به مناسبت آیین نکوداشت دکتر علی بلوکباشی

صحبت‌های جناب آقای استاد عبدالعظیم پویا
محقق، نویسنده و کارشناس حوزه میراث فرهنگی

اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان یزد – چهار‌شنبه 22 اسفند 1403

@mirasmaktoob
.

به مناسبت آیین نکوداشت دکتر علی بلوکباشی

صحبت‌های جناب آقای استاد حسین مسرّت
نویسنده و پژوهشگر

اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان یزد – چهار‌شنبه 22 اسفند 1403

@mirasmaktoob
.

به مناسبت آیین نکوداشت دکتر علی بلوکباشی

پیام جناب آقای دکتر غلامرضا امیرخانی
رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران

اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان یزد – چهار‌شنبه 22 اسفند 1403

@mirasmaktoob
.

به مناسبت آیین نکوداشت دکتر علی بلوکباشی

صحبت‌های جناب آقای دکتر علی بلوکباشی
مردم‌شناس و پژوهشگر برجستۀ فرهنگ عامه

اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان یزد – چهار‌شنبه 22 اسفند 1403

@mirasmaktoob
.

ویدئوهای آیین نکوداشت دکتر علی بلوکباشی در آپارات

https://www.aparat.com/playlist/16319948/

اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان یزد – چهار‌شنبه 22 اسفند 1403

@mirasmaktoob
.

میزبانی دانشگاه میبد از دو چهره برجسته ایران‌شناسی

https://new.meybod.ac.ir/fa/article/329409

ابوالحسن علی بن زید بیهقی معروف به ابن فُندق (متوفّی۵۶۵)، در کتاب تاریخ بیهق، ذیل شرح احوال امام ابوعبداللّه محمّد بن منصور بن احمد بن حمید، معروف به امام ادیب کرّابی (ص۲۶۶-۲۶۷)، می‌نویسد:

امام کرّابی روایت کند که مجلسی بود سفیان ثوری را، اخفش در آن مجلس حاضر بود. ثوری گوید اخفش را:
چه گویی در لفظ فردوس، مذکّر است یا مؤنّث؟
اخفش گفت: مذکّر.
ثوری گفت: حق تعالی می‌گوید:
«الّذین یرثون الفردوس هم فیها خالدون».
گفت: بدان جنّت می‌خواهد و «ها» عایده است با جنّت.
ثوری گفت: فردوس اعلی چرا گویند، فردوس علیا نگویند؟
اخفش گفت: اعلی اَفْعَل است نه فُعْلیٰ.
مصنّف کتاب گوید:
در کتب بسیار دیده‌ام که این معرب «بروست» و «فروست»، نامی است به پارسی؛ نوعی از باغ‌ها، واللّه اعلم.
و امام کرّابی گوید:
سه سخن است که مشهور است و قایل آن مجهول است که کس نداند که گفته است:

«إذا لم تستحی فاصنع ما شئت»؛
«ما شاء اللّه کان و ما لم یشاء لم یکن»؛
«مَن طلب و‌ جدّ وجد».

و امام کرّابی گفتی که عجب دارم که کسی عمری تحمّل مشقّت کند و نحو حاصل کند تا در اقوال او‌ خطا نیفتد، بدین همه مشقّت، اقوال از خطا مصون دارد و غافل ماند از آنکه افعال از خطا مصون دارد، ازیرا که افعال از خطا مصون داشتن، اولی‌تر از آنکه اقوال،
ثمّ اَنشد هذین البیتین:

شعر
لَبِسنا للجمال لَنا ثیاباً/
و قد صدئت بقسوتها القلوب/
و أعربنا الکلام فما لحنّا/
و نلحن فی الفِعال فلا نُصیب/

گزینش از محمدرضا ابویی مهریزی

@mirasmaktoob
.

🔹️ پادپخش شمارۀ ۱۸، سنت‌های باستانی ایرانی
برشی از کتاب تحفةالعالم از سید ابوطالب موسوی فندرسکی
با خوانش آذر سرمدی

سیّد ابوطالب موسوی فندرسکی از عالمان برجستهٔ قرون یازدهم و دوازدهم هجری در کتاب تحفةالعالم (در اوصاف و اخبار شاه سلطان حسین صفوی) در راستای تبیین احیا و‌ گسترش سنّت‌های باستانی ایران در عهد صفوی از جمله رونق و اعتلای سنّت شاهان ایران در نگهداری و تربیت حیوانات درّنده، جهت نمایش شکوه و جلال دربار ایران، پیش از الغای آن توسط شاه سلطان حسین (ص۱۳۵-۱۳۶) می‌نویسد.

@mirasmaktoob
.

نمایش حیوانات نادرالوجود

تعداد زیادی فیل و شیر و ببر و پلنگ و انواع حیوانات نادرالوجود باغ وحش را از جلوی طالار بزرگ می‌گذرانند و نمایش می‌دهند، نکتهٔ جالب توجه اینست که زنجیرها و میخ‌هائی که این حیوانات را بآن‌ها بسته‌اند نیز همه از طلا است و در مقابل هر یک از این حیوانات دو طشت طلا نیز قرار دارد که در یکی از آنها غذای آنها را می‌گذارند و در طشت طلای دیگر آب برای آنها می‌ریزند. (سانسون، 1346: 2/81)
@mirasmaktoob

هیچ‌یک از این حیوانات سابق‌الذکر از حیث شکوه و جلال بقدر هیجده اسب بسیار عالی و زیبا که در این طالار بمعرض نمایش می‌گذارند جالب و خیره‌کننده نیست.
هر یک از این اسبها بقدر یک خزانهٔ پُر از جواهر ارزش دارند زیرا رکابهای این اسبها همه از طلا است، دهنه‌ها و سینه‌بندها و قسمتهای جلو و عقب زینها نیز همه از طلا است و روی طلاها میناکاری کرده‌اند و بر روی آنها برلیان و یاقوت و انواع جواهرات قیمتی دیگر نشانده‌اند، همچنین روپوشهای روی کفل اسب‌ها که بسیار بزرگ می‌باشند همه از طلاست و جواهرنشان است.
چیزی که بیشتر از همه جلب نظر می‌کند و بیننده را متحیّر می‌سازد انواع مختلف جواهرات و رنگهای مختلف و متنوع و خیره‌کنندهٔ آنهاست، بدین ترتیب که یراق یکی از اسبها فقط از برلیان است و یراق اسب دیگر از زمرّد و از آن اسب دیگر از یاقوت بنفش و یراق اسب دیگر از یاقوت کبود و از آن اسب دیگر از مرواریدهای بسیار درشت می‌باشد.
خلاصه این اسبها با یراق‌ها و زین و برگهائی که به انواع جواهرات درشت و بسیار گرانبها زینت یافته‌اند با تلؤلؤ و زیبائی خیره‌کننده و سحرآمیزی از جلوی طالار می‌گذرند، هر یک از این اسب‌ها نیز مثل سایر حیواناتی که از آنها صحبت کردم در جلوی خود بهمان ترتیب دو طشت طلا دارند.
گاهی در وسط این اسبها چند خر وحشی نیز دیده می‌شود.
یکی از مبلّغین مسیحی اهل اسپانیا که برای تقدیم داشتن نامه‌ای که تصادفاً از طرف پادشاه لهستان باو سپرده شده بود، در دربار ایران حضور داشته است، وقتی این منظره را تماشا می‌کند از دیدن خرهائی که بآن خوبی زینت شده‌اند و پوشش‌هائی بآن گران‌بهایی بر آنان انداخته‌اند به تعجب درمی‌آید و سنگینی و وقار خود را از دست می‌دهد و نمی‌تواند جلوی خندهٔ خود را بگیرد.
یکی از صاحب‌منصبان دربار باو نزدیک می‌شود و با کمال ادب دلیل خندهٔ او را سؤال می‌کند.
نمایندهٔ اسپانیائی جواب داده بود چون مشاهده کرده است خرهائی که در اسپانیا با آنها به منتها درجهٔ حقارت رفتار می‌شود در ایران باین صورت ممتاز در آمده‌اند خنده‌اش گرفته است.
صاحب‌منصبِ دربار باهوش و ظرافت خاصی باو جواب داده بود «ما در ایران از این جهت به خرها احترام می‌گذاریم که برخلاف مملکت شما که در آنجا خر فراوان و عادی است در مملکت ما بسیار نادر و کمیاب است». (سانسون، 1346: 3/82)

مأخذ: سانسون. 1346. سفرنامۀ سانسون (وضع کشور شاهنشاهی ایران در زمان شاه سلیمان صفوی، تحقیق و مطالعهٔ دقیق دربارهٔ آداب و اخلاق و حکومت ایران). به اهتمام و ترجمۀ تقی نفضلی. تهران: ابن سینا.

@mirasmaktoob
.

نمایش حیوانات نادرالوجود

از تشریفات پذیرائی رسمی انواع و اقسام نمایشهائی است که آنرا باید پیش درآمد پذیرائی واقعی تلقی کرد. در یک حیاط خیلی بزرگ جلوی باغ انواع و اقسام حیوانات جسیم یعنی سه فیل سیلانی که زیر شکم آنها را به رنگ قهوه‌ای درآورده‌اند و بر پشت آنها پارچه‌های سیم‌بفت و زربفت افکنده‌اند دیده می‌شود؛ از آن گذشته یک کرگدن بسیار زشت بزرگ که دست راست و پای چپ او را با زنجیرهای محکم بسته و او را بر روی یک پارچهٔ گستردهٔ سرخ رنگ نگاهداشته‌اند، برپشت کرگدن دیگر چیزی نیست. برای آنکه از سختی پوست وی بکاهند تمام تن آنرا با روغن چرب کرده‌اند. (کِمپفر، 1363: 249)

مأخذ: کمپفر، انگلبرت. 1363. سفرنامهٔ کِمپفر. ترجمۀ کیکاووس جهانداری. تهران: شرکت سهامی انتشارات خوارزمی.

@mirasmaktoob
.

مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب با تبریک سال نو، آیین ملّی و ایرانی نوروز را گرامی می‌دارد:

نوروز نماد دوستی و همدلی
Nowruz, the symbol of friendship, peace and empathy


1 تا 4 فروردین 1404

پخش در وب‌سایت: www.mirasmaktoob.com
تلگرام/ اینستاگرام/ آپارات/ یوتیوب: mirasmaktoob

مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب با تبریک سال نو، آیین ملّی و ایرانی نوروز را گرامی می‌دارد:

نوروز نماد دوستی و همدلی
Nowruz, the symbol of friendship, peace and empathy


استادان ایرانی:
ژاله آموزگار
استاد دانشگاه تهران و عضو پیوستۀ فرهنگستان زبان و ادب فارسی

نوش‌آفرین انصاری
استاد پیشین دانشگاه، محقق و پژوهشگر برجستۀ علم اطلاعات و دانش‌شناسی

حسن انوری
استاد پیشین دانشگاه و عضو فرهنگستان زبان و ادب فارسی

علی بلوکباشی
مردم شناس و پژوهشگر برجستۀ فرهنگ عامه

جلال خالقی‌مطلق
شاهنامه‌پژوه

حسین باهر
جامعه‌شناس و فوق دکترای فلسفۀ مدیریت منابع


سفیران خارجی در ایران:
کیم جونپیو
سفیر محترم کرۀ جنوبی در تهران

رودراگائوراو شرست
سفیر محترم هند در تهران

نظام الدّین زاهدی
سفیر محترم جمهوری تاجیکستان در تهران

برند اربل
سفیر پیشین جمهوری فدرال آلمان در تهران


ایران‌شناسان:
اخلاق آهن
استاد زبان فارسی دانشگاه جواهر لعل نهرو، هندوستان

علیم اشرف‌خان
مدیر گروه فارسی دانشگاه دهلی

عزیز بانو
استاد زبان فارسی دانشگاه مانو حیدر آباد، هندوستان

ایوت تجریان
مدیر موزۀ ماتناداران ارمنستان

ملک‌سلیم جاوید
استاد گروه فارسی کالج ذاکر حسین، دانشگاه دهلی

سیدظهیر حسین جعفری
استاد بازنشستۀ دانشگاه دهلی

عابد حسین
استاد گروه فارسی دانشگاه پتنه، هند

عسکر حکیم
شاعر برجستۀ تاجیک

بئاتریس سالاس
مترجم شاهنامۀ فردوسی به زبان اسپانیایی

عبدالنبی ستارزاده
عضو فرهنگستان علوم تاجیکستان

آذرمیدخت صفوی
استاد زبان فارسی دانشگاه علیگر، هند

ملینا عثمان‌وا
استاد شرق شناسی، مرکز تحقیقات فدرال داغستان آکادمی علوم روسیه

جرج گریگوری
استاد زبان عربی دانشگاه بخارست، رومانی

هاسمیک گیراگوسیان
زبان‌شناس و پژوهشگر مؤسسهٔ ماتناداران ارمنستان

فائزه‌زهرا میرزا
استاد زبان فارسی دانشگاه کراچی

استانیسلاو آدام یاشکوفسکی
استاد شرق‌شناسی دانشگاه ورشو، لهستان

1 تا 4 فروردین 1404

پخش در وب‌سایت: www.mirasmaktoob.com
تلگرام/ اینستاگرام/ آپارات/ یوتیوب: mirasmaktoob

مؤسسهٔ پژوهشی میراث مکتوب وب‌سایت رسمی دانشکده زبان و ادبیات را با همکاری دانشگاه آنلاین افغانستان روشن راه‌اندازی کرد.

این وب‌سایت به‌عنوان یک مرجع علمی و آموزشی، بستری برای دسترسی به اطلاعات، فعالیت‌ها و برنامه‌های آموزشی و پژوهشی دانشکده زبان و ادبیات فراهم کرده است.

دانشجویان، اساتید و علاقه‌مندان می‌توانند از این پس با مراجعه به www.raoll-ac.com از اخبار دانشگاهی، منابع علمی، دوره‌های آموزشی و سایر اطلاعات مرتبط بهره‌مند شوند.

دوستانِ شکم‌چرانِ معلمین در تمام سال آرزوی امروز را در دل داشتند!

@mirasmaktoob
.

دوستانِ شکم‌چرانِ معلمین در تمام سال آرزوی امروز را در دل داشتند!

قسم دیگر که خیلی اهمیت و رسمیت داشت، قطعهٔ آخرین چهارشنبه سال بود که معلمین بنقّاشان دستور میدادند که با مُرکبِ چاپ در روی یک ورق بزرگ، حاصل یک قصهٔ معروفه را مثل جنگ افراسیاب و رستم یا مثل خسرو و شیرین یا لیلی و مجنون با صورت امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب صلوات اله وسلامه علیه و آله یا جمعی از صحابه یا قصص و قضایای دیگر را و بسیار دقت میکرده که سایر مکتب‌داران ندانند که او چه نقشی در کار خواهد آورد و پس از آنکه خیالش روی کاغذ آمده، تمام میشود آن را بمطبعه میدهد که بعدهٔ شاگردانش چاپ کند.
پس از آن میدهد دست نقاشهای رنگ‌زن که با رنگهای رخشان و درخشان رنگ کنند. آنگاه نام عده‌ئی از اولاد بزرگان و متمولین را قطعه‌باشی نهاده، بعدهٔ آنها قطعه‌های آنها را زر مالیده، یکهفته بچهارشنبه آخر سال مانده یکروز قبل از ناهار همهٔ شاگردان ناهارهای خودشان را در سفرهٔ معلم ریخته، شاگردان را بعدهٔ قطعه‌باشیها صف‌بندی داده قطعه‌باشی در جلو صف، قطعه‌ها را هم بعدهٔ صفوف دَمَر و در پیش خود چیده قطعه‌باشیها همگی یکدفعه از جلو صفشان قدم‌شمار پیش آمده یکقطعه از قسمتها را برمیدارند و هكذا دنباله‌ها.
پس از ختم عمل آن روز را مرخص میشوند تا چهارشنبه آخر سال میرسد. صبح چهارشنبه هر شاگردی یک ظرف آجیل و بقدر ماهیانه‌اش اقلاً یا زیادتر پول در روی آجیل میآورند و در کیسهٔ معلم میریزند و مرخّص میشوند، اما قطعه‌باشی‌ها هر کس بقدر همّت اولیا کلّه قند و طاقه ماهوت و فاستونی و آجیل زیاد و دو یا سه برابر ماهیانه‌اش پول نقد و دوستان شکم‌چران معلمین در تمام سال آرزوی امروز را در دل داشته و امروز انبارش را بآجیل انباشته میکرده‌اند. (باقریان موحد، 1402: 245)

مأخذ: باقریان موحد، سید رضا. 1402. مجموعه خاطرات میرزا حسن رشدیه تبریزی. قم: مؤسسه فرهنگی طه.

@mirasmaktoob
.

امسال سال روی چه می‌گردد! – 1297 ه.ش.

خیلی خوب است که ایرانیان اصلاً این اسامی سالهای ترکی را برهم بزنند، زیرا همان تفأل و تطیّر که اول سال منجمین و مردم از اسامی آن سال می‌زنند خودش باعث خیال است و همان باعث زحمت الی آخر سال می‌شود. درجه کمال حکمای ترکستان که این باشد حال سایر ترکها معلوم است. «مار» هم اسم سال است! «خوک» هم اسم سال شد! «موش» هم اسم سال شد! همین مزخرفات و مهملات که الی اکنون باقی است خودش یک اسباب خیال و زحمت فوق‌العاده بین ساکنین این ایران ویران شده است. دو ماه به آخر سال مانده در این دهات متصل از صاحبان سواد و آخوندها سؤال می‌کنند امسال سال روی چه می‌گردد، تا بگویند روی مار زهره آنها می‌رود. (سالور، 1374: ج7، 5189)

مأخذ: سالور، قهرمان میرزا. 1374. روزنامه خاطرات عین‌السلطنه. 10 جلد. به کوشش مسعود سالور و ایرج افشار. تهران: اساطیر.

@mirasmaktoob
.

شادباش نوروزی

https://www.instagram.com/p/DHYwKaGqXQY/?igsh=MWtkNjhpM2xrNzFlag==

شادباش نوروزی

حدود سی ایران‌شناس، استاد ایرانی و پنج سفیر، نوروز ایرانی را شادباش و آن را رمز و نماد دوستی و مهر و همدلی ایرانیان بیان کردند. نوروز نماد هویت ملی است‌. هر جا نوروز هست، پاره‌ای از تن ایران آنجاست. نوروز رویدادی باستانی است. نخ تسبیح ایران قبل و پس از اسلام است. ۱۳ کشوری که در ثبت جهانی نوروز به عنوان میراث ناملموس شرکت کردند، همه ستودنی و قابل احترامند. بیشتر این کشور‌ها زمانی تحت نفوذ سیاسی و جغرافیایی ایران بوده‌اند و اکنون در قلمرو فرهنگی ایرانند، چون فرهنگ حد و مرز ندارد. هرجا نوروز جشن گرفته شود، آداب و سنن ملی ایرانی تکریم می‌شود.‌ ابتکار میراث مکتوب در تهیه حدود ۳۰ سخنرانی کوتاه شادباش نوروزی برای این بود که نشان دهد چگونه در کمتر از دوسه هفته می‌تواند چنین جمع فرهیخته‌ای را گردهم آورد و از آنان ویدیوی تبریک نوروزی گرفت. کدام مؤسسه اکنون چنین توان و ظرفیتی دارد؟ این نیست مگر آن اعتبار و اعتماد و احترامی که فرهنگ‌دوستان داخل و خارج کشور برای میراث مکتوب قائلند و این غینمتی است بزرگ برای مؤسسه‌ای کوچک اما شناخته‌شده و خوشنام در جهان ایران‌شناسی.
#mirasmaktoob

https://www.instagram.com/p/DHYwKaGqXQY/?igsh=MWtkNjhpM2xrNzFlag==

تدبیر و پلتیک فیرروزمیرزا فرمانفرما در گرفتنِ شاهیِ اشرفیِ تحویلِ سال از دست ناصرالدین شاه به‌طور مجازی!

@mirasmaktoob
.

تدبیر و پلتیک فیرروزمیرزا فرمانفرما در گرفتنِ شاهیِ اشرفیِ تحویلِ سال از دست ناصرالدین شاه به‌طور مجازی!

منزل نوزدهم، دره مزار
مسافت این منزل شش فرسخ است. اینکه دره مزار می‌گویند به‌واسطهٔ آن است که مقبرهٔ شیخ بختیاری که یکی از عرفای معتبر بوده، اینجا است و امروز عصر که منزل رسیدم به سلامتی وجود مبارک بندگان اعلی‌حضرت اقدس شهریاری ولی‌نعمت كل روح‌العالمین فداه عید نوروز و تحویل شمس به حمل است.
چون پارسال کسی این بنده را به خاطر مبارک ولی‌نعمت نینداخته، در تحویل، شاهی اشرفی به دست مبارک مرحمت نشده بود، آن قدر در آن سال بر این بنده سخت و بد گذشته که همه را به ناخوشی و بیماری گذرانیده، امسال هم که مأیوس از احضار حضور مبارک و شاهی اشرفی شده بود تدبیر و پلتیک به‌کار برده، قدغن کردم، اهالی اردو همه به منزل خود رفتند و عمله‌جاتی که از منحوسین بودند از منزل خود بیرون نیایند. چند نفر از ملحوفین عمله‌جات را نگاه داشتم، با قوش‌های طرلان در نزدیکی منزل، چشمه و چمن خوبی بود. گفتم، آفتاب‌گردان سر چشمه زدند، به آنجا رفتم طرلان‌ها را جلو آفتاب‌گردان گذاشتند و نزدیکی تحویل احدی را نگذاشتم در نزد بنده باشد. تنها جمال مبارک را در عالم خیال روبه رو آورده، مجسم کرده، محو او بودم تا تحویل شد.
به همان قاعدهٔ معمول به خیال صحیح سر فرود آورده، از دست مبارک شاهنشاهی ولی‌نعمت کل روحی فداه، شاهی اشرفی گرفتم، دست مبارک را بوسیدم، شکر و حمد خدای را به سلامتی وجود مبارک به جای آورده، شادان و خندان برخاسته سوار شدم. قوش طرلان را به دست گرفته، می‌رفتم که از جلو یک تیهو که هیچ گمان نمی‌رفت اینجاها داشته پرید قوش انداختم، تیهو به سوراخی رفت، قوش هم پشت سر او، مدتی گذشت، دیدم قوش تیهو را گرفته، بیرون کشید سرازیر بود، قوش نتوانست خودداری نماید، تیهو را از آن طرف دره گرفته، پرید به این طرف دره، نزد بنده آورد، نشست و بنا کرد به پر کندن، پیاده شدم، به فال نیک و میمون گرفته، از صمیم قلب به وجود مبارک دعاها کردم. قوش را بوسیده، سیر نمودم منزل آمدم. (فرمانفرما، 1401: 7/146)

مأخذ: فرمانفرما، فیروز بن عباس. 1401. سفرنامه فیروزمیرزا فرمانفرما (روزنامه‌ی سفر جیرفت). تصحیح و تحشیه امید شریفی. تهران: انتشارات ایران‌شناسی.

@mirasmaktoob
.