Бир ўақытлары жазып едим. Еле де актуаллығын жоғалпапты.

ЯХШИЯМ СИЗДА ҚУРОЛ ЭРКИНЛИГИ ЙЎҚ!

Байрам Айтмуродов

Айрим “ҳамкасблар”имизга икки оғиз сўз

Ҳозирда оммавий ахборот воситаларида жонланиш кузатилганидан ҳаммамизнинг хабаримиз бор. Матбуот, интернет сайтлари, телевидение ва радиоларда таҳлилий, танқидий материалларга ўрин ажратила бошлади. Ижтимоий-сиёсий ҳаётда фаоллашув, жамиятимиздаги кўпгина камчиликларни, муаммоларни ўртага ташлаш, халқни, одамларни қийнаб келаётган саволларга жавоб излашга ОАВ ходимлари ўзларида куч топа олди. Ҳа, айнан ўзларида! Бу яхши, албатта! Зеро, олийгоҳда таҳсил олиб юрган кезларимиз бот-бот уқтирилган "журналист ҳукумат билан халқ ўртасида кўприк, жамиятнинг кўзгуси бўлиши керак" деган гапларга энди-энди амал қилиб келаётганимиз бор гап. Лекин, соҳага берилган бу эркинлик биз журналистларга қандай таъсир қилди?

Шуни таъкидлаш керак, эркинлик – аввало масъулиятдир. Эркин эканман, нимани истасам, шуни айтар эканман, деб, "танқидий мулоҳаза" ниқоби остига бўлар-бўлмас фисқу фасод гапларни, ғийбату бўҳтонларни қаторлаштириб ташлаш – бу журналистика эмас. Бу соҳада ҳиссиётларга берилишга, бировларни куракда турмайдиган гаплар билан ҳақорат қилишга-ку асло йўл қўйиб бўлмайди.

"Келинлар қўзғолони" фильмида яхши гап бор. Адашмасам, "Озодликка чиққан шарқ аёллари, энди ҳокимият тепасига интилмоқда!" дейди қаҳрамонлардан бири. Кейинги пайтларда баъзи ОАВ ва ижтимоий тармоқларда (ҳозир ижтимоий тармоқлар ҳам ахборот олиш манбаи бўлиб қолди, шекилли. Бўлмаса, қанчадан-қанча сайтлар ана шу тармоқларга асосланиб материал узатмас эди) кузатганимиз, айрим "ҳамкасб"ларимизнинг "жонланиб" қолаётгани, қатор-қатор "танқидий мақолалар"ни тизиб ташлаётгани юқоридаги гапни эслатиб юборяпти. Ҳа, уларнинг "чуқур танқидий мулоҳазалари" ғийбатчи хотинларнинг висир-висиридан бошқа ҳеч нарса эмас.

Кўпчилик "танқид" ниқоби остида, ошкоралик, жамиятдаги муаммоларни ёритиш, адолатни тиклаш, ҳақиқатни айтиш баҳонаси билан ўзининг бошидан кечирганларини, қаердадир навбатда узоқроқ туриб қолиб, ё анча сарсон бўлиб, қимматли асабию вақти кетганини, соҳада ташкил этиладиган айрим танловларда бошқалар еб, ўзи қуруқ қолганини баён қилди. Камига "менга-ки шундай қилса, оддий халққа нима қилар экан бу ...лар?!" (сен шу халқнинг вакили эмасмисан, ундан қаеринг ортиқ?), "ёки, мендай жонкуярга мукофот-пукофоти керак эмас, мукофотни "ўшалар" олаверсин! (аслида, "нега менга беришмади!" деган нолиш садолари жаранглаб турибди)" каби иддаоларни қистириб ўтишни ҳам унутишмади. Тўғри, айрим ташкилотлардаги сансоларлик, ҳужжатбозлик, бюрократизм, коррупция сингари салбий иллатларни ёзиш, кўрсатиш яхши. Лекин, кечириб қўясиз, бундай вазиятлар билан боғлиқ муаммою ташвишлар фақат ўзингизнинг қора бошингизга тушгандагина қалам (яъни қурол)ини ишга солиш – юмшоқ қилиб айтганда касб этикасига тўғри келмайди.

Тан олиш керак, бу борада ҳақиқий фидойи ҳамкасбларимиз, устозларимиз, тенгқурларимиз кўп. Улар халқ ташвишини ўзининг ташвиши, деб билади, халқ қувончидан икки карра севинади. Лекин, манаман деган қаллоблардан ўтиб тушадиган, аслида сўзи бошқаю, дили бошқа, ёзаётган мақоласи бошқаю, нияти бошқа ҳамкасбларимиз ҳам бор экан. Уларни на халқнинг ташвиши, на жамиятдаги муаммо ва на Ватан равнақи қизиқтиради. Улар фақат ўз манфаатини, кимларнингдир назарига тушишни ёки соҳа ходимлари орасида обрў орттиришни кўзлаб, жиллақурса "Кўриб қўйларинг! Танқид қилиш мана бундай бўлибди!" дея ўзларини кўрсатиш илинжида "тунлари бедор бўлиб, қалам тебратишган"и яққол сезилиб туради.

Танқид – келажак меваси, деймиз, танқид бор жойда ўсиш, ривожланиш бўлади, деймиз. Кейинги пайтда кўпгина ОАВ шунга амал қилиб, ўз саҳифаларини қатор танқидий, таҳлилий материаллар билан бойитиб бораётгани ва бу ўз навбатида яхши эффект бераётганини кўриб турибмиз. Лекин, айрим нўноқ “ҳамкасблар”имиз бирёқлама, ўта қашшоқ нуқтаи назарини бошқаларга сингдиришга уринмоқда. Ахборот минбарида туриб олиб, ҳайқирганча халқни ўзига қаратишга, шу билан сохта обрў орттиришга интилаётгани ҳам сир эмас. Менинг танқид борасида ўз қарашларим бор: бирор нарсани тан

қид қилдингми, камчилигини топдингми, уни тўғирлаш йўлларини ҳам бил, керак бўлса, ўргат. Таклифлар бер, фикрлаш. Бу балки кимгадир ёқмас, лекин мен шундай ўйлайман.

Сўнгги пайтларда ОАВ ходимлари бир-бирининг устидан кулишни, бир-бирига тош отишни урф қилиб олди. Улар учун энди бошқа мавзу қолмади, гўё. Ҳақиқий танқид учун уларда на ҳафсала, на истак бор. Чунки, гап бошқа, дард бошқа. Ахир улар танқид, деганда бошқа нарсани тушунмайди-ку, фақат кимнингдир суягини синдириб, илигини сўришни билади.

Боболардан қолган "Қарға қарғанинг кўзини чўқимайди", дегич гаплар бўларди. Лекин, қорин ғамида, манфаат ғамида бутининг орасини ҳам чўқиб, еб қўйишдан тоймайдиганлардан яна нима ҳам кутардингиз? Шуларга қараб туриб, яхшиям сизларда фақат сўз эркинлиги бор, қурол эркинлиги йўқ, дегингиз келади. Худо кўрсатмасин, шундай бўлганда борми, бир-бирингизни аллақачон гумдон қилардингиз. Бошқа ОАВларни маддоҳликда, қўрқоқликда айблаб, ўзининг "ботир", "мард" эканини қайта-қайта такрорлаб, бунинг исботи учун сийқа, хом-хатала алжирашларини ижтимоий тармоғидаги саҳифасидами ё дарвозасиз карвонсарой бўлиб ётган айрим сайтларда эълон қилиш – журналистика, дегани эмас.

Аслида, ким қандай ижод қилишидан қатъий назар, аввало, қалби пок, кўнгли тоза бўлиши керак. Сиз юртингизни мадҳ этасизми, ё унинг муаммоларини санайсизми, аввало, буни ҳолис, ҳеч нарсадан умидвор ё манфаатдор бўлмасдан қилиш керак. (ҳатто, мақолангизни ўқувчи ва унга “лайк” босувчилар сони билан ҳам қизиқмаган ҳолда. Агар, танқидий мақола ёзишдан ният шу бўлса, унда кечириб қўясиз, демак сиз, аввало, ўз манфаатингизни ўйлаяпсиз!) Олтин қоида бу – Ватанни, юртни чин дилдан севиш керак. Вассалом!

Терең қайғырыў ҳәм аўыр жоғалтыў менен соны мәлим етемиз, бәршемиз ушын қәдирли болған инсан, Қарақалпақстан Республикасы Жоқарғы Кеңесиниң Баслығы, Өзбекстан Қаҳарманы Муса Тажетдинович Ерниязов аўыр кеселлениўден соң 2020-жыл 31-июль күни Нөкис қаласында өмирден көз жумды.

Катта қайғу ва оғир жудолик билан шуни маълум қиламизки, барчамиз учун қадрли бўлган инсон, Қорақалпоғистон Республикаси Жўқорғи Кенгесининг Раиси, Ўзбекистон Қаҳрамони Муса Тажетдинович Ерниязов оғир касалланишдан сўнг 2020 йил 31 июль куни Нукус шаҳрида ҳаётдан кўз юмди.

"Ел хызметинде" газетасы бас редакторы Д.Тәжимуратов, makan.uz сайты ийеси Л.Қаллыханова ҳәм блогер Б.Қәдирбергеновқа мүрәжат!

Жоқарғы Кеңес ҳаққында және зор жаңалық, бомба материал, подписчиклердиң санын көбейтиў ушын "қыямет" (негизи бул жақсы сөз емес) гәп тапқаныңызға қуўанып, жүреклериңиз шәўкилеп атырма? "Жоқарғы Кеңести қалай жаманатлы етсем екен" деп күн-түн ойлап жүрген адам ушын зор имканият болды я?

Бул мүрәжатты жазыўыма сизлердиң тырнақ арасынан кир излейберетуғыныңыз себеп болып атыр.

Өзиңиз жәриялаған мақалаңызда келтирип өткениңиздей ата-бабадан гәп қалмағанғой негизи.

Бабаларымыздан қалған "Жети өлшеп бир кес" деген гәплер де бар екенин билесиз бе, ҳүрметли журналист аға ҳәм қарындасым, блогер достым?

Ал сол makan.uz жәриялаған (биринши скриншотта 34-мектеп жәмәәтиниң телеграм группасы екени көрсетилген, кейин ала сол мектеп аты-жөни жасырылған) жеке, өз-ара сәўбетлерде көргенимиздей, ҳәм жоқарыда аты айтылған кәсиплеслеримиз айқырып атырғанындай Жоқарғы Кеңес ақсақалға ҳүрмет көрсетиў мәжбүрий деп тапсырма берген болса, дым керек десе, мен жеке өзим оның мәжбүрий емеслигин, "имканыңыз болса, келип гүл қойыў мәресиминде қатнасып кетсеңиз, имканыңыз болмаса шәрт емес" деп бир неше мәкеме басшыларына мүрәжат еткенимди, оған қарсы болғанларға ҳеш қандай басым өткерилмегенин тастыйықлайтуғын бир-еки аудио жазыўларды усыныўым мүмкин.

Бирақ мени қыйнап атырған басқа сораў бар: "Не ушын булардың Жоқарғы Кеңеске сонша ғәзеби, сонша ашыўы бар?"

Жоқарғы Кеңес олардың жумысына тыйым салып атырма ямаса "биз Жоқарғы Кеңестенбиз, деп бирли-ярым басым өткерип атырма?" Түсинбедим қулласы.

Булар жәриялаған постларда журналистикаға да, инсаныйлыққа да жатпайтуғын бир жери бар.

"Интим" деген сөзди билетуғын шығарсыз, оның мәнисин дәрриў басқаша түсинетуғынлар ушын айтайын, ол сиз ойлаған нәрсе емес.

Интим дегени жүдә жеке, ҳәммеден сыр сақланатуғын, айтылмайтуғын деген мәнисти билдиреди.

Айтажағым, 34-мектеп жәмәәтиниң телеграм группасы да сол жәмәәттиң жеке, өз-ара сөйлесетуғын, ойласатуғын топары. Ол жердеги гәпти қайсы "ақыллы", "ҳүжданлы" адам makan.uzға жиберген болса да, "соны сайтыңызда жәриялаң, өтиниш" демеген шығар, деген жағдайда да makan.uzдың кәсиплик жақтан да, инсаныйлық жақтан да ҳақы жоқ еди. Ҳеш болмаса ҳәр тәреплеме үйрениўи керек еди. Бәлким бул мәжбүрий емес, сол мектептиң ямаса Халық билимлендириў министрлигиниң жеке басламасы шығар? Соны ҳеш болмаса сорадыма ҳүрметли журналистлеримиз?

Ҳақы жоқ екенин билип бәлким makan.uz оны өзгертирип, 34-мектеп екенин жасырған шығар?

Расын айтқанда Жоқарғы Кеңеске ким гүл алып келеди, ким алып келмейди улыўма қызығы жоқ. Ҳүрмет еткен, қәлеген адам келип еслеў илажында қатнассын, қәлемесе қатнаспасын, өз ықтыяры. (Және бир мәрте тәкирарлайман ҳеш ким оларды мәжбүрлеп атырғаны жоқ. Дәлилле десе, аудиоларды таслап бериўим мүмкин, каналында жәрияламаў шәрти менен)

Бирақ сиясатқа қарсы бармайтуғын, тек халықты ойлайтуғын ҳүрметли журналистлеримиз ҳәм блогеримиз не ушын бир адамның өлиминен, халықтың қайғысынан да өз пайдасына бундай үлкен гәп таўып атыр екен-ай, я?

Бәлким сиз бенен бизге халықшыл, ўатансүйгиш болып көринген бул досларымыздың да тилиниң астында басқа бир гәп бар шығар.

Мениң ҳәм инсан, ҳәм журналист, ҳәм Жоқарғы Кеңес баспасөз хаткери ретинде кәсиплеслеримизге айтарым: Адам болың, ҳеш болмаса усындай қайғылы күнлерде адам болың!

​​НИК ВУЙЧИЧ ҲӘМ МЕН

Жақында Юморбек орайы телеграм каналында (https://www.tg-me.com/yumorbek_orayi) пүткил дүньяға белгили австралиялы мотиватор, оратор, меценат ҳәм жазыўшы (!) Ник Вуйчич ҳаққындағы видеорепортажды көрип қалдым. Россиялы журналистлер тәрепинен таярланған (нешинши жылғы екенин билмедим) ҳәм 9 минут 23 секундтан ибарат репортаж маған қатты тәсир етти. Бул репортаждан кейин мен өзимниң өмирим, имканиятларым ҳаққында көбирек ойлай басладым ҳәм сиз оқып атырған төмендеги пикирлерди жазғым келди.

Ник Вуйчич ким, мен киммен?

Ник пенен жеке таныс болмағаным ушын Википедиядағы ҳәм видеорепортаждағы мағлыўматлардан келтиремен.

Ни́колас Джеймс (Ник) Вуйчич (серб. Ник Вујичић, англ. Nicholas James Vujicic;) 1982-жылы 4-декабрьде Австралияның Мельбурн қаласында сербиялы эмигрантлар Борис ҳәм Душка Вуйчичлер шаңарағында дүньяға келген. Сийрек ушырасатуғын генетикалық патология – тетраамелия синдромы менен, яғный қол ҳәм аяқсыз туўылған. Оның шеп аяғында тек ғана табанға уқсас ағзасы ҳәм еки бармағы бар. Сол еки бармағы менен жүриўди, жүзиўди, скейтбордта, сёрфинг тахтасында ушыўды, компьютерде жумыс ислеўди ҳәм жазыўды үйренген.

Ата-анасы оны дени саў балалар оқыйтуғын мектепке береди. Бирақ балалар оны қабыл етпейди ҳәм бәрқулла оның үстинен күлип, мазақлап, оған руўхый соққы береди.

10 жасында Ник өз жанына қастыянлық етиўге – ваннада шөгиўге қарар етеди. Анасына шомылғысы келип атырғанын айтады. Сол ўақыя ҳаққында ол былай еслейди: “Мен бетимди суўға басып турыўға ҳәрекет еттим, бирақ бул тақылетте турыў жүдә қыйын еди. Қолымнан ҳеш нәрсе келмеди. Бирақ усы қысқа пурсат ишинде мен өзимниң жерлеў мәресимимди жүдә анық көз алдыма келтирдим – әне әкем менен анам тур... Сол ўақытта мен өзимди өлтирип, оларға азап бериўге ҳақым жоқ екенлигин түсиндим. Себеби менин ата-анамнан көргеним тек ғана маған деген үлкен меҳир-муҳаббат болды.”

21 жасында Ник Вуйчич Брисбендеги Гриффит университетин бухгалтерлик есап ҳәм финанслық жойбарлаў қәнигеликлери бойынша питкерген.

1999 жылдан баслап ширкеўлерде, түрмелерде, мектеп ҳәм балалар үйлеринде өзиниң ораторлық қәбилетин көрсете баслады, тез арада “Қол аяқсыз өмир” коммерциялық емес шөлкемин ашып, қайыр-сақаўат жумысларын баслайды ҳәм пүткил дүньядағы майып инсанларға жәрдем береди.

2009 жылы Уилл атлы аяқ-қолсыз адамның тәғдири ҳаққындағы «Гүбелеклер цирки» фильминде ойнайды.

Ол өзиниң лекциялары менен дүньяның көплеген мәмлекетлерине барды (айырым мағлыўматларға қарағанда 50 ден зыят), мектеплерде, университетлерде ҳәм басқа да шөлкемлерде сөзге шықты. Телешоуларда қатнасты ҳәм китаплар жазды. Оның «Шегарасыз өмир. Әжайып бахытлы өмирге жол» (англ. Life Without Limits: Inspiration for a Ridiculously Good Life) атлы биринши китабы 2010 жылы шықты. 2013-2016 жылларда және төрт китап жазып, баспадан шығарды.

АҚШтың Калифорния штаты Лос-Анджелес қаласында жасайды, 2012 жылы Канаэ Мияхараға деген қызға үйленген, еки ул, еки қызы бар.

«Мениң миссиям – адамларға өмирде өз жолын табыўына жәрдем бериў », – дейди ол. Оның лекциялары тийкарынан балалар, жаслар ҳәм майыпларға бағышланған.

Бул Ник Вуйчиш ҳаққында қысқаша мағлыўмат еди.

Енди өзим ҳаққында еки аўыз сөз айтсам...

Мен Никтан төрт-ақ жас киши екенмен. Оның менен бир ғана уқсаслық жеримиз бар, мен де, ол да шаңарағымыздың туңғыш перзентимиз (оның видеоларында иниси ҳәм қарындасы бар екени айтылады). Мениң де балалығым ата-анамның уллы меҳир-муҳаббатынан нәр алып, бахытлы өтти.

Айырмашылығымыз болса аспан менен жершелли. Яқ, айырмашылығымыз ол майып, мен төрт мүшем саў болып туўылғанымда емес, ал оның сол аҳўалда Тәңриге шүкиршилик етип, сол бар имканиятынан максимал дәрежеде пайдаланып, ҳәм өзиниң, ҳәм басқалардың өмирин өзгертире алғанында, сондай үлкен миссияны әмелге асырыў ушын өзинде күш таба алғанында.

Видеоны көрип отырып, Никтан барына қәнәәт етип, налымаўды, күш ҳәм имканиятымды ең дәслеп өзимди өзгертиўди, соңынан басқаларға жәрдем бериўди, ата-анамды, жақынларымды қәстерлеп-абайлаўды, өмиримниң ҳәр бир деминен ийгиликли ислер жолында пайдаланыўды, ўақтымды бийкарға емес, пайдалы жумысларға жумсаўды үйрениўим керек екенлигин түсиндим.

Менде бир сораў пайда болды: егер Никтиң қол аяғы бар болғанында ол да ҳәмме қатары әпиўайы өмир кеширермеди, ямаса бүгинги жетискенликлерине ерискен болармеди? Бәлким, бүгингиден он, жигирма есе көп нәтийжелерди қолға киргизермеди?

Бул сораўыма Никтиң өзи басқа бир видеосында жуўап берипти: “Тәңриниң мен ушын арналған өз режелери бар.”

Айтпақшы: Арзыўдың күшине ҳәм кәрамат жүз бериўи мүмкинлигине исенетуғын Ник бир күни керек болып қалар, деген нийетте шкафында бир жуп аяқ кийим сақлап қойған екен.

Мине сол видео

​​Кабобхонада хизматчи янги пишган кабобларни олиб келаркан, ёнимда ўтирган йигит пиқ-пиқ йиғлай бошлади. Эътибор бермасликка ҳаракат қилдим. Коронаўлим мавсуми. Ҳар куни кимнингдир яқини вафот этяпти.

Йигит бирдан ҳўнграб юборди. Аста олдига ўтиб уни юпатишга уриндим:
— Бандалик экан, Аллоҳ сабр берсин! Яқинингизни йўқотдингизми?

Йигит йиғи аралаш:
— Йўқотганимга тўрт йил бўлди, ака... Ҳеч бу ерга келмас эдим. Бугун қорним очиб киргандим, — деди.

Йигитга мен ҳам 3 йил бурун онамни йўқотганимни, қандай қийин кунлар бўлганини гапириб, бироз овутишга ҳаракат қилдим. Лекин унинг азоби меникидан улуғроқ эди:

"Ака, беш йил аввал онам оғир дардга чалиндилар. У пайтлар менинг қўлим жуда калта эди. Бор-будимни сотиб бўлсада, онамни қаратдим. Қарзга кирдим. Танишлардан яна сўрашга уялар, ўзим топганим онамни даволашга кетарди. Онам тобора оғирлашиб борар, мен эса баттар эзилардим.

Онам овқат еёлмай қолдилар. Амаллаб, суюқлик ичкизиб турдик. Бир ҳафталар ҳеч нарса емаган онам бир кун ўзларини жуда яхши ҳис қилдиларда, сизлаб: "Ўғлим, Арабнинг шашлигидан егим келяпти. Обкебермайсизми?" деб қолдилар.

Хурсанд бўлиб, кўчага отилдим. Аммо... чўнтагимда 1 сўм ҳам йўқ эди. Югурганча яқин дўстимнинг уйига бордим. Дарвозаси ёнида "Тез ёрдам" машинаси турган экан. Индамайгина ўтиб кетдим. Хаёлимда пул олиш мумкин бўлган танишларим бир-бир ўтди. Кўпидан қарзим бор, ҳамманинг муаммоси етарли.

Бошим ғовлаб оғрир, чорасизликдан аламим ичимда эди. "Ўғлимга нега янги пойафзал олиб бердим. Эскисини ямаб кийса бўларди-ку. Хотинимнинг никоҳ узугини нега сотмадим? Уйнинг ярмини сотса бўларди-ку?"

