۱۱۸. این بررسی اهمیتش را از کجا می گیرد، در حالی که ظاهراً کارش فقط این است که هر چیز جالب را، یعنی هر چیز بزرگ و مهم را، ویران کند؟ (گویی همۀ ساختمان ها را ویران می کند و فقط تکه سنگ و آوار باقی می گذارد.) ولی اینها که ما ویران می کنیم فقط بناهایی مقوایی اند، و ما آن زمین زبان را که رویش برپا بودند پاک می کنیم.
۱۱۹. نتایج فلسفه اینها است: کشف مهملی از مهملات صریح و ورمهایی که فهم در برخوردش به مرز زبان دچارشان شده است. آنها، ورمها، باعث می شوند که به ارزش
آن کشف پی ببریم.
۱۲۴. فلسفه نباید در کاربرد واقعی زبان به هیچ نحوی دخالت کند، یعنی در نهایت فقط می تواند آن را توصیف کند.
زیرا نمی تواند آن را مدلل هم کند.
همه چیز را همان طور که هست باقی می گذارد. (PI)

Philosophers constantly see the method of science before their eyes, and are irresistibly tempted to ask and to answer questions in the way science does. This tendency is the real source of metaphysics and leads philosophers into complete darkness. (BB, p. 18)

The existence of the experimental method [in psychology] makes us think we have the means of getting rid of the problems which trouble us; but problem and method pass one another by. (PPF §371)

(One of the greatest impediments for philosophy is the expectation of new, unheard of elucidations.) (BT, p. 309)

89. With these considerations we find ourselves facing the problem: In what way is logic something sublime?
For logic seemed to have a peculiar depth a a universal significance. Logic lay, it seemed, at the foundation of all the sciences. a For logical investigation explores the essence of all things. It seeks to see to the foundation of things, and shouldn’t concern itself whether things actually happen in this or that way. —– It arises neither from an interest in the facts of nature, nor from a need to grasp causal connections, but from an urge to understand the foundations, or essence, of everything empirical. Not, however, as if to this end we had to hunt out new facts; it is, rather, essential to our investigation that we do not seek to learn anything new by it. We want to understand something that is already in plain view. For this is what we seem in some sense not to understand.
Augustine says in Confessions XI. 14, “quid est ergo tempus? si nemo ex me quaerat scio; si quaerenti explicare velim, nescio”. a This could not be said about a question of natural science (“What is the specific gravity of hydrogen?”, for instance). Something that one knows when nobody asks one, but no longer knows when one is asked to explain it, is something that has to be called to mind. (And it is obviously something which, for some reason, it is difficult to call to mind.)

(Questions of different kinds occupy us. For instance, “What is the specific weight of this body”, “Will the weather stay nice today”, “Who will come through the door next”, etc. But among our questions there are those of a special kind. Here we have a different experience. These questions seem to be more fundamental than the others. And now I say: When we have this experience, we have arrived at the limits of language.) (BT, p. 304)

106. Here it is difficult to keep our heads above water, as it were, to see that we must stick to matters of everyday thought, and not to get on the wrong track where it seems that we have to describe extreme subtleties, which again we are quite unable to describe with the means at our disposal. We feel as if we had to repair a torn spider’s web with our fingers.

The aspects of things that are most important for us are hidden because of their simplicity and familiarity. (One is unable to notice something – because it is always before one’s eyes.) (PI §129)

A man will be imprisoned in a room with a door that is unlocked and opens inwards; as long as it does not occur to him to pull rather than push it. (CV, p. 42)

94. ‘Remarkable things, propositions!’ Here we already have the sublimation of our whole account of logic. The tendency to assume a pure intermediary between the propositional sign and the facts. Or even to try to purify, to sublimate, the sign itself. a For our forms of expression, which send us in pursuit of chimeras, prevent us in all sorts of ways from seeing that nothing extraordinary is involved.

126. فلسفه همه چیز را صرفا مقابل ما می گذارد، و هیچ چیز را نه تبیین می کند نه استنتاج.— چون همه چیز آشکار آنجا است، هیچ چیز هم برای تبیین نیست. زیرا آنچه هم پنهان باشد مورد علاقه ما نیست.
«فلسفه» می شود هم آنچه را نامید که قبل از همه کشف ها و ابداع ها ممکن است. (PI,126)

Language has the same traps ready for everyone; the immense network of easily trodden false paths. And thus we see one person after another walking down the same paths and we already know where he will make a turn, where he will keep going straight ahead without noticing the turn, etc., etc. (BT, p. 312)

132. We want to establish an order in our knowledge of the use of language: an order for a particular purpose, one out of many possible orders, not the order. For this purpose we shall again and again emphasize distinctions which our ordinary forms of language easily make us overlook. This may make it appear as if we saw it as our task to reform language. (PI)

111. The problems arising through a misinterpretation of our forms of language have the character of depth. They are deep disquietudes; they are as deeply rooted in us as the forms of our language, and their significance is as great as the importance of our language. —– Let’s ask ourselves: why do we feel a grammatical joke to be deep? (And that is what the depth of philosophy is.)

I think one reason why the attempt to find an explanation is wrong is that we have only to put together in the right way what we know, without adding anything, and the satisfaction we are trying to get from the explanation comes of itself. (RFGB, p. 30)

RFGB ‘Remarks on Frazer’s The Golden Bough’, in PO, pp. 119–55

133. We don’t want to refine or complete the system of rules for the use of our words in unheard-of ways.
For the clarity that we are aiming at is indeed complete clarity. But this simply means that the philosophical problems should completely disappear.
The real discovery is the one that enables me to break off philosophizing when I want to. a The one that gives philosophy peace, so that it is no longer tormented by questions which bring itself in question. a Instead, a method is now demonstrated by examples, and the series of examples can be broken off. —– Problems are solved (difficulties eliminated), not a single problem.
*There is not a single philosophical method, though there are indeed methods, different therapies, as it were.

255. فیلسوف مسئله را درمان می کند؛ مثل یک بیماری. (PI, 255)

Indeed, we can only prove that someone made a mistake if he (really) acknowledges this expression as the correct expression of his feeling. (BT, p. 303)

What the other person acknowledges is the analogy I’m presenting to him as the source of his thought. (BT, p. 303)

131. For we can avoid unfairness or vacuity in our assertions only by presenting the model as what it is, as an object of comparison a as a sort of yardstick; not as a preconception to which reality must correspond. (The dogmatism into which we fall so easily in doing philosophy.) (PI, 131)

God grant the philosopher insight into what lies in front of everyone’s eyes. (CV, p. 63)

I am showing my pupils details of an immense landscape which they cannot possibly know their way around. (CV, p. 56)

128. If someone were to advance theses in philosophy, it would never be possible to debate them, because everyone would agree to them.

https://www.rep.routledge.com/

Routledge Encyclopedia of Philosophy Online

https://plato.stanford.edu/

Stanford Encyclopedia of Philosophy

https://iep.utm.edu/

Internet Encyclopedia of Philosophy

@PhilosophyCafe ♨️

🗯 کتابی هست به اسم «نقد فرهنگ توسعه‌نیافتگی: علم، فلسفه، عقلانیت» که بخشی از مقالات رضا داوری اردکانی توی این کتاب جمع‌آوری شده. «نقد فرهنگ توسعه‌نیافتگی» سه جلده که جلد اولش تأملات داوری رو در مورد علم، فلسفه و عقلانیت بازتاب میده. یکی از مقالات داوری توی این کتاب که توجه منو جلب کرد، اسمش هست «خردِ پیشرفت و توسعه». داوری توی این مقاله از اهمیت مقوله پیشرفت توی جهان مدرن میگه و ادعا می‌کنه میشه جهان مدرن رو جهان پیشرفت دونست. منتها منظور از پیشرفت سیر به سمت کمال معنوی و اخلاقی نیست؛ بلکه پیشرفت توی ساختن دائم دنیای آدمیه. توی ۵۰ سال اخیر، توسعه جای پیشرفت رو گرفته. توسعه متعلق به زمانیه که یه سری از کشورهایی که اقتصاد پیشرفته داشتن، به مرحله‌ای از علم و تکنولوژی رسیدن. اینجا بود که کشورهای آمریکای لاتین و آسیا و آفریقا توسعه‌نیافته نامیده شدن.

🗯 داوری شرط ورود به جهان توسعه‌یافته رو این می‌دونه که خِرد توسعه رو درک کنیم. خِرد توسعه با عقلی که افلاطون و ارسطو و ابن‌سینا و توماس آکویناس می‌شناختن و سعی می‌کردن به کمک اون عقل، با جهان هماهنگ بشن، فرق می‌کنه. عقل جدید رو شاید با وام گرفتن مفهوم «پراکسیس» از مارکس بهتر بشه درک کرد. عقل جدید، عقل پراکسیسه؛ یعنی عقلی که می‌شناسه، تصرف می‌کنه و می‌سازه. این عقل در اوایل رنسانس ظاهر شده و در قرن هجدهم تثبیت شده و توی قرن‌های هجده و نوزده و بیست به صورت علم و تکنولوژی و سیاست تحقق پیدا کرده و در دهه‌های آخر قرن بیستم هم به کهولت خودش رسید. داوری عقل مدرن رو اینقدر مهم می‌دونه که معتقده تقدیر جهان کنونی رو این عقل رقم می‌زنه.

