Forwarded from Matnook | ﻣﺘﻨﻮک (سید محمد بصام)
یک نکتۀ فاصلهگذاری!
گروههای نحوی همیشه بافاصله نوشته میشوند و واژهها همیشه با نیمفاصله یا بیفاصله:
«روی هم» (گروه و بافاصله):
- «کمال [...] لبهایش خودبهخود روی هم جنبید.» (جمال میرصادقی، درازنای شب، ص ۲۲۸)
- روان در دستوپای هم فتادند/ به عزت روی هم را بوسه دادند (هلالی جغتایی، دیوان، ص ۲۹۳)
«رویهم» (واژه/ قید و با نیمفاصله):
- «تفنگچیهایمان رویهم چند نفرند؟» (محمود دولتآبادی، کِلیدر، ج ۱۰، ص ۲۶۷۷)
یادآوری:
«رویهمرویهم» و «روهمروهم» نیز قیدند و کاملاً با نیمفاصله نوشته میشوند:
- «سربازها رویهمرویهم زیر یک چادر تلانبار میشدیم.» (محمود دولتآبادی، کِلیدر، ج ۳، ص ۸۳۹)
- «حکیم بهش گفت پرهیز کنه چیزایی که واسش [واسهش] بده و هلههوله و روهمروهم [...] نخوره.» (جعفر شهری، شکر تلخ، ص ۳۱۰)
۱۴۰۱/۰۵/۱۵
سید محمد بصام
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com
گروههای نحوی همیشه بافاصله نوشته میشوند و واژهها همیشه با نیمفاصله یا بیفاصله:
«روی هم» (گروه و بافاصله):
- «کمال [...] لبهایش خودبهخود روی هم جنبید.» (جمال میرصادقی، درازنای شب، ص ۲۲۸)
- روان در دستوپای هم فتادند/ به عزت روی هم را بوسه دادند (هلالی جغتایی، دیوان، ص ۲۹۳)
«رویهم» (واژه/ قید و با نیمفاصله):
- «تفنگچیهایمان رویهم چند نفرند؟» (محمود دولتآبادی، کِلیدر، ج ۱۰، ص ۲۶۷۷)
یادآوری:
«رویهمرویهم» و «روهمروهم» نیز قیدند و کاملاً با نیمفاصله نوشته میشوند:
- «سربازها رویهمرویهم زیر یک چادر تلانبار میشدیم.» (محمود دولتآبادی، کِلیدر، ج ۳، ص ۸۳۹)
- «حکیم بهش گفت پرهیز کنه چیزایی که واسش [واسهش] بده و هلههوله و روهمروهم [...] نخوره.» (جعفر شهری، شکر تلخ، ص ۳۱۰)
۱۴۰۱/۰۵/۱۵
سید محمد بصام
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com
Forwarded from Matnook | ﻣﺘﻨﻮک (سید محمد بصام)
دو روش فعالسازی نیمفاصلۀ استاندارد در وُرد
روش اول:
در هر وُردی، این مراحل را برای فعال کردن نیمفاصله طی کنید:
INSERT (منو) → Symbol → More Symbols... → Special Characters → No-Width Optional Break → Shortcut Key... → Press new shortcut key → Assign.
روش دوم:
گرفتن همزمان کلیدهای Ctrl + Shift + 2. با این روش میتوانید در همۀ برنامههای ویندوز نیز (مانند تلگرام دسکتاپ و ...) نیمفاصلۀ استاندارد بزنید.
یادآوری:
۱) هرگز برای درج نیمفاصله از - + Ctrl و دیگر کلیدها استفاده نکنید.
۲) در صفحهکلید فارسی استاندارد (FAS: Persian (Standard) Keyboard)، که در ویندوزهای هشت به بالا هست و فقط باید بهعنوان صفحهکلید پیشفرض انتخاب شود، Shift + Space نیمفاصلۀ استاندارد میزند.
#ورد
۱۴۰۱/۰۵/۲۲
سید محمد بصام
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com
روش اول:
در هر وُردی، این مراحل را برای فعال کردن نیمفاصله طی کنید:
INSERT (منو) → Symbol → More Symbols... → Special Characters → No-Width Optional Break → Shortcut Key... → Press new shortcut key → Assign.
روش دوم:
گرفتن همزمان کلیدهای Ctrl + Shift + 2. با این روش میتوانید در همۀ برنامههای ویندوز نیز (مانند تلگرام دسکتاپ و ...) نیمفاصلۀ استاندارد بزنید.
یادآوری:
۱) هرگز برای درج نیمفاصله از - + Ctrl و دیگر کلیدها استفاده نکنید.
۲) در صفحهکلید فارسی استاندارد (FAS: Persian (Standard) Keyboard)، که در ویندوزهای هشت به بالا هست و فقط باید بهعنوان صفحهکلید پیشفرض انتخاب شود، Shift + Space نیمفاصلۀ استاندارد میزند.
#ورد
۱۴۰۱/۰۵/۲۲
سید محمد بصام
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com
Forwarded from Matnook | ﻣﺘﻨﻮک (سید محمد بصام)
دربارۀ «هندسه» و «مهندس»
بهمناسبت ۵ اسفند، روز مهندس
بزرگداشت خواجه نصیرالدین طوسی
۱) واژۀ «اندازه» (در فارسی میانه، handāčak) از فارسی به عربی رفته و به «هندسه» تبدیل شدهاست: «و این کلمه [= «هندسه»] پارسی است؛ اصلش اندازه بودهاست و عرب در زبانِ خویش آن را هندسه کردهاند.» (یواقیتالعلوم، ج ۳، ص ۲۴۵) سرانجام با این چهرۀ جدید به فارسی برگشته و در آغاز، طبق تعریف ابوریحان بیرونی، به این معنا بودهاست: «هندسه چیست؟ دانستن اندازهها و چندی یک از دیگر و خاصیت صورتها و شکلها که اندر جسم موجود است.» (التفهیم، ص ۳) بنابراین «هندسه» عربیشدۀ «اندازه» است.
