بیش از ۴ درصد رباخواری است.
۱-۳) در متن‌های ریاضی یا محاسباتی، همیشه عددِ درصد و سایر اعداد را رقمی می‌نویسیم: اگر عدد ۵۰۰ به اندازۀ ۴ درصد افزایش داشته باشد، نتیجۀ نهایی چقدر می‌شود؟ کافی است عدد ۱٫۰۴ را در ۵۰۰ ضرب کنید. آن‌گاه می‌بینید که نتیجۀ نهایی ۵۲۰ خواهد بود. (از اینترنت)
قاعدۀ دوم:
عدد و درصد را همیشه بافاصله می‌نویسیم، چنان‌که عدد و معدود را بافاصله می‌نویسیم: چهل درصد (۴۰ درصد)، نیم* درصد (۰٫۵ درصد)، سه‌ونیم درصد (۳٫۵ درصد)، دوازده و چهارصدم درصد (۱۲٫۰۴ درصد)، سه و یک‌چهارم درصد (¼۳ درصد). (میان عدد رقمی و واژۀ «درصد» همیشه فاصلۀ جامد می‌زنیم، زیرا بیفاصله نوشتن عدد و درصد نادرست است.)
یادآوری:
«صددرصد» قید است و همیشه حروفی و بیفاصله نوشته می‌شود. وگرنه، عدد و معدود است و بافاصله نوشته می‌شود.
قید: «فرمایش اعلی‌حضرت صددرصد صحیح است» (نادر ابراهیمی، آتش بدون دود، ج ۷، ص ۱۹۶)؛ عسل صددرصد خالص و طبیعی.
عدد و معدود: از نظر علمی و فنی، زمانی که غنی‌سازی به بیست درصد رسید، دیگر تا صد درصد هم می‌تواند پیش برود (از اینترنت)؛ سرمایه‌گذاری، با ۱۰۰ درصد سود سالانه.
قاعدۀ سوم:
الگوی عدد + «درصد» + «-ی» را همیشه با نیم‌فاصله یا بیفاصله می‌نویسیم:
۱) وام ۴درصدی؛
۲) افزایش ده‌درصدی حقوق کارمندان در سال جدید.
قاعدۀ چهارم:
عدد و نشانۀ «%» را بیفاصله می‌نویسیم: کاهش دامنۀ نوسان سهام از ۵% به ۲%. (از اینترنت)
قاعدۀ پنجم:
نشانۀ «%» را در سمت چپ عدد می‌نویسیم، زیرا در فارسی از راست به چپ می‌خوانیم: ۴۵%.
یادآوری:
۱) از آنجا که نویسهٔ درصد با نویسهٔ اعشار متفاوت است، نوشتن درصد در سمت چپ عدد موجب اشتباه و بدخوانی نمی‌شود.
- نویسهٔ درصد: ۳% (یا ۳٪)؛ ۰٫۲% (یا ۰٫۲٪)
- نویسهٔ اعشار: ۰٫۰۳ (= سه‌صدم)
۲) کد فعال‌سازی نویسۀ اعشار در وُرد 066B است.
قاعدۀ ششم:
نشانۀ «%» و واژۀ «درصد» را با هم نمی‌نویسیم.
درست: طبق آمار، ۵% مردم ایران بیکارند.
درست: طبق آمار، پنج درصد مردم ایران بیکارند.
نادرست: طبق آمار، ۵% درصد مردم ایران بیکارند.
نکته:
فرهنگستانِ اول «درصد» را برای «پورسانتِ» فرانسوی تصویب کرد که هردو کمابیش رایج‌اند، ولی فرهنگستان فعلی «درصدانه» را تصویب کرد که اقبالی نیافت.
#فاصله‌گذاری #املا_رسم‌الخط
۱۴۰۰/۰۱/۲۱
سید محمد بصام
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com
قاعدۀ اول:
۱-۱) همیشه عددِ درصد را حروفی می‌نویسیم: کارمزدِ بیش از چهار درصد رباخواری است. (از اینترنت)
۱-۲) اگر بخواهیم عدد را برجسته یا متمایز کنیم، می‌توانیم آن را رقمی بنویسیم: کارمزدِ بیش از ۴ درصد رباخواری است.
۱-۳) در متن‌های ریاضی یا محاسباتی، همیشه عددِ درصد و سایر اعداد را رقمی می‌نویسیم: اگر عدد ۵۰۰ به اندازۀ ۴ درصد افزایش داشته باشد، نتیجۀ نهایی چقدر می‌شود؟ کافی است عدد ۱٫۰۴ را در ۵۰۰ ضرب کنید. آن‌گاه می‌بینید که نتیجۀ نهایی ۵۲۰ خواهد بود. (از اینترنت)
قاعدۀ دوم:
عدد و درصد را همیشه بافاصله می‌نویسیم، چنان‌که عدد و معدود را بافاصله می‌نویسیم: چهل درصد (۴۰ درصد)، نیم* درصد (۰٫۵ درصد)، سه‌ونیم درصد (۳٫۵ درصد)، دوازده و چهارصدم درصد (۱۲٫۰۴ درصد)، سه و یک‌چهارم درصد (¼۳ درصد). (میان عدد رقمی و واژۀ «درصد» همیشه فاصلۀ جامد می‌زنیم، زیرا بیفاصله نوشتن عدد و درصد نادرست است.)
یادآوری:
«صددرصد» قید است و همیشه حروفی و بیفاصله نوشته می‌شود. وگرنه، عدد و معدود است و بافاصله نوشته می‌شود.
قید: «فرمایش اعلی‌حضرت صددرصد صحیح است» (نادر ابراهیمی، آتش بدون دود، ج ۷، ص ۱۹۶)؛ عسل صددرصد خالص و طبیعی.
عدد و معدود: از نظر علمی و فنی، زمانی که غنی‌سازی به بیست درصد رسید، دیگر تا صد درصد هم می‌تواند پیش برود (از اینترنت)؛ سرمایه‌گذاری، با ۱۰۰ درصد سود سالانه.
قاعدۀ سوم:
الگوی عدد + «درصد» + «-ی» را همیشه با نیم‌فاصله یا بیفاصله می‌نویسیم:
۱) وام ۴درصدی؛
۲) افزایش ده‌درصدی حقوق کارمندان در سال جدید.
قاعدۀ چهارم:
عدد و نشانۀ «%» را بیفاصله می‌نویسیم: کاهش دامنۀ نوسان سهام از ۵% به ۲%. (از اینترنت)
قاعدۀ پنجم:
نشانۀ «%» را در سمت چپ عدد می‌نویسیم، زیرا در فارسی از راست به چپ می‌خوانیم: ۴۵%.
یادآوری:
۱) از آنجا که نویسهٔ درصد با نویسهٔ اعشار متفاوت است، نوشتن درصد در سمت چپ عدد موجب اشتباه و بدخوانی نمی‌شود.
- نویسهٔ درصد: ۳% (یا ۳٪)؛ ۰٫۲% (یا ۰٫۲٪)
- نویسهٔ اعشار: ۰٫۰۳ (= سه‌صدم)
۲) کد فعال‌سازی نویسۀ اعشار در وُرد 066B است.
قاعدۀ ششم:
نشانۀ «%» و واژۀ «درصد» را با هم نمی‌نویسیم.
درست: طبق آمار، ۵% مردم ایران بیکارند.
درست: طبق آمار، پنج درصد مردم ایران بیکارند.
نادرست: طبق آمار، ۵% درصد مردم ایران بیکارند.
نکته:
فرهنگستانِ اول «درصد» را برای «پورسانتِ» فرانسوی تصویب کرد که هردو کمابیش رایج‌اند، ولی فرهنگستان فعلی «درصدانه» را تصویب کرد که اقبالی نیافت.
#فاصله‌گذاری #املا_رسم‌الخط
۱۴۰۰/۰۱/۲۱
سید محمد بصام
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com
واژه‌شناسی «زمستان»
«زمستان» از دو بخش تشکیل شده‌است:
زَم*: برف و سرما؛
ـ‌ستان: پسوندوارهٔ زمان.
در نتیجه، «زمستان» یعنی «زمان سرما».
★ «زمهریر» هم یعنی «سرمای سخت».
#واژه‌شناسی
۱۴۰۲/۱۱/۱۳
سید محمد بصام
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com
«زمستان» از دو بخش تشکیل شده‌است:
زَم*: برف و سرما؛
ـ‌ستان: پسوندوارهٔ زمان.
در نتیجه، «زمستان» یعنی «زمان سرما».
★ «زمهریر» هم یعنی «سرمای سخت».
#واژه‌شناسی
۱۴۰۲/۱۱/۱۳
سید محمد بصام
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com
🧠۴ روش عملی برای ارتقای هوش زبانی
فهرست
۱) هوش زبانی چیست؟
۲) هوش زبانی بر چه پایه‌ای استوار است؟
۳) چه کسانی باید هوش زبانی خود را تقویت کنند؟
۴) افزایش هوش زبانی چه سودی دارد؟
۵) چگونه هوش زبانی خود را افزایش دهیم؟
ادامه را در این پست اینستاگرام متنوک بخوانید: 👇
https://www.instagram.com/reel/C24Is-LtFyE/?igsh=MTdydGRlZDB4YXNjcg==
#زبان‌شناسی
۱۴۰۲/۱۱/۱۴
سید محمد بصام
@Matnook_com
فهرست
۱) هوش زبانی چیست؟
۲) هوش زبانی بر چه پایه‌ای استوار است؟
۳) چه کسانی باید هوش زبانی خود را تقویت کنند؟
۴) افزایش هوش زبانی چه سودی دارد؟
۵) چگونه هوش زبانی خود را افزایش دهیم؟
ادامه را در این پست اینستاگرام متنوک بخوانید: 👇
https://www.instagram.com/reel/C24Is-LtFyE/?igsh=MTdydGRlZDB4YXNjcg==
#زبان‌شناسی
۱۴۰۲/۱۱/۱۴
سید محمد بصام
@Matnook_com
Forwarded from نتایج و نظرات ویرایش‌آموزان متنوک
This media is not supported in your browser
VIEW IN TELEGRAM
🔺فضیلت خسروی، ارشد مترجمی زبان انگلیسی، مترجم و نویسنده، از تهران
🎞ویدئو سایر شرکت‌کنندگان:
@Matnook_01
🔰کانال مؤسسه در تلگرام:
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com
🎞ویدئو سایر شرکت‌کنندگان:
@Matnook_01
🔰کانال مؤسسه در تلگرام:
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com
Forwarded from Matnook | ﻣﺘﻨﻮک
This media is not supported in your browser
VIEW IN TELEGRAM
۲ نکتۀ دستوری و نشانه‌گذاری
بخشی از کارگاه آنلاین ویرایش متنوک
مدرس: سید محمد بصام
ویدئو شرکت‌کنندگان قبلی:👇
https://www.tg-me.com/Matnook_01
کانال مؤسسهٔ متنوک:👇
@Matnook_com
بخشی از کارگاه آنلاین ویرایش متنوک
مدرس: سید محمد بصام
ویدئو شرکت‌کنندگان قبلی:👇
https://www.tg-me.com/Matnook_01
کانال مؤسسهٔ متنوک:👇
@Matnook_com
Forwarded from Matnook | ﻣﺘﻨﻮک
This media is not supported in your browser
VIEW IN TELEGRAM
ساختار جمله‌های بی‌فعل (شبه‌جمله‌ها)
بخشی از کارگاه آنلاین ویرایش متنوک
مدرس: سید محمد بصام
ویدئو شرکت‌کنندگان قبلی:👇
https://www.tg-me.com/Matnook_01
کانال مؤسسهٔ متنوک:👇
@Matnook_com
بخشی از کارگاه آنلاین ویرایش متنوک
مدرس: سید محمد بصام
ویدئو شرکت‌کنندگان قبلی:👇
https://www.tg-me.com/Matnook_01
کانال مؤسسهٔ متنوک:👇
@Matnook_com
Forwarded from Matnook | ﻣﺘﻨﻮک
دربارۀ «بچه» و «بچگانه»
واژۀ «بچه»، در فارسی میانه (= دورۀ اشکانی و ساسانی)، «وچَّگ» (waččag) بوده و در فارسی نو (= فارسیِ پس از اسلام)، به‌صورت «بچّـَ» (bačča) درآمده (با تبدیل «و» به «ب» و حذف «گ») و سپس با املای «بچه» نوشته شده‌است. بنابراین هنگامی که «-انه»یِ صفت‌ساز به آن افزوده می‌شود، «گ»، که جزو واژه بوده و حذف شده‌است، دوباره به تلفظ می‌آید و در خط نوشته می‌شود. پس «بچه» + «-انه» می‌شود «بچگانه». ازاین‌رو املای *بچه‌گانه نادرست است. «بچه» + «-ی» نیز با املای «بچگی» نوشته می‌شود، نه *بچه‌گی.
#واژه‌شناسی #املا_رسم‌الخط
۱۳۹۹/۱۰/۲۸
سید محمد بصام
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com
واژۀ «بچه»، در فارسی میانه (= دورۀ اشکانی و ساسانی)، «وچَّگ» (waččag) بوده و در فارسی نو (= فارسیِ پس از اسلام)، به‌صورت «بچّـَ» (bačča) درآمده (با تبدیل «و» به «ب» و حذف «گ») و سپس با املای «بچه» نوشته شده‌است. بنابراین هنگامی که «-انه»یِ صفت‌ساز به آن افزوده می‌شود، «گ»، که جزو واژه بوده و حذف شده‌است، دوباره به تلفظ می‌آید و در خط نوشته می‌شود. پس «بچه» + «-انه» می‌شود «بچگانه». ازاین‌رو املای *بچه‌گانه نادرست است. «بچه» + «-ی» نیز با املای «بچگی» نوشته می‌شود، نه *بچه‌گی.
#واژه‌شناسی #املا_رسم‌الخط
۱۳۹۹/۱۰/۲۸
سید محمد بصام
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com