✅ برگرفته از برگه شاهین‌سپنتا در شبکه ایکس، بازتاب‌دهنده دیدگاه‌های سیاسی، فرهنگی و اجتماعی.

@shahinsepanta

@jashnha2
.
🌸 جشن ‌شهریورگان (۴شهریورماه)

.✍ شاهین سپنتا

✅ «شهریور»، به معنای «شهریاری آرمانی»، در گات‌ها (سرودهای زرتشت) یکی از فروزه‌های اهورامزدا و در اوستای نو یکی از امشاسپندان است و او را مینوی جوانمردی نیز خوانده‌اند.
.
✅ در گاه‌شماری ایرانی، ششمین ماه سال و چهارمین روز از هر ماه «شهریور» نام دارد، از این‌روی در روز شهریور از شهریورماه یا چهارم شهریورماه «جشن شهریورگان» را برپا می‌کنیم.
.
✅ جشن #شهریورگان پیوندی نیز با استوره‌ نبرد نخستین انسان (کیومرث)، با اهریمن دارد. در این استوره، کیومرث با یاری امشاسپند شهریور بر اهریمن پیروز شده و دوران پیروزی و شهریاری بشر بر زمین آغاز می‌شود.
.
✅ روز جشن شهریورگان از سوی انجمن موبدان به نام «روز پدر ایرانی» یا «روز مرد» نام‌گذاری شده است.
.
✅در اندرزنامه «آذرپاد مهر اسپندان» نیز آمده است: «در شهریور روز شاد باش زیرا که شادی ویژه مردمانی ست که شهریار گزیده خوب داشته باشند.»

🌿 در کتاب پهلوی «بندهش»، آنجا که «درباره چگونگی گیاهان» سخن به میان می‌آید، از میان گل‌ها، «شاه اِسپَرغم» یا ریحان یا نازبو ویژه شهریور معرفی شده است.
@jashnha2

‍ 🌹مهرگان، جشن مهرورزان (۱۶ مهرماه) فرخنده باد.

✍️ شاهین سپنتا

✅ مهرگان، در طول تاریخ دومین جشن بزرگ ایرانیان پس از نوروز بوده است. برای برگزاری جشن مهرگان، ریشه‌های طبیعی، تاریخی، استوره‌شناسی، اخترشناختی و آیینی بر شمرده‌اند.

✅ فردوسی در شاهنامه آنجا که درباره فریدون و پیروزی کاوه آهنگر بر ضحاک (بیوراسب) سخن می‌گوید به برگزاری جشن مهرگان در «سَرِ مهرماه» اشاره می‌کند.

✅ پیش از تدوین نظام جشن‌های ماهانه در دوران ساسانی، جشن ویژه ایزد مهر یا میترا (میتراکانا) در آغاز مهرماه برگزار می‌شده است. 

✅ چنان‌که نوروز در نخستین روز از بهار، برابر با نقطه‌ اعتدال بهاری برگزار می‌شود، جشن مهرگان(میتراکانا) یا جشن خزان نیز در آغاز اعتدال‌ دوم یا اعتدال پاییزی برگزار می‌شده است؛ به سخن دیگر در سال خورشیدی طبیعی، پس از فصل بهار و تابستان که هر یک دارای سه ماه ۳۱ روزه هستند، به نقطه اعتدال پاییزی (مدت روز و شب‌ برابر است) می‌رسیم که بر این بنیان اخترشناختی روز برگزاری جشن مهرگان، در آغاز یکم مهرماه بوده است.

✅ اما از دوران ساسانی جشن مهرگان در مهر روز از مهرماه (شانزدهم مهرماه) برگزار می‌شود، چون در گاه‌شماری ایرانی، شانزدهمین روز هر ماه و هفتمین ماه هر سال «مهر» نام دارد، از این روی به فرخندگی این هم‌نامی، روز مهر از ماه مهر یا شانزدهم مهرماه جشن مهرگان برگزار می‌شود. ‌این جشن از روز شانزدهم مهر آغاز می‌شود و شش روز به طول می‌انجامد و در روز ۲۱ مهر به پایان می‌رسد. در گذشته نخستین روز این جشن را مهرگان همگان(عامه) و آخرین روز این جشن را مهرگان ویژگان(خاصه) می‌نامیدند.

✅ مهر یا میترا، ایزد روشنایی، پیمان‌داری، دوستی و مهرورزی است. در باور، فرهنگ و ادب ایرانی پرتوهای زندگی‌بخش بزرگ‌ترین سرچشمه نور مادی(خورشید) را نیز (مهر) می‌نامند. نیاکان ما با ژرف‌نگری در شناخت درونی بزرگ‌ترین سرچشمه نور مینوی(خداوند)، فروزه‌های پاک و جاودانش همچون «مهر مینوی» را نیز ستودند و کوشیدند تا برترین صفاتی را که برای او متصور بودند همچون مهرورزی و پیمان‌داری و میانه‌‌روی و دادگستری را در نهاد خود نیز پرورش دهند.

✅ مهرگان «روز مهر ایرانی» و «جشن مهرورزان» است. مهر همواره بر پیمان و پیمان‌داری استوار است. مهر در اوستای نو ایزد فروغ و روشنایی و پیمان‌شناسی است. به گزارش بندهش، مشی و مشیانه (مهری و مهریانه) یا نخستن مرد و زن نیز در باورهای ایرانی در مهرماه و مهر روز (هنگام جشن مهرگان) از تخمه کیومرث از زمین بروییدند و به هم پیچیدند، و در آغاز گیاه‌پیکر بودند و سپس مردم‌پیکر شدند.
سراینگان پارسی‌گو به ارتباط جشن مهرگان و مهرورزی اشاره کرده‌اند:

👈 مسعود سعد سلمان:
روز مهر و ماه مهر و جشن فرخ مهرگان/
مهر بفزای ای نگار مهرجوی مهربان

👈 ادیب ترمذی:
تویی که مهر تو در مهرگان بهار من است/
که چهره تو گلستان و لاله‌زار من است

👈 عثمان مختاری غزنوی:
با چمن نامهربان شد باز باد مهربان/
مهرگانی باده پیش آر ای نگار مهربان

👈خيام نيشابوری در این درباره در نوروزنامه نوشته: «مهرماه، اين ماه را از آن مهرماه گويند که مهرباني بود مردمان را بر يکديگر، از هر چه رسيده باشد از غله و ميوه نصيب باشد بدهند، و بخورند به‌هم...»

✅ برگزاری مهرگان در نخستین ماه پاییز و همزمان با پایان فصل کشت و برداشت محصولات کشاورزی از دیرباز در جامعه ایرانی استوار بر کشاورزی، رنگ و بویی ویژه داشته است.
بر این پایه، گستردن خوان مهرگانی با پارچه‌ای ارغوانی و نهادن کتاب، آب و بوی‌های خوش همچون گلاب در گلاب‌دان و اسپند و عود و صندل، گل‌های همیشه‌بشکفته یا سرخ رنگ با شاخه‌های همیشه سبز گیاه مورد، آيینه، آويشن و میوه‌هایی همچون، انار سرخ، سیب سرخ، بِهی(بِه)، انجیر، سنجد، انگورسفید، خرما، خرمالو و دانه‌هایی همچون گردو، بادام، پسته، فندق، تخمه و نخودچی کشمش در کنار نان‌های سنتی و شیر و شربت و شکر و شیرینی و هفت دانه خوراکی مانند گندم، جو، برنج، نخود، عدس، ماش و لوبیا، در کنار آتش فروزان در آتشدان یا شمع و سپس دست‌افشانی، پایکوبی و سرنا و دف‌نوازی و شادمانی همگانی، از سنت‌های زیبای جشن مهرگان و سپاس و ستایش داده‌های اهورایی است.

@SHAHINSEPANTA
@JASHNHA2