Telegram Web Link
از ویرایش
Photo
دربارۀ فرهنگ برخطی به نام «فرهنگ معین»
در بسیاری از وبگاه‌هایی که فرهنگ‌های فارسی را بارگذاری کرده‌اند فرهنگی به نام «فرهنگ معین» وجود دارد. استفاده از این فرهنگ در میان ایرانیان رواج گسترده‌ای یافته و حتی در سال‌های اخیر برخی مصححان و شارحان متن‌های کهن فارسی، به گمان اینکه این فرهنگ همان فرهنگ فارسی (محمد معین، امیرکبیر، ۶ جلد) است، در کتاب خود معنی واژه‌ها را از آن نقل کرده‌اند.
در سال ۱۳۸۰ و با گذشت سی سال از درگذشت دکتر محمد معین، ناشران بسیاری دست‌به‌کار شدند و کتاب‌هایی یک‌جلدی یا چندجلدی به نام فرهنگ فارسی (معین) چاپ کردند. این ناشران تخصصی در فشرده کردن فرهنگ و تبدیل فرهنگی شش‌جلدی به یک‌جلدی یا دوجلدی نداشتند، ولی توانستند با این کار بسیاری را گمراه و با مبلغی کمتر صاحب «فرهنگ معین» کنند. شماری از اهل قلم نیز، که بیشتر با ناشران موجه و آبرومند سروکار داشته‌اند، بی‌خبر از رفتارهای نکوهیدۀ برخی ناشران دیگر، با «نظر پاک خطاپوش» خود به موضوع نگریسته‌اند و ساده‌دلانه نوشته‌اند: «در ۱۳۸۰ ش. تلخیصی از فرهنگ فارسی متوسط زیر نظر "گروه تحقیق انتشارات سرایش" در یک جلد انتشار یافت که قاعدتاً باید همان "فرهنگ کوچک فارسی" باشد که در طرح جامع معین برای دانش‌آموزان و دانشجویان پیش‌بینی شده بود!» (مجدالدین کیوانی، «فرهنگ معین»، در: دانشنامهٔ زبان و ادب فارسی، به سرپرستی اسماعیل سعادت، فرهنگستان زبان و ادب فارسی، ۱۳۹۷)
باور آن دشوار است، ولی برخی ناشران نیز فرهنگ‌های جدیدی منتشر کردند که هیچ ارتباطی با فرهنگ‌های پیشین نداشت، ولی برای آنکه فروش آن افزایش یابد، نام آن را فرهنگ فارسی معین گذاشتند! انتشارات معین یکی از این ناشران بود. مؤلفی که نام ایشان را نمی‌دانیم فرهنگی یک‌جلدی تألیف کرده بود که هیچ ربطی به فرهنگ فارسی (محمد معین، امیرکبیر) نداشت، ولی انتشارات معین روی جلد این فرهنگ نام و تصویر دکتر محمد معین را آورد و در مقدمه نوشت اگر دکتر محمد معین زنده بود و می‌خواست فرهنگ خود را ویرایش کند، آن فرهنگ شبیه این فرهنگ می‌شد! (نقل به مضمون) انتشارات معین برای فرهنگ خود نرم‌افزاری در قالب لوح فشرده تهیه کرده بود و آن را به‌همراه کتاب عرضه می‌کرد. بعدها یکی از وبگاه‌ها قفل این نرم‌افزار را شکست و آن را در فضای مجازی منتشر کرد و دیگران هم این وبگاه را هک کردند و از روی پایگاه داده‌های آن نسخه‌ای تهیه و در وبگاه‌های خود منتشر کردند (و این همان بلایی است که بر سرِ فرهنگ فارسی عمید ویراستۀ من و همکارانم هم آمد).
تشخیص فرهنگ انتشارات معین از فرهنگ فارسی (محمد معین، امیرکبیر) بسیار ساده است. کافی است بدانیم دکتر محمد معین در فرهنگ خود تلفظ واژه‌ها را با حروف لاتین آوانویسی کرده‌اند و در فرهنگ انتشارات معین تلفظ واژه‌ها با زیر و زِبَر و پیش (کسره و فتحه و ضمه) نشان داده شده‌است.
در اینجا عکس یک صفحه از فرهنگ فارسی (محمد معین، امیرکبیر) و سه مدخل از فرهنگ انتشارات معین را هم‌رسانی کرده‌ایم تا خواننده این دو فرهنگ را مقایسه کند و سَره را از ناسَره بازبشناسد (در فرهنگ انتشارات معین واژهٔ نهادگی مدخل نشده‌است).
نگارنده چندی پیش این نکته را به مسئولان وبگاه واژه‌یاب تذکر داد و خوشبختانه نام کتاب در این وبگاه به «فرهنگ انتشارات معین» اصلاح شده‌است.
کوتاه اینکه فرهنگی که با نام «فرهنگ معین» در وبگاه‌ها دیده می‌شود هیچ ربطی به فرهنگ فارسی (محمد معین، امیرکبیر، شش جلد) ندارد و فرهنگ فارسیِ انتشارات معین است. اعتبار علمی این فرهنگ آن‌قدر نیست که بتوان به آن استناد کرد.

