ፕሮፌሰር ሰለሞን ተፈራ ከአዲስ ዘመን ጋር ካደረጉት ቆይታ የተቀነጨበ...

አዲስ ዘመን፡- የአእምሮ ጤና ችግር በአገራችን አለ?

ፕሮፌሰር ሰለሞን ተፈራ፡- አዎ፣ በትክክል አለ። ይሄንን እኛ በሙያው የተሰማራንና የጥናትና ምርምር ስራዎችን የምናከናውን ሰዎች ሁልጊዜ የምናየው ነው። በአለም ላይ የአዕምሮ ጤና ችግሮች ከ250 በላይ ናቸው። አብዛኞቹ የአዕምሮ ህመሞች አገራችን ውስጥ ይታያሉ።

አዲስ ዘመን፡- በአካባቢ ይገለፃል?

ፕሮፌሰር ሰለሞን ተፈራ፡- አይ፣ ችግሩ አለም አቀፍ ነው። እኛን በተመለከተ በአካባቢ የሚገለፅ አይደለም። ችግሩ አገር አቀፍ ነው። በሁሉም አካባቢዎች፤ በሁሉም ክልሎች አለ። ብዙ አጋላጭ ምክንያቶች አሉ፤ ከእነዚህ አንዱና በአገራችን በአሳሳቢ ሆኔታ እየጨመረ የመጣው የአልኮል ይዘት ያላቸውን መጠጦች እና አደንዛዥ አነቃቂ እጾችና መድኃኒቶችን መጠቀም ነው። አሳሳቢው ደግሞ ችግሩ ወደ ታች፣ ተጋላጭ ወደ ሆነው ክፍል (አንደኛ ደረጃ ተማሪዎች ጭምር) ድረስ እየወረደ መሆኑ ነው። በመሆኑም የሁሉንም የተባበረ ጥረት የሚጠይቅ ነው።

አዲስ ዘመን፡- የአዕምሮ ጤና መታወክ መነሻው ምንድን ነው፤ መፍትሄውስ?

ፕሮፌሰር ሰለሞን ተፈራ፡- አዕምሮ እንደ ማንኛውም የጤና አካል ከአንጎላችን የሚመነጭ ማንነታችን ነው። በመሆኑም፣ የአእምሮ ጤና እንደማንኛውም የአካል ክፍል ጤና የሚታይ ነው። የልብ፣ የኩላሊት፣ ወዘተ . . . የጤና እክል እንዳለው ሁሉ አዕምሮም የጤና እክል ያጋጥመዋል። ሊታወክ፣ ሊታመም ይችላል። ምክንያቶቹ ደግሞ ሰው ሰራሽም፣ ተፈጥሯዊም፤ ውጫዊም ውስጣዊም ሊሆኑ ይችላሉ።

ለምሳሌ- ጦርነት፣ የሰላም ማጣት፣ በውጊያ አካባቢ መገኘት፣ የገዳይ መሳሪያ ድምፅ መስማት፣ ጭንቀት፣ ሱሰኝነት፣ አስጨናቂ ክስተቶች፣ አስገድዶ መደፈር፣ ድህነት፣ የኢኮኖሚ ድቀት፣ የመሰረታዊ ፍላጎቶች አለመሟላት፣ የአካል ጥቃት፣ የተጎሳቆለ የአኗኗር ዘይቤ፣ የጤና ችግሮች ወዘተ. . . እነዚህ ሁሉ የአዕምሮ ጤና ችግርን ሊያስከትሉ ይችላሉ።

መፍትሄዎቹ ደግሞ፦ በተቻለ መጠን እነዚህ አጋላጭ ነገሮች እንዳይኖሩ ማድረግና ከእነዚህም መራቅ ነው። ከባድ የአዕምሮ ህመም የሚባሉት ደግሞ በዘር የመተላለፍ እድልም አላቸው።
እንዲሁም፣ አንድ ሰው እንደ ሌሎች የአካል ክፍሎቹ ሁሉ የአእምሮውንም ጤና ሊጠብቅ፤ ሊንከባከብ ይገባዋል። ጭንቀትን በመቀነስ፣ የአካል ብቃት እንቅስቃሴን በማድረግ፣ አቅም በፈቀደ መጠን የተመጣጠነ ምግብ በመመገብ፤ እንዲሁም፣ ጤናማ የአኗኗር ዘዴን በመከተል፤ አልኮልን፣ አደንዛዥ እፆችን ባለመጠቀም የአእምሮ ጤናን መጠበቅ ይቻላል። ችግሩ በሚፈጠርበት ጊዜ ፈጥኖ ወደ ባለሙያ በመሄድ ድጋፍና እርዳታን ማግኘት ይገባል።

(አዲስ ዘመን ሚያዝያ 22ቀን 2015 ዓ.ም)

@melkam_enaseb

#ልባምሕይወት

ከኖርን አይቀር የታሰበበት፣ አቅጣጫ ያለውና የምንወደውን ሕይወት ለምን አንኖርም?

በኒውሮ ሊንጉዊስቲክ ፕሮግራሚንግ (NLP) የተቃኘው የልባም ሕይወት የአዕምሮና ራስን የማሳደግ ስልጠና 13ኛ ዙር ምዝገባ ተጠናቆ ስልጠና ሊጀመር ነው።

ሆኖም ባሉት ቀሪ የተወሰኑ ቦታዎች ሰልጣኞችን መቀበል እንፈልጋለን። ስልጠናው ግንቦት 2 ይጀምራል።

ለአራት ሳምንታት፣ በሳምንት ሦስት ቀናት፣ ቀን ከ8:00 - 11:00 ሰዓት በሚሰጠው የአዕምሮና ራስን የማሳደግ ስልጠና በመመዝገብ የዕድሉ ተጠቃሚ ይሁኑ።

ለመመዝገብ እና ለተጨማሪ መረጃ: +251974046870

@melkam_enaseb

MAY: የአዕምሮ ጤና የግንዛቤ ማስጨበጫ ወር!

ይህ ወር የአእምሮ ጤና እና ደህንነትን አስፈላጊነት ያጎላል። ማግለልን ለመቀነስ፣ የአዕምሮ ጤናን ለማበረታታት እና የተሻለ የአእምሮ ጤና አገልግሎት እና ድጋፍ እንዲኖር ያለመ ነው።

@melkam_enaseb

የአዕምሮ ህሙማንና የሚደርስባቸው መገለል - ለችግሩም የመፍትሄ አቅጣጫ!

የአዕምሮ ህሙማንን ማግለል በአለም አቀፍ ደረጃ በየትኛውም የማህበረሰብ ክፍል በስፋት የተሰራጨ ችግር ከመሆኑም ባሻገር ይሄም በጤና ባለሙያዎች ዘንድም የሚታይ አመለካከት ነው።

የአዕምሮ ህመምተኞችን ማግለል በታካሚዎች ዘንድ ከማህበረሰቡ እራሳቸውን እንዲያገሉና የህክምና እርዳታ እንዳይሹ የራሱን አስተዋፅኦ ያደርጋል።

ይሄንንም በማህበረሰቡ የሚደርስባቸውንና እንደግለሰብ የምናደርስባቸውን ማግለል ለመከላከል ከመንቀይሰው ስልት የሚከተሉት ይጠቀሳሉ:-

1. ማግለልን መቃወም

"የአዕምሮ ህመምተኞችን የማግለል ተቃውሞ ዘመቻ" ማድረገ በተለያዩ የማህበረሰብ ክፍል የሚደረገውን ማግለል ለመቀነስ ይረዳል።

2. ማስተማር

በማስተማር እያንዳንዱ ሰው ስለ አዕምሮ ህመም መንስዔ፣ የህመሙ መገለጫ ምልክቶች፣ የህክምና እርዳታና ተያያዥ ውጤቱን በማሳወቅ ሰዎች በአዕምሮ ህመምተኞች ላይ የሚያደርሱትን ማግለል መከላከል እንችላለን።

3. የአዕምሮ ህመምተኞችን ማግኘት

በተለያዩ የአዕምሮ ህክምና በሚሰጥባቸው ቦታዎችና የማገገሚያ ማዕከላት ብሎም መርጃ ማዕከላት (ሜቄዶኒያንና ጌርጌሴኖንን) እና የተለያዩ የአዕምሮ ህክምናና የሱስ ማገገሚያ ማዕከላት ሄደን ህመምተኞችን መጎብኘት ስለህመሙ ስለህመምተኞችና የሚደርስባቸውን ጫና ለመረዳት ያስችላልና የማግለል ሁኔታውን በመቀነስ የራሱን ሚና ይወጣል።

እናንተስ ስለህሙማኑ ምን አሰባችሁ?
የአዕምሮ ህሙማንን ማግለል ይቁም!

ቃልኪዳን ዮሐንስ (የስነ-አዕምሮ ባለሙያ)

@melkam_enaseb

አስቸጋሪ ሰዎችን ለመቋቋም የሚያግዙ ሶስት ኣጫጭር ዘዴዎች!

የእለት ተዕለት ኑሯችንን ስናከናውን ይብዛም ይነስም ባህሪያቸው አስቸጋሪ ከሆኑ ሰዎች ጋር መገናኘታችን አይቀሬ ነው። አንዳንዶቻችን እነዚህን ሰዎች በብልሃት እና በስልት ማለፍ እና ከእነሱ የምንፈልገውን ማግኘት ስንችል፣ አንዳንዶቻችን ደግሞ በድርጊታቸው ተበሳጭተን ለጭቅጭቅ እና ለንትርክ እንዳረጋለን። የሚከተሉት ሶስት አጫጭር ዘዴዎች ባህሪያቸው አስቸጋሪ ከሆኑ ሰዎች ጋር የሚኖረንን አጋጣሚ ቀለል እንደሚያደርጉ የስነ ልቦና ባለሙያዎች ይመከራሉ።

1. ጊዜ ሰጥተው ያዳምጧቸው፦

በሚናገሩበት ጊዜ ሙሉ ቀልብዎን ሰጥተው ምን ለማለት አየሞከሩ እንደሆነ እና የመጡበት አቅጣጫ ምን እንደሆነ ያዳሙጧቸው፣ ተናግረው ሲጨርሱም “ከንግግርዎ የተረዳሁት ይህንን ነው” ብለው መስማትዎን ያረጋግጡላቸው። ያሉትን ማዳመጥዎን ካረጋገጡ በኋላ አቋማቸውን መለወጥ ይቻል እንደሆነ በዚያው ይመርምሩ።  
 
2. ያልተለመዱ አካሄዶችን ይጠቀሙ፦

ስላበሳጫቸው ነገር ወይም ስለነሱ ጉዳይ እንደሚጨነቁና እንደሚያስቡ ይግለፁላቸው። እርስዎን በእነርሱ ጫማ ውስጥ አስቀምጠው አመለካከታቸውን ለመረዳት ይሞክሩ። "ጉዳዩን እረዳለሁ" ብለው ይንገሯቸው። ይህ ማለት የግድ እነርሱ በፈልጉት አቅጣጫ ለመሄድ መስማማት ማለት አይደለም። ነገር ግን እነሱን ለመረዳት መሞክርዎ ብዙ ሰዎች የማያደርጉትን ያልተለመደ መልካም ሙከራ ሞክረዋልና ይህን ማድረግዎ አብዛሃኛውን ጊዜ እነዚህን ሰዎች የማለዘብ ኃይል ይኖረዋል።
 
3. ጭቅጭቁ ከመፈጠሩ በፊት ወደሚፈልጉት አቅጣጫ ይምሯቸው፦

ብዙ ሰዎች ሌሎችን የሚያስተናግዱበት አካሄድ እንደተስተናጋጁ ሰው ሁኔታ ተለዋዋጭ ነው። ሰዎች ደከም ብለው ሲታዩ ብዙ ጊዜ አላግባብ የሆነ ነገር በሌሎች ይደረግባቸዋል። ስለሆነም ሰዎች ከእርስዎ ጋር ሲሰሩ እና ክንዋኔን ሲያደርጉ የማይፈልጉት ነገር እንዳይፈጠርና አግባብ በሌለው ሁኔታ እንዳያስተናግዱዎ አስቀድመው ማንነትዎን እና በግንኙነታችሁ ውስጥ ስለሚጠብቁት የንግግር አግባብ ብስለት በተሞላበት ሁኔታ ማሳወቅ እና መምራት ያስፈልጋል። ይህን በማድረግ ለሰዎች ያለዎትን አክብሮት እያረጋገጡ ነገርግን የሰዎች መጠቀሚያ ለመሆን የማይፈቅዱ እንደሆኑ ያሳያሉ፣ ብሎም ግንኙነታችሁ መከባበር በተሞላበት ሁኔታ እንዲከናወን ይረዳል። (ሰዋስው)

@melkam_enaseb

ከባድ የአእምሮ ህመም (Psychosis)

ሳይኮሲስ (ከባድ የአእምሮ ህመም) ማለት ሰዎች ከነባራዊ ሁኔታ (እውነታ) መውጣታቸውን ይገልፃል፡፡ በዋነኛነት የተሳሳተ ሃሳብ (delusion) መዘላበድ፤ እየተደረገ ስላለው እውነታ የተሳሳተ ግንዛቤ መኖር፤ አንድን ሰው ሌላ እንደሆነ አድርጎ ማየት፤ ሌላ ሰው የማያየውን ማየት እንዲሁም ሌላ ሰው የማይሰማውን ድምፅ መስማት (hallucination) ይታይባቸዋል፡፡

ከባድ የአእምሮ ህመም የጀመራቸው ሰዎች በአካባቢያቸው ምን እየተደረገ እንዳለ በትክክል ላያውቁ ይችላሉ ሳይኮሲስ (ከባድ የአእምሮ ህመም) በአብዛኛው የአእምሮ ህመሞች ላይ የሚታዩ ሲሆን በተጨማሪም ከታይሮይድ እጢ ጉዳት፤ ከአንጎል እብጠት፤ አንጎል ላይ በደረሰ አደጋ እና አደንዛዥ እፅ በመጠቀም ሳቢያ የሚመጡ የአእምሮ ህመሞች ጋር ይያያዛል።

ሳይኮሲስ (ከባድ የአእምሮ ህመም) የሚያሳያቸው ምልክቶች፦

1. የስሜት ህዋሳት ተግባር መዛባት (hallucination)- ከባድ የአእምሮ ህመም ውስጥ ያለ ሰው ጨርሶ የሌሉ ነገሮችን ማየት፤ መስማት፤ የመዳሰስ፤ የማሽተትና የመቅመስ ስሜት ያሳያል፡፡

2. የተሳሳተ ሃሳብ፤ እምነት መኖር (delusions)- በውስጣቸው ባለ የተሳሳተ እምነት በጣም ከማመናቸው የተነሳ በምንም አይነት መልኩ መሳሳታቸውን ቢያስረዷቸው እንኳ ሊቀበሉ ጨርሶ ፈቃደኛ አይደሉም።

3. ሊጎዱኝ ይከታተሉኛል ብሎ መጠራጠር።

4. ተለዋዋጭ ስሜት - የሰዎች ስሜት ያለምንም ምክንያት ከመሬት ተነስቶ ሊለዋወጥ ይችላል፡፡ የስሜት (ሙድ) መቀያየር የተለመደ ነው።

5. የባህሪ መለዋወጥ- ከተለመደው ውጭ የተለየ ባህሪ ያሳያሉ፡፡ ከመጠን በላይ ንቁ ሊሆኑ ወይም በጣም ልፍስፍስ ሊሉና ቀኑን ሙሉ አንድ ቦታ ያለምንም ስራ ሊቀመጡ ይችላሉ፡፡

#AMSH

@melkam_enaseb

ሁልጊዜም የውስጡ የውጪውን ይወስናል!

ወዳጆች ሕይወት ከውስጥ ነው የሚጀምረው፡፡ እኔ እናንተ፣ ሁላችንም የወጣነው ከእናታቸን ማሕፀን ውስጥ ነው፡፡ እኛም የሕይወታችንን ብሩህነትና ድቅድቅነትም የምንወስነው ከውስጣችን ከሚወጣ አቅም ነው፡፡ ብዙዎቻችን ውስጣችንን ከመስራት ይልቅ ውጪአችንን ስንሠራ ነው የምንታየው፡፡ ለደጃችን የምንጠነቀቀውን ያህል ለውስጣችን አንጨነቅም፡፡ የሠው ልጅ የቤቱን፣ የአጥር ግቢውንና የአካባቢውን አጥርና ጎዳና ያሻሽላል፤ ንፅህናውንም ለመጠበቅ ደፋ ቀና ይላል፡፡ ብዙዎቻችን ለአለባበሳችንና ለአዋዋላችን፤ እንዲሁም በኪሳችን ስለሚኖረው ነዋይ እንጨነቃለን፡፡ ነገር ግን የውስጣችንን የማንነት አጥርና የምንነታችንን ግንብ ለመስራትና የሕሊናችንን ንጽህና ለመጠበቅ ግን ስንጥርና ስንደፍር አንታይም፡፡ የሰው ልጅ ውስጣዊ ቁመናውን ለማሳመርና በኪሱ ካለው ይልቅ በልቦናውና በሕሊናው ስለሚኖረው መልካምነትና ጥበብ ሲፍጨረጨር አይታይም፡፡ በእውነት ብዙዎቻችን በታይታ ሕይወት ጠፍተናል!

ወዳጆች የዶሮዎችን ሕይወት ተመልከቱማ፡፡ ‹‹አንድ እንቁላል በውጪ ሃይል ከተሠበረ ሕይወቱ ያከትማል፡፡ ነገር ግን ዕንቁላሉ በውስጣዊ ሃይል ከተሠበረ አዲስ የጫጩት ሕይወት ይጀምራል፡፡ ሁልጊዜም ቢሆን ትላልቅ ስኬቶች የሚጀምሩት ከውስጥ እንጂ ከውጪ አይደለምና፡፡››

ውስጣችንን አይተን፤ ራሳችንን አውቀን፤ ራሳችንን አግኝተን፤ የራሳችንን ሕይወት በራሳችን ሃሳብ እንሠራ ዘንድ እንትጋ የዛሬው መልዕክቴ ነው፡፡

የውስጡ የውጪውን ይወስናል! Inward always matters outward!

እሸቱ ብሩ ይትባረክ (እ.ብ.ይ.)

መልካም የስራ ሳምንት!

@melkam_enaseb

የልጆች አዕምሮ ግንዛቤ እድገት
(Cognitive development of child)

እንደ ስዊዝ ተወላጁ ስይኮሎጂስት ፒያዤ (Jean Piaget) መሰረት የልጆች አዕምሮ ግንዛቤ እድገት በአካባቢያቸው ለሚገኙ የተለያዩ ማነቃቂያዎች (stimulus) ምላሽ በመስጠት (response) እና በመላመድ ቀጣይነት ያለው የግንዛቤ (awareness) እና የባህሪ ግንባታ እንዳለው ይገልጻል። የአንድ ልጅ የባህርይ ጸባይ የሚመሰረተው ከአካባቢው ጋር ባለው ቁርኝት ሲሆን፤ ይህም በልጁ የአዕምሮ ግንዛቤ ንድፍ (Schema) ለይ የሚመሰረት ነው።

በዚህም መሰረት ልጆች 4 የአዕምሮ ግንዛቤ እድገት ደረጃዎች አላቸው፦

1. ሴንሰሪሞቶር| Sensorimotor stage (ከ ተወለደ እስከ 2 አመት)

በዚህ ጊዜ ጨቅላው ልጅ ከአካባቢው ጋር የሚዛመደው በእንቅስቃሴ እና በስሜቶች ሲሆን፤ ለተለያዩ ማነቃቅያዎች እንቅስቃስያዊ ምላሽ ይሰጣል። እያደገ ሲመጣ (ወደ 2 አመቱ ሲጠጋ) የነገሮችን /ቁሶችን መኖር ይገነዘባል፤ እናም ህጻኑ የቁሶችን ምስል በአዕምሮው ጠብቆ ማቆየት ይጀምራል እና ከእይታው ውጪም ቢሆን ቁሱ እንዳለ መገንዘብ ይችላል፣ ለመፈለግም ይጥራል።

2. ፕሪ ኦፕሬሽን| Pre-operational stage (2–6 አመት)

ህፃኑ የነገሮችን፣ ቁሶችን እንዲሁም ክስተቶችን አዕምሯዊ ምስሎችን ከመፍጠር ባሻገር፤ ለሌላ ጊዜ እንዲጠቀሙበት በአእምሮ ውስጥ በማስቀመጥ ምሳሌያዊ ግንዛቤን ያዳብራል። ልጁ እንቅስቃሴ እና የቋንቋ እድገት ክህሎቶችን በማዳበር የአካባቢያዊ ተግባቦት ችሎታ ያዳብራል። የልጁ አመክንዮ ግንዛቤ (logical thinking) ገና ያልዳበረ ስለሆነ ለምን እና እንዴት የሚሉ ጥያቄዎችን ለማገናዘብ አይችሉም፤ ስለዚሀ ራስ ተኮር (ego centric) እና ምትሀት ተኮር (magical thinking) አስተሳሰብ ይዘው ያድጋሉ። ሆኖም ግን በመልካም ወይም በመጥፎ ነገር ላይ በመመርኮዝ የሞራል አስተሳሰብ ግንዛቤ ማዳበር ይጀምራሉ።

3. ኮንክሪት ኦፕሬሽን| Concrete operational stage (7-11 አመት)

በዚህ እድሜ ዉስጥ የሚገኙ ልጆች አመክንዮአዊ (logical) እና ምክንያታዊ (Rational) አስተሳሰብን ያዳብራሉ። የራስ ተኮር አስተሳሰብ በእጅጉ ይቀንሳል፤ ብሎም ፅንሰ-ሀሳባዊ (conceptual) ግንዛቤዎች የጎለብታሉ፣ የሌሎችን አስተያየት መገነዘብ ይጀምራሉ። የቃላት፣ የሰውነት ተግባቦትን በደንብ ያለያሉ፤ በአጭሩ ተግባራዊ ይሆናሉ።

4. ፎርማል ኦፕሬሽን| Formal operational stage (ከ 12 አመት በኋላ)

በዚህ እድሜ ለይ ያሉ ልጆች ረቂቅ አስተሳሰብን (ሀሳቦችን መመርመር እና የንድፈ-ሀሳቦችን የማመንጨት የማስተናገድ ችሎታ)፣ የአመክንዮ አስተሳሰብ እድገት (ከአንድ አጠቃላይ ሃስብ በመነሳት ወደ ውስን የማውረድ ችሎታ (deductive reasoning)፣ እና ፅንሰ-ሀሳባዊ አስተሳሰብ ትርጉም መስጠት ግንዛቤ ያዳብራሉ። ሃላፊነት መውሰድ የሚላማመዱበት ወቅት ነው።

ስለዚህ ወላጆች የልጆቻችሁን የአዕምሮ ግንዛቤ እድገት በዚህ መልክ መከታተል ይረዳችሁ ዘንድ እንደተጠቀሙበት እመክራለሁኝ።

ዶ/ር መሀመድ ንጉሴ (ሳይካትሪስት)

@melkam_enaseb

⬆️ YETENA WEG CLUBHOUSE DISCUSSION!

Be a part of our conversation with Dr.  Benyam Worku about Trauma: The effects of trauma on who we are as a person and how we experience life.

🗓Join us on May 21 (this Sunday).

⏰Timing: 6 PM - 8 PM EAT,
                  11 AM - 1 PM EST.

Join the discussion with the link below

https://www.clubhouse.com/invite/ck5oSbDg

@melkam_enaseb

እየተንሰራፋ የመጣው የአደንዛዥና የአነቃቂ ዕፆች ተጠቃሚነት!

በኢትዮጵያ የአልኮል ይዘት ያላቸውን መጠጦች እንዲሁም አደንዛዥና አነቃቂ ዕፆችን የመጠቀም ልምድ፣ በተለይም በወጣቶች ዘንድ እየጎላ መሆኑን የዘርፉ ባለሙያዎች ይናገራሉ፡፡

ዕድሜው ከ20 ዓመት በታች የሆነ፣ እነዚህን አነቃቂና አደንዛዥ ዕፆችንና የአልኮል ይዘት ያላቸውን መጠጦች መጠቀሙ፣ የአንጎል ዕድገት (ብስለትን) በቀጥታ ከመጉዳቱም በላይ፣ ዕድሜና ፆታ ለማይለዩት ተላላፊ ላልሆኑ በሽታዎችና ለዘላቂ ጉዳት የሚዳርግ ነው፡፡

የሬናሰንት የአዕምሮ ጤናና የሱስ ተሃድሶ ማዕከል መሥራች፣ አማካሪና የሥነ አዕምሮ ባለሙያ ሰለሞን ተረፈ (ፕሮፌሰር) እንደሚናገሩት፣ ከቅርብ ጊዜያት ወዲህ እጅግ አደገኛ የሆነው ኮኬይን የተባለው አደንዣዝ ዕፅ ተጠቃሚዎች ቁጥር በተለይም በአዲስ አበባ እየተበራከተ ነው፡፡

የኢትዮጵያ አየር መንገድ በተለይም ወደ ደቡብ አሜሪካ በረራ ከጀመረ ወዲህ፣ በቦሌ ኢንተርናሽናል ኤርፖርት ፍተሻ የሚያዘው የኮኬን መጠን፣ እጅግ በጣም መጨመሩን ሰለሞን (ፕሮፌሰር) ገልጸው፣ ዕፅ ወደ አገር ውስጥ እየገባና በከፍተኛ ሁኔታ ጥቅም ላይ እየዋለ መሆኑን፣ የዘርፉ ባለሙያዎችም በዚህ ተጎጂ የሆኑ ሕሙማንን ከቅርብ ጊዜያት ወዲህ እያስተናገዱ መሆናቸውን አክለዋል፡፡

አደንዛዥና አነቃቂ ዕፆችና የአልኮል ይዘት ያላቸው መጠጦች ለአዕምሮ ሕመም መከሰትና መባባስ ከፍተኛ አስተዋጽኦ ማድረጋቸውን፣ ጦርነትና ሌሎች ጫናዎች በስፋት መታየታቸውም ለአደንዛዥ ዕፆች ተጠቃሚነትና ለአዕምሮ ሕመም እንደሚዳርጉ ጠቁመዋል፡፡

ችግሮቹን ለመቅረፍ መንግሥታዊና መንግሥታዊ ያልሆኑ ተቋማት ከፍተኛ ጥረት ማድረግ እንደሚጠበቅባቸው ቢታወቅም፣ ከችግሩ መንሠራፋት አንፃር በትኩረት እየሠሩበት ነው ለማለት አያስደፍርም፡፡

(ሪፖርተር)

@melkam_enaseb

አሉታዊ ስሜቶችን እንዴት እንከላከል?

- ባለፈ ጥፋት ወይም ውድቀት ላይ በማተኮር ፀፀት ውስጥ አለመግባት፡፡ ይልቁንስ ከባለፈው ስህተት በመማርና አሁን ላይ ማተኮር፡፡

- ማህበራዊ ተሳትፎዎችን ማድረግ፡፡

- ከተለያዩ እፆችና አልኮል ሱሰኝነት መቆጠብ፡፡

- ግጭቶችን፣ ቅራኔዎችንና አለመግባባቶችን በአግባቡ መፍታት፡፡

- ውጥረትንና ጭንቀትን የሚፈጥሩብዎትን ነገሮችና ሁኔታዎችን መለየትና ከእነሱ መራቅ፡፡

- በጎ ማድረግና ምላሹን ከሰዎች አለመጠበቅ፡፡

- ጭንቀትና ድብርት ሲሰማዎ ለቅርብ ወዳጅ፣ ጓደኛ ወይም ቤተሰብ ማጋራት፡፡

- ሌሎች ሰዎች ስለእርስዎ በሚሰጡት ትችት እና አስተያየት አለመረበሽ፡፡

- የህይወትን ጥሩ ገፅታ ማየት፡፡

- በአላማና በእቅድ መኖር፤ ጊዜን በስራ ማሳለፍ፡፡

- የአካል ብቃት እንቅስቃሴ ማድረግ፤ ንፅህናን መጠበቅ እና ጤናማ የአመጋገብ ስርአትን መከተል፡፡

- ለራስ ጊዜን መስጠትና እረፍት ማድረግ፡፡

Source: www.betterhealth.vic.gov.au

@melkam_enaseb

Yetena Weg Clubhouse Discussion

የልጆች አስተዳደግ በኢንተርኔት ዘመን!

ከ ዶ/ር ትዕግስት ዘሪሁን ጋር የልጆች አስተዳደግ በኢንተርኔት ዘመን ላይ በሚል ረዕስ የምናደርገውን ውይይት ይቀላቀሉ።

🗓ግንቦት 20 (ዛሬ)
⏰ ከ12 ሰዓት እስከ ምሽቱ 2 ሰዓት

ውይይቱን ለመቀላቀል እዚህ ይጫኑ ⬇️

https://www.clubhouse.com/house/yetena-weg-%E1%8B%A8%E1%8C%A4%E1%8A%93-%E1%8B%88%E1%8C%8D

@melkam_enaseb

ምርጫ!

''ምርጫችሁ ፍርሃታችሁን ሳይሆን ተስፋችሁን ያንጸባርቅ'' ይለናል የነፃነት ተምሳሌቱ ኔልሰን ማንዴላ።

ምርጫ ምንድን ነው?

ምርጫዎቻችንን እንዴት እንደምንመርጥና እንደምንወስን ስንቶቻችን ግንዛቤዉና እውቀቱ አለን?

ምርጫ ካሉን አማራጮች ውስጥ የምንመርጠው ምላሽ ነው።

ምርጫ ቀላል፣ ወዲያውኑ የሚገኝ፣ ውጤታማና አውቶማቲክ ነው።

በሕይወት መንገዳችን ላይ በየአንዳንዱ ግዜና ሁኔታ የተለያዩ ምርጫዎችን እንመርጣለን።

አንዳንዶቹን ሆን ብለን በማሰብ ሌሎቹን ደግሞ እንዴትና በምን አይነት ሁኔታ እንደሆኑ እንኳን በማናውቀው መልኩ በደመነፍስ እንመርጣለን። በተለያየ ግዜ ላጋጠሙን ተመሳሳይ ሁኔታዎች ጥሩም ይሁን መጥፎ ምላሾችን እንሰጣለን።

በተመሳሳይ ሁኔታ ውስጥ ሆነን አንዳችን ስንደስት ለምን ሌላችን እንናደዳለን? ሌሎቻችን ስንደፍር ሌሎቻችን ለምን እንፈራለን? አንደኛው ሰው ተመሳሳይ ሁኔታን እንደ ጥሩ አጋጣሚ በመውሰድ  ሲጠቀም ሌሎቻችን ሳንጠቀም የምንቀረው ለምንድን ነው?

ምክንያቱም አብዛኛዎቹ ምርጫዎቻችን ሆን ብለን በየግዜው የምንመርጣቸው ሳይሆኑ ካሉን ዉስጣዊ እሴቶች፣ እምነቶች እንዲሁም አመለካከቶች ጋር በደመነፍስ የሚዛመዱና ደመነፍሳዊ ናቸው።

ታዲያ ዋናውና ልናውቀው የሚገባው እውነት ምርጫዎቻችን ደመነፍሳዊ መሆናቸውን ብቻ ሳይሆን እኛ ከምንፈልጋቸው ግብና ዓላማ አንፃር እንዲሆኑ በንቁው አምሯችን የምንፈልጋቸውን ነገሮች ድብቁ ወይም ደመ-ነፍሳዊው አዕምሮ በሚረዳው መልኩ ሊነገረው ይገባል።  

(ዳንኤል አያሌው)

@melkam_enaseb

ሜንታል ሄልዝ አዲስ ግንቦት 26/2015 ቅዳሜ ከቀኑ 10፡00 ሰዓት ጀምሮ በአዶር አዲስ ሆቴል “የአዕምሮ ህመም አንዴ ከተከሰተ በኋላ ይድናል ወይ?'' በሚል ርዕሰ ጉዳይ ላይ ዶ/ር የፍሬዘር ገዛኸኝ (ሳይካትሪ ሬዚደንት) ጋብዟል፡፡

ለመታደም: በዚህ መስፈንጠሪያ ይመዝገቡ: https://forms.gle/ZsWZbFK15k8y5e9aA

@melkam_enaseb

ብርጭቆው ከባድ ነው ወይስ ቀላል?

አንድ አሰልጣኝ እንዲህ ሲል ለሰልጣኞቹ በመጠየቅ አንዲትን ቀላል የምትመስል፣ ነገር ግን እጅግ ወሳኝ ቁምነገር አስተላለፈ፡- “አንድ ብርጭቆ ውሃ በእጃችሁ ብትይዙት ከባድ ነው ወይስ ቀላል?”

ሁላችንም እንደምንጠብቀው ሰልጣኞቹ በአብዛኛው ቀላል እንደሆነ በመስማማት ገለጹ፡፡ አሰልጣኙም በመመለስ፣ “መልሳችሁ ትክክልም፣ ስህተትም ነው” በማለት ሲያብራራ፣ “ይህንን ውኃ የተሞላ ብርጭቆ ለአንድ ደቂቃ ከያዛችሁት ቀላል ነው፡፡ ለአንድ ሰዓት ከያዛችሁት ደግሞ እየከበዳችሁ ይሄድና እጃችሁን የሕመም ስሜት ሊሰማችሁ ይችላል፡፡ ነገር ግን አንድ ቀን ሙሉ ከያዛችሁት እጃችሁ ይደነዝዛል፣ ይዝላል፣ እንዲያውም ብርጭቆውን ልትለቁት እስከምትደርሱ ድረስ ልትደክሙና ሊከብዳችሁ ሁሉ ትችላላችሁ”፡፡

የዚህ ብርጭቆ ክብደት ልክ በመጀመሪያ እንደነበረ፣ ከአንድ ደቂቃ በኋላ፣ ከአንድ ሰዓት በኋላና፣ ከአንድ ቀን በኋላ ያው ነው፡፡ እዚህ ጋር ልዩነት ያመጣው ብርጭቆውን በእጃችን የያዝንበት የጊዜ ርዝመት ነው፡፡

መልእክቱ ይሄ ነው፡- የስሜትም ጉዳይ እንዲሁ ነው! ማንኛውም እንደ ጭንቀት፣ መረበሽና ፍርሃት የመሳሰለ ቀላል የተባለ የስሜት ሁኔታ ለጊዜው ምንም ችግር ላይኖረው ይችላል፣ ሆኖም ስሜቱን ለረጅም ጊዜ ስንይዘው ግን መዛላችን፣ መድከማችን፣ መታመማችንና ሕይወት ከአቅማችን በላይ እየሆነ መምጣቱ አይቀርም፡፡

ምናልባት የመኖር ጣእም ያጣችሁ፣ ድብርት የሚጫጫናችሁና የውስጥ (የስሜት) ህመም የሚሰማችሁ አንዳንድ ስሜቶችን ለረጅም ጊዜ እየያዛችሁ ሊሆን ይችላልና አላስፈላጊ ስሜቶችን ገና በትንሽነታቸው ቶሎ ቶሎ ለማራገፍ ሞክሩ!

(ዶ/ር ኢዮብ ማሞ)

@melkam_enaseb

Yetena Weg Clubhouse Discussion!

ከ ዶ/ር እንቁ ደረስ ጋር ለእምሮ ህክምና የሚውሉ መድሃኒቶች ላይ የምናደርገውን ውይይት ይቀላቀሉ።

🗓ሰኔ 18 (በዚህ እሁድ )
⏰ ከ12 ሰአት እስከ ምሽቱ 2 ሰአት

ውይይቱን ለመቀላቀል እዚህ ይጫኑ ⬇️

https://www.clubhouse.com/invite/UrVKlxDn

@melkam_enaseb

ባህሪያችንና የቀለም ምርጫችን!

ማንኛውንም ነገር የምንመርጠው ከእኛ ባህሪ ጋር የተገናኘ ነገር ስላለው ነው፡፡ ከባህሪያችን ጋር ግንኙነት የሌለውን ነገር ልንመርጥ አንችልም፡፡ ሌሎች ሰዎች ካልመረጡልን በስተቀር፡፡

የቀለም ምርጫችንም እንደዚሁ ከባህሪያችንን ጋር ግንኙነት አለው፡፡ እንደባህሪያችን የምንመርጠው ቀለም ይለያያል፡፡ ጥቂቶቹን እንደምሳሌ እንዘርዝር፡፡

ጥቁር፦ የብዙዎች ምርጫ ነው፡፡ በብዛት ይህንን ቀለም የሚመርጡ ሰዎች የሃላፊነት ሰዎች የሆኑና ቁርጠኛ የሆኑ ሰዎች ሲሆኑ በተጨማሪም በጣም ውድ ነገሮችን የሚወዱ፣ መሳሳት የማይፈልጉና ስልጣን መያዝ ወይም የበላይ መሆን የሚፈልጉ ሰዎች ናቸው፡፡

ቀይ፦ ይህን ቀለም የሚመርጡ ሰዎች ሁሌም ማሸነፍ የሚፈልጉ፣ በጣም ቁጡ የሆኑ ሰዎች ሲሆኑ በተጨማሪም ፍቅርን፣ ህይወትን፣ ወሲብን፣ አደጋን፣ ፍጥነትን የሚያመላክት ቀለም ነው፡፡ ከሌሎች ቀለሞች ሁሉ ትልቅ ተጽዕኖ በሰውነታችን ላይ በመፍጠር የመጀመሪያው ነው፡፡

ብርቱካናማ፦ ዘና ማለትን፣ ደስታን፣ ፈጠራን፣ ተነሳሽነትን፣ ስኬትን የሚያመላክት ትርጉም ያለው ቀለም ነው፡፡ እነዚህ ባህሪ ባላቸው ሰዎች ተመራጭ ነው፡፡

ቢጫ፦ ደስታን፣ ተማኝነትን፣ ጎልቶ መታየት መፈለግን፣ እውቀትንና የፀሃይን ትርጉም የያዘ ነው፡፡

አረንጓዴ፦ ተፈጥሮን፣ ውህደትን፣ መታደስን፣ ጥንካሬን፣ ጤናን፣ እድገትን፣ ገንዘብ፣ መረጋጋትንና ደህንነትን የሚያመላክት ቀለም ነው፡፡

ሰማያዊ፦ መታመንን፣ መረጋጋትን፣ እውቀትን፣ ጥልቀትን፣ እውነትን፣ በራስ መተማመንን የሚያመለክት ቀለም ነው፡፡

ነጭ፦ ንጽህናን፣ ፍፁማዊነትን፣ ደህንነትንና የፈጠራን ትርጉም የያዘ ነው፡፡

የቀለማት ትርጉም እንደምንኖርበት አካባቢ ባህልና ወግ የሚለያይ ነገር ሊኖረው ይችላል፡፡

ተመስገን አብይ (የስነ-ልቦና በላሙያ)

@melkam_enaseb