🐓 بهمنگان ۱۴۰۳ فرخنده باد!
@shahinsepanta

✅ جشن بهمن‌گان:
در فرهنگ ایرانی دومین روز هر ماه و یازدهمین ماه سال را به نام امشاسپند بهمن به معنی «منش‌ خوب» نام نهاده‌اند. از این روی، در بهمن روز (دومین روز) از بهمن‌ماه، جشن بهمنگان برگذار می‌شود.
از میان گل‌ها یاسمن سپید، گل ویژه «بهمن» و در میان جانوران نیز «خروس سپید» نماد بهمنگان است. در این جشن بیش از هر جشن دیگری به رعایت حقوق حیوانات و پرهیز از خوردن گوشت آنها توجه می‌شود.
پوشیدن تن پوش سپید و خوردن غذاهای گیاهی همچون آش بهمنگان ( آش سبزیجات) از سنت های این جشن است. به همین خاطر چند سال است که به ابتکار حامیان محیط زیست و حیوانات، جشن بهمنگان به عنوان روز ملی حمایت از حیوانات در ایران نامیده می‌شود.

👈 بهمنگان
به فرخندگی جشن بهمن رسید
به هر بوستان یاسمن نودمید

بُوَد تا در این جشن باشی به هوش
نیوشنده باشی پیام سروش

خروس سپید است پیک سروش
که هر بامدادان برآرد خروش

که یزدان به جاندار داده است جان
مبادا به جانش رسانی زیان

«چه خوش گفت فردوسی پاک زاد
که رحمت بر آن تربت پاک باد:

«میازار موری که دانه کش است
که جان دارد و جان شیرین خوش است»

«سیاه اندرون باشد و سنگ دل
که خواهد که موری شود تنگ دل»

مکن با سگ پیر آواره، جنگ
مبندش به زنجیر و قلاده، تنگ

مکش بیش از اندازه از باره کار
مکن روز حیوان بیچاره تار

مزن لانه ی مرغکان را به سنگ
مشو پشتوان خروسان به جنگ

مکن صید ماهی به وقت خوشی
مکن پیشه ات کار ماهی کشی

منه بار بر اسب بیمار و لنگ
مکش در پی اش چوب و الوار و سنگ

چنان بسته ای تنگ راه نفس
که بلبل دهد جان به کنج قفس ؟

چرا می کنی دشمنی با ددان ؟
چرا می کنی کار نابخردان ؟

ز نامهربانی بهرام گور
تهی شد همه دشت میهن ز گور

کنون پند گیر از سرانجام او
نشد جز دل خاک انجام او

گر ایران ستایی مزن تیر کین
به قرقاول و کبک ایران زمین

تو بر شیر ایران ستم کرده ای
دل مام میهن دژم کرده ای

چو خالی شده بیشه از نره شیر
شده این وطن مُلک کفتار پیر

بسی ببر کشتند پتیارگان
که ناهست شد ببر مازندران

نباشد جز این پند و پیغام دین
ز پیغام دین پند نیکو گزین

همه دام و دد را ز ریز و درشت
نباید شکار و نباید بکشت

همه جیره خوارند از مور و شیر
بر این خوان گسترده بی نظیر

نخواهد چنین خوار و خرد و نزار
سرانجام مخلوق، پروردگار

نگهدار، گنجینه‌ زیست بوم
گران پایه سرمایه‌ مرز و بوم

مبادا ز کف مفت و آسان دهی
ز خودکرده نالان و پژمان شوی

حمایت ز حیوان کسی پیشه کرد
که در زندگی ، سبز اندیشه کرد

🌿 سروده شاهین سپنتا

🔥 جشنی به نام نوسره نداریم. نوسده همان سده است.

✍‌ شاهین سپنتا

چندسال است که در نخستین روزهای بهمن‌ماه در برخی تارنگارها و پیام‌رسان‌ها از جشنی به نام «نوسره» نام برده می‌شود و گفته‌ می‌شود که هم‌زمان با پنجم بهمن‌ماه برگزار می‌شده است.

در چنین هنگامه‌، برخی نیز درباره آن گمانه می‌زنند، و دوستداران جشن‌های ایرانی درباره چیستی و چگونگی آن جشن می‌پرسند.

بررسی‌های این نگارنده نشان می‌دهد که نام درست جشنی که درباره آن گفتگو می‌شود «نو‌سده» است که منظور از آن نیز همان «جشن سده» است که در دوره‌ای به دلیل جابجایی اندرگاه در تقویم، به جای دهم بهمن‌ماه، در پنجم بهمن‌ماه برگزار می‌شده است و پس از بازنگری در تقویم این اشکال نیز برطرف شده است.

گفتنی است که واژه «نوسره» در هیچ کدام از منابع اصلی درباره جشن‌های ایرانی نیامده است و‌ گویا تنها در یکی از ترجمه‌های معاصر از کتاب آثارالباقیه (از عربی به پارسی)، به این صورت ثبت شده و از آنجا به نوشتارها و جستارها راه یافته است. در ادامه به برخی از منابع، نگاهی خواهیم داشت:

۱- در متن اصلی (عربی) کتاب «زیج‌ سنجری» نوشته عبدالرحمن خازنی (قرن ۵و۶ هجری، دوره سلجوقی) از این روز به نام «نوسده» نام برده شده است.

۲- بیرونی در متن عربی و فارسی کتاب «التفهیم» از این روز به نام «برسده» و «نوسده» یاد می‌کند و می‌نویسد: «پیش از سده روزی است، او را برسده گویند و نیز نوسده، و به حقیقت ندانستم از وی چیزی.»

۴- در متن اصلی (عربی) آثارالباقیه، بیرونی این واژه را «نوسده» به معنی «السدق‌جدید» و «برسده» به معنی «فوق‌السدق» نوشته است: «والیوم خامس منه و هو "روز اسفندارمز" یسمی "نوسده" ای "السدق‌جدید" و یقال "برسده" ای " فوق‌السدق" لانّه قبله بخمسه الایام و هو من ماثر بیوراسف...»

چنان‌که پیداست، بیرونی در «التفهیم» بنیان سده را به داستان شکست بیوراسب (ضحاک) از فریدون و حقانیت ارمائیل (مَس‌مغان/مَه‌مُغان) نسبت می‌دهد و از بنیان نوسده ابراز ناآگاهی می‌کند، اما در آثارالباقیه بنیان نوسده را نیز به همان داستان بیوراسب می‌رساند و تلویحا به یکی‌بودن این دو جشن اشاره می‌کند.

۴- همچنین، نام این روز در کتاب «منتهی‌الإدراک فی تقسیم‌الاٴفلاک» نوشته «بهاءالدین مروزی» به صورت «نوسدق»، در کتاب «عجائب‌المخلوقات» نوشته «زکریای قزوینی» به صورت «نوسده»، و در «زین‌الاخبار» نوشته «گردیزی» به صورت «برسده» آمده است.

۵- جشن سده پیش از اسلام، صد روز پس از آغاز آبان ماه (آغاز زمستانِ پنج‌ماهه) و برابر با دهم بهمن‌ماه برگزار می‌شده است ولی از هنگامی که در پایان ساسانیان (دوره فیروز ساسانی) پنج روز پایان سال یا «پنجه» یا «اندرگاه» به آخر آبان‌ماه افتاد، صدمین روز پس از آغاز زمستانِ بزرگ پنج‌ماهه یا یکم آبان‌ماه، هم‌زمان با پنجم بهمن‌ماه شد، پس نام آن را «نوسده» نهادند.(جشن سده، نشریه شماره۲ انجمن ایران‌شناسی، ص۱۳/ گاه‌شماری در ایران قدیم، حسن تقی‌زاده، ص۲۱و۲۴)

۶- سده، (اسم مرکب از: سد= صد +ه، پسوند نسبت) به معنی منسوب به شماره سد (صد) است.
جشن سده یک دوره صد روزه است که درست پس از دوره چهل روزه (چله) آغاز می‌شود و تا نیمه اردیبهشت و‌ هنگام برداشت غله ادامه دارد.
در متون عربی و فارسی قدیم، سده را به صورت معرب سدق یا صدق نوشته‌اند. (سده: دهخدا، نقل از آنندراج و غیاث) اما شکل دیگر آن «سده» نیز تا امروز همچنان متداول بوده است
براین پایه، صورت نخست این واژه «سدک» بوده است که به «سده» تغییر‌ یافته است. پس‌آوای «ک» در اینجا نشانه نسبی است و منسوب بودن به صفت قبل از خود را بیان می‌کند و صفت را تبدیل به اسم می‌کند. مانند: زردک، سفیدک، سیاهک، سرخک.(کاف‌نامه کسروی)

بر همین بنیان، چنان‌که در منابع بالا اشاره شده، «نوسده» نیز به «نوسدق» معرب شده است، همچون هفتق که معرب هفته است.(منتهی الارب)

۷- در هیچ‌کدام از متون قدیم، جدید و فرهنگ واژگان، واژه «نوسره» به کار نرفته است و به نظر می‌رسد که این اشتباه از ترجمه آثارالباقیه -اکبر داناسرشت- آغاز شده باشد که واژه نوسده را نوسره نوشته است و دیگر پژوهشگران نیز بدون مراجعه به متن اصلی کتاب یا سایر متون، همان اشتباه را تکرار کرده‌اند.

۸- پس، جشنی به نام نوسره نداشته‌ایم و تنها در مقطعی در پایان دوران ساسانی و پس از اسلام، جشن سده در دو زمان پنجم بهمن‌ماه (نوسده) و دهم بهمن‌ماه (سده) برگزار شده و سپس در خاطره جمعی ثبت شده است، و سده و نوسده دو نام برای یک جشن است.

امروزه، شاید بتوان در نوسده به پیشواز سده رفت ولی شایسته است جشن سده با ه‍مازوری به گونه همزمان در دهم بهمن‌ماه در ایران و دیگر کشورها برگزار شود.
@shahinsepanta
@jashnha2

#کوروش_نیکنام:
جشن سده از جشنهای ملی ایرانیان است


جشن سده، یکی از جشن‌های ملی ایرانیان است و برگزاری آن مربوط به زرتشتیان ایران نیست چنان‌که جشن نوروز و بزرگداشت شب چله را همهً ایرانیان پاس می‌دارند شایسته است تا دیگر جشن‌های ایران باستان نیز که جنبهً دینی زرتشتی ندارد و برگرفته از پدیده‌های تاریخی، طبیعی و حماسی نیاکان ما در ایران است نیز همگانی شود و ایرانیان به برپایی آن افتخار کنند. جشن سده (مهار شدن آتش)، جشن مهرگان (آیین پیمان و دوستی)، جشن تیرگان (حماسه آرش کمانگیر) جشن اسفندگان (برگداشت جایگاه زنان) از جمله جشن‌های ملی ایرانیان است.

@shahnamehpajohan
https://shahnamehpajohan.ir

🐓 جشن بهمنگان، دوم بهمن‌ماه، اجرا آقای حیاتی.
@jashnha2

🌼 هم آوایی و همراهی باشندگان دست در دست یکدیگر در جشن بهنمگان ۱۴۰۳ در کاشان همراه با ترانه ایران استاد نوری در گرداگرد خوان بهنمنگان.
@jashnha2