۱۴۰۳/۰۸/۱۴
▫️فرهاد قربان‌زاده
@azvirayesh
👍6816👏5😢4
دعوتید به نخستین نشستِ
گروه «ویرایش‌پژوهان»
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
فارسی گفتاری و شکسته‌نویسی
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
به میزبانی بنیاد موقوفات افشار
پنجشنبه ۸ آذر ۱۴‌۰۳
ساعت ۱۵ تا ۱۷:۳۰

سخنرانان: فرهاد قربان‌زاده، بهروز صفرزاده،
محمدمهدی باقری، علی ملیح، هومن عباسپور
دبیران نشست: نازنین خلیلی‌پور، حسین جاوید

این برنامه رایگان است.
با نام‌نویسی، حضورتان را قطعی کنید:
VirayeshPazhuhan.ir
خوش‌وقت می‌شویم از دیدنتان.
30👍5👏2
از ویرایش
دعوتید به نخستین نشستِ گروه «ویرایش‌پژوهان» ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ فارسی گفتاری و شکسته‌نویسی ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ به میزبانی بنیاد موقوفات افشار پنجشنبه ۸ آذر ۱۴‌۰۳ ساعت ۱۵ تا ۱۷:۳۰ سخنرانان: فرهاد قربان‌زاده، بهروز صفرزاده،…
▫️این نشست حضوری است. اگر امکان شرکت کردن ندارید، لطفاً نام‌نویسی نکنید.

▫️فرایند نام‌نویسی را تا پایان و تا زدن دکمۀ ارسال و دریافت پیامک دوم انجام دهید، وگرنه نام‌نویسی کامل نخواهد شد.
😢14👍41
از ویرایش
دعوتید به نخستین نشستِ گروه «ویرایش‌پژوهان» ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ فارسی گفتاری و شکسته‌نویسی ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ به میزبانی بنیاد موقوفات افشار پنجشنبه ۸ آذر ۱۴‌۰۳ ساعت ۱۵ تا ۱۷:۳۰ سخنرانان: فرهاد قربان‌زاده، بهروز صفرزاده،…
با گذشت فقط ٢۴ ساعت، ظرفیت تکمیل شد و ٢٨٠ نفر نام‌نویسی کردند.
از استقبالتان سپاسگزاریم.

اگر در این نشستِ حضوری نام‌نویسی کرده‌اید و سپس متوجه شدید که نمی‌توانید آن روز تشریف بیاورید، حتماً زودتر به یکی از ما بگویید تا جا باز کنیم برای گرامیانی که می‌خواهند و می‌توانند بیایند.

با قدردانی از همراهی‌تان
گروه «ویرایش‌پژوهان»
27😢4👍3
Forwarded from از ویرایش
naqde rishehaye soxan.pdf
1.6 MB
«نقد و بررسی بخش ریشه‌شناسی فرهنگ بزرگ سخن»، فرهاد قربان‌زاده، مجلهٔ فرهنگ‌نویسی، شمارهٔ ٩، اردیبهشت ۱۳۹۴.

فرهاد قربان‌زاده
@azvirayesh
19👍6👏4
Forwarded from از ویرایش (فرهاد قربان‌زاده)
دربارۀ واژۀ نرد و تخته‌نرد
نرد
صورت کوتاه‌شدۀ nēw-ardaxšēr است (MacKenzie 1971, p. 59؛ کارنامهٔ اردشیر بابکان، ص ۱۵) که بعدها به‌صورت nardašīr و سرانجام به‌صورت نَرد درآمده.
نردشیر (جوالیقی ۱۹۹۰، ص ۶۰۵؛ Nyberg 1974, p. 138) و نرد وارد عربی (جوالیقی ۱۹۹۰، ص ۶۰۵) شده‌است.
واژهٔ Ardaxšēr همان «اردشیر»، پادشاه ساسانی، است. مؤلف شهاب‌الاخبار (ص ۲۲۴) گوید: «این قمار را برای آن نردشیر گویند که اردشیر جمع کرد». واژهٔ nēw به معنی «دلیر» است (Nyberg 1974, p. 138). نیو به فارسی نو هم رسیده‌است: «نیو: مرد دلیر و مردانه بود. فردوسی گفت: چو طوس و چو گودرز و گشواد و گیو / چو گرگین و فرهاد و بهرامِ نیو» (اسدی ۱۳۱۹، ص ۴۱۲). با وجود این، در فرهنگ صحاح‌الفرس به‌نادرست آمده‌است: «گویند واضع آن بزرجمهر است» (محمدبن هندوشاه نخجوانی ۱۳۴۱، ذیل نرد).
تخته‌نرد نیز دراصل تختِ نرد (معین ۱۳۹۱، ذیل تخت نرد) بوده‌است: «در تخت نرد خاکی اسیر مششدرم / زین مهرهٔ دورنگ کز این تخت نرد خاست» (خاقانی، دیوان، ص ۷۴۸)، ولی در دو سه قرن اخیر، با تغییر جای تکیه، هکسره گرفته و به‌صورت تخته‌نرد نوشته شده‌است (تذکر احمدرضا قائم‌مقامی) و اشکالی هم ندارد.
با توجه به آنچه گفته شد، اگر در کتابی تصحیح‌شده از متنی کهن املای تخته‌نرد مشاهده شود، می‌توان حدس زد که یا حاصل دست‌برد مصحح در متن است یا حاصل دست‌بردِ کاتبانِ نسخه‌های متأخر.

منابع:
اسدی (۱۳۱۹)، لغت فرس، به کوشش عباس اقبال، تهران، مجلس.
جوالیقی، ابی‌منصور (۱۹۹۰)، المعرّب، به کوشش ف. عبدالرحیم، دمشق.
محمدبن هندوشاه نخجوانی (۱۳۴۱)، صحاح‌الفرس، به کوشش علی طاعتی، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
معین، محمد (۱۳۹۱)، فرهنگ فارسی، تهران، امیرکبیر.
MacKenzie, David N. (1971), A Concise Pahlavi Dictionary, Oxford University Press.
Nyberg, H. S. (1974), A Manual of Pahlavi II, Wiesbaden, Otto Harrassowitz.

۱۴۰۰/۱۱/۱۱
فرهاد قربان‌زاده
@azvirayesh
29👍18👏3
در کتابی که برای آموزش زبان «فارسی» به غیرفارسی‌زبانان نوشته‌ شده‌است، نمونه‌ای از خط نستعلیق آورده‌اند، ولی متن آن به «عربی» است.

پانوشت: این سهو از ارزش کار دوستان و استادان گرامی در بنیادِ ارجمندِ سعدی و نشرِ گران‌سنگِ خاموش نمی‌کاهد.

▫️فرهاد قربان‌زاده
@azvirayesh
👍21👎9😢74👏1
نشست «فارسی گفتاری و شکسته‌نویسی» از ساعت ۱۵ در سالن بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار آغاز خواهد شد و میزبان شرکت‌کنندگان ارجمندی است که پیش‌تر برای حضور در این نشست ثبت‌نام کرده‌اند.

با تلاش گروه فنی، خوشبختانه امکان پخش زندۀ این نشست نیز فراهم شده‌است. می‌توانید برای مشاهدۀ زندۀ مراسم و سخنرانی‌ها به نشانی زیر مراجعه فرمایید:

aparat.com/VirayeshPazhuhan/live

گروه ویرایش‌پژوهان
20👍3👎1
تاریخچۀ_پژوهش_دربارﮤ_فارسی_تهرانی.pdf
3.8 MB
تاریخچۀ پژوهش دربارۀ فارسی تهرانی
پرده‌نگارِ سخنرانی در نشست «فارسی گفتاری و شکسته‌نویسی»
۱۴۰۳/۰۹/۰۸
بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار

۱۴۰۳/۰۹/۰۹
▫️فرهاد قربان‌زاده
@azvirayesh
53👏9👍6
برخی کتاب‌های مفید دربارۀ دستور زبان فارسی

دستور زبان فارسی معاصر: ژیلبر لازار، ترجمۀ مهستی بحرینی، انتشارات هرمس
درسنامهٔ نحو زبان فارسی: مژگان همایونفر، انتشارات علمی
فرهنگ توصیفی نحو: محمد راسخ مهند، انتشارات علمی
فرهنگ توصیفی دستور زبان فارسی: علاءالدین طباطبایی، انتشارات فرهنگ معاصر
نحو زبان فارسی (نگاهی نقشی-رده‌شناختی) : محمد راسخ مهند، انتشارات آگه
اصول دستور زبان: ارسلان گلفام، انتشارات سمت
دستور زبان فارسی: ويژۀ دوره‌های کاردانی و کارشناسی پیوسته و ناپیوستۀ آموزش زبان و ادبیات فارسی تربیت معلم، انتشارات مدرسه
دستور زبان فارسی: واژگان و پیوندهای ساختی: مهدی مشکوة‌الدینی، انتشارات سمت
دستور زبان فارسی بر پایه نظریه گشتاری: مهدی مشکوة‌الدینی،‌ انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد
از واج تا جمله: فرهنگ زبان‌شناسی - دستوری: فاطمه مدرّسی، انتشارات چاپار
دستور زبان فارسی (۱): تقی وحیدیان کامیار با همکاری غلامرضا عمرانی، انتشارات سمت
صرف در زبان فارسی: حسین سامعی، انتشارات کتاب بهار
دستور زبان فارسی گفتاری: تقی وحیدیان کامیار، انتشارات بین‌المللی الهدی
دستور مختصر تاریخی زبان فارسی: خسرو فرشیدورد، انتشارات زوار
دستور تاریخی زبان فارسی: پرویز ناتل خانلری، به کوشش عفت مستشارنیا، انتشارات توس
دستور تاریخی زبان فارسی: محسن ابوالقاسمی، انتشارات سمت
صرف: رویکردهای نظری و کاربرد آنها در تحلیل زبان فارسی: فائزه ارکان، تهمینه حیدرپور بیدگلی، انتشارات سمت
دستور زبان ادبی معاصر فارسی: یوری آرنوویچ روبینچیک، برگردان از زبان روسی: مریم شفقی،‌ انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
دستور زبان فارسی: فعل: حسن احمدی گیوی، انتشارات قطره
فعل و گروه فعلی و تحول آن در زبان فارسی: خسرو فرشیدورد، انتشارات سروش
ترکیب و اشتقاق در زبان فارسی:‌ خسرو فرشیدورد، به کوشش محمدرضا شعبانی، انتشارات زوار
کلیدواژه‌های نحو و نظریه‌های نحوی: سيلويا لورگی، كلوديا پارودی، ترجمهٔ محبوبه نادری و ايفا شفائی، انتشارات نویسهٔ پارسی

۱۴۰۳/۰۹/۱۱
▫️فرهاد قربان‌زاده
@azvirayesh
👍3224👏5
صفحه‌های «از ویرایش» در فضای مجازی:
اینستاگرام
توییتر
تردز

۱۴۰۳/۰۹/۱۹
▫️فرهاد قربان‌زاده
@azvirayesh
19👍1
▫️آغاز دوره: نیمۀ نخست دی ١۴۰٣، جمعه‌ها، ساعت ١۴:۰۰
▫️شرکت‌کنندگان در کارگاهْ عضو کانالی تلگرامی می‌شوند و در آنجا جزوه‌ها و فیلم‌های همۀ جلسه‌ها بارگذاری می‌شود. زمان دسترسی به این جزوه‌ها و فیلم‌ها نامحدود است.
▫️ جلسۀ ۱: رسم‌الخط و املا ١
جلسۀ ۲: نخست: رسم‌الخط و املا ٢
جلسۀ ۳: نشانه‌گذاری
جلسۀ ۴: ویرایش رایانه‌ای
جلسۀ ۵: ویرایش زبانی ١
جلسۀ ۶: ویرایش زبانی ٢
جلسۀ ۷: درست و غلط در زبان ١
جلسۀ ۸: درست و غلط در زبان ٢
جلسۀ ۹: درست و غلط در زبان ٣
جلسۀ ۱۰: واژه‌پژوهی ١
جلسۀ ۱۱: واژه‌پژوهی ٢
جلسۀ ۱۲: مرجع‌شناسی (فرهنگ‌های فارسی)
جلسۀ ۱۳: درآمدی بر صرف
جلسۀ ۱۴: درآمدی بر نحو ١
جلسۀ ۱۵: درآمدی بر نحو ٢
توضیح: جلسۀ ١ تا ٣ در قالب فیلم ضبط‌شده ارائه می‌شود.
▫️عضویت در گروه تلگرامی برای پاسخ به پرسش‌ها.
▫️اشتراک یک‌سالهٔ وبگاه واژه‌یاب.
▫️اگر پرداخت هزینۀ کارگاه برایتان دشوار است، در خصوصی اطلاع دهید.
▫️شهریۀ کارگاه: ‏٨۰۰،۰۰۰ تومان (هشتصدهزار تومان).
▫️شمارۀ کارت: 6104337384300636
بانک ملت، به نام فرهاد قربان‌زاده (پس از واریز، روگرفتِ رسید بانکی را در خصوصی بفرستید.)

▫️فرهاد قربان‌زاده
@azvirayesh
29👍14👏4👎3
Forwarded from از ویرایش (فرهاد قربان‌زاده)
دربارۀ واژۀ هلیم / حلیم
هلیم
غذایی است رقیق که از گوشت تهیه می‌شود. این واژه را با املای حلیم نیز می‌نویسند. در این یادداشت کوشیده‌ایم که دریابیم کدام‌یک از دو املای هلیم و حلیم کهن‌تر و اصیل‌تر است. برای این کار به منابع پیشین نگریسته‌ایم و درستی و نادرستی دیدگاه‌های درج‌شده در آن‌ها را سنجیده‌ایم. همچنین به کاربردهای این واژه در متن‌های کهن اشاره کرده‌ایم و سیر تحول این واژه و ریشۀ آن را به‌دست داده‌ایم.

دنبالۀ مطلب را از اینجا بخوانید.

۱۴۰۲/۰۱/۱۸
▫️فرهاد قربان‌زاده
@azvirayesh
26👍10👏6
فارسی گفتاری و شکسته‌نویسی

نخستین نشست گروه «ویرایش‌پژوهان»
به میزبانی بنیاد موقوفات افشار
پنجشنبه ۸ آذر ۱۴‌۰۳ ساعت ۱۵:۳۰ تا ۱۸
۲۱۰ شرکت‌کنندهٔ حضوری
۱۹۰ بازدیدکنندهٔ پخش‌زنده
ــــــــــــــــــــ
پیشکش می‌کنیم به شما هم‌قطاران:

۱. فیلم‌های نشست
‌فهرست
aparat.com/playlist/12294157
گذری یک‌دقیقه‌ای
aparat.com/v/dxw330n
سخن دبیران، نازنین خلیلی‌پور و حسین جاوید
aparat.com/v/uue8l5o
تاریخچهٔ پژوهش دربارهٔ...، فرهاد قربان‌زاده
aparat.com/v/cfa6p6n
آواشناسی و نحو زبان گفتاری، بهروز صفرزاده
aparat.com/v/jeb876n
هفت دلیل مخالفت...، محمدمهدی باقری
aparat.com/v/nedz601
نسبت دو دستور خط...، علی ملیح
aparat.com/v/yeixqgd
دستور خط زبان گفتاری، هومن عباسپور
aparat.com/v/app41h0
با سپاس از «زودویدیو» zoodvideo.ir

۲. عکس‌های نشست
امیر سبحانی b2n.ir/vp1axs
باران بازودار b2n.ir/vp1axb

۳. صوت‌های نشست
هم به‌تفکیک، هم یکجا b2n.ir/vp1sots

۴. پرده‌نگارهای نشست
به‌تفکیک هر سخنرانی b2n.ir/vp1sot

۵. گزارش متنی نشست
چکیدهٔ سخنان virayeshpazhuhan.ir/1

۶. نظرسنجی نشست
پس از دیدن فیلم‌ها b2n.ir/nvp1

١۴٠٣/٠٩/٢۴
▫️فرهاد قربان‌زاده
@azvirayesh
39👏15👍8👎1
2025/07/13 04:48:56
Back to Top
HTML Embed Code: