‍ ‍ ✅ سبزه گره‌زدن به یاد پیوند مهری و مهریانی

✍ شاهین سپنتا

🌱 سبزه گره‌زدن یکی از آیین‌های سیزده‌به‌در و به معنای گره‌زدن زندگی خود با طبیعت است با این آرمان که همیشه زندگی سبز داشته باشیم.
اما در پس این رفتار نمادین باوری زیبا و کهن، بسیار متعالی و انسانی نهفته است.

دختران و پسران جوان در روز «سیزده‌به‌در» دو سبزه را با نیت پیوند با زوج مناسب یا مورد نظر خود به هم گره‌می‌زنند و این دو سبزه در حقیقت نماد «مهری و مهریانی» (نخستین زوج بشر) هستند.

🌱 در باور‌های کهنسال ایرانی، مهری و مهریانی (مشی و مشیانه) نخستین زوج بشر در زمین بودند که به صورت دو گیاه از نطفه کیومرث (نخستین انسان) رویدند و با پیچش و پیوند با هم از «گیاه‌پیکری» به «انسان‌پیکری» درآمدند، روان مینوی یافتند و نسل بشر در گیتی از آنان پاگرفت.

🌱 مهری و مهریانی (نخستین زوج آدمی) در باورهای ایرانی جایگاهی بس فراتر نسبت به باورهای سایر ملت‌ها دارند.

👈 جایگاه آن‌ها از این نظر بلندتر است که از خوردن میوه ممنوعه (سیب یا گندم) منع نشدند بلکه اهورامزدا به آنان کشت گندم، دامداری، خانه‌سازی، هنر، پیشه و هم‌آغوشی آموخت؛ از جایی همچون بهشت رانده نشدند، بلکه در زمین خاکی پدید آمدند تا با آموزه‌های اهورایی (اندیشه نیک، گفتار نیک، کردار نیک) زمین را بهشت سازند؛ یکی از دنده دیگری پدید نیامد (تحقیر جنسیتی در میان نبود) بلکه هر دو در کنار هم و با هم رویدند و بالیدند.

🌱 مهری و مهریانی، (در پیوند با هم گیاهی به نام مهرگیاه یا مردم گیاه هستند) بر روی زمین رویدند؛ این دو وظیفه دارند با یاری یکدیگر زمین را از وجود اهریمن پاک کنند، هر دو همسان (همانند) و همبالا (هم‌اندازه) هستند (تاکید بر اصل برابری زن و مرد از ابتدای خلقت) و تن آنها چنان به هم پیوند می‌خورد که شناخت یکی از دیگری به آسانی ممکن نیست (هیچ یک بر دیگری برتری جنسیتی ندارد)؛ زندگی مهری و مهریانی در زمین با اقرار به آفریدگاری اهورامزدا و نبرد با اهریمن (اندیشه بد، گفتار بد، کرداربد) آغاز می‌شود.

🌱 بر این پایه، در باورهای ایرانی داستان آفرینش آدمیان با بهار طبیعت در هم گره‌می‌‌خورد و همه ساله به هنگام نوروز و در روز تیر از ماه فروردین دختران و پسران جوان با گره زدن سبزه، به یاد «مهری و مهریانی» (نخستین زوج آدمیان) در اندیشه پیوند و خوشبختی هستند.
@jashnha2
@SHAHINSEPANTA

🌿 متن سخنرانی شاهین سپنتا با عنوان «نوروز در اندیشه و آثار شاعر ملّی ادیب برومند»، در گردهمایی هموندان و هواداران جبهه ملّی ایران- ۲۱ فروردین‌ماه ۱۴۰۴.

👈 بخش نخست:

به نام خداوند جان و خرد
کزین برتر اندیشه برنگذرد

درودی چو بوی خوش نوبهار...

خانم‌ها، آقایان

در گردهمایی نوروزی جبهه ملّی ایران، سخن از گل سرسبد جشن‌های ایرانی، نوروز، در میان است و از دیدگاه این نگارنده، بازخوانی آثار و اندیشه‌های نوروزی استاد زنده‌یاد ادیب برومند، شاعر ملّی ایران و رهبر فقید جبهه ملّی ایران، شایستهٔ چنین جشنگاهی است.

ادیب برومند، سیاستمدار، ادیب، هنرشناس، سخنور و نویسنده‌ای توانمند بود. سراینده‌ای پرآوازه که در آثار ارزشمندش آزادی‌خواهی، پاسداشت فرهنگ ایران، زبان فارسی، هویت ملّی و آیین‌های ایرانی موج می‌زد.

ادیب برومند، سراینده‌ای میهن‌خواه و دوستدار جشن‌های ایرانی بود؛ بر این بنیاد، از او سروده‌هایی دربارهٔ نوروز و دیگر جشن‌های ایرانی همچون مهرگان، سده و یادروزهای ملّی همچون روز کوروش بزرگ به یادگار مانده است. او در اهمیت برگزاری جشن‌های ایرانی می‌فرماید:
«بزرگداشت جشن سده و مهرگان و جشن‌های دیگر باستانی برای ایرانیان فرض است»

سخن از جشنوار و جشن برگوی
که دلکش چون دَرای کاروانی‌ست
سزد گر دل فراگیریم از اندوه
در آن جشنی کزانِ کامرانی‌ست

ادیب برومند، در سروده‌ای با عنوان «فروردین، طلیعهٔ بهار» ضمن توصیف بهار دل‌انگیز ایران‌زمین، پایندگی ایران و ایرانیان را آرزومند است:

فصل بهاران رسید با گوهرین زیورا
کرد نوآیین قبا خواجه‌مَنِش در برا
یافت سپاهِ خزان، طُرفه شکست از بهار
نوروز آمد برون، پیروز از سنگرا
سازِ طرب ساز کرد، یکسره ایران‌زمین
از پیِ شاباش این جشن همایون‌فرا
خرم و دلشاد باد، هرکه در این سال نو
خوشدل و خرسند خواست، مردم این کشورا
زنده و پاینده باد، پهنهٔ ایران‌زمین
تا به سپهرِ بَرین، هست مَه و اخترا

او روح ایرانیّت را در این سروده و سروده‌های بهاری دیگرش می‌دمد و از نامداران و بزرگمردان ملّی ایران همچون کوروش، داریوش، جمشید، کاوه، آرش، فریدون، بیژن و اسفندیار نام می‌برد:

بهاران دهد جلوه بر زندگی
بدانسان که نقش‌آفرین بر نُقوش
سزد گر به نوروز گیریم جشن
به یاد جَم و کوروش و داریوش

روح لطیف و طبعِ روانِ شاعر طبیعت‌گرا، مجموعهٔ سروده‌های او را به گلزاری بهشتی از گل‌های بهاری در نوروز و بهار دل‌انگیز ایران زیبا تبدیل کرده است و در بیت‌بیت سروده‌های بهاریش از گل‌هایی چون بنفشه، لاله، لادن، آذریون، سُنبل، خِیری، گل سرخ، سوسن، مُشک‌بید، ریحان، ارغوان و پامچال بجا و شایسته نام می‌برد:

نسیم پاکِ فروردین، سفیرِ گلشن مینو
پی شاباشِ نوروزی، به طَرف لاله‌زار آمد
بیا ای دوست تا ما هم، به دلشادی و خشنودی
به باغستان شویم اکنون، که خُرّم روزگار آمد

مردمداری از دیگر ویژگی‌های شاعر ملّی ایران است. این سخن‌سرای ایران‌دوست و مردم‌گرا در ابتدای سرودهٔ «شادباش نوروز» می‌فرماید:

برخیز و تماشا کن، بنگر که بهار آمد
از فَر بهار اکنون، بس جلوه به بار آمد
نوروز فراز آمد، با صُولتِ بُرنایی‌
شد کهنه‌جهان یکسر، زیبنده به والایی
سال نو و روز نو، نو کرد جهان از نو
و از عهد کهن رسمی، بنهاد به بُرنایی
شاباش همی‌گویند، این جشن نوآیین‌ را
بلبل به غزل‌گویی، قُمری به خوش‌آوایی

و در پایانِ سروده، او هم‌میهنان دردمند و نیازمند خود را نیز از یاد نمی‌برد و همگان را به دستگیری و دلجویی، و مُروّت با یتیمان و سیه‌بختان، تهی‌دستان و بینوایان، مِسکینان و بیچارگان سفارش می‌کند و ابنای بشر را خوش و خندان آرزو می‌کند.
شاعر ملّی ایران، پایبند به حفظ فرهنگ و آیین‌های ملّی است؛ پس آیین‌های نوروزی همچون برپایی «هفت‌سین» و «سیزده به در» را نیز گرامی می‌دارد:

خوشا عید و خوشا نوروزِ پیروز
خوشا فصل بهار و دلنشین روز
خوشا چیدن به آیینِ نیاکان
بساط هفت‌سین با یادِ پاکان

سیزده را به در، امروز به صحرا رفتیم
سبزی دشت و دمن را، به تماشا رفتیم
سیزده، سُنتِ نوروزی این بوم و براست
از پیِ پاس چنین سُنتِ والا رفتیم
بس عزیز است چنین سُنت دیرینهٔ شاد
کز پیِ عزتِ آن، با دلِ شیدا رفتیم

👈 ادامه در بخش دوم...
@shahinsepanta

🌿 متن سخنرانی شاهین سپنتا با عنوان «نوروز در اندیشه و آثار شاعر ملّی ادیب برومند»، در گردهمایی هموندان و هواداران جبهه ملّی ایران- ۲۱ فروردین‌ماه ۱۴۰۴.

👈 بخش دوم:

ادیب برومند در جای‌جای سرودهای بهاری و نوروزی خود به فراخورِ سخن، از شهرها و نواحی مختلف در جغرافیای ایران همچون شیراز، البرز، رامسر، شهسوار، ساری و اصفهان یاد می‌کند، اما به واسطهٔ دلبستگی به سپاهان «ولادتگاهش» و «بُنگه دلخواهش»، دربارهٔ فروردین و اردیبهشت اصفهان می‌فرماید:

بس خوش آمد در سپاهان جلوهٔ خرم‌بهار
خاصه در هنگامِ فروردین، کنار زنده‌رود

خرما شهر سپاهان، خاصه در اردیبهشت
کز صفایش بازیابی، جلوهٔ خرم‌بهشت

با این همه، سرایندهٔ ایران‌گرا در ستایش بهار و نوروز ایران‌زمین تنها به زادگاهش نمی‌پردازد.او در سرودهٔ «نوروز باستان» از گسترهٔ فرهنگی نوروز یاد می‌کند و شهرهای ایرانشهر از خوارزم تا ری، از بخارا تا بامیان و بلخ، از هرات تا سمرقند، از دربند تا شیراز، از ایروان و گنجه تا تیسفون و قراباغ، و از شیروان تا بحرین را نام می‌برد و در پایان یادآوری می‌کند که جشن ملّی نوروز همواره زمینه‌ساز همبستگی و نزدیکی همهٔ ملت ایران بوده است و می‌توان و باید که پیوسته چنین باشد.

نوروز جشن ملّی ایران ز دیرباز
اقوام را به دامن تَحبیب پرورید
شادا و خرما، دل این ملّت هَژیر
کین جشنِ ویژه را به چنین روز برگزید

ادیب برومند آرزو داشت که بهار ایران‌زمین سرشار از پیروزی، آزادی و آبادی فرا رسد و مردمانش بهره‌یاب از سُرور و کامیابی باشند و امروز ما نیز هم‌صدا با او می‌خوانیم:

دگرباره از گردشِ روزگار
بهار آمد و پس گل آورد بار
امید آن که امسالِ ایران‌زمین
ز پیروز بختی، شود کامیار
همه مردمش، بهره‌یاب از سُرور
همه بهره‌اش، رحمت کردگار
ز آزادی آرد به کف دسترنج
به آبادی افسون کند کشت و کار

ایدون باد.

@shahinsepanta

🎈 دیورا جعفری خواننده اهل کشور ازبکستان آهنگ پارسی بانو حمیرا را باز خوانی کرد.

رواج موسیقی فارسی در ایران بزرگ فرهنگی
@Kurdpatriott

@jashnha2
✅ سوم اردیبهشت، جشن اردیبهشت‌گان یا گلستان جشن، فرخنده باد.
🌸 گل مرزنگوش نماد اردیبهشت و جشن اردیبهشت‌گان است 👈
yon.ir/Ffqfb

🌸 جشن اَردیبهشت‌گان، سوم اردیبهشت‌ماه فرخنده باد.

✍شاهین سپنتا 

واژه «اردیبهشت» در گات‌ها به صورت «اَشَه» آمده است. «اشه» یا «اَشا» به معنی «راستی» و درستی، هنجار و سامان هستی، و یا نظم آفرینش می‌باشد.

در اوستای نو، اردیبهشت به صورت «اَشَه‌‌وَهیشتَ» به معنی «بهترین اَشَه» یا «بهترین راستی» یکی از امشاسپندان (فروزهای پاک و جاوید اهورامزدا) است که خاستگاهش خرد اهورایی است.

در گاهشماری ایرانی، دومین ماه سال و سومین روز هر ماه به نام «اَردیبهشت» است؛ از این روی در اردیبهشت‌روز (سومین روز) از اردیبهشت‌ماه، به فرخنگی این همنامی، جشن اَردیبهشت‌گان از جشن‌های آتش برگزار می‌شود.

مسعود سعد سلمان، سراینده نامدارِ ایرانی، در دوازده قطعه، از ۱۲ ماه ایرانی و در سی قطعه، از نام روزهای ماه ایرانی یاد کرده است. چند بیت از این سروده‌ها درباره اردیبهشت‌ماه و اردیبهشت‌روز، چنین است:

  بهشت است گیتی ز اردیبهشت
حلال آمد ای مه، می اندر بهشت 

به شادی نشین هین و می خواه مِی
که بی مِی نشستنت زشت است زشت
***
اردیبهشت روز است، ای ماه دلستان
امروز چون بهشت برین است بوستان

زان باده که خرم ازو گشت عیش و عمر
زان باده که گردد ازو تازه طبع و جان 

بر بنیان یک باور کهن، امشاسپند اردیبهشت نگاهبان گیاهان روی زمین است و به یاری او بود که اهورامزدا هنگام آفرینش، گیاهان را برویانید. شاید بر این بنیان است که از اردیبهشتگان با نام دیگر «گلستان جشن» نیز نام برده‌اند.


🌸 بر این پایه، آیین های ویژه جشن اردیبهشت‌گان را چنین می‌توان بر شمرد:

گستردن خوان سبز به نشانه زمین سبز و نهادن گل‌های بهاری همچون مرزنگوش و یا گل سوری یا گل سرخ آتشی بر این خوان گسترده، افروختن آتش در آتشدان یا افروختن شمع و نهادن آتش فروزان بر خوان اردیبهشتگان، پوشیدن تن‌پوش سپید، نیایش فردی و همگانی و خواندن اردیبهشت‌یشت، شادمانی‌ همگانی و‌ گلگشت بهاری. پختن و خوردن کاله‌جوش از دیرباز در بهار رایج بوده است.

@shahinsepanta   
@jashnha2

🌿 یادروز خداوندگار زبان پارسی، ۲۵ اردی‌بهشت‌ماه، فرخنده باد!
@shahinsepanta

🌿 جشن خردادگان، ششم ‌خردادماه بر همه ایرانیان فرخنده باد.
@jashnha2