🗯 داوری تذکر میده که برخورداری از این خِرد مدرن، امتیاز نیست؛ بلکه یه ضرورته. یعنی جامعه و حکومتی که نخواد از این خِرد بهره‌مند بشه، احتمالا سرنوشتی جز نابودی نداره. امروز با عقل یونانی و اسلامی و مسیحی نمیشه جامعه رو اداره کرد و داوری از این شکایت داره که بسیاری از افراد هنوز نمی‌فهمن که عقل‌ دوران جدید با عقل‌های دوران قدیم متفاوته. با عقل اسلامی و یونانی نمیشه وضعیت موجود رو درک کرد، چون کار اون عقل‌ها حکم‌کردن در مورد درستی و نادرستی و روایی و ناروایی سخن‌ها و کارها با میزان رأی همگانیه؛ با اون عقل‌ها نه میشه وضعیت فعلی رو درک کرد و نه نقد. چرا داوری داره از ضرورت عقل مدرن حرف می‌زنه؟ مخاطب داوری توی این نوشته‌ها چه کسانی هستن؟

🗯 من فکر می‌کنم مخاطب اصلی این حرف‌های داوری، بخش‌هایی از جمهوری اسلامیه که فکر می‌کنه می‌تونه نظم نوینی رو توی جهان پدید بیاره. داوری اسم این قشر رو میذاره «مدعیانِ همه‌توان». یعنی این‌ها فکر می‌کنن در هر نقطه از تاریخ، هر نظمی رو میشه به وجود آورد؛ فقط باید ایمان داشت و تلاش کرد. داوری این رو یه توهم می‌دونه؛ چون این افراد درک نمی‌کنن که امور و سازمان‌های جهان یه ماهیتی دارن و نمیشه اون‌ها رو به هر شکلی که دلمون می‌خواد یا از توی متون مقدس استخراج کردیم، دربیاریم. داوری اسم اون چیزی رو که به ما کمک می‌کنه تا درک کنیم در این نقطه از تاریخ چه کارهایی می‌تونیم انجام بدیم و چه کارهایی رو نمی‌تونیم، «خِرد توسعه» میذاره. خِرد توسعه یه امر جمعیه و به قول داوری، یه دیکتاتور نمی‌تونه به تنهایی کاری کنه که کشورش راه توسعه رو طی کنه.

📢 من فکر می‌کنم داوری در سال‌های اخیر تغییراتی توی تفکرش ایجاد شده. داوری در سال‌های اولیه بعد از انقلاب ۵۷ تصور می‌کرد جمهوری اسلامی می‌تونه نظم جدیدی رو توی جهان ایجاد کنه. ولی الان به این نتیجه رسیده که جمهوری اسلامی هم گویی یه پروژه شکست‌خورده‌ست؛ مثل خیلی از پروژه‌های دیگه‌ای که ادعا می‌کردن نسخه بدیلی برای مدرنیته دارن. به همین خاطره که داوری دائم تذکر میده باید نگاهمون رو از توهم بیرون بیاریم؛ جامعه با شعار و توهم و ایمان و کلی‌گویی اداره نمیشه. داوری در دو جای این مقاله تذکر میده که کره جنوبی که امروز توسعه‌یافته ست، به خاطر تلاش‌های دیکتاتورش (پارک چونگ هی) توسعه‌یافته نشد، بلکه دیکتاتور راهی رو که داشت گشوده می‌شد، درک کرد و در اون قدم گذاشت. و نکته عجیب اینکه دیکتاتوری که آغازکننده راه خروج کره از توسعه‌نیافتگی بود، خودش به عمر دیکتاتوری خودش پایان داد.

✅ نقد و نظر: @Ali_soltanzadeh
«چطوری اقتصادی که برتره؟ چطوری فربه؟ چطوری قدرت منطقه؟ چطوری غرّه؟ معتبرترین پاسپورت، چطوره مرزت؟ خاک‌فروش، دریافروش، چطوری هرزه؟ صراط‌المستقیم چرا همه‌ش منحرف میشی؟ چرا طناب دارتو مدام منتقد می‌دید؟» (ترکمنچای / توماج صالحی)

@philosophycafe

108. We see that what we call “proposition”, “language”, has not the formal unity that I imagined, but is a family of structures more or less akin to one another. —– But what becomes of logic now? Its rigour seems to be giving way here. a But in that case doesn’t logic altogether disappear? a For how can logic lose its rigour? Of course not by our bargaining any of its rigour out of it. a The preconception of crystalline purity can only be removed by turning our whole inquiry around. (One might say: the inquiry must be turned around, but on the pivot of our real need.
*The sense in which philosophy of logic speaks of sentences and words is no different from that in which we speak of them in ordinary life when we say, for example, “What is written here is a Chinese sentence”, or “No, that only looks like writing; it’s actually just ornamental”, and so on.
*We’re talking about the spatial and temporal phenomenon of language, not about some non-spatial, atemporal non-entity. [Only it is possible to be interested in a phenomenon in a variety of ways]. But we talk about it as we do about the pieces in chess when we are stating the rules for their moves, not describing their physical properties.
*The question “What is a word really?” is analogous to “What is a piece in chess?” (PI, 108)

94. ‘Remarkable things, propositions!’ Here we already have the sublimation of our whole account of logic. The tendency to assume a pure intermediary between the propositional sign and the facts. Or even to try to purify, to sublimate, the sign itself. a For our forms of expression,which send us in pursuit of chimeras, prevent us in all sorts of ways from seeing that nothing extraordinary is involved. (PI, 94)

126. Philosophy just puts everything before us, and neither explains nor deduces anything.__Since everything lies open to view, there is nothing to explain. For whatever may be hidden is of no interest to us. The name “philosophy” might also be given to what is possible before all new discoveries and inventions.

تصور «زبان کامل» شبیه به تصور یک «جعبه ابزار کامل» است. همانطور که هیچ جعبه ابزار کاملی را نمی توان یافت هیچ زبان کاملی را نیز نمی توان یافت. اما چرا ما مدام به دنبال این کاملیت می رویم؟ نکته اینجا است که زبان یا بهتر بگوییم پارادایم های زبانی حاکم بر نوع تفکر ما، مار فریب می دهند تا به دنبال این کاملیت برویم. روزانه دستگاه های جدیدی ساخته می شوند که جعبه ابزار مخصوص به خودشان را دارند، این موضوع را شما می توانید با بررسی این دستگاه ها ببینید. از طرف دیگر زبان به مانند یک شهر است، خیابان ها و خانه های جدیدی به وجود می آیند و خیابان ها و خانه های دیگری از بین می روند. هیچ کاملیت و یا ناقصیتی در کار نیست، فقط میل ما به این واژگان است که جلوی دیده شدن را می گیرند. زبان پیش از به وجود امدن نمادهای جدول تناوبی مشکلی نداشت و بعد از، از بین رفتن نمادهای جادوگری هم مشکلی ندارد.

#امید_نادری

@PhilosophyCafe ♨️

23. But how many kinds of sentence are there? Say assertion, question and command? a There are countless kinds; countless different kinds of use of all the things we call “signs”, “words”, “sentences”. And this diversity is not something fixed, given once for all; but new types of language, new language-games, as we may say, come into existence, and others become obsolete and get forgotten. (We can get a rough picture of this from the changes in mathematics.)
The word “language-game” is used here to emphasize the fact that the speaking of language is part of an activity, or of a form of life. Consider the variety of language-games in the following examples, and in others:
Giving orders, and acting on them a__
Describing an object by its appearance, or by its measurements a__
Constructing an object from a description (a drawing) a__
Reporting an event a__
Speculating about the event a__
Forming and testing a hypothesis a__
Presenting the results of an experiment in tables and diagrams a__
Making up a story; and reading one a__
Acting in a play a__
Singing rounds a__
Guessing riddles a__
Cracking a joke; telling one a__
Solving a problem in applied arithmetic a__
Translating from one language into another a__
Requesting, thanking, cursing, greeting, praying.
__It is interesting to compare the diversity of the tools of language and of the ways they are used, the diversity of kinds of word and sentence, with what logicians have said about the structure of language. (This includes the author of the Tractatus Logico Philosophicus.)

154. اگر چیزی باید "پشت به زبان آوردن فرمول" باشد، اوضاع و احوال خاصی است که مرا مجاز می کند بگویم می توانم ادامه بدهم__وقتی فرمول به ذهنم می رسد.
یک بار هم که شده اصلاً به فهمیدن به عنوان "فرایندی ذهنی" فکر نکن!__ زیرا این است شیوۀ حرف زدنی که گیجت می کند. بلکه از خودت بپرس: در چه موردی، در کدام اوضاع و احوالی، می گوییم «حالا میدانم چطور ادامه دهم»؟ مرادم وقتی است که فرمول به ذهنم رسیده است.
به آن معنا که برای فهمیدنْ فرایندهایی شاخص (از جمله فرایندهایی ذهنی) وجود دارد، فهمیدنْ فرایندی ذهنی نیست.
(بالا گرفتن و فروکش کردن حسی از درد، گوش دادن به یک آهنگ، به یک جمله: فرایندهایی ذهنی و روانی)

182. معیارهایی که ما برای "تناسب داشتن" و "توانستن" و "فهمیدن" می¬پذیریم خیلی پیچیده¬تر از آن هستند که شاید در نگاه اول بنماید. یعنی بازی با این کلمات، کاربردشان در مبادله زبانی¬ای که آنها وسیله¬اش هستند، غامض¬تر است__نقش این واژه¬ها در بازی ما غیر از آن نقشی است که وسوسه می¬شویم گمان کنیم.
(این نقش است که باید بفهمیم تا تناقض¬های فلسفی را رفع کنیم. و از اینرواست که برای این کار معمولاً تعریف کفایت نمی¬کند؛ و از آن هم کمتر کفایت می¬کند این حکم که واژه¬ای "تعریف ناپذیر" است.)

196. کاربرد فهم¬نشده واژهْ بیانِ یک فرایندِ غریب تفسیر می¬شود. (چنان¬که زمان را واسطه¬ای غریب در نظر می¬گیرند، روان را موجودی غریب.)

201. اینکه دراینجا بدفهمی¬ای وجود دارد از همین پیدا است که ما در این سیر فکری تفسیر پشت تفسیر می¬نشانیم؛ انگار هر تفسیر برای لحظه¬ای آراممان می¬کند تا وقتی به تفسیر دیگری فکر کنیم که پشت آن قرار دارد. آخر، به این طریق نشان میدهیم تلقیای از قاعده وجود دارد که تفسیر نیست؛ بلکه، مورد به موردِ کاربست، در چیزی بروز مییابد که ما «پیروی کردن از قاعده» و «خلافش عمل کردن» می نامیم.
از این رو تمایلی هست که گفته شود: هر عمل کردنِ طبق قاعده تفسیری کردن است. ولی «تفسیر کردن» فقط این کار را باید نامید: یک بیان قاعده را با بیانی دیگر جایگزین کردن. (PI, 201)

202. از این رو "پیروی کردن از قاعده" گونه ای ممارست است. و اینکه آدم گمان کند دارد از قاعده پیروی می کند همان پیروی کردن از قاعده نیست. و¬ از¬این¬رو نمی توان از قاعده به "نحو خصوصی" پیروی کرد، چون در غیر این صورت اینکه آدم گمان کند دارد از قاعده پیروی می-کند همان پیروی کردن از قاعده خواهد بود.

۲۰۳ زبان هزارتویی از راه ها است. از یک طرف می آیی و سر در می آوری؛ از طرفی دیگر به همان جا می آیی و دیگر سر در نمی آوری.

218. از کجا این اندیشه که آغازِ دنباله بخشی مرئی از خط¬آهن¬هایی است که به نحو نامرئی تا بی نهایت ادامه دارند؟ خب به جای قاعده می¬شود خط آهن¬ها را خیال کرد. و با کاربست محدود نشده قاعده تناظر دارند خط¬آهن¬های بی نهایت طولانی.

219. «گذارها در حقیقت همه قبلاانجام شده¬اند» یعنی: من دیگر انتخابی ندارم. قاعده، که زمانی مُهر دلالتی خاص بر آن خورده، خطوطی را که با پیگیری¬شان از آن تبعیت می¬شود در کل فضا رسم می¬کند. ولی اگر واقعا چیزی باشد، چه کمکی به من خواهد کرد؟
نه؛ توصيف من فقط وقتی معنا داشت که قرار بود نمادین فهم شود.__ باید می¬گفتم این طور به نظر من می¬رسد.
وقتی از قاعده پیروی می¬کنم انتخاب نمی¬کنم.
از قاعده کورکورانه پیروی می¬کنم

220. ولی چه غرضی دارد آن جمله نمادین؟ قرار بود تفاوتی را برجسته کند میان وابستگی علی و وابستگی منطقی.

221. بیان نمادین من در حقیقت توصیفی اسطوره¬شناختی بود از کاربرد قاعده.

238. پیامدهای قاعده باید برای من بدیهی باشند تا به نظرم چنین بنماید که انگار قاعده همه آنها را از پیش پدید آورده است. باید همان طور بدیهی باشند که برایم بدیهی است این رنگ را «آبی» بنامم. (معیارهای "بدیهی" بودن این برای من.)

206. پیروی کردن از قاعده نظیر این است: تبعیت از فرمان. آدم برای این کار آموزش می¬بیند و به نحو خاصی به فرمان واکنش نشان می دهد. ولی اگر این فرد این طور و آن فرد طور دیگر به فرمان و آموزش واکنش نشان دهد، آن وقت چه؟ چه کسی بر حق است؟
خواهی فکر کن پژوهشگری هستی که به کشوری ناشناخته با زبانی برای تو کاملا بیگانه رفته¬ای. در چه اوضاع و احوالی خواهی گفت که مردم آنجا فرمان می¬دهند، فرمان را می¬فهمند، از فرمان تبعیت می¬کنند، از فرمان سرپیچی می¬کنند، و الخ؟
نحوه عمل مشترک انسانی نظام مرجعی است که توسطش زبانی بیگانه را تفسیر می¬کنیم.

چکیده سخنرانی دوشنبه پژوهشکده فلسفه تحلیلی
سخنران: پریسا موسوی، دانشگاه یورک، کانادا
عنوان:
Moral Particularism and Prospects of Machine Ethics
زمان: دوشنبه ۱۰ اردیبهشت ساعت ۱۶ تا ۱۸
🚩💻برگزاری صرفا به صورت مجازی در آدرس
https://www.skyroom.online/ch/analyticphilosophy/ipm-seminars-spring2024
حضور برای عموم آزاد است

🗯 [بیضایی بر اساس داستان رستم و سهراب نمایشنامه‌ای نوشته. سهراب حاصل ازدواج رستم و تهمینه، دختر شاه سمنگان، بوده و بعد از اینکه تهمینه باردار شد، رستم به زابل برمی‌گرده. بعد از سال‌ها سهراب همراه سپاه توران به سمت ایران حمله می‌کنه و رستم (پدر) جلوی سهراب (پسر) قرار می‌گیره. پدر و پسر بدون اینکه هم رو بشناسن وارد مبارزه میشن و دفعه اول سهراب پیروز میشه. اما رستم، سهراب رو فریب میده و میگه رسم ایرانی‌ها اینه که دو بار جنگ می‌کنن و به خاطر همین ادامه جنگ به روز بعد موکول میشه. روز بعد رستم سهراب رو شکست میده و پهلوش رو می‌شکافه. بخشی از متن بیضایی رو ببینیم که لحظه‌ای رو نشون میده که سهراب زخمی روی زمین افتاده و رستم و سرداران سپاه ایران کنار بدن سهرابن و رستم داره خودش رو به خاطر لطمه‌ای که به فرزند زده، سرزنش می‌کنه:]

🖋 رستم: مگر باد فریادَت به سمنگان بَرَد، پسرم!
[سرگشته] چرا پنهان کردم نام،
از فرزندِ مهری که پنهان نماند؟
چرا نشناختمَت جز به مُهره‌ی خویش و این همه دیر؛
چرا نشناختی و چرا باید می‌شناختی؛
بدین تَبَه که روزگار با رستم کرد!
پیلتَن که می‌شنید کو، و این پیرِ ترفندزن کجا؟
گودرز: جز اشک چه دارم ارزانی این پیکر کنم؛
با چه شویم این زخم را که نه از بیگانه، از خویش است؟
گیو: چاکران بدَوید؛ هر که را بخوانید که دانشِ تن می‌داند!
بدَوید اگر پا در گِل نمانده‌اید!

🖋 رستم: بنگرید دلاوری را بر خاک، و پهلوانی را پهلوشکافته!
ترفند را خشنود و راستی را در خون!
بنگرید در زمینِ کُهَن؛
که خونِ جوان را چه آسوده می‌مکد!
[خروشان]
کدام پهلوان را بر سَر این رسید که بر سَرِ من؟
مرا سرزنش کنید!
من به چه می‌مانم- هان؟
به کسی که ریشخندِ گیتی به خونِ فرزند خرید؟

📚 بخشی از نمایشنامه «سهراب‌کُشی»، نوشته بهرام بیضایی 📚

@philosophycafe

۲۵۷. «چگونه می بود اگر انسانها دردهای خود را بروز نمی دادند (آه وناله نمی کردند، چهره در هم نمی کشیدند و غیره)؟ آن وقت نمی شد به فلان کودک کاربرد واژه 'دندان درد' را یاد داد.» ـ خب، فرض کنیم آن کودک نابغه است و خودش نامی برای این حس ابداع می کند ولی حال البته نمی تواند با این واژه منظور خود را بفهماند. یعنی نام را می فهمد ولی نمی تواند دلالتش را به هیچ کس توضیح دهد؟ ــ ولی آخر یعنی چه که او 'دردش را نامیده است؟'__چطور این کار را انجام داده است: نامیدنِ درد؟! و، هر کاری هم که می خواهد کرده باشد برای چه نوع غرضی؟ ـ وقتی می گویند «او به حسش نامی داده است»، فراموش می کنند که پیشتر باید خیلی چیزها در زبان آماده باشد تا نامیدنِ صرف معنایی داشته باشد. و وقتی از این حرف می زنیم که فردی به دردی نامی می دهد، در اینجا دستور زبان واژۀ «درد» همان چیزِ آماده شده است؛ منصبی را نشان می‌دهد که واژه جدید در آن قرار میگیرد.

258. این مورد را تصور کنیم: میخواهم درباره بازگشتن حسی خاص یادداشت¬های روزانه بنویسم. برای این کار آن حس را ربط می¬دهم به نشانه «ح» و در تقویمی مقابل هر روزی که آن حس را دارم این نشانه را می¬نویسم.ابتدا می خواهم تذکر دهم که نمی¬شود تعریفی از نشانه را به قالب زبان در آورد.__ولی لابد من که می¬توانم آن را به عنوان نوعی تعریف اشاری به خودم بدهم!__چطور؟ آیا می¬توانم به حس اشاره کنم؟__نه به معنای معمول. ولی من نشانه را به زبان می¬آورم یا می¬نویسم، و هم¬زمان توجهم را بر حس متمرکز می کنم__یعنی انگار در درون به آن اشاره می¬کنم. ولی برای چه این تشریفات؟ آخر ظاهرا که فقط چنین چیزی باشد!
تعریف لابد به این کار می آید که دلالت نشانه را تعیین کند.خب، این با همان متمرکز کردنِ توجه روی می¬دهد؛ زیرا از این طریق پیوند میان نشانه و حس را به ذهن می¬سپارم. به ذهن می-سپارم. «که فقط یعنی: این فرایند باعث میشود که من در آینده آن پیوند را درست به یاد بیاورم. ولی در مورد کنونی البته معیاری برای درستی ندارم. آدم دوست دارد در اینجا بگوید: درست چیزی است که همیشه به من درست خواهد نمود. و این فقط یعنی در اینجا نمیتوان از "درست" حرف زد.

Introspection can never lead to a definition. It can only lead to a psychological statement about the introspector. If, e.g., someone says: "I believe that when I hear a word that I understand I always feel something that I don't feel when I don't understand the word"—that is a statement about his peculiar experiences. Someone else perhaps feels something quite different; and if both of them make correct use of the word "understand" the essence of understanding lies in this use, and not in what they may say about what they experience. (RPP I, §212).

260. «خب، گمان می¬کنم که این باز حس ح است.»ـ لابد گمان می¬کنی که چنان گمان می کنی!
پس کسی که نشانه را در جدول وارد کرد اصلا هیچ¬چیز یادداشت نکرد؟__این را بدیهی نبین که وقتی فردی نشانه¬ای را__ مثلا در جدولی__وارد می¬کند چیزی را یادداشت می¬کند. آخر، یادداشت کارکردی دارد؛ و این «ح» تا به اینجا هنوز کارکردی ندارد.
(می¬توان با خود حرف زد.__آیا هر کسی که در نبودِ هیچ کس دیگری حرف می¬زند دارد با خودش سخن میگوید؟)

261. چه دلیلی داریم که «ح» را نشانه برای یک حس بنامیم؟ چون «حس» واژه¬ای است از زبان عمومی ما، زبانی که برای جز من هم فهم شدنی است. پس کاربرد این واژه نیازمند توجیهی است که آن را همه می¬فهمند.__و هیچ کمکی هم نمی¬کند که گفته شود: لزومی ندارد حس باشد؛ وقتی او مینویسد «ح»، "چیزی" دارد__و بیش از این نمی¬توانیم بگوییم. ولی «داشتن» و «چیزی» هم جزوِ زبان عمومی¬اند.__به این ترتیب موقع فلسفه ورزیدن در نهایت آدم به آنجا می رسد که دوست دارد فقط صدایی گنگ در بیاورد.__ولی چنین صدایی یک بیان است فقط در یک بازی زبانیِ، خاص که حال باید توصیف شود.

۲۶۲. شاید گفته شود: کسی که توضیحی خصوصی را از یک واژه به خودش داده است حال باید در درون با خودش قرار بگذارد که واژه را فلان¬طور به کار ببرد و این را چگونه با خودش قرار می¬گذارد؟ آیا باید فرض بگیرم که او فن این کاربست را ابداع می¬کند؛ یا که آن را از پیش آماده یافته است؟

264. «به محض اینکه بدانی واژه نشان¬گرِ چه چیزی است، آن را می فهمی، کل کاربستش را میشناسی.»

۲۶۸. چرا دست راست من نمی¬تواند به دست چپم پول هبه کند؟ دست راستم می تواند آن را در دست چپم بگذارد. دست راستم می¬تواند هبه نامه¬ای بنویسد و دست چپم رسیدی.__ولی سایر پیامدهای عملی پیامدهای هبه کردن نخواهند بود. وقتی دست چپ پول را از دست راست گرفته است می¬پرسند: «خب، و بعدش چی؟» و همین را می¬شود پرسید اگر فردی توضیحی خصوصی را از یک واژه به خودش داده باشد؛ یعنی اگر او واژه¬ای را به خودش گفته و هم¬زمان توجهش را به حسی معطوف کرده باشد.

271. «انسانی را خیال کن که نمی¬تواند در حافظه خود نگه دارد که واژه "درد" بر چه دلالت می¬کند__و از این رو مدام چیز دیگری را درد می¬نامدـــولی با این حال واژه را در توافق با علائم و شروط معمول درد به کار می¬بَرد!»__یعنی آن را مثل همه ما به کار می¬بَرد. در اینجا دوست دارم بگویم: چرخی که بتوان چرخاندش بی¬آنکه چیز دیگری همراهش حرکت کند جزو دستگاه نیست.

655. موضوع تبیین یک بازی زبانی به واسطه تجربه¬هایمان نیست، بلکه اذعان به یک بازی زبانی است.
656. ... بازی زبانی را همان چیز اولیه لحاظ کن!

۲۸۹. ... واژه‌ای را بدون توجیه به کار بردن به‌معنای نادرست به کار بردن آن نیست.

🗯 [توی این قطعه از نمایشنامه «سهراب‌کُشی»، زمانی که سهراب زخمی روی زمین افتاده و داره جون میده، و رستم از مرگ پسرش غمگینه، سهراب از این ماجرا شکایت می‌کنه که از اول کودکیش پدر نداشته و هیچ‌کس هیچ توضیحی در مورد پدرش به اون نمی‌داد. مادر سهراب، تهمینه، به اون می‌گفت که به تبار خودت کاری نداشته باش و به این قانع باش که وقتی بزرگ شدی، پادشاه سمنگان میشی. ولی گویا این چیزها سهراب رو راضی نمی‌کرد:]

🖋 سهراب: نامش شنیده بودم به کودکی؛
گفتم این کیست، که نامَش خاموش می‌بَرند؟
گفتم این کیست، که به هر بار نام وِی؛
لب، وَرچید مادرَم!
رستم: گُم باد نامِ من؛ و خاکِ تیره سَرایم!
سهراب: مرا هر زیرکی گفتند از پدر داری؛ و هر چه چالاکی!
هر نیرو و هنر!
تا پرسیدم کجا و کیست این پدر؟
هیچ انگشتی مرا پدری نشان نداد!
و پاسخ، تنها اشکی بود در چشمانِ مادرَم!

🖋 رستم: [نیمه‌گریان] چرا چون نیایش به کردگار آوردَم که دشمن بیفگنَم،
ندانستَم که مرگِ فرزندِ خویش می‌جویَم؟
سهراب: گفتم مادر همسالانِ من همه پدر دارند؛
و آنان را همه نامی است!
کدامین گمنام است پدرَم، یا بَدنام؟
تهمینه: چرا می‌گفتمش؛ که از آن‌گاه که گفتم،
دیگر فرزند من نبود!
گفتمَش تو را بس نیست تاجِ سمنگان،
که دیر یا زود بر تارگِ توست؟

📚 بخشی از نمایشنامه «سهراب‌کُشی»، نوشته بهرام بیضایی 📚

@philosophycafe

بهترین توصیفی که از کار ویتگنشتاین من دیدم در این بندها آمده است. بعضی کار وی را فن می دانند (Marie McGinn) و بعضی دیگر روش (Oskari Kuusela) اما به نظر بنده هیچ کدام از این ها نیست. ویتگنشتاین در حال تجربه کردن است. وی کار خود را تجربه ای می نامد. از نظر وی این کاری که در حال انجام دادن آن است «داوری» و این داوری درست را هم می توان یاد گرفت. قاعده دارد ولی نظام مند نیستند این قواعد. موردی هستند. از روی تجربه می توان به چنین چیزی رسید. تجربه رویاروی با سردرگمی هایی که زبان برای ما می سازد. اما رسیدن به این تجربه دشوار است و سخن گفتن از آن حتی دشوارتر. در ادامه نظر شما را به این دو بند بخش دوم پژوهش ها جلب می کنم:
355. آیا درباره غیرتصنعی بودنِ بیانِ احساس داوری "کارشناسانه" وجود دارد؟__ در اینجا هم آدم هایی وجود دارند با داوری "بهتر" و آدم هایی با داوری "بدتر".
از داوری آدم شناس های بهتر، عموما پیش بینی های درست تری پدید می آید.
آیا می توان آدم شناسی یاد گرفت؟ بله؛ برخی می توانند یاد بگیرند. ولی نه با دوره آموزشی، بلکه با "تجربه". آیا کسی دیگر می تواند در این کار معلم آنان باشد؟ یقینا. او گاه گاه به آنان اشاره درست را می دهد. در اینجا "یاد گرفتن" و "یاد دادن" چنین چیزی است.__ آنچه فرامی گیرند فن نیست؛ داوری های درست را یاد می گیرند. قواعدی هم وجود دارد ولی نظام نمی سازند، و فقط فردِ با تجربه می تواند آنها را به کار ببندد. بی شباهت به قواعد محاسبه.


356. دشوارترین کار در اینجا این است: این نامتعیّنی را درست و تحریف نشده به بیان در آوردن.
.......................
و دقیقا همین دشواری است که هر بار ما را به این سمت می برد که برای ویتگنشتاین روش و قاعده تعیین کنیم. از اینکه کار وی را به صورت درمانگرایانه و یا موردی ببینیم تنفر داریم. ما به دنبال نظریه ای هستیم که طومار ویتگنشتاین را بپیچیم. در صورت که ویتگنشتاین از چنین چیزی روی گردان بود. ما با دید علم به سراغ ویتگنشتاین می رویم. اما ویتگنشتاین به دنبال این است که دست ما را بگیرد و موردی ببرد جلو. این عذابی است که ما تربیت شدگان «روش» دچار آن می شویم. زمانی که ما موردی جلو رفتیم خودمان درمورد موردهای جدید باید خلاقیت به خرج دهیم و سردرگمی را رفع کنیم.

#امید_نادری

@PhilosophyCafe ♨️

One cannot guess how a word functions. One has to look at its application and learn from that. (PI §340)

250. Just don’t think you knew in advance what “state of seeing” means here! Let the use teach you the meaning. (RPP, 250)

فرارو | شاید لازم باشد مهندسان دروس علوم انسانی را پاس کنند!
https://fararu.com/fa/amp/news/724617#amp_tf=From%20%251%24s&aoh=17146337778673&csi=0&referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com

@PhilosophyCafe ♨️

https://www.kickstarter.com/projects/wittgensteinspoker/wittgensteins-poker-animated-short-film?ref=checkout_rewards_page

@PhilosophyCafe ♨️