Ўзим ўзимни қаттиқ сўроқ қилардим. Кўзимга онамнинг табассуми-ю, "Араб шашлик" деганларидан бошқа ҳеч нарса кўринмас, оёғим юриб кетар, бошимни чангаллаганимча, қаёққа кетаётганимни ҳам билмас эдим.

Шу пайтгача йигит бўлиб, ҳеч йиғламагандим. Шу маҳал негадир, хўрлигим келиб йиғладим. Кўзимни очиб қарасам, кабобхонага яқинлашиб қолибман. Шунда бир бегона йигит келди-да, "юринг, биродар" деди. Нима бўлганини ҳам сўрамади. Иккита нонга 4 та кабоб бостирди-да, қўлимга тутқизди.

Хурсанд бўлганимдан кабобни олибману, уйга қараб юугурибман. Йигитга раҳмат айтишни ҳам унутибман.

Онам ҳам хурсанд бўлдилар. Қирқма кабобнинг биттасидан уч бўлакни иштаҳа билан едилар. "Раҳмат ўғлим, энди озгина ухлаб оламан" дедилар. Бир ҳафта ухламаганмиз, хурсанд бўлиб биз ҳам ухлаб қолибмиз. Тушимга кундуз куни бўлган воқеалар кириб чиқди. Югураман, югураман, тезроқ онамга етказсам деган жойимда уйғониб кетдим. Қарасам онам ғарағара ҳолатидалар. Жон бердилар...

...Анча пайтдан кейин бу ерга келиб, ўша кун ёдимга тушди. Қарзларимдан қутулдим. Бугун ҳамма нарсам бор, ака, лекин онам йўқ..."

Йигитнинг ҳикояси шу ерда тугади.

Дўстим, онангиз тириклиги сиз учун катта имконият. Уни қўлдан бой берманг! Ўзимиз тансиқ-тансиқ таомлар еймиз. Казо-казолар билан чойхона, ресторанларда ўтирамиз. Онамиз-чи? Ундан нима емоқчисиз, қаерга оборай, деб қачон сўрадик? Бугуноқ сўранг. Эртага кеч бўлмасин!

Фейсбуктан алынды...

Өзиң ҳаққыңда мақтаў еситсең басқалар менен бөлискиң келеди екен.

https://m.facebook.com/story.php?story_fbid=10101739363927912&id=37106085

Сол, анда-санда бир нарселер жазып, журналга таслап турамыз дегендей)))

​​Жизнь - это один щелчок

Сегодня где то в 5 утра проснулся от жуткого, страшного голоса из соседней палаты. Наверное человеку стало очень плохо. Она так кричала (оказывается женщина) как будто ее на куски режут, ей руку или ногу рубят. И это заставило меня задуматься о своей жизни, о своем здоровье, о ценностях жизни которых у меня пока есть.

Я не люблю писать подобные истории, и не хочу вызвать у кого то жалость, я просто как заново родившийся, как вернувшийся с того света человек хочу поделиться со своими мыслями о жизни, выводами который я делал за последнее время. И хочу чтоб другой человек не повторял мои ошибки.

Жизнь - это один прожитый миг. Жизнь - это один щелчок, один (правильный или неверный) шаг. Чтобы осмыслить это не обязательно быть сапером.

До недавних пор я имел почти все что один человек хочет в этой жизни - счастливую семью, любящую жену, детей, любовь и поддержку родителей и близких, свой не большой дом, душевное спокойствие, работу и уважение коллег.

Честно признаюсь я был человеком эгоистом, самолюбом. Ничего кроме своих нужд и потребности меня не очень волновало. Не уделял нужное время семье, детям, не следил за своим здоровьем, не интересовался что дома есть а что нету.

И сделав один за другим неправльные шаги, в один миг, одним щелчком потерял почти все. Вот только из самых ценных которых у меня остались - это любовь и забота, поддержка родителей и близких. И это до сих пор сохраняет мне жизнь и дает силу чтоб начать все сначала.

Но опять своими ошибками причиняю им боль. И это уже не в первый раз. Уже совесть замучила.

И вот, лежа на койке, думаю а что если был бы шанс вернуться назад и исправить свои ошибки. К сожалению, такого шанса нет. Но шанс сделать выводы и не повторять свои ошибки всегда есть.

Что я хочу сказать? Мы должны ценить все что имеем, все что у нас есть. Пока еще не поздно. Пока мы еще живы, каждый прожитый миг, прожитый день мы можем наполнить счастьем, радостью. Мы можем дышать свежим воздухом, наслаждаться вкусом чая и каймака с горячей лепешкой, обнимать близких и говорить им что любим их, пойти на работу и заниматься любимым делом, вечером уставший вернуться домой... И это есть счастье. Вы уж поверьте.

Берегите себя.

Ассалаўма әлейкум, әзиз дослар! Нәўбеттеги гүрриңимди оқып баҳа бериўиңизди сорайман. Гүрриңди редакторлап берген достым Чаржаў Елмуратовқа миннетдаршылық билдиремен!

Байрам Айтмуратов

ƟПЕПЕК
(Гүрриң)
Бүгин ол және түсиме кирди. Сағындым ба, яки ол мени сағынды ма? – Ырасы оны анық билмеймен. Биз бирге жасаған ўақытларымызда да гейде үйде болып қалсақ, арзымаған нәрсеге ɵкпелесип я урысып, набада азмаз ўақыт кɵриспей қалсақ (мысалы, мен жумыстан кеш келип, ямаса ол тɵркинине кетип қалса) қәўетерленип, бир-биримизди излеп қалатуғын едик. Не себептен екенин билмеймен, биз кɵп урысатуғын, тап сондай кɵп күлесетуғын да едик. Анық билемен, оны күлдирген пайытларымда оғада гɵззал болып кɵринетуғын еди. Яқ, ол басқа қызлар сыяқлы назланып, қысынып «хи-хи» леп емес, ал бар даўыста «ўа-ҳа-ха» лаб күледи. Мен болсам усы күлкиниң шайдасы едим.
Ол кɵп китап оқып, ақ қағазға бир нәрселерди қаралап жүреди. Мен болсам диванға жанбаслап, телевизор көрип дем аламан.
– Ағасы, сизге қайсы қус жағады? – ол күтилмегенде усындай қызық сораўлар береди.
Оған «тентекписең», дегендей етип таңланып қарасам, оның сораўы ҳәзил емес, кɵзлеринде шынында да қызығыўшылық парлап тур.
– Бүркит.
– Неге?
– Эй, басымды қатырмасаң-ә?
– Ҳаў, айтың енди.
Оған кɵзлеримди тиктим де, қыялыма келген пикирди айттым да қойдым.
– Себеби ол күшли, бәлент-бәлентлерде кең қанатларын жайып ушады.
– Ҳим.. – бир дем «Саған ше?» деўимди күтти. Меннен саза шықпайтуғынын билиб, өзи-ақ тил қатты. – Ал, маған ɵпепек жағады.
– Ɵпепек? – күлдим.
– Аўа, – деди ол күлкиме итибар бермей. – Билесиз бе неге?
– Хош?
– Өпепек туўралы қуранда жазылған. Сулайман пайғамбарға бир салтанат маликасы ҳәм халқының Аллаға ширк келтирип атырғанын хабарлап, сол халықты мусылман етиўде өпепектиң жәрдеми тийген екен. Сондай-ақ, ол азан айтылып, намаз ҳәм Қуран оқылып атырғанда тынышланып турады екен.
– Әжайып, зор екен. – мен оның дин ҳақкындағы сөзлерин даўам еттирмеўи ушын дықкатымды телевизорға қараттым.
– Және, ол жупласына опалы қус болады екен. Өзи ин қурып, не тапса ортаға қойып, палапанларын гезекпе-гезек аўқатландырады екен.
– Ҳим, шынында да солай ма? – тап өзи өпепек бағатуғындай сөйлеўди-аў, деп оған жүзимди бурмадым.
– Және ол қус жубайын жоғалтып алса, оны таппағанша тыншымас, оннан пүткиллей айырылып қалған жағдайда, басқасын излемей, жубы менен бирге пәрўаз еткен орынларға барып сайрайды екен.
–Соншама нәрсени қай жақтан билесең-ә? Набада өпепектаныўшы емесписең?
Ол күлди:
– Яғаў, интернеттен оқыдым. Сайрағаны оғада қызықлы. Тыңлап кɵресиз бе?
«Қай жерден табасаң сол өпепекти?», дегендей аңырайып турғанымды кɵрип ол және мыйық тартты. Ноутбугиниң экранын мен тәрепке бурып, түймени басты.
Ҳәр қыйлы қуслардың шуғыр-шуғыр даўысларынан соң бирден «Ө-пе-пек, өөпе-пе-пек, ө-ө-пек, өпепек», деген ғайры тәбийғый, бирақ, оғада жеңишке ҳәм жанға жағымлы ҳаўаз еситилди.
– Ўаҳ-ўаҳей, буның даўысына қараң? – қызығып қалдым ҳәм буннан оның оғада заўықланғанын сездим.
– Әжайып, я?
– «Өпепек», деп атыр ма?
Ол бар даўысқа салып күлип жиберди.
– Әне, усылайынша өз жубын излейди!
Мине, түсимде де сол бирге жасайтуғын ўақтымыз екен. Мен, ол, және әллекимлер бар: – досларымыз ба, топарласларымыз ба – көпшиликпиз, қай жерлердедур жүрмиз -пайтахтта ма, яки басқа жерде, буның әҳмийети жоқ. Кɵшени толтырып сɵйлесип, күлисип баратырмыз. Шайыр жигитлер өз дɵретпелерин оқып, оған дилўар қызлар жуўап қайтарып атыр. Жүдә бир Әниўар менен Ранодай болмағаны менен айтыслар оғада гөззал ҳәм қулаққа жағымлы… Соңынан ҳәзил-дәлкек, әңгиме ҳәўиж алады.
Мен ҳәм ол ҳәммеден кɵбирек және жоқары даўыста күлип, бир-биримизге қарап мыйық тартамыз. Мисли мен оған «бахытлымысаң?», ол болса «аўа!», деп жуўап қайтарып атырғандай. Соң биз бәримиз биргеликте бир асханаға кирдик. Оғада әжайып түрде безетилген үлкен стол: мың түрли тағам – гɵш дейсиз бе, мийўе ҳәм шийринликлер ме, ҳәр қыйлы ишимликлер дейсиз бе, қулласы, дастурханда кесе қоятын орын жоқ. Әдеттегидей, ер жигитлер бир тәреп, қыз-жаўанлар бир тәрепке отырдық. Ол мениң қарама-карсыма шөкти. Гәпти «биссимилла» дан баслап үлгермей турып, бир-еки жоралар бир-биримизге кɵз урыстырып, тамақ қырынып алдық.
– «Ашпайсаң ба?»
– «Қайсысынан! Ағынан ба, қызылынан ба?»
– «Ағынан аш!»

​​Усы пайытта оның маған қапа болып қарап турғанына кɵзим түсип қалды. «Усы рет ишпең, ɵтиниш!»
Жалынлы ңәзерине шыдай алмай, оннан көзлеримди алып қаштым. Оның бул көз-қарасында үмит ҳәм дәрт бар еди. Ҳәр сапары ишип барып, оған бақырсам, оған қол көтерсем усы нәзерге дус келетуғын едим. Ол маған жүдә кɵп гәп қайтармас, тек ғана ләблерин қатты тислеген бойы қарап тура беретуғын еди.
Жигитшилик! Мен бәрибир иштим. Оның кɵзиндеги бағанағы парлап турған бахыттан нам-нышан қалмады. Онын орнын шексиз ғам-қайғы сынықлары қаплап алды:
«Эҳ, бир мәрте болса да «мейли» демейсиз я?»
Ишиме «шайтан суўы» кирип, енди оның кɵзлерине биймәлел қарай басладым: «Үҳҳ, бәрқулла наразы бола бересең! Не, мениң менен бахытлы емессең бе?!»
Ол терис қарады: «Солай дедим бе?»
Мен оған бурынғыдан бетер тесип жиберетуғындай тигилип қарадым.
– Мен ҳәр бир қадақ кɵтерген сайын маликамыздың қабағы үйилип бармақта. Шамамда, усы барысы болса, ярым саатқа барып оның жүзин қабақлар жаўып тасламаса болғаны-ғой.
Ҳәмме күлди, негедур ол да күлди. Күлгени соншелли, «күлки»ден кɵзлеринен ыссы жаслар атылып шықты.
… Бир ўақыт қарасам мийманханада екенбиз. Уйкыдан оянып атырған екенмен. Түсиңде уйықлап турсаң оғада қолайсыз болады екен. Ол тɵбемде күле шырай берип тур. Елеге шекем сол сынық, бирақ, бул сапарғы мыйық тартыўда меҳир бар. Мен болсам еле мәспен, кәйпим тарқамаған яки түсим солай ма билмеймен. Лекин, басым айланып атыр.
– Турың, жораларыңыз келди. Кешки аўқатқа түседи екенбиз.
Ол мен тентиреклеп, кɵйлегимниң илгеклерин илемен дегенше барып есикти ашты. Бирден баяғы дос-яранлар ғаўырласа бастырып кирди.
– Ҳаў, усы ўақытқа шекем уйқлап жатырсыз ба? Болың тез, кеш қаламыз.
– Ҳәзир! – мен кɵйлегимди шалбарымның ишине сала бергенимде, ол дәрриў келип, ийиле шулығымды кийдире баслады.
Дерезе ашық еди. Бирден өпепектиң сайрап атырғанын еситип қалып, тап бир алтын таўып алғандай қуўанып, оған «Еситтиң бе? «Ɵпепек», «Өпепек!», дедим.
Усы жерге келгенде түсим жойтып алдым. Як, еле уйқыдаман. Оянып кетпедим, лекин, қанша излемейин сол түсти қайта табалмай қалдым. Ол мен жақсы кɵретуғын күлкиси менен «ўа-¬ҳа-ҳа»лап ямаса нурсыз күлди ме, меҳир менен яки сынық мыйық тартты ма? Ол жағын биле алмай қалдым.

Күш турпатта, билекте емес, ақылда, жүректе болады дегени усы шығар😂😂😂 Видео фейсбуктан алынды

Нызамға бойсыныўды ҳәммеден талап еткен адам өзи оған бойсынбаса...

Бүгин "Ел хызметинде" газетасы” телеграм каналында жәрияланған, сондай-ақ, бир неше телеграм каналлары бөлисип атырған “сенсациялық” хабардың дәслепки ҳәм кейиншелли өзгертилген варианты:

1-вариант: “Муратбай Абдиров Каракалпакстан Республикасы Жокары Кенеси баслыгы М.Камаловка маслахатши лауазымына тайынланган. Бирак Жокаргы Кенестин Малимлеме хызмети баслыгы Б.Айтмуратов бул бойынша маглыуматты каналда шыгармауды сорады.
Ане галаба хабар кураллары менен бирге ислесиудин багыты”.

2-вариант: “Муратбай Абдиров Каракалпакстан Республикасы Жокары Кенеси баслыгы М.Камаловка маслахатши лауазымына тайынланган. Бирак Жокаргы Кенестин Малимлеме хызмети баслыгы Б.Айтмуратовтан бул бойынша бир нешше марте маглыумат сораган болсакта бул маглыуматты бермеди.
Ане галаба хабар кураллары менен бирге ислесиудин багыты”.

Усы хабарды енди Дәўлетмурат ағамыздың усылы, яғный нызам талаплары менен бир талықлап көрейик:

Бириншиден, “Мәмлекетлик тил ҳаққында”ғы нызам талапларын, сондай-ақ, қарақалпақ тили қағыйдаларын қопал түрде бузыў ҳәм журналист, ҳәм юрист ушын жүдә уятлы жағдай. Қалаберди тийисли тәртипте жуўапкершиликке тартылыўы мүмкин. “Жокары Кенеси” емес, “Жоқарғы Кеңеси” екенин айтып, үйретип отырыўымның өзи қолайсыз.

Екиншиден, дәслепки хабардағы “Бирак Жокаргы Кенестин Малимлеме хызмети баслыгы Б.Айтмуратов бул бойынша маглыуматты каналда шыгармауды сорады” ҳәм өзгертилген хабардағы “Бирак Жокаргы Кенестин Малимлеме хызмети баслыгы Б.Айтмуратовтан бул бойынша бир нешше марте маглыумат сораган болсакта бул маглыуматты бермеди” деген гәпке итибар қаратыўыңызды сорайман. Бул итибарға ылайық емес өзгерис болып көрингени менен жүдә үлкен мәселе. Руслардың “Казнить нельзя помиловать” деген ҳәммеге белгили, бир үтир менен еки түрли мәниске ийе болатуғын гәпти билетуғын шығарсыз. Жоқарыдағы еки гәп те тап сондай еки түрли мәниске ийе.

Биринши хабарда “маглыуматты каналда шыгармауды сорады” деп жазылған. Мен “Ел хызметинде” газетасы бас редакторы Д.Тәжимуратовтан мағлыўматты каналдан я шығарыўын, я шығармаўын сорап мүрәжат етпедим. Журналист пенен телефон арқалы өз-ара жазысқан хабарларды жәриялаў кәсиплик этикаға да, адамгершиликке де туўры келмейтуғынын есапқа алып буған дәлил келтирип отырыўым шәрт емес деп ойлайман. Демек, журналист биринши хабарда надурыс мәлимлеме тарқатты.

“Журналисттиң кәсиплик жумысын қорғаў ҳаққында”ғы Нызамда Журналист өзи таярлап атырған ҳəм таратып атырған мəлимлемелердиң ҳəм материаллардың дурыслығы ушын нызам ҳүжжетлеринде белгиленген тəртипте жуўап бериўи белгиленген.

Өзгертилген екинши хабарда “бул бойынша бир нешше марте маглыумат сораган болсакта бул маглыуматты бермеди” деп жазылғаны бойынша айтып өтейик. Егер журналист мағлыўмат сорап мүрәжат еткен болса, оның журналист ретинде мәлимлеме алыўға байланыслы сораў жибериўдиң ямаса физикалық ҳәм юридикалық шахс ретинде мүрәжат етиўдиң нызам талапларында белгиленген қағыйдалары бар екенин Дәўлетмурат ағамыз меннен жақсы билетуғын шығар. Яғный, мәлимлеме алыў ушын жазба мүрәжат ямаса сораў жоллағанда мүрəжат етиўшиниң исми, əкесиниң исми, фамилиясы, мəкан жайы, соралатуғын мəлимлемениң атамасы ямаса сыпаты көрсетилиўи белгиленген.

Дәўлетмурат ағамызды жақсы танығанымыз, оның бул талапқа бойсынбаўы керек дегени емес. Қалаберди, Нызамда мəлимлеме ашық ҳəм жəриалы болыўы керек, делингени менен, қупыя мəлимлеме буннан тысқары екенлигин, ал физикалық шахсларға тийисли жеке мағлыўматлар қупыя мəлимлеме топарына киретуғынлығын юрист ағамыз умытпаған шығар.

​​Егер Жоқарғы Кеңес баспасөз хаткери мәлимлемени бермеген болса, бул бойынша тийисли уйымларға мүрәжат етиўи керек еди. Оны "Ел хызметинде" газетасы” телеграм каналында жәриялаўға ҳәм “Ане галаба хабар кураллары менен бирге ислесиудин багыты” деп адамларда надурыс пикир оятыўға ҳақысы жоқ еди. Демек, ол ҳәм журналист, ҳәм юрист сыпатында мениң шахс ретиндеги ҳуқық ҳəм еркинликлериме, ар-намыс ҳəм қəдир-қымбатыма ҳүрметсизлик етти. Буннан оған ҳәмме нәрсе мүмкин екен, журналист ретинде кәсип мүмкиншилигинен биреўди абыройсызландырыў жолында пайдаланыўы, юрист ретинде басқалардан нызамға бойсыныўды талап етип, өзи оған бойсынбаўы мүмкин екен деген пикир келип шығады.

Журналист ҳәм блогерлер менен бирге ислесиў мәселесине келетуғын болсақ, Жоқарғы Кеңес нызам талаплары тийкарында ҳәр қандай ғалаба хабар қураллары ўәкиллери менен ислесиўге таяр. Имканият дәрежесинде ислесип те атыр. Бирақ, айырым интернет сайтлары ҳәм блогерлер сын материаллары қатарында (оған қарсылығым жоқ) мәмлекетте болып атырған унамлы өзгерислерди де жарытпаса, болып өткен ўақыя-ҳәдийселер бойынша таярлаған рәсмий мәлимлемени каналына шығарыўды сорап еткен мүрәжатлар жуўапсыз қалса (дурыс, бндай мәлимлеме сенсация емес, адамларға қызық емес шығар, оны шығарыў-шығармаў олардың ҳуқықы, ҳеш ким мәжбүрлемейди, бирақ бирге ислескиси келген адам ондай етпейди деп ойлайман), мәмлекетлик уйым, оның лаўазымлы шахсларын ҳәм сол уйымда ислейтуғын хызметкерлерин тек қаралаў, абыройсызландырыўға ҳәрекет етсе, ким ондай журналист я блогер менен бирге ислескиси келеди?

Буған жуўап бериўди Дәўлетмурат ағамыздың ҳәм ҳүрметли журналист ҳәм блогерлеримиздиң ҳүжданына қалдыраман.

Айтпақшы, бул жазғанларымды Дәўлетмурат аға да, басқа каналлар да жәрияламайды. Себеби, олар басқаларды сынға алғанды жақсы көреди дә, өзине шаң жуқтырғысы келмейди. Буны кәсиплик тәжирийбемнен билемен.

​​“Байрам Айтмуратов” телеграм каналында жәрияланған сын материалдан кейин "Ел хызметинде" газетасы” телеграм каналы қәтесин дурыслады))).

Бул әлбетте кейпият ушын жазылған ҳәзил пост. Айырым блогерлеримиз сондай деп мақтаныўды жақсы көреди, мен де бир мақтанайын дедим дә.

Бундай отирикти шебер менгерген лауазымлы шахсты дархал лауазымнан азат етиу керек.
Бириншиден Жокаргы Кенес деген жазыуда кеткен кате ушын нызамда жаза шарасы жок
Екиншиден бул Б.Айтмуратов деген шахс Муратбай Абдировтын лауазымын жасырды, маган бир нешше марте смс хабар жоллады.
Ушиншиден галаба хабар кураллары менен Б.Айтмуратов жумыс ислесип атырганы жок бул анык факт.
Тортиншиден макалага азмаз озгерис кириткенимнин себеби маган дархал агажан, агатай деп жалбарынып смс хабар жоллады сол ушын азмаз жумсакластырып шыгардым.
Бесиншиден нызамды толык менгермей турып сойлегенше озинин жумысын ислесе жаксы болар еди.
Д.Тажимуратов