۲) واژۀ «مهندس» نیز از روی «هندسه» ساخته شده (← لسانالعرب، مادّۀ «هندس») و در فارسی رواج یافتهاست. «مهندس» افزون بر «هندسهدان» به معنای «اندازهگیرندۀ زمین، آبراهها، و قنات» بوده و در معنای «نجار، بنّا، و معمار» نیز بهکار میرفتهاست:
قرن ۵: «قصر سلطان میان قاهره است [...] مهندسان آن را مساحت کردهاند؛ برابرِ شهرستان مَیّافارقین است.» (سفرنامۀ ناصرخسرو، ص ۷۷)
قرن ۷: «مَلِکی بود ظالم و خواست تا قصری بنا کند. پس مهندسان را بخواند.» (جوامعالحکایات، ج ۲، ص ۳۶۵)
قرن ۱۰: مهندس از پی کاشیتراشی/ ز ماه و خور نموده خشت کاشی (فتوحات شاهی، ص ۱۷۴)
#واژهشناسی
۱۴۰۱/۱۲/۰۶
سید محمد بصام
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com
بهمناسبت ۵ اسفند، روز مهندس
بزرگداشت خواجه نصیرالدین طوسی
۱) واژۀ «اندازه» (در فارسی میانه، handāčak) از فارسی به عربی رفته و به «هندسه» تبدیل شدهاست: «و این کلمه [= «هندسه»] پارسی است؛ اصلش اندازه بودهاست و عرب در زبانِ خویش آن را هندسه کردهاند.» (یواقیتالعلوم، ج ۳، ص ۲۴۵) سرانجام با این چهرۀ جدید به فارسی برگشته و در آغاز، طبق تعریف ابوریحان بیرونی، به این معنا بودهاست: «هندسه چیست؟ دانستن اندازهها و چندی یک از دیگر و خاصیت صورتها و شکلها که اندر جسم موجود است.» (التفهیم، ص ۳) بنابراین «هندسه» عربیشدۀ «اندازه» است.
۲) واژۀ «مهندس» نیز از روی «هندسه» ساخته شده (← لسانالعرب، مادّۀ «هندس») و در فارسی رواج یافتهاست. «مهندس» افزون بر «هندسهدان» به معنای «اندازهگیرندۀ زمین، آبراهها، و قنات» بوده و در معنای «نجار، بنّا، و معمار» نیز بهکار میرفتهاست:
قرن ۵: «قصر سلطان میان قاهره است [...] مهندسان آن را مساحت کردهاند؛ برابرِ شهرستان مَیّافارقین است.» (سفرنامۀ ناصرخسرو، ص ۷۷)
قرن ۷: «مَلِکی بود ظالم و خواست تا قصری بنا کند. پس مهندسان را بخواند.» (جوامعالحکایات، ج ۲، ص ۳۶۵)
قرن ۱۰: مهندس از پی کاشیتراشی/ ز ماه و خور نموده خشت کاشی (فتوحات شاهی، ص ۱۷۴)
#واژهشناسی
۱۴۰۱/۱۲/۰۶
سید محمد بصام
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com
Forwarded from Matnook | ﻣﺘﻨﻮک (سید محمد بصام)
This media is not supported in your browser
VIEW IN TELEGRAM
چگونه در وُرد یک جمله یا عبارت را با یک کلیک انتخاب کنیم؟
#ورد
۱۴۰۱/۱۱/۲۴
سید محمد بصام
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com
#ورد
۱۴۰۱/۱۱/۲۴
سید محمد بصام
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com
Forwarded from Matnook | ﻣﺘﻨﻮک
شیوههای_فرهنگنویسی_در_لغتنامۀ.pdf
455.9 KB
بهمناسبت ۷ اسفند
سالروز درگذشت علیاکبر دهخدا
علیاشرف صادقی، «شیوههای فرهنگنویسی در لغتنامۀ دهخدا»، مجلۀ فرهنگنویسی، ش ۲ (مهرماه ۱۳۸۸)، ص ۲-۳۹
#زبانشناسی #ادبیات
۱۳۹۸/۱۲/۰۷
سید محمد بصام
@Matnook_com
سالروز درگذشت علیاکبر دهخدا
علیاشرف صادقی، «شیوههای فرهنگنویسی در لغتنامۀ دهخدا»، مجلۀ فرهنگنویسی، ش ۲ (مهرماه ۱۳۸۸)، ص ۲-۳۹
#زبانشناسی #ادبیات
۱۳۹۸/۱۲/۰۷
سید محمد بصام
@Matnook_com
Forwarded from Matnook | ﻣﺘﻨﻮک
دربارۀ «بیتفاوت»
در کتاب غلط ننویسیم (در مدخل «بیتفاوت»، ص ۸۵) آمدهاست: «بیتفاوت [...] که براثر گرتهبرداری [...] در نیم قرن اخیر در رسانهها و نوشتهها کموبیش متداول شده، غلط است و بهجای آن باید گفت بیاعتنا، بیعلاقه، بیتوجه، لاقید، و نظایر اینها.»
این سخن یکی از دهها تجویز نادرست و غیرعلمی این کتاب است که پس از تقریباً چهل سال همچنان در کتابها و کارگاههای ویرایش تکرار و از آن تقلید میشود. در ادامه، دلیل نادرستی این سخن و درستی «بیتفاوت» را میآموزیم.
۱) ساختِ صفتِ «بیتفاوت» «بی-» + اسم است. این صفتها را میتوان به دو دسته تقسیم کرد.
دستۀ اول: صفتهایی که موصوف آنها فاقد چیزیاند: «بیادب» (آنکه ادب ندارد)؛ «بیخاصیت» (آنچه خاصیت ندارد).
