🔘 ورشکستگی آبی فقط یک اصطلاح برای بیان میزان بغرنج بودن وضعیت آبی نیست.

✍️ کاوه مدنی

وقتی میزان مصرف آب (مخارج) از میزان تجدید منابع آب (درآمد) توسط طبیعت بیشتر است، تأمین مصارف متکی به استفاده از همه منابع تجدیدپذیر و تجدیدناپذیر به جا مانده از نسل‌های قبلی (دارایی‌ها) است.

ادامه این مسیر برای مدت طولانی منجر به «شکست» سیستم و خساراتی می‌شود که در آینده‌ای قابل تصور، جبران‌ناپذیر است (مثل خشکی تالاب‌ها، تخلیه آبخوان‌ها، فرونشت و ایجاد فروچاله‌ها، بیابان‌زایی و از بین رفتن گونه‌های گیاهی و جانوری) و این یکی از مهم‌ترین مواردی‌ست که ورشکستگی (شکست) را از بحران (وضعیتی حاد و شکننده) متمایز می‌کند.

پس شکست، راهبرد تمرکز روی جبران (قابل استفاده در مرحله بحران) دیگر جواب‌گو نیست و ورشکسته باید جبران‌ناپذیری و اجبار به سازگاری با برخی از شرایط نامطلوب وضعیت خودساخته را بپذیرد. هر چه پذیرش شکست به تاخیر انداخته شود، حجم خسارات وارد شده بیشتر می‌شود.

@water_bio


🍀 کانال محیط زیست برای همه
@hezarmasjedwatch

🔴 کشف‌رود؛ گرفتار بی‌عملی مسئولان/ راه برون رفت در گروی ورود بخش خصوصی است [?]


🔸فاضلاب‌های صنعتی، بیمارستانی و پساب‌های نیمه‌تصفیه‌شده، بستر کشف‌رود را به گندابی بدل کرده‌اند که بوی فلزات و چربی‌اش از «کلاته‌نوری» تا «جاده میامی» طبیعت را خفه کرده است.

🔸دکتر محمدرضا علوی‌مقدم، رئیس پژوهشکده محیط‌های خشک دانشگاه آزاد اسلامی مشهد، با وجود این بحران، همچنان به احیای کشف‌رود امیدوار است. او ریشه مشکلات را به دهه ۱۳۷۰ بازمی‌گرداند؛ زمانی که با بهره‌برداری از تصفیه‌خانه‌های فاضلاب، جریان دائمی پساب، ماهیت فصلی رود را تغییر داد و کشاورزی غیربهداشتی در اطراف آن گسترش یافت. بین سال‌های ۹۳ تا ۹۵، اقداماتی برای آزادسازی بستر رود در محدوده شهری (حدود ۸۰ کیلومتر) با همکاری دستگاه قضایی و سمن‌های محیط‌زیستی انجام شد، اما نبود برنامه‌ریزی منسجم، کشت آلوده را به پایین‌دست منتقل کرد. از سال ۹۵، تخلیه فاضلاب خام شدت گرفت و توافق‌نامه سال ۹۸ برای مدیریت واحد کشف‌رود با محوریت شهرداری نیز به‌طور کامل اجرا نشد.

🔸راه حل برون رفت، علاوه بر همگرایی، تهیه یک بسته فنی محیط زیستی - اقتصادی است که توسط بخش خصوصی به انجام برسد و دستگاه های دولتی یا شهرداری، تنها نقش نظارتی داشته باشند. دیگر اکنون پس از سال‌ها روشن است که دستگاه های اجرایی این شهر توان مالی و اجرایی برای احیای آرمانی کشف رود را ندارند و چه بسا اقدامات پراکنده آن ها به عقبگرد از آن تصویر آرمانی نیز منجر شود.  مدیران شهری مشهد این بسته را طرح ریزی کنند. در شرایط اقتصادی کنونی و با گذشت سال ها بی عملی، تنها این اقدام می تواند ما را به کشف رود آرمانی نزدیک تر کند./شهرآرانیوز

@hevallayen

🍀 کانال محیط زیست برای همه
@hezarmasjedwatch

✳️ درباره‌ی جایگاه سازمان منابع طبیعی

🖌️مسعود امیرزاده

سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور بر اساس قانون اساسی و قوانین موضوعه متعدد و محکم، مسئولیت‌هایی خطیر و بی‌بدیل بر دوش دارد. در اساسنامه‌ی این سازمان، وظایف روشنی همچون حفاظت و احیای جنگل‌ها و مراتع، مدیریت آبخیزها، مبارزه با بیابان‌زایی، نظارت بر چرای دام و جلوگیری از تخریب تصرف غیرقانونی اراضی ملی ،جلب مشارکت مردمی در حوزه منابع طبیعی و ارتقای اطلاع‌رسانی و فرهنگ منابع طبیعی و مدیریت سرمایه انسانی ذکر شده است. این‌ها همه وظایف حیاتی‌اند؛ چراکه هر یک به‌طور مستقیم با بقا و امنیت سرزمینی مردم ایران گره خورده‌اند.

اما در ورای این مأموریت‌های تخصصی، آنچه سازمان منابع طبیعی را به نهادی یگانه و ممتاز در ساختار نهادی بدل می‌کند، جایگاه آن در پاسداری از حقوق عمومی است.


حقوق عمومی مجموعه‌ای از حقوق، قواعد و اصولی است که ناظر به رابطه‌ی مردم و حاکمیت و همچنین امور جمعی و مشترک جامعه است. این حقوق نه به فرد منفرد، بلکه به عموم جامعه تعلق دارد و دولت‌ها صرفاً امانت‌دار و متولی آن‌ها هستند.
ویژگی‌های اصلی حقوق عمومی:
۱-مالکیت جمعی: متعلق به همه‌ی افراد جامعه است و قابل تملک خصوصی یا انحصار دولتی نیست (مثل منابع طبیعی، هوا، آب، مراتع، جنگل‌ها).
۲-غیرقابل انتقال بودن: این حقوق را نمی‌شود فروخت، واگذار کرد یا مصادره کرد.
۳-پایداری بین‌نسلی: متعلق به نسل‌های آینده هم هست، نه فقط نسل حاضر.
۴-نقش کنترلی: حقوق عمومی ابزاری است برای محدودکردن قدرت دولت و جلوگیری از سوءاستفاده از منابع به نفع گروه‌های خاص.
۵-پیوند با منافع عمومی: هرجا سخن از «مصلحت عمومی» یا «حق مردم نسبت به سرزمین» باشد، پای حقوق عمومی در میان است.

🔹نسبت سازمان منابع طبیعی با حقوق عمومی

منابع طبیعی ـ جنگل‌ها، مراتع، آبخیزها و دشت‌ها و کوهها و ناهمواریها ـ نه میراث دولت، که دارایی مشترک مردم است. اصل مالکیت عمومی بر سرزمین، بنیانی است که هم از نظر حقوقی و هم از منظر اجتماعی مشروعیت دارد. وقتی مردمان یک سرزمین بدانند که جنگل و مرتع و دشت، به‌عنوان یک سرمایه‌ی مشترک، متعلق به همه‌ی آنان است، حس تعلق، مسئولیت‌پذیری، وطن‌دوستی و عشق به سرزمین در آنان ریشه می‌گیرد.

در عین حال، این نهاد یک کارکرد بنیادین دیگر هم دارد، مهارقدرت.
قدرت سیاسی، به‌طور طبیعی میل به تمرکز و تصرف دارد؛ اگر مالکیت عمومی از مسیر نمایندگی سازمان منابع طبیعی به مالکیت صرفاً دولتی تقلیل یابد، در عمل این منابع به ابزار قدرت بدل خواهند شد و نه سرمایه‌ی نسل‌ها. آن‌گاه خطر تصمیمات منطقه‌ای و مقطعی، تهدیدی جدی برای منافع بلندمدت مردم خواهد شد.

