Telegram Web Link
Media is too big
VIEW IN TELEGRAM
📺 واژه‌شناسی نام برخی رنگ‌ها (بخش ۲)
🎤 دکتر #علی_شیوا، عضو هیئت‌علمی فرهنگستان زبان و ادب فارسی
🌈 رنگ‌های فیروزه‌ای، یاقوتی، سبز یشمی، طلایی، کهربایی، عقیقی، مسی، لاجوردی، جیوه‌ای، سربی

#تکه_فیلم
#صبح_به_خیر_ایران (اسفندماه ۱۳۹۶)
#رنگ_واژه
#گروه_واژه_گزینی_فرهنگستان_زبان_و_ادب_فارسی
@cheshmocheragh
👍4👏2
This media is not supported in your browser
VIEW IN TELEGRAM
👍108👎5
This media is not supported in your browser
VIEW IN TELEGRAM
👍7👎5😭2
🚿 به مناسبت روز جهانی حمام
📗 نگاره‌های گرمابه؛ فرهنگ رفتاری و معماری گرمابه در نگاره‌های قرن ۹ تا ۱۲ ق، زیر نظر دکتر فرهاد تهرانی، به‌اهتمام موزۀ حمام علی‌قلی‌آقا، انتشارات سازمان فرهنگی-تفریحی شهرداری اصفهان، چاپ اول، بهار ۱۳۹۴.

در این اثر ۲۳ نگارۀ مربوط به گرمابه همراه با متون کلامیِ (شعر و نثر) نوشته‌ بر آن‌ها آورده شده‌، که شاهدی است بر جایگاه و فرهنگ حمام و پاکیزگی، و آداب و رسوم و معماری ایرانیان. بیشتر این نگاره‌ها در نُسَخ موزه‌های خارج از ایران‌اند و تنها دو تا از آن‌ها در ایران هستند، که با همکاری گروه پژوهشگران گردآوری و متن‌خوانی و تحلیل شده‌‌اند. «درآمد» کتاب، به‌اختصار، دربارۀ سیر تحول حمام‌ها از سنتی به امروزی است و در ادامه، دربارۀ ویژگی‌های نگارگری ایرانی، داستان هریک از این ۲۳ نگاره و تحلیل بینامتنیِ آن‌ها، شخصیت‌ها و منابع مربوط به آن‌ها می‌خوانیم. در بخش نخست، فهرستی از این نگاره‌ها ارائه شده که براساس تاریخ و مکان و منابع ‌است و بخشی اختصاص به معماری، مشاغل و ابزار و قسمت‌های گوناگون گرمابه دارد، که گذشته از شرح آداب و رسوم، به‌ویژه از دید پژوهشگران و جهانگردان بنام مانند #جعفر_شهری و دروویل و شاردَن و دیگران، از نظر واژه‌ها و اصطلاحات هم جلب توجه می‌کند. در بخش پایانی، تصویر هر نگاره در کنار متن مربوط به آن آورده شده، و در «افزوده»، علاوه بر تصویر کلی هر نگاره، تصویر هر فرد (کارگر، مشتری یا شخصیت‌ داستانیِ موردنظر) و هر بخش ساختمان حمام (مثلاً خزینه) نیز جداگانه از نگاره بیرون کشیده شده و نام آن در فهرست قرار گرفته تا شناسایی آن‌ بهتر انجام شود. قسمتی از توضیحات کتاب به زبان انگلیسی هم ترجمه شده است.

در فرستۀ آینده چند نمونه از اصطلاحات این کتاب را خواهیم دید.

✍🏻 سمانه ملک‌خانی

#معرفی_کتاب
#فکر_کردن_از_کتاب_خواندن_هم_مهمتر_است
#گروه_واژه_گزینی_فرهنگستان_زبان_و_ادب_فارسی
@cheshmocheragh
😁43👍2😐2😢1
This media is not supported in your browser
VIEW IN TELEGRAM
👍12👎63
🧼 چند اصطلاح از کتاب نگاره‌های گرمابه

🚿سَربینه یا بینه: از فضاهای اصلی حمام که شامل رخت‌کن و جای آماده شدن برای استحمام یا خروج از حمام بود، با فضایی وسیع و تزئینات بسیار، گنبدی بزرگ و حوض... سکوها و غرفه‌هایی برای کندن و پوشیدن رخت، نشستن، استراحت کردن، و گاه چپق و قلیان کشیدن و چای و قهوه نوشیدن و گفت‌و‌شنود... در زیر سکوها کته‌هایی به‌نام «کفش‌کن» تعبیه شده بود... .