دستۀ دوم: صفتهایی که ویژگی کسی یا چیزی را بیان میکنند: «بیناموس» (ویژگی آنکه از لاابالیگری یا کارهای نامشروع پرهیز نمیکند، نه آنکه ناموس ندارد).
همچنین: «بیامان»، «بیامانت»، «بیجا»، «بیفکر»، «بیکله»، «بینماز»، و ... . «بیتفاوت» نیز از همین دسته است.
۲) «بیتفاوت» معمولاً در سه معنای کمابیش مترادف بهکار میرود که از آنها معنای اول و دوم رایجتر است:
- ویژگی کسی است که در برابر هیچکس یا هیچ چیزی احساس مسئولیت نمیکند و واکنشی نشان نمیدهد.
- ویژگی کسی است که تحت تأثیر عوامل یا شرایطی همهچیز برایش یکسان است.
- ویژگی کسی است که نه اهل جانبداری است و نه مخالفت؛ خنثاست.
۳) «بیتفاوت» را میتوان با «بیطرف» (impartial) مقایسه کرد، زیرا «بیطرف» نیز ویژگی کسی است که از دو یا چند طرفِ دعوا از هیچیک جانبداری نمیکند، نه اینکه فاقد «طرف» است. بنابراین اگر «بیتفاوت» غلط باشد، «بیطرف» و دهها واژۀ مشابه آن نیز غلطاند و اگر واژههای مشابه آن درست باشند، «بیتفاوت» نیز درست است. هردو را بسنجید با «بیانضباط» (indiscipliné)، «بیقیدوشرط» (inconditionné)، «بیتناسب» (disproportionné)، و مانند اینها که همگی گردهبرداری (ترجمۀ قرضی) و درستاند.
۴) شواهد «بیتفاوت»
۴-۱) شواهد بینشان و پسندیده
- «دنيای هزار و يک شب، از همان آغازِ گيرودارِ مجادلاتِ معتزله، نسبتبه عشق [...] نمیتوانستهاست بیتفاوت مانده باشد.» (عبدالحسین زرینکوب، از کوچۀ رندان، ص ۱۷۷) (وی، در همین منبع، تعبیر «بیتفاوتی رندانه» را برای حافظ بهکار بردهاست.)
- «ميان كوچه زنی را میبيند كه مَشک به دوش گرفتهاست. علی عليهالسلام آدمی نيست كه بیتفاوت از كنار اين مناظر بگذرد.» (مجموعه آثار شهید مطهری، ج ۲۳، ص ۱۴۳)
- «پدر [...] راضی و بیتفاوت است؛ هم برنده است هم بازنده؛ - حرف زدنِ نرگس آرام است و بیتفاوت؛ - بیتفاوت دَمِ بار ایستاده بود.» (از منابع گوناگون داستانی، از فرهنگ بزرگ سخن، ذیل سرواژۀ «بیتفاوت»)
۴-۲) شواهد نشاندار و ناپسند
- «فکر اینکه بعدها در حق کسی نیکوکاری بکنم یا [...] شیرۀ جانشان را بمکم، در آن دقیقه، بیشک برایم بیتفاوت بود.» (فئودور داستایِفسکی، جنایت و مکافات، ترجمۀ مهری آهی، ص ۶۱۱)
ترجمۀ پسندیده و طبیعی: ... برایم یکسان بود؛ برایم فرقی نداشت.
- «اگر من مهرههای چوبی [شطرنج] را با مهرههای عاج عوض کنم، این تغییر در نظام بازی بیتفاوت است.» (هرمز میلانیان، آزادی و بند در زبان و مقالات دیگر (گردآوردۀ احمد خندان)، ص ۴۱)
تعبیر پسندیده و طبیعی: ... در نظام بازی تأثیری ندارد؛ ... در نظام بازی تفاوتی ندارد.
یادآوری:
فرهنگستان، در حوزۀ روانشناسی و علوم سلامت، واژۀ «بیاحساسی» را برای apathy تصویب کرده، اما برای erotic apathy تعبیر «بیتفاوتی شهوانی» را تصویب کردهاست. این نشان میدهد که «بیتفاوت» نیز بهطور کلی در زبان پذیرفته و متداول شدهاست و کاربرد آن اشکالی ندارد. بر پایۀ جستوجوی گوگل نیز بسامد «بیتفاوت»، تا چهار برابر، بیشتر از سایر واژههای مترادف آن است.
۵) میدانیم که اهل زبان هر واژهای را برای نیازی یا بیان مقصودی بهکار میبرند و معمولاً دو واژهٔ عیناً مترادف در زبان وجود ندارد. برای مثال، واژههایی که در ادامه آمدهاند کمابیش متردافاند، ولی نمیتوان همیشه و همهجا از آنها بهجای هم استفاده کرد: بیاعتنا، بیتوجه، بیتفاوت، بیمسئولیت، بیرگ، بیعار، بیخیال، بیفکر، بیاحساس، بیانگیزه، بیقید. این واژهها، افزون بر تفاوت معنایی، ممکن است تفاوت کاربردی ـ سبکی نیز داشته باشند.
۶) در نتیجه، از آنجا که «بیتفاوت» مانند صدها واژۀ گردهبرداریشدۀ دیگر در گفتار و نوشتارِ امروز کاملاً رایج شدهاست، پذیرفتنی و درست است و کاربرد بجای آن اشکالی ندارد.
#ویرایش_زبانی #گردهبرداری #واژهشناسی
۱۳۹۹/۰۱/۱۱
سید محمد بصام
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com
aparat.com/v/1EtiD
در کتاب غلط ننویسیم (در مدخل «بیتفاوت»، ص ۸۵) آمدهاست: «بیتفاوت [...] که براثر گرتهبرداری [...] در نیم قرن اخیر در رسانهها و نوشتهها کموبیش متداول شده، غلط است و بهجای آن باید گفت بیاعتنا، بیعلاقه، بیتوجه، لاقید، و نظایر اینها.»
این سخن یکی از دهها تجویز نادرست و غیرعلمی این کتاب است که پس از تقریباً چهل سال همچنان در کتابها و کارگاههای ویرایش تکرار و از آن تقلید میشود. در ادامه، دلیل نادرستی این سخن و درستی «بیتفاوت» را میآموزیم.
۱) ساختِ صفتِ «بیتفاوت» «بی-» + اسم است. این صفتها را میتوان به دو دسته تقسیم کرد.
دستۀ اول: صفتهایی که موصوف آنها فاقد چیزیاند: «بیادب» (آنکه ادب ندارد)؛ «بیخاصیت» (آنچه خاصیت ندارد).
دستۀ دوم: صفتهایی که ویژگی کسی یا چیزی را بیان میکنند: «بیناموس» (ویژگی آنکه از لاابالیگری یا کارهای نامشروع پرهیز نمیکند، نه آنکه ناموس ندارد).
همچنین: «بیامان»، «بیامانت»، «بیجا»، «بیفکر»، «بیکله»، «بینماز»، و ... . «بیتفاوت» نیز از همین دسته است.
۲) «بیتفاوت» معمولاً در سه معنای کمابیش مترادف بهکار میرود که از آنها معنای اول و دوم رایجتر است:
- ویژگی کسی است که در برابر هیچکس یا هیچ چیزی احساس مسئولیت نمیکند و واکنشی نشان نمیدهد.
- ویژگی کسی است که تحت تأثیر عوامل یا شرایطی همهچیز برایش یکسان است.
- ویژگی کسی است که نه اهل جانبداری است و نه مخالفت؛ خنثاست.
۳) «بیتفاوت» را میتوان با «بیطرف» (impartial) مقایسه کرد، زیرا «بیطرف» نیز ویژگی کسی است که از دو یا چند طرفِ دعوا از هیچیک جانبداری نمیکند، نه اینکه فاقد «طرف» است. بنابراین اگر «بیتفاوت» غلط باشد، «بیطرف» و دهها واژۀ مشابه آن نیز غلطاند و اگر واژههای مشابه آن درست باشند، «بیتفاوت» نیز درست است. هردو را بسنجید با «بیانضباط» (indiscipliné)، «بیقیدوشرط» (inconditionné)، «بیتناسب» (disproportionné)، و مانند اینها که همگی گردهبرداری (ترجمۀ قرضی) و درستاند.
۴) شواهد «بیتفاوت»
۴-۱) شواهد بینشان و پسندیده
- «دنيای هزار و يک شب، از همان آغازِ گيرودارِ مجادلاتِ معتزله، نسبتبه عشق [...] نمیتوانستهاست بیتفاوت مانده باشد.» (عبدالحسین زرینکوب، از کوچۀ رندان، ص ۱۷۷) (وی، در همین منبع، تعبیر «بیتفاوتی رندانه» را برای حافظ بهکار بردهاست.)
- «ميان كوچه زنی را میبيند كه مَشک به دوش گرفتهاست. علی عليهالسلام آدمی نيست كه بیتفاوت از كنار اين مناظر بگذرد.» (مجموعه آثار شهید مطهری، ج ۲۳، ص ۱۴۳)
- «پدر [...] راضی و بیتفاوت است؛ هم برنده است هم بازنده؛ - حرف زدنِ نرگس آرام است و بیتفاوت؛ - بیتفاوت دَمِ بار ایستاده بود.» (از منابع گوناگون داستانی، از فرهنگ بزرگ سخن، ذیل سرواژۀ «بیتفاوت»)
۴-۲) شواهد نشاندار و ناپسند
- «فکر اینکه بعدها در حق کسی نیکوکاری بکنم یا [...] شیرۀ جانشان را بمکم، در آن دقیقه، بیشک برایم بیتفاوت بود.» (فئودور داستایِفسکی، جنایت و مکافات، ترجمۀ مهری آهی، ص ۶۱۱)
ترجمۀ پسندیده و طبیعی: ... برایم یکسان بود؛ برایم فرقی نداشت.
- «اگر من مهرههای چوبی [شطرنج] را با مهرههای عاج عوض کنم، این تغییر در نظام بازی بیتفاوت است.» (هرمز میلانیان، آزادی و بند در زبان و مقالات دیگر (گردآوردۀ احمد خندان)، ص ۴۱)
تعبیر پسندیده و طبیعی: ... در نظام بازی تأثیری ندارد؛ ... در نظام بازی تفاوتی ندارد.
یادآوری:
فرهنگستان، در حوزۀ روانشناسی و علوم سلامت، واژۀ «بیاحساسی» را برای apathy تصویب کرده، اما برای erotic apathy تعبیر «بیتفاوتی شهوانی» را تصویب کردهاست. این نشان میدهد که «بیتفاوت» نیز بهطور کلی در زبان پذیرفته و متداول شدهاست و کاربرد آن اشکالی ندارد. بر پایۀ جستوجوی گوگل نیز بسامد «بیتفاوت»، تا چهار برابر، بیشتر از سایر واژههای مترادف آن است.
۵) میدانیم که اهل زبان هر واژهای را برای نیازی یا بیان مقصودی بهکار میبرند و معمولاً دو واژهٔ عیناً مترادف در زبان وجود ندارد. برای مثال، واژههایی که در ادامه آمدهاند کمابیش متردافاند، ولی نمیتوان همیشه و همهجا از آنها بهجای هم استفاده کرد: بیاعتنا، بیتوجه، بیتفاوت، بیمسئولیت، بیرگ، بیعار، بیخیال، بیفکر، بیاحساس، بیانگیزه، بیقید. این واژهها، افزون بر تفاوت معنایی، ممکن است تفاوت کاربردی ـ سبکی نیز داشته باشند.
۶) در نتیجه، از آنجا که «بیتفاوت» مانند صدها واژۀ گردهبرداریشدۀ دیگر در گفتار و نوشتارِ امروز کاملاً رایج شدهاست، پذیرفتنی و درست است و کاربرد بجای آن اشکالی ندارد.
#ویرایش_زبانی #گردهبرداری #واژهشناسی
۱۳۹۹/۰۱/۱۱
سید محمد بصام
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com
aparat.com/v/1EtiD
آپارات - سرویس اشتراک ویدیو
مرد بیتفاوت
این انیمیشن کوتاه که در سطح انیمیشنهای روز دنیا است، داستان یک مرد بیتفاوت نسبت به مسائل اطرافش را روایت میکند.
واژۀ «نسکافه» (Nescafé) از ترکیب دو واژۀ «نِستْله» (Nestlé) و «کافه» (café) ساخته شدهاست. اینگونه واژهها را «آمیزه» مینامند و به فرایند ساخت آنها، که یکی از شیوههای معمول واژهسازی است، «آمیزهسازی» میگویند. چند نمونۀ دیگر:
توانیر: تولید و انتقال نیرو؛
خصولتی: خصوصی + دولتی؛
رزمایش: رزم + آزمایش؛
فجازی: فضای مجازی؛
مارموذ: مارمولک/ مار + موذی؛
نستعلیق: نسخ + تعلیق؛
ویرگولاستار: ویرگول + ویراستار.
#واژهشناسی #دستورزبان
۱۴۰۲/۱۲/۱۰
سید محمد بصام
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com
توانیر: تولید و انتقال نیرو؛
خصولتی: خصوصی + دولتی؛
رزمایش: رزم + آزمایش؛
فجازی: فضای مجازی؛
مارموذ: مارمولک/ مار + موذی؛
نستعلیق: نسخ + تعلیق؛
ویرگولاستار: ویرگول + ویراستار.
#واژهشناسی #دستورزبان
۱۴۰۲/۱۲/۱۰
سید محمد بصام
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com
Forwarded from نتایج و نظرات ویرایشآموزان متنوک
This media is not supported in your browser
VIEW IN TELEGRAM
🔺شایان کوشانفر، کارشناسی روانشناسی، از بروجرد
🎞ویدئو سایر شرکتکنندگان:
@Matnook_01
🔰کانال مؤسسه در تلگرام:
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com
🎞ویدئو سایر شرکتکنندگان:
@Matnook_01
🔰کانال مؤسسه در تلگرام:
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com
Forwarded from Matnook | ﻣﺘﻨﻮک (سید محمد بصام)
یک نکتهات بگویم!
الزاماً: بهاجبار، بهضرورت، بهناچار
لزوماً: برحسب لزوم، فقط، همیشه
✅ بنویسیم:
پایین بودنِ تیراژِ کتاب لزوماً عیب نیست.
⛔ ننویسیم:
پایین بودنِ تیراژِ کتاب *الزاماً عیب نیست.
✅ بنویسیم:
ترمز اضطراری خودرو لزوماً مطمئن نیست.
⛔ ننویسیم:
ترمز اضطراری خودرو *الزاماً مطمئن نیست.
✅ بنویسیم:
آنچه قرارداد را بهوجود میآورد لزوماً امضا نیست، بلکه قصد انشا است.
⛔ ننویسیم:
آنچه قرارداد را بهوجود میآورد *الزاماً امضا نیست، بلکه قصد انشا است.
#واژهشناسی #ویرایش_زبانی
۱۴۰۲/۰۴/۲۴
سید محمد بصام
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com
الزاماً: بهاجبار، بهضرورت، بهناچار
لزوماً: برحسب لزوم، فقط، همیشه
✅ بنویسیم:
پایین بودنِ تیراژِ کتاب لزوماً عیب نیست.
⛔ ننویسیم:
پایین بودنِ تیراژِ کتاب *الزاماً عیب نیست.
✅ بنویسیم:
ترمز اضطراری خودرو لزوماً مطمئن نیست.
⛔ ننویسیم:
ترمز اضطراری خودرو *الزاماً مطمئن نیست.
✅ بنویسیم:
آنچه قرارداد را بهوجود میآورد لزوماً امضا نیست، بلکه قصد انشا است.
⛔ ننویسیم:
آنچه قرارداد را بهوجود میآورد *الزاماً امضا نیست، بلکه قصد انشا است.
#واژهشناسی #ویرایش_زبانی
۱۴۰۲/۰۴/۲۴
سید محمد بصام
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com
This media is not supported in your browser
VIEW IN TELEGRAM
۳ شیوه برای تغییر «عدمِ» عربی در جمله
#ویرایش_زبانی
۱۴۰۲/۱۲/۲۴
سید محمد بصام
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com
#ویرایش_زبانی
۱۴۰۲/۱۲/۲۴
سید محمد بصام
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com
Forwarded from نتایج و نظرات ویرایشآموزان متنوک
This media is not supported in your browser
VIEW IN TELEGRAM
🔺ویدا چراغیان، نویسندۀ ۷ رمان چاپشده، ویراستار
🎞ویدئو سایر شرکتکنندگان:
@Matnook_01
🔰کانال مؤسسه در تلگرام:
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com
🎞ویدئو سایر شرکتکنندگان:
@Matnook_01
🔰کانال مؤسسه در تلگرام:
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com
۵ درس کاربردی برای اهل قلم!
- دو نکتۀ نگارشی ـ ویرایشی
- جملههای «دیریاب» و «زودیاب»
- سادهنویسی چیست؟
- مثلث سهمیم در ویرایش
- فرمول «کام» در نگارش و ویرایش
#ویرایش_زبانی
۱۴۰۳/۰۱/۰۱
سید محمد بصام
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com
- دو نکتۀ نگارشی ـ ویرایشی
- جملههای «دیریاب» و «زودیاب»
- سادهنویسی چیست؟
- مثلث سهمیم در ویرایش
- فرمول «کام» در نگارش و ویرایش
#ویرایش_زبانی
۱۴۰۳/۰۱/۰۱
سید محمد بصام
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com
Media is too big
VIEW IN TELEGRAM
خواننده: زندهیاد هایده
نوازنده: انوشیروان روحانی
ترانه: بیژن سمندر
#منهای_ویرایش
۱۴۰۳/۰۱/۰۱
سید محمد بصام
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com
نوازنده: انوشیروان روحانی
ترانه: بیژن سمندر
#منهای_ویرایش
۱۴۰۳/۰۱/۰۱
سید محمد بصام
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com
شب «اَحیا» یا «اِحیا»؟
واژۀ عربی «اَحیاء» جمع «حَیّ» و به معنای «زندگان» است و «اِحیاء» به معنای «زنده کردن، جانبخشی، و برگزاری مراسم (مثلاً در شب قدر)». ازاینرو به هریک از شبهای ۱۹، ۲۱، و ۲۳ ماه رمضان که در آن عبادت و شبزندهداری میکنند، «شب اِحیا» میگویند و گاهی در فارسی آن را /شب اَحیا/ تلفظ میکنند.
در آواشناسی، طبق قاعدۀ «همگونی واکهای (vowel harmony)»، گاهی واکۀ یک هجا از واکۀ هجای مجاورش تأثیر میپذیرد و به شکل آن درمیآید. برای مثال، «غذا» در عربی به کسر «غ» و بر وزن «ندا» است، ولی واکهٔ e در هجای آغازین آن از واکۀ â در هجای دومِ این واژه (= ذا) تأثیر پذیرفته و به واکۀ a بدل شدهاست و بنابراین در فارسی /غَذا/ تلفظ میشود. در واژۀ «اِحیا» نیز واکۀ e در هجای اول از واکۀ â در هجای دوم (= یا) تأثیر پذیرفته و به a بدل شدهاست و بنابراین /اَحیا/ تلفظ میشود. چند نمونۀ دیگر از تبدیل واکهٔ e به a در فارسی: اِثناعشر > اَثناعشر؛ بِساط > بَساط؛ خِزانه > خَزانه؛ سِهام > سَهام؛ غِربال > غَربال؛ مِلاط > مَلاط.
وامواژهها معمولاً براساس نظام آواییِ زبانِ مقصد تلفظ میشوند و مانند سایر واژهها در گذر زمان دستخوش تغییر میگردند. وقتی عموم اهل زبان واژهای را به یک شیوه تلفظ کردند، آن را «تلفظ معیار» مینامیم و جز آن را «غیرمعیار». با استناد به فرهنگ آوایی فارسی (گیتی دیهیم)، تلفظ معیار و پربسامدِ «اِحیا»، به معنی «شب قدر»، /اَحیا/ است. در نتیجه، تلفظ «اِحیا» بهصورت /اَحیا/ در فارسی درست است و اگر تلفظ «اِحیا» بهصورت /اَحیا/ را نادرست بدانیم، باید تلفظ صدها واژۀ مشابهِ دیگر را نیز نادرست بدانیم.
یادآوری:
«احیاء» رسمالخطِ عربیِ این واژه است و در فارسی با املای «احیا» (بدون همزۀ پایانی) نوشته میشود، مانند «اعضا»، «املا»، «انبیا»، و «انشا» که همزۀ پایانیشان در فارسی نوشته نمیشود و درست است.
#زبانشناسی #املا_رسمالخط
۱۴۰۳/۰۱/۱۴
سید محمد بصام
Matnook.com
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com
واژۀ عربی «اَحیاء» جمع «حَیّ» و به معنای «زندگان» است و «اِحیاء» به معنای «زنده کردن، جانبخشی، و برگزاری مراسم (مثلاً در شب قدر)». ازاینرو به هریک از شبهای ۱۹، ۲۱، و ۲۳ ماه رمضان که در آن عبادت و شبزندهداری میکنند، «شب اِحیا» میگویند و گاهی در فارسی آن را /شب اَحیا/ تلفظ میکنند.
در آواشناسی، طبق قاعدۀ «همگونی واکهای (vowel harmony)»، گاهی واکۀ یک هجا از واکۀ هجای مجاورش تأثیر میپذیرد و به شکل آن درمیآید. برای مثال، «غذا» در عربی به کسر «غ» و بر وزن «ندا» است، ولی واکهٔ e در هجای آغازین آن از واکۀ â در هجای دومِ این واژه (= ذا) تأثیر پذیرفته و به واکۀ a بدل شدهاست و بنابراین در فارسی /غَذا/ تلفظ میشود. در واژۀ «اِحیا» نیز واکۀ e در هجای اول از واکۀ â در هجای دوم (= یا) تأثیر پذیرفته و به a بدل شدهاست و بنابراین /اَحیا/ تلفظ میشود. چند نمونۀ دیگر از تبدیل واکهٔ e به a در فارسی: اِثناعشر > اَثناعشر؛ بِساط > بَساط؛ خِزانه > خَزانه؛ سِهام > سَهام؛ غِربال > غَربال؛ مِلاط > مَلاط.
وامواژهها معمولاً براساس نظام آواییِ زبانِ مقصد تلفظ میشوند و مانند سایر واژهها در گذر زمان دستخوش تغییر میگردند. وقتی عموم اهل زبان واژهای را به یک شیوه تلفظ کردند، آن را «تلفظ معیار» مینامیم و جز آن را «غیرمعیار». با استناد به فرهنگ آوایی فارسی (گیتی دیهیم)، تلفظ معیار و پربسامدِ «اِحیا»، به معنی «شب قدر»، /اَحیا/ است. در نتیجه، تلفظ «اِحیا» بهصورت /اَحیا/ در فارسی درست است و اگر تلفظ «اِحیا» بهصورت /اَحیا/ را نادرست بدانیم، باید تلفظ صدها واژۀ مشابهِ دیگر را نیز نادرست بدانیم.
یادآوری:
«احیاء» رسمالخطِ عربیِ این واژه است و در فارسی با املای «احیا» (بدون همزۀ پایانی) نوشته میشود، مانند «اعضا»، «املا»، «انبیا»، و «انشا» که همزۀ پایانیشان در فارسی نوشته نمیشود و درست است.
#زبانشناسی #املا_رسمالخط
۱۴۰۳/۰۱/۱۴
سید محمد بصام
Matnook.com
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com
واژهبست «-ها»
۱) واژهبست نوعی تکواژ وابسته است که ۱) کاربرد مستقل ندارد و ۲) همیشه به یک واژه افزوده میشود و ۳) واژۀ جدیدی (= مشتق) نمیسازد و ۴) تکیۀ آوایی ندارد. کمابیش ده واژهبست در فارسی داریم که یکی از آنها «-ها/ -ـا» است.
۲) واژهبست -ها/ -ـا کاربرد گفتاری و غیررسمی دارد و معمولاً برای تأکید، تحذیر، تهدید، یا جز اینها بهکار میرود.
۳) واژهبست -ها/ -ـا همواره با واژۀ پیش از خود با نیمفاصله نوشته میشود، چون فاقد تکیۀ آوایی است:
غیرشکسته: آمدی نسازیها؛ به او گفتمها؛ میبخشیدها
شکسته: اومدی نسازیا؛ بهش گفتما؛ میبخشیدا
۴) واژهبست -ها در حالت شکسته بهصورت -ا/ -ـا نوشته میشود، مگر در واژههای پایانیافته به واکۀ e (= های بیان حرکت): باز دیرت میشهها!
۵) نوشتن واژهبست -ها با املای «آ» و بهصورت بافاصله نادرست است:
درست: عجب شانسی داریا.
نادرست: عجب شانسیداری آ.
#دستورزبان #گفتارینویسی #فاصلهگذاری
۱۴۰۳/۰۱/۱۹
سید محمد بصام
Matnook.com
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com
۱) واژهبست نوعی تکواژ وابسته است که ۱) کاربرد مستقل ندارد و ۲) همیشه به یک واژه افزوده میشود و ۳) واژۀ جدیدی (= مشتق) نمیسازد و ۴) تکیۀ آوایی ندارد. کمابیش ده واژهبست در فارسی داریم که یکی از آنها «-ها/ -ـا» است.
۲) واژهبست -ها/ -ـا کاربرد گفتاری و غیررسمی دارد و معمولاً برای تأکید، تحذیر، تهدید، یا جز اینها بهکار میرود.
۳) واژهبست -ها/ -ـا همواره با واژۀ پیش از خود با نیمفاصله نوشته میشود، چون فاقد تکیۀ آوایی است:
غیرشکسته: آمدی نسازیها؛ به او گفتمها؛ میبخشیدها
شکسته: اومدی نسازیا؛ بهش گفتما؛ میبخشیدا
۴) واژهبست -ها در حالت شکسته بهصورت -ا/ -ـا نوشته میشود، مگر در واژههای پایانیافته به واکۀ e (= های بیان حرکت): باز دیرت میشهها!
۵) نوشتن واژهبست -ها با املای «آ» و بهصورت بافاصله نادرست است:
درست: عجب شانسی داریا.
نادرست: عجب شانسی
#دستورزبان #گفتارینویسی #فاصلهگذاری
۱۴۰۳/۰۱/۱۹
سید محمد بصام
Matnook.com
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com
۵ نکته دربارۀ فعل پیشوندی
۱) تعریف
فعلی که از ترکیب یک پیشوند و یک فعل ساده ساخته شده باشد «فعل پیشوندی» نام دارد: برگشتن (بر- + گشتن)، بازداشتن (باز- + داشتن)، دریافتن (در- + یافتن)، فراگرفتن (فرا- + گرفتن)، وارفتن (وا- + رفتن)، وررفتن (ور- + رفتن).
۲) معنا و نقش
پیشوندهای فعلی دو نقش دارند؛ یا معنای جدیدی به فعل میدهند یا فقط معنای فعل را مؤکد و تقویت میکنند.
۲-۱) معنای جدید: «بازگشتن» و «فراگرفتن» که با «گشتن» و «گرفتن» فرق میکنند.
۲-۲) تأکید و تقویت معنا: «برانگیختن» و «برافراشتن» که فقط «انگیختن» و «افراشتن» را مؤکد و تقویت کردهاند.
۳) فاصلهگذاری
پیشوندهای فعلی همیشه بیفاصله نوشته میشوند:
- «دریافتن»: درمییابم، درمییابی، درمییابد، درمییابیم، درمییابید، درمییابند
- «فراگرفتن»: فراگرفتم، فراگرفتی، فراگرفت، فراگرفتیم، فراگرفتید، فراگرفتند
یادآوری:
۱) اگر عنصری بین پیشوند و فعل قرار گرفت، همگی بافاصله نوشته میشوند:
- فرا باید گرفت؛
- در خواهد یافت؛
- بر که گشت (= «وقتی برگشت»).
۲) ضمیرهایی که پس از پیشوند میآیند با نیمفاصله نوشته میشوند و کاربردشان غیررسمی است: بَرِشداشت، بَرِتمیگردونم، و ... .