به همین دلیل، سازمان منابع طبیعی فقط یک نهاد اجرایی نیست؛ بلکه سنگر حقوق عمومی است. انحلال یا تضعیف آن، تعرض مستقیم و‌ آشکار به حقوق مردم و مالکیت عمومی آنان بر سرزمین محسوب می‌شود. آنچه باید تقویت شود، همین جایگاه یگانه‌ی سازمان به‌عنوان نماینده‌ی خاموش و بی‌ادعا، اما حیاتیِ حقوق عمومی ملت ایران است.
اگر این سنگر فروبپاشد، خسارت آن نه تنها بر جنگل و مرتع، که بر علقه و پیوند مردم با سرزمین‌شان وارد خواهد آمد؛ و این همان چیزی است که هیچ ملتی توان از دست دادنش را ندارد.

نکته‌ی محوری این یادداشت، تأکید بر نسبت میان سازمان منابع طبیعی و مقوله‌ی حقوق عمومی است. هرچند ممکن است نقدهایی به عملکرد این سازمان وارد باشد، اما هرگونه اصلاح یا تغییر در چارچوب آن، نباید کوچک‌ترین خدشه‌ای به جایگاه حقوقی سازمان و حقوق عامه‌ی مردم نسبت به سرزمین وارد آورد.

@didehbaanzistboom


🍀 کانال محیط زیست برای همه
@hezarmasjedwatch

✳️ کشیم کوچک - Little Grebe

📸 عکاس: ساسان نژادی

آشنایی با #پرندگان_ایران


@hezarmasjedwatch

✳️ تکرار یک پیشنهاد!

همانگونه که می‌دانید قسمتی از آب آشامیدنی شهر لاین و روستاهای تابعه از چشمه‌ی ارفچ تامین می‌شود که چون به تنهایی پاسخگوی نیاز این بخش نیست با آب بی‌کیفیت چاه‌‌هایی که در بستر رودخانه‌ی لاین و در نزدیکی شالیزارها حفر شده‌اند، مخلوط شده و پس از کلرزنی به شبکه آب شرب تزریق می‌شود. با این حال باز هم گاهی مردم منطقه با کمبود آب آشامیدنی مواجه می‌شوند.

پیش از این نیز گفته‌ام که با وجود رودخانه‌ی لاین، مردم بخش هزار مسجد نباید از نظر آب آشامیدنی با کیفیت، کمبودی داشته باشند‌ و پیشنهاد کردم حقابه‌ای از این رودخانه در بالادست روستای بابارمضان برای آب آشامیدنی بخش هزار مسجد مطالبه شود. از آنجا که آب رودخانه در این محل، هنوز به آلاینده‌های شیمیایی مانند کودها و سموم کشاورزی آلوده نشده است به‌راحتی با کلرزنی قابل تصفیه و مناسب برای مصرف شرب خواهد بود.

متاسفانه در سال‌های گذشته به‌دلایلی (احتمالأ نگرانی از کاهش حقابه‌ی شالیزارها) از این پیشنهاد استقبال نشد در حالی‌که اکنون با اجرایی شدن #طرح_انتقال_آب_رودخانه‌های_هزار_مسجد به مشهد، آینده‌ی کشت شالی نیز در این منطقه با ابهام و تردید مواجه است. شاید مطالبه و تعیین حقابه‌ی آب آشامیدنی بخش هزار مسجد از رودخانه‌ی لاین می‌توانست مانع انتقال آب این رودخانه شود و شاید هنوز هم فرصت برای چنین مطالبه‌ای (دست‌کم برای تامین پایدار آب آشامیدنی با کیفیت) باقی باشد...

✍ باقریان


🍀 کانال محیط زیست برای همه
@hezarmasjedwatch

✳️ لحظاتی تماشایی و هیجان‌انگیز از حیات وحش ارتفاعات البرز مرکزی

‏این تصاویر به‌کمک دوربین‌های تله‌ایِ نصب شده توسط محیط‌بانان ثبت شده‌اند. امنیت حیات وحش این منطقه حاصل زحمات شبانه‌روزی محیط‌بانانی است که با وجود سختی‌ها و کمبود امکانات همچنان با عشق و امید تلاش می‌کنند.

@Mohitbani


@hezarmasjedwatch

#خبر

❇️ رایزنی سازمان حفاظت محیط زیست برای جذب سربازمحیط‌بان

🔹رئیس سازمان حفاظت محیط زیست ضمن اشاره به کمبود نیروی انسانی محیط‌بان در مناطق حفاظت شده مانند پارک ملی گلستان، از برنامه این سازمان برای استفاده از ظرفیت سربازان، دانش‌آموختگان هنرستان‌های محیط‌بانی و همیارمحیط‌بانان به منظور جبران این کمبود خبر داد.

@mohitbanan_Jangalbanan


🍀 کانال محیط زیست برای همه
@hezarmasjedwatch

✳️ چشم اندازی از طبیعت منطقۀ حفاظت شدۀ اُرس سیستان (هزار مسجد)

⬅️ قدر بدانیم و پاس بداریم این همه شکوه و زیبایی را...

📸باقریان


@hezarmasjedwatch
https://www.instagram.com/hezarmasjedWatch

📽 تصاویری زیبا از بازیگوشی دو توله «خرس قهوه‌ای» در کنار مادرشان

📍منطقه حفاظت شده البرز مرکزی شمالی/ چالوس

📷 ثبت تصویر: محیط‌بان حسین علیزاده

@mohitbanan_Jangalbanan


🍀 کانال محیط زیست برای همه
@hezarmasjedwatch

‍ ‍ ‍ 🔴 ته‌سیگار؛ آلاینده‌ای آتش‌افروز!

بدون شک، همه‌ی ما بارها صحنه‌ی زشت دورانداختن ته‌سیگار توسط برخی افراد سیگاری را دیده‌ایم؛ کار نادرستی که هم محیط شهرها و روستاها را آلوده می‌کند و هم می‌تواند موجب آلودگی آب و خاک و آتش‌سوزی در جنگل‌ها و دیگر عرصه‌های طبیعی کشور شود.

⬅️ یک درخواست از هم‌میهنان سیگاری‌!

اگر استفاده از جاسیگاری داخل خودروها و یا پیدا کردن سطل‌های زباله برایتان دشوار است، لطفاً از این «جاسیگاری‌های جیبی» تهیه بفرمایید و ته سیگار خود را داخل آن‌ها بیندازید. این نوع جاسیگاری‌های همراه که در طرح‌ها و مدل‌های گوناگون ساخته شده‌ و بسیار با دوام‌اند، با داشتن لایه‌‌ فلزی و لایه عایق حرارت، به شما این امکان را می‌دهند که ته‌سیگار خود را داخل آن‌ها با یک فشار خاموش کنید، ضمنأ مانع سرایت بوی سیگار به لباس شما می‌شوند. باور کنید با این کار ساده، کمک بزرگی به زیبایی و پاکیزگی محیط زیست شهری و جلوگیری از آلودگی طبیعت و افزایش خطر آتش‌سوزی در عرصه‌های طبیعی خواهید کرد.

خلاصه اینکه؛ اگر به‌فکر تندرستی خودتان نیستید، دست‌کم به فکر سلامت محیط زیست و طبیعت باشید!

🙏 سپاس از تأمل و توجه شما

📸✍ باقریان

پی‌نوشت:
این نوع جاسیگاری را که ظاهراً مدتهاست در بازار وجود دارد چند روز پیش برای نخستین بار (دست یکی از آشنایان) دیدم و همان زمان تصمیم گرفتم مطلب کوتاهی در مورد آن بنویسم!

لطفاً #نشر_دهید

🍀 کانال محیط زیست برای همه
@hezarmasjedwatch

✳️ توله‌های کفتار راه راه

کفتار جانوریست بی آزار و عموما لاشه‌خوار که به‌دلیل برخی خرافات رایج در بین مردم در خطر انقراض قرار گرفته است.

📹 تصویر بردار: بابک موسوی

#حیات_وحش_ایران


@hezarmasjedwatch

‍ به‌نام آفریدگار طبیعت

جناب آقای دکتر محمودی
مدیرکل محترم حفاظت محیط زیست خراسان رضوی
با سلام و احترام

همانگونه که اطلاع دارید؛ منطقه‌ی حفاظت شده‌ی اُرس سیستان (هزار مسجد) با دارا بودن چشمه‌ها و رودهای متعدد، جنگل‌های اُرس و زیستگاه‌های طبیعی غنی برای حیات وحش، از نظر محیط طبیعی شرایطی به مراتب بهتر از پارک ملی تندوره دارد ولی شاید آنچه مانع از ارتقای این منطقه به پارک ملی شده است، وجود مراتع ییلاقی گسترده‌ی دامداران در این منطقه باشد که حدود 50 درصد از اراضی آن را به خود اختصاص داده است. مراتعی که بیشتر آن‌ها برای حدود دو ماه در سال مجوز چرای دام دارند.

با این حال، بخشی از زون امن این منطقه از جمله "دره‌ی سیستان" [و ارتفاعات اطراف آن] که با توجه به جغرافیای طبیعی، وجود منابع آبی مناسب، جاده‌های عشایری و مراتع کمتر نسبت به سایر بخش‌ها، امنیت بیشتر و شرایط زیستگاهی بهتری برای حیات وحش فراهم می‌کند می‌تواند به پارک ملی تبدیل شود. تبدیل این بخش از منطقه به پارک ملی و افزایش اقدامات حفاظتی و مدیریتی متناسب با آن، علاوه بر فراهم کردن زیستگاهی امن و کم نظیر برای حیات وحش، آسیب‌های روزافزون گردشگری بی‌برنامه و غیراصولی را نیز در این بخش کاهش خواهد داد و زمینه‌ای برای پیاده‌سازی گردشگری حیات وحش به عنوان شاخه‌ای از اکوتوریسم فراهم خواهد نمود که با یک برنامه‌ریزی و مدیریت مناسب [با تاکید بر حفاظت]، مردم بومی روستاهای داخل و پیرامون منطقه نیز می‌توانند از مزایای اقتصادی جانبی آن بهره‌مند گردند.

بی‌تردید گام نخست برای تحقق چنین ایده و پیشنهادی، ارزیابی جنبه‌های گوناگون آن توسط کارشناسان محترم اداره کل حفاظت محیط زیست استان، بررسی و رفع تعارضات احتمالی (با مشارکت اداره کل منابع طبیعی) و در نهایت، طرح این موضوع در شورای عالی محیط زیست کشور است. بنابراین از آنجا که در سال‌های گذشته نیز این پیشنهاد با مدیران محترم آن اداره کل در میان گذاشته شده ولی بی‌نتیجه مانده است، خواهشمندم در مورد انجام ارزیابی‌های لازم و ارسال این طرح برای سازمان و شورای عالی حفاظت محیط زیست، دستورات مقتضی مبذول فرمایید. با سپاس فراوان

📸✍️ اسماعیل باقریان
کنشگر و کارشناس ارشد مدیریت و حفاظت تنوع زیستی

20 فروردین 1404

🍀 کانال محیط زیست برای همه
@hezarmasjedwatch
https://www.instagram.com/hezarmasjedWatch

✳️ طرح ایجاد پارک ملی اُرس سیستان به‌عنوان پناهگاهی اَمن برای پرندگان و حیوانات وحشی و مکانی برای راه‌اندازی سایت گردشگری حیات وحش (شاخه‌ای از اکوتوریسم) در استان

منطقه‌ی حفاظت شده‌ی اُرس سیستان (هزار مسجد) در شمال استان خراسان رضوی با وسعتی بیش از ۱۱۲ هزار هکتار، یکی از مهم‌ترین رویشگاه‌های درختان اُرس در ایران است. این منطقه با داشتن منابع آب کافی (چشمه‌ها و رودها) و پوشش گیاهی متنوع، زیستگاهی غنی برای حیات وحش به‌شمار می‌رود. از آنجا که حدود نیمی از مساحت این منطقه، به‌ویژه در بخش تپه ماهوری آن را مراتع ییلاقی دامداران تشکیل می‌دهد که دو ماه در سال (از اوایل خرداد تا اوایل مرداد ماه) برای چرای دام مورد استفاده قرار می‌گیرند؛ ارتقای کل منطقه به پارک ملی، امکان‌پذیر نیست. ولی بخشی از "زون اَمن" این منطقه (دره‌ی سیستان و ارتفاعات پیرامون آن) با مساحتی حدود ۵ هزار هکتار که کمترین تعارض را با مراتع دامداران داشته و از منابع آبی دائم و ویژگی‌های جغرافیایی مناسب برخوردار است، می‌تواند گزینه‌ای عالی برای تبدیل شدن به پارک ملی باشد.

وجود جاده‌های دسترسی به ارتفاعات جنوبی و شرقی این بخش از منطقه، امکان ساخت دو پایگاه محیط‌بانی برای پایش و حفاظت از آن را فراهم می‌کند. در کنار این پایگاه‌ها می‌توان سایت‌هایی برای گردشگری حیات وحش ایجاد کرد و امکاناتی مانند سرویس بهداشتی، آب آشامیدنی، دوربین‌های دوچشمی، مسیرهای مشخص برای پیاده‌روی و... را برای بازدید اصولی و ضابطه‌مند گردشگران از طبیعت و حیات وحش این پارک ملی تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست، با در نظر گرفتن "ظرفیت بُرد منطقه" و با نظارت محیط‌بانان فراهم نمود. تنوع زیستی غنی شامل انواع پستانداران، پرندگان و خزندگان، از جمله؛ کل و بز، قوچ و میش، پلنگ، هما، عقاب طلایی، کرکس سیاه و ده‌ها گونه‌ی دیگر... در کنار چشم‌اندازهای زیبای طبیعی، جذابیتی بسیار برای علاقه‌مندان به طبیعت و حیات وحش دارد بنابراین گرچه اقدامات اولیه مانند رفع تعارضات موجود با اندک مراتع اطراف، ساخت پایگاه و غیره... نیاز به تامین هزینه از سوی دولت خواهد داشت ولی بی‌تردید در آینده بخش عمده‌ی هزینه‌های حفاظتی و جاری این پارک از طریق گردشگران قابل تامین خواهد بود. اجرای چنین طرحی که با افزایش اقدامات حفاظتی همراه است همچنین می‌تواند شکار حیوانات وحشی را که اکنون تهدیدی جدی برای حیات وحش منطقه به‌شمار می‌رود کاهش دهد.

نگارنده بر این باور است که ابعاد گوناگون این طرح، از جمله بهبود حفاظت از تنوع زیستی، تامین هزینه‌های حفاظتی از طریق پیاده‌سازی اصولی گردشگری حیات وحش، کاهش شکار غیرمجاز، رونق اکوتوریسم و ساماندهی طبیعت‌گردی بی‌ظابطه و زیانبار کنونی و کاهش آسیب‌های ناشی از آن، مزایایی به مراتب بیش از چرای مقطعی دام در اندک مراتع ییلاقی اطراف منطقه دارد به شرط اینکه در اجرای طرح، نکات زیر به‌دقت مد نظر قرار گیرد:

🔹رفع تعارضات با دامداران دارای پروانه‌ی چرای دام در مراتع پیرامون دره سیستان و جلب رضایت آن‌ها

🔹در اولویت قرار دادن اهداف حفاظتی و پرهیز از نگاه صرفا" اقتصادی به طرح

🔹برنامه‌ریزی، مدیریت و نظارت دقیق در تمام مراحل اجرا و بهره‌برداری

بی‌گمان چنین طرحی مخالفانی نیز خواهد داشت؛ از جمله کسانی‌که اهل قانونمندی و مسئولیت‌پذیری نیستند و طبیعت‌گردی لجام‌گسیخته و بی‌ضابطه‌ی کنونی را بیش از اکوتوریسم (طبیعت‌گردی اصولی و ضابطه‌مند) می‌پسندند. ولی چنانچه آینده‌نگر باشیم و منافع ملی و پایدار را بر منافع و خواسته‌های ناچیز شخصی و کوتاه مدت ترجیح دهیم، جایی برای مخالفت باقی نمی‌ماند.

✍️ باقریان

🍀 کانال محیط زیست برای همه
@hezarmasjedwatch