تشنه‌ی اندیشه / صحتی سردرودی 2676

Forwarded from تشنه‌ی اندیشه / صحتی سردرودی

در آن زمان هارون‌الرشید دو پسر داشت؛ امین که فردی بود با عرق و تعصب عربی و مأمون که بیش از آنکه به طایفه و خانواده خود ببالد، از جوانی به دنبال کسب علم و دانش بود. در ادامه نزاعی میان این عرق عربی و این دانش و علم درگرفت و دو برادر با هم وارد جنگ شدند که در انتها علم و منطق مأمون که شیعه امام رضا(ع) بود، بر عرق عربی برادرش پیروز شد (البته به قول مرتضی مطهری در حماسه حسینی، مأمون شیعه امام‌کُش بود، البته در امام‌کُش بودن او بحث بسیار و جای تأمل است، ولی در شیعه بودن وی شک چندانی نیست).
مأمون پس از پیروزی نمی‌خواست از امام رضا(ع) فاصله زیادی داشته باشد و در ابتدا قصد داشت خلافت‌النبی را که مردم امروزه تصور می‌کنند همان حکومت است، به ایشان واگذار کند و خودش معاون باشد، ولی امام رضا(ع) بر خلاف اصرارهای بسیار مأمون، حکومت را نپذیرفتند. البته ایشان مانند پدرشان موسی‌ بن جعفر(ع) مرجعیت علمی و حکومت بر دل‌ها را داشتند که مأمون به آن حسادت می‌کرد. در واقع مأمون قصد داشت حکومت را از بنی‌عباس به اولاد علی(ع) منتقل کند. مأمون الرشید می‌دانست که نمی‌تواند به تنهایی در مقابلِ قومیت و قبیله گرایی که موجی موحش و بنیان‌برانداز و ضد اخلاق و انسانیت داشت زیاد دوام بیاورد و برای همین به وجود امام رضا(ع) نیازِ مبرم و فوری و ضروی دارد.
در ادامه امام رضا(ع) اصل حکومت را نپذیرفتند، پس مأمون خواهش کرد که ایشان حداقل ولایت‌عهدی را بپذیرند، چرا که اوضاع آن زمان بسیار نابسامان بود؛ مأمون برادرش را کشته بود و هر لحظه امکان داشت هوادارانِ برادرِ مقتولش او را ترور کنند و به همین دلیل می‌خواست خیالش راحت باشد که پس از خودش جانشینی دارد. حضرت رضا (ع) در ابتدا ولایت‌عهدی را نیز نپذیرفتند، ولی در انتها اصرار مأمون به تهدید تبدیل شد و امام(ع) متوجه شدند که اگر نپذیرند، ممکن است کشته شوند. مأمون بر خلاف آن سریال که چهره احمقی از او نشان داد، فردی بسیار زیرک و از باهوش‌ترین خلفا بود. امام رضا(ع) نیز سرانجام مجبور شده تن به آن تحمیل داده و ولایت‌عهدی را پذیرفتند. پس سوال شما که «چرا ایشان ولایت‌عهدی را پذیرفتند؟» صحیح نیست، بلکه باید بپرسید «چرا ایشان تن به این تحمیل دادند؟». التبه ایشان به شرطی ولایت‌عهدی را پذیرفتند که در امور اجرایی هیچ دخالتی نداشته و شریک جرم‌های مأمون نباشند و سِمَت‌شان تنها تشریفاتی باشد.
ایکنا: امام رضا(ع) به لحاظ فکری و نظری چه دستاوردها و تحولاتی را در تاریخ اندیشه اسلامی رقم زدند؟
صحتی سردرودی: ایشان از نظر علمی و تمدن‌سازی در تکامل و ترقی راه پیشوایان شیعه، پس از امام صادق(ع) موفق‌ترین فرد هستند، به طوری که در تاریخ به «عالم آل محمد(ص)» - یعنی دانشمندِ خاندانِ محمد (ص)-معروف شدند. ایشان چند اقدام بسیار مهم انجام دادند که ما امروزه نیز به آنها نیاز بسیاری داریم؛ اقدام اول ایشان این بود که خواستند دین را از دولت جدا کنند؛ من پس از سه دهه مطالعه به این مسئله رسیده‌ام که ائمه ما می‌خواستند زور و اجبار و دیکتاتوری را از دین جدا کنند.
اقدام دوم ایشان تأسیس و توسعه نهضت ترجمه بود. موسی‌ بن جعفر(ع)، امام رضا(ع) و پیروانشان مؤید و حتی به نوعی بنیان‌گذار نهضت ترجمه بودند و هارون و مأمون را نیز مستقیم و غیر مستقیم به این راه کشاندند. در واقع ائمه(ع) همواره اعتقاد داشتند که حرف حق و حساب را باید از هر کسی و از هرکجا بود یاد گرفت و می‌فرمودند: «حرف حساب و حکمت را به دست بیاورید، از هر کس که شد» و یا «دانش را بیاموزید، ولو اینکه در چین باشد». البته این معنایِ به نوعی مستفیض را می توان با عبارتهایی چون«خذالحکمة من عنّا شئتَ» یا «....ولو من اهل النفاق» جستجو کرد و مستنداتشان را دید.
سومین اقدام امام رضا(ع) با همکاری مأمون، بنیان‌گذاری گفت‌وگوی ادیان و تمدن‌ها بود؛ مأمون دانشمندان ادیان و مذاهب مختلف را دعوت می‌کرد تا طی جلساتی که حتی ماه‌ها به طول می‌انجامید، با هم به گفت‌وگو بپردازند.اینک با مراجعه به منابعِ تاریخ و حدیث به وفور می توان متن برخی از آن نشستهای علمی و تضاربِ آرا تا تقریب ادیان و مذاهب را به وضوح دید که مع الاسف با تعصبِ متکلّمان از فرقه های مختلف بیشتر جنبه جدال و مجاله به خود گرفته اند و کار را از مسیرِ صحیح و مفیدش خارج ساخته اند .....
در این مشهد سخن بسیار دارم
ولیکن وحشت از گفتار دارم
که حلق اکثر ِ افراد تنگ است
نه ما را با چنین افراد جنگ است

پس این زمان بگذار تا وقت دگر....

🍃@m_sehati✅

389 views23:31