#دستورزبان #فاصلهگذاری
۱۴۰۳/۰۱/۲۷
سید محمد بصام
Matnook.com
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com
۱) تعریف
فعلی که از ترکیب یک پیشوند و یک فعل ساده ساخته شده باشد «فعل پیشوندی» نام دارد: برگشتن (بر- + گشتن)، بازداشتن (باز- + داشتن)، دریافتن (در- + یافتن)، فراگرفتن (فرا- + گرفتن)، وارفتن (وا- + رفتن)، وررفتن (ور- + رفتن).
۲) معنا و نقش
پیشوندهای فعلی دو نقش دارند؛ یا معنای جدیدی به فعل میدهند یا فقط معنای فعل را مؤکد و تقویت میکنند.
۲-۱) معنای جدید: «بازگشتن» و «فراگرفتن» که با «گشتن» و «گرفتن» فرق میکنند.
۲-۲) تأکید و تقویت معنا: «برانگیختن» و «برافراشتن» که فقط «انگیختن» و «افراشتن» را مؤکد و تقویت کردهاند.
۳) فاصلهگذاری
پیشوندهای فعلی همیشه بیفاصله نوشته میشوند:
- «دریافتن»: درمییابم، درمییابی، درمییابد، درمییابیم، درمییابید، درمییابند
- «فراگرفتن»: فراگرفتم، فراگرفتی، فراگرفت، فراگرفتیم، فراگرفتید، فراگرفتند
یادآوری:
۱) اگر عنصری بین پیشوند و فعل قرار گرفت، همگی بافاصله نوشته میشوند:
- فرا باید گرفت؛
- در خواهد یافت؛
- بر که گشت (= «وقتی برگشت»).
۲) ضمیرهایی که پس از پیشوند میآیند با نیمفاصله نوشته میشوند و کاربردشان غیررسمی است: بَرِشداشت، بَرِتمیگردونم، و ... .
#دستورزبان #فاصلهگذاری
۱۴۰۳/۰۱/۲۷
سید محمد بصام
Matnook.com
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com
کسرۀ واژۀ «پشتِپرده» خفیف است و بنابراین با نیمفاصله نوشته میشود (برای آشنایی با «کسرۀ خفیف»، حتماً این فرسته را ببینید).
۲۰ واژۀ «پشت»دار که کسرۀ آنها خفیف است و همیشه با نیمفاصله نوشته میشوند (گذاشتن کسرۀ آنها الزامی نیست):
پشتِبام/ پشتِبوم
پشتِپا
پشتِپاپزان
پشتِپرده
پشتِجلد
پشتِچشم نازک کردن
پشتِسراندازی
پشتِسر کسی صفحه گذاشتن
پشتِسر کسی نماز خواندن
پشتِسر گذاشتن
پشتِسرهم
پشتِسرهماندازی
پشتِکار
پشتِکنکوری
پشتِکوهی
پشتِگوش
پشتِگوشاندازی
پشتِمیزنشین
پشتِهم
پشتِهمانداز
#فاصلهگذاری
۱۴۰۳/۰۲/۰۳
سید محمد بصام
Matnook.com
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com
۲۰ واژۀ «پشت»دار که کسرۀ آنها خفیف است و همیشه با نیمفاصله نوشته میشوند (گذاشتن کسرۀ آنها الزامی نیست):
پشتِبام/ پشتِبوم
پشتِپا
پشتِپاپزان
پشتِپرده
پشتِجلد
پشتِچشم نازک کردن
پشتِسراندازی
پشتِسر کسی صفحه گذاشتن
پشتِسر کسی نماز خواندن
پشتِسر گذاشتن
پشتِسرهم
پشتِسرهماندازی
پشتِکار
پشتِکنکوری
پشتِکوهی
پشتِگوش
پشتِگوشاندازی
پشتِمیزنشین
پشتِهم
پشتِهمانداز
#فاصلهگذاری
۱۴۰۳/۰۲/۰۳
سید محمد بصام
Matnook.com
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com
Forwarded from نتایج و نظرات ویرایشآموزان متنوک
نکاتی در این کارگاه آموختم که به هیچ وجه حتی در دانشگاه هم آموزش داده نشد!
سجاد کاشیپور، از مشهد، کارشناسی زبان و ادبیات فارسی، از ویرایشآموزان کارگاههای متنوک
نظرات سایر ویرایشآموزان:
@Matnook_01
تلگرام متنوک:
@Matnook_com
وبگاه متنوک:
Matnook.com
سجاد کاشیپور، از مشهد، کارشناسی زبان و ادبیات فارسی، از ویرایشآموزان کارگاههای متنوک
نظرات سایر ویرایشآموزان:
@Matnook_01
تلگرام متنوک:
@Matnook_com
وبگاه متنوک:
Matnook.com
Jozve.Nemune.V5.pdf
996 KB
📚بخشی از جزوهٔ چاپی دورۀ جامع ویرایش متنوک (ویراست پنجم) را میتوانید در این فایل ببینید (همراه با فهرست کامل).
🎁این جزوهٔ چاپی هدیۀ ما به شرکتکنندگان در دورۀ جامع ویرایش است و با پستِ رایگان ارسال میشود.
@Matnook_com
🎁این جزوهٔ چاپی هدیۀ ما به شرکتکنندگان در دورۀ جامع ویرایش است و با پستِ رایگان ارسال میشود.
@Matnook_com
This media is not supported in your browser
VIEW IN TELEGRAM
عکسهایی دیدنی از سیمین دانشور
بهمناسبت ۸ اردیبهشت، زادروز وی
به کوشش مجلۀ بخارا (علی دهباشی)
@bukharamag
#منهای_ویرایش #ادبیات
۱۴۰۳/۰۲/۰۸
سید محمد بصام
Matnook.com
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com
بهمناسبت ۸ اردیبهشت، زادروز وی
به کوشش مجلۀ بخارا (علی دهباشی)
@bukharamag
#منهای_ویرایش #ادبیات
۱۴۰۳/۰۲/۰۸
سید محمد بصام
Matnook.com
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com