از بین این گزینه‌های پیشنهادی دکتر پاژین، خودم «خدمت‌جو» و «کارسپار» را بیشتر می‌پسندم.

🔷 چند سال پیش، خودم «خواست‌جو» را برای معادل client یا «ارباب‌رجوع» پیشنهاد کردم. گفتنی است که «ارباب‌رجوع» آن‌قدر زمخت است که در برخی مشاغل از «مشتری» به‌جای آن استفاده می‌شود.

#سره‌گرایی #خواست‌جو #ارباب_رجوع
#client

به‌نام خدای زبان‌آفرین

داستان کوتاهِ The Killers همینگوی به «آدم‌کش‌ها» و «قاتلان/قاتلین» ترجمه شده است. اما چالشی در این برابرها دیده می‌شود که با بررسی معنای killer و خلاصهٔ داستان روشن می‌شود:
Killer
1. a person, animal, or thing that kills
2. something or someone that is very difficult, tiring, or boring
(The Longman Dictionary)

داستان با ورود دو هفت‌تیرکش به شهر برای کشتن «اولی اندرسن»، مشت‌زن‌ حرفه‌ای سابق، آغاز می‌شود. نیک آدامز، شخصیت اول، که در غذاخوری‌ کار می‌کند، اسیر آن دو فرد می‌شود و بعد از رهایی بی‌درنگ اندرسن را از قصدشان مطلع می‌کند. اما اندرسن نمی‌خواهد با مشکل مقابله کند و ترجیح می‌دهد منتظر مرگ بنشیند. دو کارگر دیگر غذاخوری نیز نسبت‌به این قضیه بی‌تفاوت‌اند. با دیدن این وضعیت نابه‌سامان و کشنده، آدامز تصمیم به ترک شهر می‌گیرد.

🔷 به نظر نگارنده، با توجه به نکته‌های بالا و سبک همینگوی در آوردن یک‌هشتم کوه یخ در داستانْ، «از پا در آورنده‌ها» یا «کشنده‌ها» ترجمهٔ درخورتری است.

#ترجمه
Telegram: https://www.tg-me.com/language_niceties
Instagram: https://instagram.com/language_niceties
A. Parsazadeh

چند نکته دربارهٔ داستان The Killers:

۱) هیچ واژه‌ای با معنای آدم‌کش (hitman / assassin)، قاتل (murderer)، هفت‌تیرکش (gunman/gunslinger) در داستان استفاده نشده است. واژهٔ killers نیز فقط در عنوان داستان آمده است؛

۲) واژهٔ killer در انگلیسی به هر عامل انسانی و غیرانسانی مهلک یا آزاردهنده گفته می‌شود؛

۳) معادل دقیق آدم‌کش hitman است؛

۴) به نظر نگارنده، هدف همینگوی از به‌کار بردن این عنوان برای داستانش نشان دادن درماندگی و هلاکت در تمام لایه‌های ترسیم‌شده است، نه صرفاً قتل قریب‌الوقوع.

کروچنده با خودش چند چنده؟

همون‌طور که می‌دونید فرهنگستان زبان و ادب فارسی واژ‌ه‌ی «کروچنده» رو به جای «کرانچی» پیشنهاد داده!
یعنی شما به هر خوراکی که توی دهن صدای خرچ‌خرچ بده می‌تونید بگید «کروچنده» و به این خاصیت هم بگید «کروچندگی»

حالا از دید من یوایکس‌رایتر چرا این معادل‌یابی درستی نیست؟؟

1- طولانی و سنگین بودن واژه
کرانچی کوتاه و روونه اما کروچنده هجاهای سنگینی داره و تلفظش کندتره

2- برهم زدن عادت ذهنی مخاطب
مخاطب ایرانی سال‌هاست داره از واژه‌ی کرانچی استفاده می‌کنه پس نمی‌تونه به یک‌باره عادت ذهنی‌ش رو کنار بذاره و از کروچنده استفاده کنه، در واقع ذهن مخاطب کلمه‌ی جدید رو پس می‌زنه.

3- ابهام معنایی
کروچنده برای خیلی‌ها گیج‌کننده‌ست یعنی اگرچه این واژه فارسیه ولی باز برای مخاطب فارسی‌زبان نیاز به معنی کردن داره.

4- خوش‌آوا نبودن در هم‌نشینی با کلمات
وقتی بنویسید یا بخونید چیپس کروچنده یا بیسکوییت کروچنده، می‌بینید که این واژه‌ها در کنار هم چقدر غریبه‌اند و آوای خوبی ایجاد نمی‌کنن! انگار که کروچنده نمی‌تونه در کنار کلمات دیگه ترکیب خوش‌آوا و موفقی بسازه!

5- قابل انعطاب نبودن
Crunch
در انگلیسی حالت صفت، اسم و فعل داره
Crunchy, Crunch, Crunchiness
اما معادل‌های کروچنده یعنی (کروچندگی، کروچیدن) خیلی سنگین و غیرکاربردی‌ان.

6- سخت‌خوان بودن
بدون اعراب‌گذاری مخاطب نمی‌دونه این واژه رو باید چه‌جوری بخونه، با فتحه با ضمه یا چی؟! بهتر بود چون داریم از واژه‌ی جدید استفاده می‌کنیم جوری باشه که به چند شکل خونده نشه و همه بتونن در نگاه اول تشخیص بدن که چه‌طور تلفظ می‌شه.


اما یه راه معادل‌یابی اینه که
بری ببینی برای این کاربرد، چه کلماتی در زبان فارسی داشتیم
که مردم هم ازش استفاده می‌کردن؟
شما فکر می‌کنید ما توی زبان فارسی چه واژه‌ای معادل با کرانچی رو از قبل داشتیم که اگر پیشنهاد می‌شد
قابل پذیرش بود؟


صدیقه حسینی  یادداشت‌های یک یوایکس‌رایتر
https://www.tg-me.com/ux_writer

به نظرم، از همان کروچ نیز می‌توان استفاده کرد و نوواژه‌‌ای کم‌هجاتر و روان‌تر ساخت. پیشنهادم عجالتاً «کروچیک» (کروچ + یک؛ به قیاس تاریک و نزدیک) برای نقش صفتی است و برای نقش اسمی نیز می‌توان «کروچیکی» را ساخت.

پ..ن.: از «کروچی» در نقش صفت پرهیز کردم، چراکه اسم ساختن از آن دشوار است.

#نوواژه #مصوب_فرهنگستان #کرانچی
#crunchy

با این عنوان در این فرسته موافق نیستم؛ گمان می‌کنم نگارندهٔ محترم از لحن نقد دوستانه فاصله گرفته است. به‌ نظرم، کمی هم در اشاره به چالش‌ها اغراق دیده می‌شود. 🌱🍀

به فرستهٔ بالا، برای معادل The Killers «از پا درآورنده‌ها» را به «کُشنده‌ها» افزودم.

از پا درآورنده‌ها هم به شرایط نابه‌سامان و کُشنده برمی‌گردد هم به جانیان. هرچند در جهان داستان همینگوی، نگارنده معتقد است، مقصود اصلی نویسنده بیشتر شرایط است.

این وسیله را از کودکی در خیابان‌ها و گاهی هم در فیلم‌ها و سریال‌ها دیده‌ایم و تازگی‌ها انواع جذاب‌تر و به‌روزتر آن‌ هم عرضه شده، ولی عجیب است که هیچ نام فارسی مشخصی برایش نداریم! در بازار بهش می‌گویند «سایدکار».

حسین جاوید
@Virastaar

اگر حافظه‌ام درست یاری کند، در قدیم، در فیلمی «اتاق جانبی» (موتور) را برای معادل side car شنیده بودم. در فجازی، در کنار سایدکار، معادل‌های «کابین بغل» و «سه‌چرخهٔ جانبی (؟)» نیز دیده می‌شود.

🔷 برای معادل سرهٔ side car، پیشنهاد زبان‌کاوان به‌قرار زیر است:

«سوارنشین» (کاربر RADRAVESH)، «کنارسوار» (کاربر Void)؛ «نشینک»، «هم‌چرخه»، «هم‌سوار»، «وَرنشین»، «کناروند»، «پهلوران»، «هم‌رانه»، «هم‌رانک» (کاربر Radi)؛ «واگن کناری» (کاربر میرزایی)، «ترک بغل» (آقای Hossein Heidari).


🔷 پیشنهاد نگارنده «کنارروک» و «کناربند» است.

#نوواژه #سایدکار

#side_car

اثر پروانگی/پروانه‌ای یا Butterfly Effect به پدیده‌ای اشاره دارد که در آن تغییرات بسیار کوچک در شرایط اولیه یک سیستم می‌توانند منجر به پیامدهای بزرگ و پیش‌بینی‌ناپذیر شوند. این مفهوم بیشتر در نظریه آشوب و علم پیچیدگی کاربرد دارد.

مثال معروفش این است: بال زدن یک پروانه در برزیل ممکن است باعث طوفانی در تگزاس شود.

یعنی حتی جزئی‌ترین اتفاقات می‌توانند مسیر رخدادهای بزرگ را تغییر دهند.

به نام او

واختن یعنی «گفتن»؛ پس واخته‌ها یعنی «گفته‌ها». این گفته‌ها می‌توانند شعر باشند یا گزین‌گویه یا توییت‌واره یا هر چیز دیگر. نوشته‌های مثلاً علمی‌تر را در صراحی بخوانید.

@vakhteha

فرستهٔ بالا از کانال جدید استاد فروزنده‌فر است. با آرزوی بهترین‌ها برای این استاد جوان و باسواد کشورمان. 🌱🌻

به‌نام خدای زبان‌آفرین

واژهٔ «آباژور» (abat-jour) فرانسوی‌تبار که سالیان سال در فارسی به کار رفته است در فرانسوی، به معنای کلاهک تزیینی لامپ است، نه خود چراغ. از لحاظ ریشه‌شناختی و تحت‌اللفظی معنایش «نورکاه/کاهنده» است. ازاین‌رو، جا انداختن برابر بومی برای این واژهٔ سه‌هجاییِ جهش‌یافته بدون منطق به نظر نمی‌رسد. فرهنگستان از بین دو گزینهٔ تأمل‌برانگیز «نورتاب» و «فروتاب» اولی را برای آن برگزیده است.

🔷 پیشنهاد کاربر ع.خ. «شب‌سو» است. از آنجاکه کاربرد عمدهٔ آباژور در شب است و بارزترین ویژگی آن نیز نور ملایمش است، نگارنده این معادل دوهجایی را می‌پسندد.

🔷 پیشنهاد زبان‌کاوان به‌قرار زیر است:
سایه‌شکن، شیدتاب، پرتوتاب، پرتوفشان (کانال پارسی‌گستر)؛ مه‌نور (آقای حیدری).

🔷 پیشنهاد نگارنده چترینه، چترافروز، چترشید و کلاهشید بوده است.

🔷 گفتنی است در انگلیسی می‌توان، با تسامحی، از bedside lamp و در فارسی از «چراغ خواب» برای اشاره به آباژورِ اتاق خواب استفاده کرد.

#آباژور #شب‌سو #نوواژه #نورتاب #فرهنگستان

Telegram: https://www.tg-me.com/language_niceties
Instagram: https://instagram.com/language_niceties
A. Parsazadeh

Catholic: A person addicted to cats


بازتحلیل (reanalysis) که شماری آن را دِگرتحلیل (metanalysis) نیز می‌نامند، فرایندی است که طی آن، زبا‌ن‌ورانْ کلمات یا عبارات یا جملات خاصی را سهواً یا عمداً، طور دیگری تجزیه و تحلیل می‌کنند و طبعاً معنای دیگری از آن برداشت می‌کنند.

نمونۀ بازتحلیل سهوی: واژه‌های «سه‌قلو» و «چهارقلو» و «پنج‌قلو» و... به‌قیاس واژۀ «دوقلو» ساخته شده‌اند؛ چون زبان‌وران فارسی که این واژه را به «دو» و «قلو» تجزیه کرده‌اند، دو را عدد و قلو را معدود پنداشته‌اند؛ اما این تجزیه و تحلیل درست نیست؛ زیرا دوقلو واژه‌ای تُرکی است و از دو جزء «دق» و «‌لو» ساخته شده است. دق ریشۀ فعل دقماق (زاییدن) و لو پس‌وند نسبت است.

نمونۀ بازتحلیل عمدی: واژۀ شوخیانۀ «نَمیرالمؤمنین» به‌قیاس واژۀ «امیرالمؤمنین» ساخته شده است. زبان‌وران فارسی «میر» در این واژه را آگاهانه و شوخیانه بن مضارع از مصدر «مُردن» تلقی کرده‌اند و با آوردنِ نون نفی بر سرش، واژۀ «نَمیر» به‌معنای «نامیرا» و «جاودان» را ساخته‌اند. نمیرالمؤمنین هم یعنی نامیرای مؤمنان.

از نمونه‌های دیگرِ بازتحلیل عمدی، واژۀ alcoholic در زبان انگلیسی است. این واژه از دو جزء alcohol به‌معنای «الکل» و ic به‌عنوان «پس‌وند نسبت» ساخته شده است. زبان‌وران انگلیسی این واژه را آگاهانه و عامدانه به alc + oholic تجزیه کرده‌اند. در این شیوۀ تجزیه، holic یا oholic پس‌وندی در مفهوم «معتاد به» تلقی شده است. در زبان فارسی، می‌توان آن را به «باره» یا «شیفته» ترجمه کرد؛ مانند «زن‌باره» یا «خودشیفته». این ونداِنگاره زایاست و در واژه‌هایی مانند chocoholic (شکلات‌شیفته) و workaholic (کارشیفته) و netoholic (نت‌شیفته) به کار رفته است.

اکنون که هم می‌دانیم بازتحلیل چیست و نمونه‌های عمدی و سهوی آن چه‌طور است، هم با ونداِنگارۀ oholic/holic در زبان انگلیسی و مفهوم و کارکرد آن آشناییم، بازتحلیل عامدانه و شوخیانۀ واژۀ Catholic را نیز می‌توانیم عالمانه‌ و آگاهانه دریابیم و از طنزش دوچندان لذت ببریم.

گفتنی است لغت‌نامه‌های غیررسمی‌ای وجود دارند که غالباً از طریق بازتحلیلِ ساختاری یا بازتعریفِ معناییِ کلمات و عبارات و جملات شکل می‌گیرند و صرفاً کارکرد طنز و شوخی دارند. زبان‌وران فارسی هم این دست لغت‌نامه‌ها را پرداخته‌اند و به‌قیاس لغت‌نامۀ دهخدا، نام شوخیانۀ «لغت‌نامۀ کدخدا» را برایش برگزیده‌اند.

در نگارش این یادداشت، مستقیم یا نامستقیم، از منابع زیر بهره برده‌ام:

۱. کتابِ فرهنگ توصیفی دستور زبان فارسی، نوشتۀ علاءالدین طباطبایی، چاپ و نشرِ فرهنگ معاصر، مدخلِ بازتحلیل
۲. مدخل Catholic در لغت‌نامۀ etymonline
۳. فرستۀ دگرتحلیل از کانال تلگرامیِ «دقایق زبانی»


معین پایدار

خودم از نیش‌بوق استفاده می‌کنم. به‌نظرم، لزوماً برابرِ تک‌بوق نیست. نیش‌بوق نوعی تک‌بوق است که خیلی کوتاه و آرام است. از نیش‌بوق برای تشکر یا سلام یا تذکر ملایم می‌توان استفاده کرد. اصطلاح معمول‌تر و نزدیک‌تر «بوقِ ریز» است.