🚿لُنگ‌انداز یا فوطه‌دار: کارگرانی که لُنگ‌ها را به مشتری می‌رساندند و بیشتر از میان نوجوانان و جوانان انتخاب می‌شدند.

🚿تَرچِلان: حوضچۀ کنار میان‌در که لُنگ‌های خیس را در آن می‌شستند.

🚿آبگیر: کارگری که بر پای مشتری‌ها آب می‌ریزد یا، به‌گفتۀ #جعفر_شهری، کارگری از کارگران گرم‌خانه جهت آب ریختن در ظروف و بدن مشتری.

🚿جام‌خانه: روشنایی‌گیر بام گرمابه‌های سنتی که از جام‌های شیشه‌‌ای ساخته می‌شد... .

🚿گاوچاه: چاهی که جداگانه و برای تأمین آب حمام حفر می‌کردند... آن را گاوچاه می‌نامیدند ازآن‌رو که آب را با نیروی گاو از چاه می‌کشیدند؛ و مسیری را که گاو طی می‌کرد تا آب را از چاه بالا بکشد «گاورو» می‌نامیدند... «گاوران» گاو را هدایت می‌کرد و «آبیار» دلو را از چاه بیرون می‌کشید.

🚿دوستکامی: به‌گفتۀ جعفر شهری، «ظرفی پایه‌دار مسی در بالا با دهانه‌ای وسیع تغارمانند و شکم فرورفته، در ظرفیت ده پانزده سطل آب با حکاکی‌های زیبا...». درون دوستکامی آبی می‌ریختند برای آشامیدن. در بعضی حمام‌ها به‌جای ظرف مسی «سنگاب» یا خمره‌ای قرار می‌دادند.

منبع: نگاره‌های گرمابه؛ فرهنگ رفتاری و معماری گرمابه در نگاره‌های قرن ۹ تا ۱۲ ق، زیر نظر دکتر فرهاد تهرانی، به‌اهتمام موزۀ حمام علی‌قلی‌آقا، انتشارات سازمان فرهنگی-تفریحی شهرداری اصفهان، چاپ اول، بهار ۱۳۹۴.

⬅️ معرفی کتاب نگاره‌های گرمابه

#واژه
#گروه_واژه_گزینی_فرهنگستان_زبان_و_ادب_فارسی
@cheshmocheragh
👍6🥰43😁1
This media is not supported in your browser
VIEW IN TELEGRAM
👍13👎21
👤 واژه‌گزینان گمنام (۱)

واژه‌گزینان گمنامْ همۀ مردم هستند؛ مردم عادی این سرزمین... ازجمله قشری که با کار فنی روزگار می‌گذرانند... و واژه‌ها و اصطلاحات ویژه‌ای دارند. مثلاً فشارسنج یک لولۀ خمیده (loop) شبیه گره دارد که چون شبیه دُم خوک است آن را «دم‌خوکی» نامیده‌اند. یک نصّاب آسانبر (آسانسور) می‌گفت: «دیکتاتور یا آرام‌بند آسانسور خراب است!». گاهی هم واژۀ جدید ساخته نمی‌شود و از واژه‌های موجود در مفهوم جدید استفاده می‌شود. برای نمونه، لولۀ فلزی قلیان را که در تماس با آب قرار می‌گیرد «میلاب» می‌گویند. برای نمونه، یک استادکار تأسیسات گفت: «میلاب ترمومتری توی این لوله جا نمی‌گیرد!». منظور او دنبالۀ حساس دماسنج بود که دمای آب را نشان می‌داد، که آن را سنسور (حسگر) هم گفته‌اند؛ ولی در اینجا میلاب را مناسب‌تر دیده بود. چنین انتخابی کار کسانی است که هم قلیان و میلاب را می‌شناسند و هم دماسنج را. نمونۀ دیگر این که دربارۀ شیرفلکه‌ای که در حالت بسته صدرصد آب‌بندی نمی‌شود می‌گویند: این شیر «ردکنندگی» دارد. واژه‌سازان گمنام غالباً اصطلاحات ترکیبی را که در آن‌ها یکی از حروف الفبای لاتین به‌کار رفته، به‌صورت اصطلاحات تشبیهی و توصیفی درمی‌آورند: تسمۀ ذوزنقه‌ای (V-belt)، درز جناغی (V-joint)، موتور هشت‌سیلندری خورجینی (V-8)، بُرش‌ هفتی‌شکل (V-cut)، دُم ماهی (V-lait).

برگرفته از: شهریار بهرامی‌اقدم، مقالۀ «واژه‌سازی در حوزۀ فنی به‌شیوۀ واژه‌سازان گمنام»، در: مجموعۀ مقالات نخستین هم‌اندیشی مسائل واژه‌گزینی و اصطلاح‌شناسی (در تهران، اسفند ۱۳۷۸، فرهنگستان زبان و ادب فارسی)، چاپ تهران: مرکز نشر دانشگاهی، ۱۳۸۰، ص ۴۷۵.

#گروه_واژه_گزینی_فرهنگستان_زبان_و_ادب_فارسی
@cheshmocheragh
14👏3
This media is not supported in your browser
VIEW IN TELEGRAM
👍91
👨🏻‍⚕️به مناسبت سالگرد درگذشت دکتر #علی_اصغر_نفیسی (۱۲۵۱ – ۲ تیر ۱۳۲۸)، استاد مدرسۀ طب #دارالفنون، نخستین وزیر بهداشت (صحیه و خیرات عمومی) ایران، و ناشر نخستین مجلۀ پزشکی ایران با نام حفظ‌الصحه یا مجلۀ طبی

🏢 چند واژۀ مصوب فرهنگستان زبان و ادب فارسی

پیراتولدی: perinatal
بازۀ زمانی تقریبی بین ۲۸هفتگی حاملگی تا ۲۸ روز پس از تولد

پیشاتولدی: prenatal, antenatal
مربوط به مادر یا جنین پیش از تولد

پساتولدی: postnatal
مربوط به نوزاد، پس از تولد

زادمان: parturition
فرایند تولد کودک شامل دو مرحلۀ زایمان و وضع حمل

پیشازادمانی: antepartum, antenatal, prenatal

مربوط به آنچه قبل از زادمان برای مادر اتفاق می‌افتد

پسازادمانی: postpartum
مربوط به آنچه بعد از زادمان برای مادر اتفاق می‌افتد

زایمند: para
زنی که نوزادی را بدون در نظر گرفتن زنده یا مرده بودن آن به دنیا آورده باشد

زایمندی: parity
تعداد زایمان‌های منجر به تولد نوزاد بالای بیست هفته اعم از زنده یا مرده

زنده‌زاد: live born
جنینی که با نشانه‌های حیاتی به دنیا آمده باشد

زنده‌‌زایی: live birth/ livebirth
به‌ دنیا آوردن نوزاد همراه با نشانه‌های حیاتی مثل تنفس یا ضربان قلب یا حرکت ارادی عضلات بدون در نظر گرفتن مدت بارداری

🔴 اعضای گروه‌ واژه‌گزینی تخصصی
#پزشکی، شاخۀ #علوم_سلامت: دکتر سید علی آذین، دکتر علیرضا احمدوند، دکتر حسن رفیعی، دکتر ژیلا صدیقی، دکتر آزیتا گشتاسبی، دکتر فرشید مرادیان، مرحوم دکتر ابوالحسن ندیم، دکتر کورش هلاکویی نایینی
#واژه
#گروه_واژه_گزینی_فرهنگستان_زبان_و_ادب_فارسی
@cheshmocheragh
👍85
This media is not supported in your browser
VIEW IN TELEGRAM
👍10👎43
🧊 روز جهانی یخچال

🍦یکی از روش‌های محافظت از زبان، زنده کردن عناصر زبانیِ مرده یا فراموش‌شده است؛ یعنی برای واژه‌هایی که مفاهیم آن‌ها کهنه و بی‌استفاده شده، مفاهیم تازه‌ای بیابیم و آنها را به چرخهٔ حیات بازگردانیم.
در گذشته، در برخی شهرها، برای نگهداری برف و یخِ زمستان و استفاده از آن در تابستان، چاله‌های بزرگی به نام «یخچال» می‌ساختند. با منسوخ شدن این یخچال‌ها و آمدن وسیلۀ جدیدی که همان کار را می‌کرد، نامِ کم‌جانِ یخچال برای آن برگزیده شد که جان تازه‌ای به این واژه داد. امروزه ما در بند این نیستیم که یخچال درواقع یک جعبه یا کمد بزرگ است و نه چاله‌ای برای یخ که ازقضا گاه اصلاً یخی هم در آن نگهداری نمی‌شود!

#نوگزینش
#واژه_شناسی
#گروه_واژه_گزینی_فرهنگستان_زبان_و_ادب_فارسی
@cheshmocheragh
16👍9👎1👏1
This media is not supported in your browser
VIEW IN TELEGRAM
👍20😁11👏43
This media is not supported in your browser
VIEW IN TELEGRAM
👍235👏4😁4
2025/10/25 18:48:31
Back to Top
HTML Embed Code: