Telegram Web Link
کارگاه یک‌روزه (حضوری و آنلاین)
آدورنو و طبقه
بازخوانی انتقادی یک مفهوم
به‌هدایت مهسا اسداله‌نژاد، صابر دشت‌آرا، آیدین کیخایی
پنجشنبه ۳ خرداد ۱۴۰۳
۱۱:۰۰ تا ۲۰:۳۰ (۱ جلسه)

این کارگاه یک‌روزه شامل دو بخش است: بخش متن‌خوانی جمعی و بخش نشست. ابتدا مقاله‌ی «تأملاتی درباره‌ی نظریه‌ی طبقه»‌ی تئودور آدورنو، جامعه‌شناس و فیلسوف آلمانی، را جمع‌خوانی می‌کنیم و سپس در یک نشست مجزا، به طرح مباحثی حولِ مسائل این متن خواهیم پرداخت. لازم به ذکر است که این مقاله برای استفاده در این کارگاه به زبان فارسی ترجمه شده و در اختیارِ کسانی که برای جمع‌خوانی ثبت‌نام می‌کنند، قرار خواهد گرفت.

اما چرا این مقاله؟ و چرا این ساختار؟
 
در چارچوب نوشته‌های آدورنو، اهمیتِ آشکارِ این مقاله‌ی کمتر دیده و خوانده‌شدهْ صراحت آن در تبیین موضع نویسنده درباره‌یِ یکی از مضامین محوری در سنت مارکسیستی ــ یعنی مفهوم طبقه و ایده‌ی مبارزه‌ی طبقاتی ــ است. اما گذشته از این وجه روشنگرانه، آنچه این مقاله را برای ما جذاب و پراهمیت کرد، شیوه‌ی مواجهه‌ی آدورنو با این مضمون بود. در تاریخ مباحثات مارکسیستی، مفهوم طبقه مرکز ثقل برخی از صلب‌ترین و تقلیل‌گرایانه(اکونومیستی)‌ترین خوانش‌ها از آرای مارکس بوده است، از جمله ایده‌ای که آغازگاه «تأملات» آدورنو نیز هست؛ اینکه «تاریخ، تاریخ مبارزات طبقاتی است». اما به جای رد مستقیمِ «طبقه»، آدورنو در این مقاله «منظومه»‌ای بر گِرد آن می‌سازد، منظومه‌ای شامل دفاع از محتوای حقیقتِ مفهوم طبقه، اشاره به کارکرد و ضرورت تاریخیِ آن، پاسخ به برخی بدفهمی‌ها، و نیز ملاحظات انتقادی درباره‌ی محدودیت‌ها و ساده‌سازی‌های آمیخته با این مفهوم.

شیوه‌یِ مواجهه‌ی مد نظر ما، «بازخوانی انتقادی» است. بازخوانی انتقادی در این معنا یک انتخاب یا گزینه‌ی روشی نیست، بلکه ضرورتی است برآمده از ضرورتی‌ بنیادی‌تر، یعنی تاریخ‌مندی اندیشه. به طور خاص، تا آنجا که به نظریه و نظریه‌پردازی مربوط می‌شود، اندیشه‌ و تحلیل نظری ــ چه بخواهیم چه نخواهیم، چه به آن آگاه باشیم چه نباشیم ــ همواره در نسبت با مفاهیم و سنت‌های فکری، و با اتکا بر آن‌ها، تحقق می‌یابد. به عبارت دیگر، انتخاب واقعی نه میان ابداع (که وهمی است ناشی از جدی‌ نگرفتن تاریخ) و تقلید،‌ که میان بازخوانی انتقادی و بازسازیِ ناآگاهانه است.
 
ما مقاله‌ی «تأملات» آدورنو را نمونه‌ای درخشان و آموزنده از چنین بازخوانی‌ای یافته‌ایم، و این کارگاه را «تمرینی جمعی» دیده‌ایم در این راستا. در بخش متن‌خوانی می‌کوشیم تا با کمک یکدیگر مختصات و ظرفیت‌های بازخوانی آدورنو از طبقه را بررسی کرده و در بخش نشست، تلاش‌های ابتدایی و نیمه‌کاره‌ی خودمان را در قالب سه سخنرانی ارائه کنیم ــ تلاش‌هایی که لزوماً با یکدیگر هم‌سو نیستند و پرسش‌ها و دغدغه‌های یک‌سانی را دنبال نمی‌کنند، ولی تمامی آنها در مسیری واحد و نه‌چندان هموار قدم برمی‌دارند: بازخوانی انتقادیِ طبقه در نسبت با موقعیت و مسائل امروز «ما».

ادامه👇

https://www.tg-me.com/bidarcourses/565
@bidarcourses
🔹مهسا اسداله‌نژاد، متولد ۱۳۶۹، دانش‌آموخته‌ی دکتریِ جامعه‌شناسی سیاسی از دانشگاه تربیت مدرس است. عنوان پایان‌نامه‌ی ارشد او «تخیل و امکان نقد واقعیت عینی؛ مطالعه‌ی موردی هانری کربن و استلزامات سیاسی و اجتماعی عالم مثال» نام داشت. او در این پایان‌نامه به دنبال آن بود تا نشان دهد که چگونه تخیل فعال در سنتِ فلسفه‌ی اسلامی (عالم مثال) به واقعیت‌گریزی اجتماعی و سیاسی منتهی می‌شود و در ازایِ این واقعیت‌گریزی چه جهان سیاسی-اجتماعیِ‌ِ باطنی‌گرایی خلق می‌کند. او در پایان‌نامه‌ی دکتری به مطالعه‌ی تاریخ شکل‌گیری دولت جمهوری اسلامی، از ۱۳۵۷ تا ۱۳۶۸، پرداخته است. در دوره‌ی کلی‌ای که در موسسه‌ی بیدار قرار است برگزار شود، بازگشتی به بحث تخیل صورت می‌گیرد. این بار اما مسئله این است که تخیل فعالِ انتقادی چگونه می‌تواند به سیاستی انتقادی، و نه سیاستی باطنی‌گرا،  منجر شود. در واقع تخیل که نقش بسیار مهمی در ساختِ استتیکی جامعه ایفا می‌کند، چطور می‌تواند سیاستی انتقادی پیش بکشد. حوزه‌ی مطالعاتی و نوشتاری او اندیشه‌ی سیاسی، اندیشه‌ی انتقادی و تاریخ معاصر ایران است.

🔹صابر دشت‌آرا متولد ۱۳۶۵ و دانش‌آموخته‌ی دکتری در رشته‌ی فلسفه از دانشگاه علامه طباطبایی است. عنوان پایان‌نامه‌های کارشناسی ارشد و دکتری او، به‌ترتیب، «مواجهه‌ی زیباشناختی آدورنو و بنیامین» و «"هسته‌ی منثور اثر هنری" به مثابه‌ی ایده در آثار والتر بنیامین» بوده‌است. دو ترجمه‌ی فارسی به قلم او منتشر شده‌است: گزیده‌ای از مقالات والتر بنیامین با عنوان «دهلیزهای رستگاری: مقالات معرفت‌شناختی» (۱۳۹۵)، و کتابی از جی‌. ام. برنستین با عنوان «تقدیر هنر: بیگانگی زیباشناختی از کانت تا دریدا و آدورنو» (۱۴۰۱).

🔹آیدین کیخایی، عضو هیئت علمی فلسفه در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، و استاد مدعو اندیشه‌ی اجتماعی و سیاسی دانشگاه یورک در کاناداست. زمینه‌ی کاری و مطالعات او در حوزه‌ی فلسفه‌ی قاره‌ای و نظریه‌ی انتقادی با تمرکز بر مارکس و آدورنو است. برنامه‌ی پژوهشی بلندمدت او بازاندیشی عناصر نظریه‌ی انتقادی در بستر جغرافیای پیرامونی نظام جهانی سرمایه‌داری است و در حال حاضر بر دو پروژه‌ی مشخص متمرکز است: پروژه‌ی نخست تلاشی است برای مفهوم‌پردازی استتیکی در حوزه‌ی آنچه «موسیقی ایرانی» خوانده می‌شود. و پروژه‌ی دوم نیز معطوف است به نقد ایدئولوژی در بستر دولت نولیبرال غیر هژمونیک. او همچنین در سال‌های اخیر، با ارائه‌ی دروس دانشگاهی، دوره‌های متن‌خوانی و کارگاهی، در زمینه‌های نظریه‌ی انتقادی مکتب فرانکفورت، مارکس، دیالکتیک، استتیک، نولیبرالیسم، و نظریه‌های جهانی شدن سرمایه‌داری تدریس کرده است.

لطفا در صورت تمایل به شرکت در این دوره‌‌، از طریق یکی از راه‌های ارتباطی زیر با ما در تماس باشید.

شماره‌ی تماس و واتس اپ: ۰۹۳۸۱۳۶۰۶۹۴
۰۲۱-۸۸۸۹۱۸۴۳
سایت: www.bidar.school
ایمیل: [email protected]
تلگرام: www.tg-me.com/bidarschool
اینستاگرام: bidar.school
کانال یوتیوب:Bidar School
آدرس: مدرسه‌ی بیدار، خیابان نجات الهی، کوچه‌ی نوید، پلاک ۴، طبقه‌ی همکف شرقی
@bidarschool
@bidarcourses
درسگفتار (آفلاین)
تولد سوژه‌ی انقلابی از منظر نیچه و دلوز
به‌هدایت داود معظمی
طول دوره: ۴ جلسه‌ی ۲ ساعته

@bidarschool
@bidarcourses
درسگفتار (آفلاین)
تولد سوژه‌ی انقلابی از منظر نیچه و دلوز
به‌هدایت داود معظمی
طول دوره: ۴ جلسه‌ی ۲ ساعته

نیچه از متفکرانی است که با مفاهیمی چون نهیلیسم، همچنان امکان می‌دهد تا به اینجا و اکنون‌مان بیندیشیم. به زعم او نه تنها سراسرِ تاریخ عرصه‌ی فعلیتِ جلوه‌های مختلفِ نیهیلیسم است، بلکه به شکلی پیشگویانه زمانه‌ی ما اوج این ماجرا است. او از دوره‌ای سخن می‌گوید که خدا و ارزش‌های دینی سیطره داشتند، و پس از آن دوره‌ای که انسان و ارزش‌های انسان محورانه مرکز عالم شدند، که این‌ها خود دو سنخِ مختلفِ هیچ‌انگاری‌اند. اما نهایتاً از زمانه‌ی غیاب و کسوف هرگونه خواست و آرمان می‌گوید، زمانه‌ و عصر واپسین انسان‌ها، زمانه‌ی ما، عصرِ «انهدامِ بی‌کنشانه». عصری عاری از هر گونه ارزش  و خواست که مشخص نیست تا کی دوام خواهد داشت.
 
در این جلسات علاوه بر گفتن از زمانه‌ی عسرتی که در آن گیر افتاده‌ایم، تلاش می‌کنیم از طریق سوژه‌ی سیاسیِ نیچه‌ای دلوزی به راهی برای گریز نیز بیندیشیم؛ سوژه‌ای که به نظرمان هم حاوی امکان‌های ویژه و بی‌سابقه‌ای‌ برای گریز از وضع کنونی‌ است و هم حاوی پتانسیل‌هایی نو برای دیگربار احیا و صورت‌بندی کردن سوژه‌ی انقلابی. پتانسیل‌های ویژه‌ی این سوژه را می‌بایست از یک سو در تمایز با سوژه‌ی انقلابی مرسوم فهم کرد و از دیگرسو در تقابل قاطع‌اش با سوژه‌ی آری‌گوی پست‌مدرن، سوژه‌های آری‌گو به جهان و وضع موجود. به منظور درک سوژه‌ی سیاسی مورد نظرمان، در طی این دوره سفری مفهومی را طی خواهیم کرد، سفری که در ایستگاه‌های مختلفش به سراغ مصادیق مختلف هنری نیز می‌رویم: از بلاتار گرفته تا بکت و اورسن ولز، از مانی حقیقی گرفته تا سینماگر ایرانیِ دیگری که تنها یک فیلم ساخته، فیلمی که هر آنچه را در جلسات درباره‌ی نحوه‌ی تولد سوژه‌ی انقلابیِ نیچه‌ای دلوزی گفته‌ایم در آن بازیافته و صورت‌بندی خواهیم کرد.
 
جلسه‌ی اول: عصر واپسین انسان‌ها و سیطره‌ی انهدام بی‌کنشانه
 
جلسه‌ی دوم: ویران‌گریِ کنش‌گرانه‌ی خود به منزله‌ی اساسِ سوژه‌ی سیاسی
 
جلسه‌ی سوم: نه سوژه‌ی محافظه‌کارِ پست مدرن، نه سوژه‌ی انقلابیِ مرسوم
 
جلسه‌ی چهارم: بُدو گُلسا: تولد سوژه‌ی انقلابی در فیلم سینمایی «درساژ»  
 
داود معظمی متولد سال ۱۳۶۴ دانش‌آموخته‌ی دکتری در رشته‌ی فلسفه‌ی هنر از دانشگاه علامه‌ی‌ طباطبائی و کارشناسی ارشد فلسفه‌ی غرب از دانشگاه شهید بهشتی است. عنوان رساله‌ی دکتری او «سلبیت و ایجابیت در فلسفه و هنر از منظر ژیل دلوز» است که در قالب کتاب آماده‌ی چاپ است. او علاوه بر سال‌ها تدریس دانشگاهی در حوزه‌ی فلسفه، سینما و ادبیات، مقالات «علمی-پژوهشی» متعددی نیز با محوریت فلسفه‌ی ژیل دلوز و در نسبت با سینما و ادبیات به چاپ رسانده و مقالات متعددی در روزنامه‌ها و مجلات داخلی از جمله در وب‌سایت «دموکراسی رادیکال» منتشر کرده است. او سابقه‌ی سردبیری فصل‌نامه‌ی «تجربه‌ی هنر» و همینطور ساخت دو فیلم کوتاهِ «استیصال» و «ما آنجا بودیم» را در کارنامه دارد. از او آثاری در دست تهیه و چاپ است از جمله کتابی درباره‌ی جهان نمایشی و سینمایی بهرام بیضایی و همینطور کتابی درباره‌ی ژیل دلوز متشکل از یک مجموعه مقاله.  
 
 لطفا در صورت تمایل به شرکت در این دوره‌‌، از طریق یکی از راه‌های ارتباطی زیر با ما در تماس باشید.

شماره‌ی تماس و واتس اپ: ۰۹۳۸۱۳۶۰۶۹۴
۰۲۱-۸۸۸۹۱۸۴۳
سایت: www.bidar.school
ایمیل: [email protected]
تلگرام: www.tg-me.com/bidarschool
اینستاگرام: bidar.school
کانال یوتیوب:Bidar School
آدرس: مدرسه‌ی بیدار، خیابان نجات الهی، کوچه‌ی نوید، پلاک ۴، طبقه‌ی همکف شرقی
@bidarschool
@bidarcourses
درسگفتار (آفلاین)
تاریخ اجتماعی سیاسی حکومت‌داری در خاورمیانه
۱-از عهد باستان تا امپراتوری‌های ترکی-ایرانی
به‌هدایت سیکا سعدالدین
طول دوره: ۸ جلسه‌ی ۲ ساعته

@bidarschool
@bidarcourses
درسگفتار (آفلاین)
تاریخ اجتماعی سیاسی حکومت‌داری در خاورمیانه
۱-از عهد باستان تا امپراتوری‌های ترکی-ایرانی
به‌هدایت سیکا سعدالدین
طول دوره: ۸ جلسه‌ی ۲ ساعته

بررسی نظام حکومت‌داری در خاورمیانه از دوره‌ی باستان تا دوره‌ی معاصر، مستلزم شناخت دستگاه دیوانی امپراتوری‌های گوناگون و ساز وکار و میزان تأثیرگذاری هریک از این دیوان‌ها (وزارتخانه‌ها)  در دوره‌های مختلف است. دغدغه‌ی اصلی این درس‌گفتار، بازتعریف و بررسی نقش پادشاه در اداره‌ی حکومت در هریک از این امپراتوری‌ها در ادوار گوناگون، به دور از هرگونه پیش‌قضاوتی است. تلاش می‌کنیم تصور نادرست از نقش پادشاه به عنوان حاکم قَدَر قدرتی که به هیچ نهاد و دستگاه دیوانی پاسخگو نبوده را ساختارشکنی کنیم و نشان دهیم که وزرا مجریان صرف اجرای اوامر ملوکانه نبوده‌اند.

در این درس‌گفتار که دو دوره به طول خواهد انجامید، تاریخ حکمرانی امپراتوری‌های مختلف خاورمیانه از جمله امپراتوری‌های مختلف ایران را از منظر نحوه‌ی اداره‌ی کشور توسط حکومت و میزان نقش نهادهای مختلف آن، بررسی می‌کنیم تا نشان دهیم تا چه اندازه تصورِ نامحدود و بی‌قید و شرط بودنِ قدرت پادشاه در اداره‌ی کشور، درست و یا نادرست بوده است. این دوره می‌تواند برای دانشجویان کارشناسی و تحصیلات تکمیلی رشته‌های تاریخ، علوم سیاسی، و مطالعات منطقه‌ای  مفید باشد.

جلسه‌ی نخست: مقدمات/ مبانی نظری پژوهش تاریخ سیاسی و اجتماعی (مفهوم تاریخ، بررسی حکومت از نظر نحوه‌ی کسب قدرت، مشروعیت، ایدئولوژی حکومت، دستگاه دیوانی و اداری، نیروی نظامی)
جلسه‌ی دوم: حکومت­های خاورمیانه در عهد باستان (تمدن بین­‌النهرین، حکومت‌های ایران و مصر پیش از اسلام)
جلسه‌ی سوم و چهارم: حکومت­های اعراب (شبه‌جزیره‌ی عربستان، خلافت شامل امویان و عباسیان)
جلسه‌ی پنجم: حکومت­های شیعی (فاطمیان مصر، آل بویه)
جلسه‌ی ششم، هفتم و هشتم: حکومت­های ایرانی-ترکی (غزنویان، سلجوقیان، بحثی مختصر راجع به مغول­ها)

دکتر سیکا سعدالدین دانش آموخته‌ی مطالعات منطقه‌ای با گرایش مطالعات خاورمیانه از دانشگاه تهران و پژوهشگر حوزه‌ی تاریخ، فرهنگ، و سیاست در خاورمیانه است. تاریخ حکومت‌داری و تحولات سیاسی و اجتماعی در خاورمیانه، تحلیل منازعات کنونی این منطقه با رویکرد تاریخی، و بررسی نظریات روان‌شناسی سیاسی در راستای ریشه‌یابی علل تمامیت‌خواهی رهبران خاورمیانه، از حوزه‌های مطالعاتی او است. رساله‌ی دکترایش با عنوان «مطالعه‌­ی مقایسه‌­ای عوامل مهم تأثیرگذار بر سیاست خاورمیانه‌­ای ایران در دو دوره‌ی خاتمی و احمدی‌­نژاد، با تأکید بر گفتمان‌­های غالب»  از معدود پژوهش‌های موجود در زمینه‌ی سیاست خارجی ایران بود که در آن بر ویژگی‌های شخصیتی دو فرد به عنوان رئیس‌جمهور، رابطه‌ی آنها با سایر ارکان قدرت در داخل، و رمزگشایی از واژگان کلیدی در گفتمان هریک از این دو رئیس‌جمهور، با بهره گیری از روش تحلیل محتوا و نظریات روان‌شناسی سیاسی، تأکید شد.

سعدالدین پس از پایان دوره‌ی دکترا، در مدارس تابستانی و کارگاه‌های آموزشی و پژوهشی متعددی بویژه در بلژیک، سوئیس، و ایالات متحده شرکت کرده است. وی همچنین به عنوان استاد مهمان در تدریس دروس متنوعی، از جمله «تاریخ روابط خارجی کشورهای خاورمیانه با قدرت‌های بزرگ» و «سیاست و حکومت در خاورمیانه» با دانشگاه های تهران، شهید بهشتی، و مفید قم، همکاری داشته است. وی همچنین سال گذشته به مدت شش ماه به عنوان پژوهشگر مهمان در دانشگاه ایالتی پورتلند در ایالت اورگان آمریکا، بر جنبش زنان در ایران در دو دوره‌ی قاجار و پهلوی تمرکز کرده است.

 لطفا در صورت تمایل به شرکت در این دوره‌‌، از طریق یکی از راه‌های ارتباطی زیر با ما در تماس باشید.

شماره‌ی تماس و واتس اپ: ۰۹۳۸۱۳۶۰۶۹۴
۰۲۱-۸۸۸۹۱۸۴۳
سایت: www.bidar.school
ایمیل: [email protected]
تلگرام: www.tg-me.com/bidarschool
اینستاگرام: bidar.school
کانال یوتیوب:Bidar School
آدرس: مدرسه‌ی بیدار، خیابان نجات الهی، کوچه‌ی نوید، پلاک ۴، طبقه‌ی همکف شرقی
@bidarschool
@bidarcourses
درسگفتار (آفلاین)
چالش‌های سیاست رهایی‌بخش
بازخوانی سیاست‌های رادیکال: علت‌های رهایی‌بخشی معاصر اثر پیتر دی.توماس
به‌هدایت مراد فرهادپور
طول دوره: ۴ جلسه‌ی ۲ ساعته

@bidarschool
@bidarcourses
درسگفتار (آفلاین)
چالش‌های سیاست رهایی‌بخش
بازخوانی سیاست‌های رادیکال: علت‌های رهایی‌بخشی معاصر اثر پیتر دی.توماس
به‌هدایت مراد فرهادپور
طول دوره: ۴ جلسه‌ی ۲ ساعته

«سیاست رادیکال»، «مبارزه‌ی انقلابی»، «پیکار طبقاتی»،‌ یا حتی «انقلاب»،‌ اینها بازی‌ها و اصطلاحاتی هستند که امروزه بار دیگر بر سر زبان‌هایند؛ اما نه فقط از سوی محافل کوچک روشنفکری یا گروه‌های مبارز دانشجویی بلکه از سوی مردمانی که بی‌آنکه بدانند،‌ یا شاید حتی بخواهند خود را در میانه‌ی کارزار می‌یابند: کارزار جنگ علیه دولت، پلیس، کارفرما، رئیس،‌ شرکت، کمپانی‌های بین‌المللی، نیروهای امنیتی، یا حتی ارتش‌های اشغال‌گر خارجی. آنان مردان و زنانی‌اند که به واسطه‌ی ضرورت اقتصادی یا فشار اجتماعی، و نهایتا وفاداری به حقیقت و کرامت انسانی و همراهی با دیگر مردمان پا به میدان نهاده‌اند. آنان برای درک و بیان بهتر وضعیت خویش به این واژه‌ها توسل می‌جویند، برای مشخص ساختن وضعیت و خواسته‌های مبارزه‌ی جمعی‌شان.
بدین‌سان است که به ناگهان واژه‌ای چون «انقلاب» که تا چندی پیش مفهومی ناشناخته، مضموم،‌ جعلی و توخالی به نظر می‌رشید برای همین مردمان به مهمترین واقعیت زندگی روزمره‌شان بدل می‌شود. ازین رو پرداختن به چالش‌های سیاست رهایی‌بخش، خود نه فقط تلاشی نظری و فکری بلکه جزئی ضروری از مبارزه، خودآگاهی، سامان‌یابی مردمانی است که می‌کوشند خود را رها، مستقل و توان‌مند سازند.
 
کتاب بازخوانی سیاست‌های رادیکال: علت‌های رهایی‌بخشی معاصر به قلم پیتر دی.توماس تلاشی‌ست گسترده برای شناخت ریشه‌ها و شکل‌های گوناگون فرایند رهایی‌بخشی. او در این مسیر با انبوهی از رخدادها و تجربه‌ها، نظریه‌ها و نام‌ها، و کتاب‌ها و جریان‌ها درگیر می‌شود که به واسطه‌ی غنای مباحث کتابش بخش وسیعی از تجربه‌های انقلابی یکصد سال گذشته را در بر می‌گیرد. توماس می‌کوشد با توسل به نظریه‌ی قدیمی ارسطو درباب علت‌های چهارگانه توصیفی چندوجهی و غیرتقلیل‌گرا از مبارزه‌ی رادیکال به دست دهد. چهار فصل اصلی کتاب او به بررسی دقیق و مفصلِ هدف یا غایت، محتوا یا سرشت، روش یا شیوه‌ی عمل، و نهایتا شکل‌های سامان‌یابی مبارزه‌ی رهایی‌بخش اختصاص دارد.
 
به قیاس معمول این روزها-که ناشی از وضعیت ادغام/انزوایی‌ست که ما در چهل سال گذشته گرفتارش بوده‌ایم و تحلیلش نیازمند بحثی جداگانه است- در کتاب توماس چندان نشانی از تجربه‌های ما، انقلاب ۵۷ و خیزش‌های پس از آن به چشم نمی‌خورد. اما دقیقا به همین دلیل است که مضمون بحث ما چیزی فراتر از صرف قرائت کتاب توماس و توصیف و نقد آرای او خواهد بود. نکته‌ی اصلی برای ما، همچون برای هر جامعه یا مردمی که درگیر سیاست رهایی‌بخش‌اند، مشخص ساختن و درک بهتر وضعیت خودمان، متصل ساختن آن به تجربه‌های موفق و ناموفق روزگاران گذشته، و مرتبط ساختن آن با سایر مبارزات دوران معاصر است. کتاب توماس در این مسیر مسلما راهنمایی مفید و مؤثر است که به بحث ما جهت می‌بخشد. اما نکته‌ی اصلی همچون همیشه، گره زدن تجربه‌ی یکتای اینجا و اکنون ما به افق‌هایی‌ست که رو به سوی حقیقت کلی دارند.
 
مراد فرهادپور متولد تهران در ۱۳۳۷ متفکر، نویسنده و مترجم است. او از دهه‌ی شصت به این‌سو متون گوناگونی را در حوزه‌ی ادبیات و فلسفه، چه در قالب مقاله در نشریاتی چون راه‌ نو، کیان، آدینه و ارغنون؛ و چه در قالب ‌کتاب‌‌ چون عقل افسرده، ۱۳۷۸، بادهای غربی، ۱۳۸۲ و پاره‌های فکر، ۱۳۸۸ به رشته‌ی تحریر در آورده است. او همچنین از دهه‌ی هفتاد به این سو توامان به ترجمه و تدریس متونِ فلسفی جریان‌های انتقادی غرب، از آثار متفکرینِ مکتبِ فرانکفورت تا دیگر آثارِ فیلسوفانِ جریان‌ساز چون بَدیو، آگامبن و ژیژک پرداخته است.
 
لطفا در صورت تمایل به شرکت در این دوره‌‌، از طریق یکی از راه‌های ارتباطی زیر با ما در تماس باشید.
شماره‌ی تماس و واتس اپ: ۰۹۳۸۱۳۶۰۶۹۴
۰۲۱-۸۸۸۹۱۸۴۳
سایت: www.bidar.school
ایمیل: [email protected]
تلگرام: www.tg-me.com/bidarschool
اینستاگرام: bidar.school
کانال یوتیوب:Bidar School
آدرس: مدرسه‌ی بیدار، خیابان نجات الهی، کوچه‌ی نوید، پلاک ۴، طبقه‌ی همکف شرقی
@bidarschool
@bidarcourses
پنجشنبه، ۳ خرداد ۱۴۰۳ / ساعت ۱۸ تا ۲۰:۳۰
نشست و گفتگو درباره‌ی مقاله‌ی
«تأملاتی درباره‌ی نظریه‌ی طبقه»‌ از تئودور آدورنو

مهسا اسداله‌نژاد، صابر دشت‌آرا و آیدین کیخایی
آدورنو و طبقه
بازخوانی انتقادی یک مفهوم
@bidarschool
@bidarcourses
نشست و گفتگو درباره‌ مقاله‌
«تأملاتی درباره‌ نظریه‌ طبقه»‌ از تئودور آدورنو
پنجشنبه، ۳ خرداد ۱۴۰۳ / ساعت ۱۸ تا ۲۰:۳۰
مهسا اسداله‌نژاد، صابر دشت‌آرا و آیدین کیخایی

پس از برگزاری جلسه‌ی متن‌خوانی و گفتگوی جمعی درباره‌ی وجوه مختلف مقاله‌ی آدورنو با عنوان «نظریه‌ی طبقه‌»، در این نشست آزاد که عصر همان روز برگزار می‌شود، سخنرانان قصد دارند هر یک از منظری مجزا خوانشی از بحث آدورنو در متن مذکور صورت دهند. این نشست با سه ارائه‌ی متمایزْ مستقل از جلسه‌ی متن‌خوانی پیش خواهد رفت و شرکت در آن نیاز به شرکت در جلسه‌ی متن‌خوانی ندارد.
 
🔹طبقه‌یِ آدورنو، ظهور یک طبقه‌ی بی‌ثبات‌کار*؟ / مهسا اسداله‌نژاد
 
آدورنو در «نظریه‌ی طبقه» نامرئی‌شدن طبقات را برآیند دوره‌ی متأخر سرمایه‌داری و ظهور فُرم سازمان‌یابیِ فاشیستی امور با محوریت انحصار و تمرکز می‌داند. درواقع زمانی که انحصار مشخصه‌یِ فُرم سازمان‌یابیِ امور است، آن‌گاه طبقه نیز به حسی از فرودست‌بودن و تحقیرشدگیِ فراگیر تقلیل می‌یابد. به‌نحوی‌که دیگر فرایندِ نام‌گذاری طبقه‌ی پرولتاریا و بدل‌شدن آن به طبقه‌ای برای خود ناشدنی به‌نظر می‌رسد. در این مسیر آدورنو نمی‌خواهد نظریه‌ی طبقه را از دست بگذارد و یا آن را انکار کند، بلکه می‌خواهد نشان دهد چرا طبقه به‌معنایی که نظریه‌ی مارکسی طبقه از آن مُراد می‌کند، دیگر نه به کار نبرد می‌آید و نه به کار توضیح وضعیت. در این بحث پرسش اصلی این است که آیا آن‌چه که آدورنو از آن سخن می‌گوید، نویدِ ظهور آن‌ چیزی‌ است که بعدتر ذیلِ طبقه‌ی بی‌ثبات‌کار با ویژگی‌هایِ ذهنی و ساختاری مشخصی درونِ اقتصاد سیاسیِ متأخر شناسایی شد یا نه؟ و اگر این است، چنین خوانشی چه فهمی از وضعیتِ طبقاتی جامعه‌ی ما می‌تواند به‌دست دهد؟‌
 *precariat

🔹درباره‌ی نمایش‌ناپذیری طبقه (طرح یک دعوی در محکمه‌ای کانتی)/ صابر دشت‌آرا
 
کلیت و یکپارچگی مشهودترین ویژگی تصویری است که آدورنو از جامعه‌ی سرمایه‌دارانه‌ی معاصر ترسیم می‌کند. و از رهگذر این ویژگی، ‌مفهوم طبقه ــ که قرار بود کلید حل مناقشات ایدئالیستیِ بی‌حاصل باشد – به شیوه‌ای آیرونیک دچار همان بحران ساختاری‌ای می‌شود که «فلسفه‌ی انتقادیِ» کانت با هدف رفع آن به صحنه آمده‌است: اگر کانت روزگاری محکمه‌ای عقلی بر پا کرده‌است تا صحت و اعتبارِ دعاوی متافیزیکی درباره‌ی مفاهیمِ به‌ظاهر نمایش‌ناپذیری چون جوهر و علیت را بررسی کند، امروز نیز باید محکمه‌ای مشابه با هدف بررسی این پرسش تشکیل شود که دعوی وجود طبقات تا چه حد دعوی‌ای مشروع و برحق است، و تا چه حد محصول خیال‌پردازی‌هایی است که در ذهن ‌و ضمیرِ «متافیزیسین‌های ماتریالیست» (اگر چنین چیزی وجود خارجی داشته باشد) جریان داشته‌است. در بحث حاضر، تلاش می‌کنم تا با تمرکز بر پاسخی که کانت به‌ویژه در نوشته‌های متأخرش به مسئله‌ی نمایش‌ناپذیریِ ایده‌ها یا مفاهیم عقلی داده‌است، افقی وسیع‌تر برای فهم تأملات آدورنو درباره‌ی هستی طبقات ترسیم کنم.  

🔹آدورنو و مغاک استالینیسم / آیدین کیخایی
 
آنچه آدورنو «نظریه‌ی طبقه» می‌خواند نظریه‌ای است که از یک سو، تمامی تاریخ را تاریخِ مبارزات طبقاتی می‌داند، و از سوی دیگر، ظهور پرولتاریا را پرده‌ی پایانی این تاریخ قلمداد می‌کند ــ طبقه‌ی انقلابیِ یونیورسالی که رهایی آن هم‌ارز نابودیِ ساختار طبقاتی به طور کلی است. ردپای این ایده‌ها را می‌توان از مانیفست کمونیست تا ماتریالیسم تاریخی و دیالکتیکیِ استالین پی‌گرفت. پرسشی که می‌خواهم در اینجا طرح کنم این است که نسبت مارکس (و نه مارکسیسم حزبی) با این «نظریه‌ی طبقه» چیست؟ نگاهی به نوشته‌های مارکس نشان می‌دهد که آرای او درباره‌ی طبقه به هیچ‌وجه محدود به ایده‌ها‌ی فوق‌الذکر نیست. بازگشت به مارکس به ویژه از این جهت توجیه دارد که آدورنو در عین اینکه بن‌بست‌های «نظریه‌ی طبقه» را آشکار می‌کند، خود در نهایت به بن‌بست آشنای دیگری می‌رسد: فقدانِ عاملیت جمعی و ناممکن بودن تغییرِ معنادار در بستر سرمایه‌داری متأخر. آیا این بن‌بست خود محصول تمرکز بیش از اندازه‌ی آدورنو بر اکونومیسمِ خشکِ مارکسیسم حزبی نیست؟ بازتاب خیره شدن او در مغاک استالینیسم؟ 
 
لطفا در صورت تمایل به شرکت در این دوره‌‌، از طریق یکی از راه‌های ارتباطی زیر با ما در تماس باشید.
شماره‌ی تماس و واتس اپ: ۰۹۳۸۱۳۶۰۶۹۴
۰۲۱-۸۸۸۹۱۸۴۳
سایت: www.bidar.school
ایمیل: [email protected]
تلگرام: www.tg-me.com/bidarschool
اینستاگرام: bidar.school
کانال یوتیوب:Bidar School
آدرس: مدرسه‌ی بیدار، خیابان نجات الهی، کوچه‌ی نوید، پلاک ۴، طبقه‌ی همکف شرقی
@bidarschool
@bidarcourses
کناب‌خوانی در ۳ جلسه حضوری و آنلاین
شنبه‌های ۱۹ و ۲۶ خرداد و ۲ تیر،
ساعت ۱۶ تا ۱۸
گرداننده: المیرا بهمنی

‌درباره‌ی کتاب:
کتاب «مردانگی‌‌های ایرانی: جنسیت و سکسوالیته در اواخر قاجار و اوایل پهلوی» که در ترجمه‌ی فارسی به «مردانگی ایرانی در اواخر قاجار و اوایل پهلوی» تغییر نام یافته، روایتی است از شکل‌گیری و دگرگونی مردانگی مسلط در ابتدای تجدد ایرانی. در پژوهش‌های تاریخی درباره‌ی ایران مدرنْ پیوند میان هژمونی سیاسی‌اجتماعی و جنسیت اغلب بر زنان متمرکز بوده و کمتر به سکسوالیته‌ی مردانه و برساخت فیگورهای مختلف مردانه پرداخته است.  بالسلو نشان می‌دهد که در ابتدای حکومت پهلوی اولْ مردان ایرانی طبقه‌ی ممتاز چگونه لباس می‌پوشیدند، غذا می‌خوردند، عشق می‌ورزیدند و می‌اندیشیدند. در همین راستا چگونگی تغییر رویه‌های معمول مردانه و بازتعریف مردانگی در ایران مورد توجه نویسنده است.

ادامه توضیحات👇
@bidarschool
@bidarcourses
در مردانگی جدید، بخش مهمی از آن‌چه که مردانگی سنتی بازنمایی می‌کرد با نفرت‌ورزی روبرو شد. مردانگی شایسته و مسلطِ  نوینْ دیگر با کردارهای سنتی مردانه، تبار اشرافی، دانش دینی، امردبازی و چندهمسری متعین نمی‌شد. مردان متجدد با بازآرایی و بازتعریف مفاهیم از پیش موجودی همچون «جوان‌مرد» و الصاق آن به مردانگی نوین، جایگاه فرهنگیِ مردانگی سنتی و معنای مردانگی شایسته را تغییر دادند. بالسلو در تلاش است که نشان دهد مردان تحصیل‌کرده‌ی غرب‌گرا چگونه این شکل از مردانگی را جهت تحکیم هژمونی فرهنگی، اجتماعی و سیاسی خود برساختند و ترویج ‌کردند. این شکل از مردانگی در تلاش بود تمایز عیانی میان خود با فکلی‌ها (مردان فرهنگ‌رفته‌ای که میمون‌وار مقلد غربند) و مردان سنتی (که آیینه‌ تمام‌نمای فلاکت و عقب‌ماندگی همه‌جانبه ایرانند) ایجاد کند.

این تمایز هر چند از پوشش آغاز می‌شد اما به‌هیچ‌وجه به آن محدود نمی‌ماند. اینک مرد مدرن، تمثال وطن‌دوستی، غیرت‌مندی، جوان‌مردی و معیار کردارهای جنسی به‌هنجار بود. او تک‌همسر، دگرجنس‌خواه، مدافع حقوق زنان، وطن‌پرست، آراسته، ورزش‌کار و خوش‌اندام بود. مردانگی سلطه‌گر جدید، همسو با برنامه‌های فرهنگی دولت وقت، در پیوند با ایده‌ی دولت-ملت و به موازات گسترش گفتمان ناسیونالیستی در ایران پیش می‌رفت و جایگزین مردانگی سنتی می‌شد. بالسلو در پژوهشی کم‌سابقه در تلاش است این مسیر و پیوندها را توضیح دهد.

سیوان بالسلو پژوهشگر تاریخ ایران مدرن و مدرس دانشگاه است. او در مطالعات خود که بر جنسیت، سکسوالیته، مطالعات دوران کودکی و زندگی روزمره تمرکز دارد، به بررسی تاریخ اجتماعی و فرهنگی ایران قرن‌ نوزده و بیست می‌پردازد. بالسلو در دپارتمان مطالعات اسلام و خاورمیانه دانشگاه عبری اورشلیم به تدریس در حوزه‌ی تاریخ ایران مدرن می‌پردازد. او در کارنامه‌ی خود ترجمه دو مجموعه شعر «تولدی دیگر» و «ایمان بیاوریم به آغاز فصل سرد» از فروغ فرخزاد را دارد. کتاب «مردانگی‌های ایرانی: جنسیت و سکسوالیته در اواخر قاجار و اوایل پهلوی» که در سال ۲۰۱۹ در انتشارات کمبریج منتشر شد ماحصل پایان‌نامه‌ی دکتری بالسلو بود.

المیرا بهمنی متولد ۱۳۷۰، فارغ‌التحصیل کارشناسی شیمی محض از دانشگاه گیلان است و  دوره‌ی کارشناسی ارشد را در رشته‌ی جامعه‌شناسی در دانشگاه تربیت مدرس و با ارائه‌ی پایان‌نامه‌ای تحت عنوان «بررسی جامعه‌شناختی جنبش مدنی زنان از انقلاب مشروطه تا انقلاب سفید» گذرانده است. او در پژوهش‌هایش بر مطالعات جنسیت در ایران متمرکز است و همچنین فعال فمینیست است.

لطفا در صورت تمایل به شرکت در این دوره‌‌، از طریق یکی از راه‌های ارتباطی زیر با ما در تماس باشید.
شماره‌ی تماس و واتس اپ: ۰۹۳۸۱۳۶۰۶۹۴
۰۲۱-۸۸۸۹۱۸۴۳
سایت: www.bidar.school
ایمیل: [email protected]
تلگرام: www.tg-me.com/bidarschool
اینستاگرام: bidar.school
کانال یوتیوب:Bidar School
آدرس: مدرسه‌ی بیدار، خیابان نجات الهی، کوچه‌ی نوید، پلاک ۴، طبقه‌ی همکف شرقی
@bidarschool
@bidarcourses
نشست و گفتگو درباره‌ی کتاب
«حجاب و روشنفکران»‌
با حضور نویسنده نوشین احمدی خراسانی، منتقد خدیجه کشاورز و گرداننده‌ی نشست نگین باقری


شنبه، ۱۲ خرداد ۱۴۰۳ / ساعت ۱۶ تا ۱۸

در این نشست که پس از متن‌خوانی جمعی کتاب «حجاب و روشنفکران» در طی سه جلسه و به گردانندگی نگین باقری انجام شد، قصد داریم با حضور نویسنده نوشین احمدی خراسانی و منتقد خدیجه کشاورز،‌ به نقد و بررسی کتاب بپردازیم و در حضور مخاطبین آزاد که به شکل حضوری یا آنلاین در جلسه حاضر خواهند شد از فرآیند پژوهش، روش تحقیق و مسائلی که پیش رو نهاده است پرسش کنیم. لازم به ذکر است که مخاطبین آنلاین می‌بایست از پیش با ما تماس حاصل کنند تا لینک ورود به جلسه در اختیارشان قرار گیرد. 

لطفا در صورت تمایل به شرکت در این نشست‌‌، از طریق یکی از راه‌های ارتباطی زیر با ما در تماس باشید.
شماره‌ی تماس و واتس اپ: ۰۹۳۸۱۳۶۰۶۹۴
۰۲۱-۸۸۸۹۱۸۴۳
سایت: www.bidar.school
ایمیل: [email protected]
تلگرام: www.tg-me.com/bidarschool
اینستاگرام: bidar.school
کانال یوتیوب:Bidar School
آدرس: مدرسه‌ی بیدار، خیابان نجات الهی، کوچه‌ی نوید، پلاک ۴، طبقه‌ی همکف شرقی
@bidarschool
@bidarcourses
Audio
نشست و گفتگو درباره‌ مقاله ‌
«تأملاتی درباره‌ نظریه‌ طبقه»‌ از تئودور آدورنو

🔹قسمت۱: آیدین کیخایی
آدورنو و مغاک استالینیسم

مهسا اسداله‌نژاد، صابر دشت‌آرا و آیدین کیخایی
پنجشنبه، ۳ خرداد ۱۴۰۳

قسمت_اول_نشست_درباره_مقاله_تأملاتی_درباره_نظریه_طبقه_از_NHWitUUdQ8o.m4a

اطلاعات بیشتر👇
https://www.tg-me.com/bidarcourses/576
@bidarschool
2025/07/09 19:02:51
Back to Top
HTML Embed Code: