که حاصل چنین اندیشه‌ای جز صلح و آشتی و دفع جنگ‌های ویرانگر، حفظ حرمت عمومی، تحقق اخوت و برادری، رشد علمی و صنعتی، تأمین آرامش روحی و روانی، کسب ثروت عمومی و همگانی، دفع فقر، تأمین بهداشت جسمی و روحی و سعادت اخروی نخواهد بود.

امیدواریم همه‌ی دلسوزان بشریت با اعمال این راهکار انسان ساز در کنار یکدیگر نسبت به زندگی مسالت‌آمیز افراد بشر اقدام نموده و به جای تحقیر هم‌دیگر و مجادلات عقیم و ویرانگر در محیطی سرشار از امنیت و احترام نسبت به آسیب‌شناسی اندیشه‌ها اقدام نموده و به شدت از اموراتی که منافی چنین زندگی سعادت بخشی است، خودداری نمایند.

قُلْ يَا أَهْلَ الْكِتَابِ تَعَالَوْا إِلَى كَلِمَةٍ سَوَاءٍ بَيْنَنَا وَبَيْنَكُمْ أَلَّا نَعْبُدَ إِلَّا اللَّهَ وَلَا نُشْرِكَ بِهِ شَيْئًا وَلَا يَتَّخِذَ بَعْضُنَا بَعْضًا أَرْبَابًا مِنْ دُونِ اللَّهِ ۚ فَإِنْ تَوَلَّوْا فَقُولُوا اشْهَدُوا بِأَنَّا مُسْلِمُونَ [سوره آل عمران : 64]

محمد حامدی
@mohamadhamedy

پیام روزانه ی قرآنی شماره : ۱۰۶

بخش : بیست و یکم

سوال۳) آیا به نظر شما دعوتگران و اصحاب منبر و مساجد آنگونه که شایسته است در این ماه ظهور و بروز دارند؟ یک دعوتگر به روز باید چگونه و با چه زبان و ادبیاتی به تبیین دین بپردازد تا مورد استقبال جوانان و عموم مردم قرار گیرد؟

پاسخ سوال سوم :

در این مورد لازم است که گفته شود دعوتگران و اصحاب منبر مورد نظر قرآن بسیار اندک اند و با کمال تاسف بقیه ی دعوتگران ، مبلغین ظاهری و کم اثر هستند.لذا هرگز نمی توان از ایشان انتظار کاری خاص را در این مورد داشت. بدین خاطر لازم است به شیوه ی عصری مندرجات دین را به جوانان و عموم مردم ابلاغ نمود. که در اینجا بصورت خلاصه به این امر می پردازیم.

معرفی دین در جامعه ی ما در قالبهای ذیل انجام می شود :

۱. تعریف دین از دیدگاه عرفی: در این دیدگاه به مندرجات موجود در وحی و متعلقات دین گفته می‌شود. که موضوعات دیگر از جمله علوم تجربی و انسانی در حیطه‌ی دین قرار نمی‌گیرند. در ضمن، اجزای دین به صورت غیر سیستماتیک معرفی می‌شوند. و دین به عنوان دستگاه واحدی جهت مدیریت زندگی مادی و معنوی بشر مطرح نخواهد شد.

۲. تعریف قرآنی از دین: از این منظر دین عبارتست از مجموعه قوانینی که خداوند آن را در دو کتابش (علوم تجربی وانسانی - علوم وحیانی) برای مدیریت زندگی مادی و معنوی انسان در دنیا و آخرت تنظیم نموده و دانشمندان این دو حوزه را مامور شناخت و معرفی قوانینش به انسان‌ها نموده است. که بر اساس این تعریف خاص، ما با دو دستگاه مختلف از دین روبرو هستیم که بایستی در کنار یکدیگر نسبت به تأمین نیازهای مادی و معنوی انسان اقدام نمایند.که البته در این تعریف، اجزای متنوع دین به صورت سیستماتیک در کنار یکدیگر قرار می‌گیرند؛ نه قطعاتی مجزا از هم. و به هر دو حوزه، به صورت جداگانه، دین گفته می‌شود. (ما در کانال‌مان طی پاسخ به پرسشی درباره‌ی اینکه آیا حوزه‌ی علوم تجربی و انسانی نیز حوزه‌ای دیگر از دین است یا نه، این موضوع را با ارائه‌ی 22 دلیل عقلی و نقلی اثبات نموده‌ایم.).

نیازهای انسان در دو حالت نمود پیدا می‌کنند:

۱. نیازهای ثابت: نیازهایی که در هر عصری بدون نیاز به تغییر، با رشد انسان تناسب دارند و قابل مصرف هستند. مانند آب، هوا، نور، صداقت، محبت و ... .

۲. نیازهای متغیر: نیازهایی که در هر عصری به گونه‌ای خاص و متغیر خود را نشان می.دهند. و بایستی در هر عصری به تناسب آن احکامی خاص را تنظیم نمود. تا به صورت شایسته به تنظیم آن اقدام نمود. مانند معادن و منابع موجود در زمین که به صورت خام در طبیعت وجود دارند و در هر عصری به تناسب استعداد و نیاز بشر از آنها برای رفع نیازهای جدید‌، مصنوعاتی متنوع ساخته می‌شود.

نکته‌ی اساسی در این مورد این است که در هر دو حوزه‌ی دین، به هر دو نوع از نیازهای ثابت و متغیر انسان توجه ویژه شده است. یعنی خداوند، همچنان‌که در عالم آفرینش، نعمات را در دو صورت خام و قابل مصرف (که نیازمند تغییر نیستند) و خام و غیر قابل مصرف و نیازمند به تغییر خلق نموده است ، در کتاب وحی نیز به همین صورت راهکارهای معنویش را در دو صورت خام و قابل مصرف بدون نیاز به تغییر و خام و غیر قابل مصرف و نیازمند به تغییر تنظیم نموده است. تا دین خدا با نیازهای ثابت و متغیر انسان همخوانی داشته باشد.

تعریف عصری  کردن دین: هرگاه بتوانیم در هر عصری به تناسب فهم رایج، دین را به صورتی معرفی نماییم که پاسخگوی نیازهای جدید باشد و راهکارهای دینی نیز از قابلیت اجرایی در زمان معاصر برخوردار باشند‌، دین را به صورت عصری معرفی نموده‌ایم. در غیر این صورت زبان دین غیر قابل فهم خواهد بود و از لحاظ عملی نیز غیر قابل تطبیق خواهد بود.
@mihamadhamedy

موضوع : بدون همکاری همسان میان دو حوزه ی دین( علوم وحیانی _ علوم تجربی و انسانی) امکان ندارد سعادت مادی و معنوی بشر تامین شود.

گوینده : محمد حامدی

زمان : ۵ دقیقه و ۵۶ ثانیه

زبان : کردی
@mohamadhamedy

مفید ترین و کم عارضه ترین راهکارها برای تامین سعادت مادی و معنوی بشر در دو جهان


بر همگان روشن است که انسان مجموعه ای بی نهایت از استعدادات مادی و معنوی است که خواهان این امر است تا در روندی عالمانه و حکیمانه آنها را تبدیل به فعل نموده و از این طریق رشد لازم را کسب نماید. و این در حالی است که نیاز انسان به رشد مادی و معنوی امری کاملا فطری بوده و در این راستا تنها این امر لازم است که درست ترین راهکار را در اختیارش نهاد ، تا با طیب خاطر در پی حصول آن بکوشد.

در این میان آنچه که برای انسان از اهمیت خاصی برخوردار است این است که عالمانه ترین و حکیمانه ترین راهکارها را بیابد تا در جریان تبدیل استعداداتش به فعل در کمترین زمان بهترین نتایج را کسب نماید.

از اوایل عمر بشر تاکنون دو دسته از کارشناسان مربوطه نسبت به تولید و تنظیم بهترین برنامه برای رشد بشر اقدام نموده اند :

۱. پیامبران الهی و شاگردانشان

۲. صاحبان مکاتب بشری و مصلحان اجتماعی

با عنایت به نیاز انسان به رشد همسان جسمی( آسایش) و روحیش( آرامش) بایستی به تناسب آنها از متخصصانی ویژه درخواست یاری نمود که عبارتند از :

۱. متخصصان علوم وحیانی : که این گروه در زمینه ی شناخت جهان بینی ها ، ایدئولوژیها ، اخلاقیات ، تزکیه ، راهکارهای سعادت دو جهان ، امور غیبی ، کیفیت سرانجام انسانها و شریعت با دریافت محصولاتی مقدس و خدشه ناپذیر از جانب خداوند دارای کمال مطلق در زمینه ی تامین آرامش انسان و زندگی سعادتمند او را یاری می دهند. که در این میان پا را از گلیم خویش فراتر ننهاده و بخشهای تخصصی دیگر را به حوزه های مربوطه ی دیگر واگذار می نمایند.

۲. متخصصان علوم تجربی و انسانی : که کار این گروه شناسایی جهان آفرینش و قوانین حاکم بر آن و یافتن بهترین روش برای بهره وری از منابع و معادن زمین و تبدیل مواد خام به کالاهای صنعتی می باشد. و در حوزه ی علوم انسانی نیز متخصصین علوم روان شناسی ، جامعه شناسی ، تاریخ ، مدیریت ، علوم سیاسی و ... نسبت به یافتن بهترین نوع مدیریت اجتماعی زندگی بشر که در قالب دولتها و مراکز تخصصی نمود پیدا می کند ، اقدام می کنند. و البته صاحبان علیم و حکیم این حوزه نیز در امورات وحیانی دخالت نمی کنند.

آنچه که در این میان از اهمیت خاصی برخوردار بوده این است که انسانها را چنین تربیت کنیم که برای کسب رشد لازم در حوزه های مذکور به متخصصین مربوطه مراجعه نموده و بر طبق دستور العملهای ایشان در راستای نیل به نیازهایشان اقدام نمایند.

در این رابطه تذکر این امر خالی از فایده نیست که هر کدام از حوزهای دو گانه تنها در حیطه ی کاری خویش از توانمندی لازم برخوردار بوده و در زمینه های متعلق به حوزه ها ی دیگر فاقد صلاحیت می باشند.

بنابراین بر مبنای تقسیم کار نیازهای مادی و معنوی انسانها در میان این دو حوزه ی تخصصی به همه ی کمالات لازم در دنیا و آخرت خواهیم رسید.

در اینحا لازم است که به آفتی مهلک در این رابطه اشاره نمود و آن این است که صاحبان حوزه های دوگانه ی فوق بجای همکاری و رعایت تقسیم کار مذکور در راستای تضعیف و حذف همدیگر بکوشند. در حالی که هر کدام از حوزه های مذکور در حیطه ی کاری خویش از توانمندی لازم برخوردار بوده ، اما در حیطه کاری حوزه ی دیگر فاقد تخصص ، توانایی و صلاحیت اند. بزرگترین اشتباه در این میان این است که مسائل مربوط به هر کدام از آنها را از حوزه ی نامربوط دریافت نمود که محصول آن چیزی جز سرگردانی و بی چاره گی برای بشر ندارد.لذا شایسته ترین روش در این میان این است که انسانها را وادار نماییم که مسائل مربوط به هر حوزه را به شاخه ی تخصصی مربوطه ارجاع نمایند.

مسئله ای که برای بنده بسیار آزار دهنده است این است که صاحبان حوزه های دوگانه ی فوق بجای همکاری و رعایت تخصص گرایی در صدد تحقیر ، تخریب ، تضعیف ، و نابودی طرفداران حوزه ی دیگر برآیند. که وجود این امر نامبارک در میان افراد بشر موجب جهل ، تفرق ، فقر ، نا امنی و وقوع جنگهای ویرانگر ، امراض جسمی و روحی ، تخریب محیط زیست و ... شده است. برای جلوگیری از این فاجعه راهی جز این وجود ندارد که عملا و صمیمانه به متخصصان هر دو حوزه احترام گذاشته و در صدد ایجاد وفاق جهانی در میان آنها باشیم.

مسئله ی بسیار نابجا در این مورد این است که بعضی از طرفداران هر کدام از حوزه های مربوطه چنین گمان کنند که قادر به حل مسائل نامربوط به حوزه ی خویش هستند. در حالی که چنین امری ناممکن است.

در خاتمه این امر را باید خاطر نشان نمود که هر دو حوزه ی مربوطه را خداوند دارای کمال مطلق ایجاد نموده و متخصصین هر دو حوزه در ایجاد قوانین سعادت بخش برای انسانها نقشی را نداشته و تنها سنن حاکم را شناسایی نموده و در اختیار دیگران قرار می دهند. زیرا خالق و سازنده ی هر دو حوزه( جهان آفرینش ، انسانها ، علوم وحیانی) خداوند است.


محمد حامدی
@mohamadhamedy

موضوع : آیا ماده و وجود قانون ثبات تبدیل ماده به انرژی و بر عکس می تواند بعنوان واجب الوجود تلقی شود یا نه ؟ آیا ماده می تواند خدا باشد ؟

گوینده : محمد حامدی

زمان : ۲۰ دقیقه و ۵ ثانیه

زبان : کردی
@mohamadhamedy

موضوع : آیا جریان معرفی حضرت آدم از جانب خداوند در حضور ملائکه و جن و تبیین نامها و خواص اشیاء از جانب حضرت آدم ، واقعیت داشته یا نماد و سمبل اند؟

گوینده : محمد حامدی

زمان : ۱۱ دقیقه و ۱۶ ثانیه

زبان : کردی
@mohamadhamedy

موضوع : آیا زنان و مردان نامحرم مجاز هستند که در نمازهای جمعه و جماعت در کنار یکدیگر نمازهایشان را اقامه کنند یا نه ؟

گوینده : محمد حامدی

زمان : ۶ دقیقه و ۲۴ ثانیه

زبان : کردی
@mohamadhamedy

📙نام کتاب: نگاهی بر انسان‌شناسی قرآنی

✍ نویسنده: محمد حامدی
📝 مترجم: میثم قانع

📖 تعداد صفحه: ١١٨
📓 نوع جلد: نرم، رقعی
🖋 زبان: فارسی

🔖 توضیحات:

▪️ این کتاب می‌تواند تصویری روشن از جایگاه انسان در نظام هستی و اینکه؛ خداوند عالم چه کارهایی را برای انسان انجام داده است، ارائه دهد و موجب ایجاد عشق و علاقه به دین خدا شود.

▪️نویسنده در فصل اول به داستان حقیقی از جایگاه اولیه انسان اشاره کرده‌اند. همچنین، به بحثی درباره‌ی نحوه‌ی خلقت انسان پرداخته‌اند؛ که قرآن، چگونه کیفیت آفرینش انسان را بیان می‌کند.

▪️پس از آن، بحثی است پیرامون اینکه؛ اگر انسان با تربیت قرآنی پرورش نیابد، چگونه وضعی را خواهد داشت و قرآن، انسان را چگونه معرفی می کند تا روشن شود که دین خدا چه نعمت بزرگ بی بدیلی است.

▪️در فصل دوم به این پرداخته اند که قرآن چگونه انسان را معرفی می‌کند. انسان چیست؟ چه می شود؟ و چگونه به آن خوشبختی و سعادتی می‌رسد؟ که همه ما آرزومند آن هستیم.

🎁 سفارش از طریق:

@ghazali_book_store

09189082951
08733156100

#انسان_شناسی
#محمد_حامدی

📚 @ghazali_bookstore
کتاب‌فروشی امام غزالی سنندج

تلنگری کوتاه در مورد یاد مرگ



قُلْ إِنَّ الْمَوْتَ الَّذِي تَفِرُّونَ مِنْهُ فَإِنَّهُ مُلَاقِيكُمْ ۖ ثُمَّ تُرَدُّونَ إِلَى عَالِمِ الْغَيْبِ وَالشَّهَادَةِ فَيُنَبِّئُكُمْ بِمَا كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ [سوره الجمعة : 8]

حدیث نبوی :

زیرک ترین انسانها کسی است که زیاد یاد مرگ می کند.
_

از مرگ حذر کردن دو روز روا نیست
روزی که قضا باشد و آنروز که قضا نیست

روزی که قضا باشد کوشش ندهد سود
روزی که قضا نیست در آن مرگ روا نیست

__

ئه مه یش به شیک له شعره دلتزه ینه که ی ماموستا کریکار :

شه رابی ئاکامه مردن پی ئه گه ی نوشی ئه که ی
خاک به سه ر خولت به دامان بو فه راموشی ئه که ی

به رگی ریزه جینشینی کردگار له سه ر زه وی
تو به رگی شادیت هه بی بو سیا پوشی ئه که ی

من ئه لیمو ئه رکی خوم به مه یش سوکتر ئه که م
گه رچی هه ندی که س ئه لین تو به ران دوشی ئه که ی

ئیواری ژین به سه رداهات ناچاری بازار هه لبگری
به ره و مالی گوری تارت به ته نها ملی ری بگری

گوناهت کرد تامی رویی سزاکه ی وا چاوه ریته
ده فرمیسکی په شیمانی هه لوه رینه هه تا ئه مری

سه رندگویلکی گونه کاریت وه ک رندو هه ره سی هینا
مه گه ر ته وبه به ری بگری ئه گین روزه ردی روی حه شری

ته مه ن رویی حه شر دی شاده سه رکه تو ئه لی هائوم
چونکه له خوانی قورئانی بو تویشو ی پری کرد ده فری

پیام روزانه ی قرآنی شماره : ۱۰۷

بخش : بیست و دوم

دیدگاه‌های موجود درباره.ی عصری کردن دین عبارتند از:

۱. دیدگاه طرفداران تعریف عرفی از دین: کسانی که براساس تعریف‌شان از دین چنین می‌اندیشند که دین نمی‌تواند از لاک تاریخ‌مندی خارج شود و هرگز نمی‌توان بدون تغییر در مندرجات اساسی دین، پاسخگوی مقتضیات جدید شد. لذا ایشان معتقد به کمال دین نیستند و سعی می‌کنند با تکلف زیاد محتوای دین را در جهان جدید، توانمند نشان دهند. که البته این‌ها طرفدار تعریف عرفی از دین هستند. و قوانین قطعی علوم تجربی و انسانی را در زمره‌ی حوزه‌ای دیگر از دین محسوب نخواهند نمود. و کار این حوزه را به بشر می‌سپارند. و یا گاهی نسبت به این حوزه‌ی گسترده از زندگی انسان اهمال می‌نمایند. همچنان‌که این گروه در تاریخ اسلام، نسبت به محصولات علوم تجربی و انسانی بی‌اعتنایی نموده و امت اسلامی را در زمینه‌ی عمران و آبادانی زمین (که از وظایف اصلی مسلمین است) دچار عقب ماندگی نموده‌اند.

۲. طرفداران تعریف قرآنی از دین: که این‌ها با تجمیع دو حوزه‌ی مختلف از دین (علوم تجربی و انسانی - علوم وحیانی) کار هر حوزه را به حیطه‌ی خاص خود خواهند سپرد. و بر اساس نیازهای متغیر انسان، نسبت به پاسخگویی به آنها به منابع و معادن موجود در هر دو حوزه مراجعه نموده و محصولاتی جدید را در اختیار بشر قرار می‌دهند. که در این صورت، دین مقام پیشوایی خود را از دست نمی‌دهد و با مدیریت هر دو نوع از نیازهای بشر (ثابت - متغیر) بدون نیاز به تغییر مندرجات دین، نسبت به عصری کردنش در حوزه‌ی اندیشه و عمل اقدام می‌کند. که در این حالت هم پیشوایی دین را نگهداری می‌کند و هم عقل بشری را تعطیل نمی‌نماید. و با انضمام هر دو محصول (علوم تجربی و انسانی - علوم وحیانی) زندگی بشر را با بهترین صورت ممکن در هر عصری مدیریت می‌کند.
@mohamadhamedy

دلایل قرآنی مرتبط با وجوب دینداری مومنین بصورت جمعی:

۱. همه‌ی آیاتی که با (يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا)، (يَا أَيُّهَا النَّاسُ)، (اعْبُدُوا)، (أَسْلِمُوا)، (تَعَاوَنُوا)، (جَاهِدُوا)، (رَابِطُوا)، (اصْبِرُوا)، (ادْعُوا)، (قَاتِلُوا)، شروع می‌شوند ، بر وجوب دینداری جمعی دلالت می کنند.

۲. خداوند ، جنگ جمعی و منظم با کافران حربی را دوست می دارد. [صف ۴]

۳. زندگی جمعی موجب شناخت استعدادات انسانها و رشد آنها می شود. [حجرات ۱۳]

۴. خداوند ، به اخوت جمعی انسانها امر می کند.
[آل‌عمران ۱۰۳]

۵. نجات مظلومین ، تنها بصورت جمعی ممکن می شود. [نساء ۷۵]

۶.اجرای نظام قسط ، تنها بصورت جمعی ممکن می شود. [حدید ۲۵]


۷. باید از خدا ، رسول و جمع متخصصین اطاعت نمود. [نساء ۵۹]

۸. باید تصمیم گیریها را به پیامبر و جمع متخصصین ارجاع نمود. [نساء ۸۳]

۹. ما اجازه ی زندگی نامنظم و متفرق را نداریم.
[آل‌عمران ۱۰۵]

۱۰. اختلاف و تنازع موجب ضعف همگانی می شود. [انفال ۴۶]

۱۱. آبادانی کامل زمین ، تنها بصورت جمعی ممکن می شود. [هود ۶۱]

۱۲.امت اسلامی امتی نظام مند و معتدل است.
[بقره ۱۴۳]

۱۳. امت اسلامی امتی متحد و یکپارچه است. [مؤمنون ۵۲]

۱۴. جمع مومنین در هنگام کسب قدرت ، نماز و زکات را برپا می دارند. [حج ۴۱]

۱۵. باید از هدایت جمعی پیامبران اطاعت نمود.
[انعام ۹۰]

۱۶. زندگی دینی مبتنی بر مشاوره ی جمعی است.
[آل‌عمران ۱۵۹]


۱۷.زندگی دینی باید مبتنی بر مجاهده ی جمعی مومنین باشد. [عنکبوت ۶۹]

۱۸.امت اسلامی از هر لحاظ بهترین امتهاست.
[آل‌عمران ۱۱۰]

۱۹. مومنین بصورت جمعی نسبت به یکدیگر ایثارگری را پیشه می کنند. [حشر ۹]

۲۰.باید از زندگی جمعی مهاجرین و انصار و پیروان راستین ایشان پیروی نمود. [توبه ۱۰۰]

۲۱. بیعت با دین خدا باید بصورت جمعی باشد.[فتح ۱۸]

و ....

۲۲. زندگی منظم و جمعی پیامبر خدا (ص) با صحابه که با تقسیم وظایف، پیگیری امور، درخواست گزارش کار، اجازه و طلب رخصت، مواخذه و ...  اداره می‌شد ، بر وجوب دینداری بصورت جمعی دلالت می کند.
والله اعلم بالصواب

محمد حامدی
@mohamadhanedy

موضوع : تحلیلی کوتاه در مورد نحوه ی دینداری مرسوم در میان مسلمانان به شیوه ی انفرادی و جمعی

گوینده : محمد حامدی

زمان : ۵ دقیقه و ۲۹ ثانیه

زبان : کردی
@mohamadhamedy

پیام روزانه ی قرآنی شماره : ۱۰۸

بخش : بیست و سوم

سؤال ۴) چرا در اغلب مساجد ما حتی در رمضان خبری از حضور جوانان و کودکان و زنان نیست، چرا این سه طیف، که به جامعه هدف دیگران مبدل شده اند، در گفتمان دینی معاصر مغفول مانده اند؟ به نظر شما اشکال از فرستندگان است یا گیرندگان یا گزینه سوم؟

جواب سوال چهارم :

به نظر بنده اشکال اساسی از جانب دعوتگران دینی است.اما مردم نیز با توجه به عدم رغبتشان به دینداری سهم بزرگی از این امر را بر عهده دارند. که در حد توان در ذیل به این امر خواهیم پرداخت.

این امر بر همگان واضح است که برای عرضه‌ی هر کالایی اعم از مادی و معنوی بایستی از بهترین روش‌های تبلیغاتی استفاده نمود. و در صورتی که هنوز برای عرضه‌ی کالایی خاص روش مطلوبی را نیافته‌ایم، بایستی فعلاً از تبلیغ آن خودداری نمود. زیرا به جای استقبال از آن بی‌اعتنایی نسبت بدان ایجاد می‌شود. و این امر به حدی مهم است که یکی از مخالفان بزرگ دین خدا (استالین) این را می‌گفت که برای حذف دین در میان انسان‌ها، نیازمند لشکرکشی نظامی نیستیم. بلکه تنها با دفاع نادرست از آن می‌توان آن را از صحنه‌ی زندگی انسان‌ها حذف نمود. لذا بایستی در این زمینه بسیار محتاط باشیم. برای توضیح بیشتر با اشاره به بعضی از قواعد قرآنی موضوع را بررسی خواهیم نمود:

۱. در ابتدا مهم‌ترین کار این است که از نظر علمی فهم دقیق و درستی از دین را کسب نماییم. و تا زمانی که در موضوعی به تخصص در آن نرسیده‌ایم، اظهار نظر ننماییم.

وَلَا تَقْفُ مَا لَيْسَ لَكَ بِهِ عِلْمٌ ۚ إِنَّ السَّمْعَ وَالْبَصَرَ وَالْفُؤَادَ كُلُّ أُولَٰئِكَ كَانَ عَنْهُ مَسْئُولًا [سوره الأسراء: آیه ۳۶]
و (ای انسان) هرگز آنچه را که بدان علم و اطمینان نداری دنبال مکن که چشم و گوش و دل همه مسئولند.

۲. بعد از مرحله‌ی فهم، بایستی زندگی عملی خویش را بر اساس شناخت مذکور تنظیم کنیم.

۞ أَتَأْمُرُونَ النَّاسَ بِالْبِرِّ وَتَنْسَوْنَ أَنْفُسَكُمْ وَأَنْتُمْ تَتْلُونَ الْكِتَابَ ۚ أَفَلَا تَعْقِلُونَ [سوره البقره: آیه ۴۴]
چگونه شما مردم را به نیکوکاری دستور می‌دهید و خود را فراموش می‌کنید و حال آنکه کتاب خدا را می‌خوانید، چرا اندیشه نمی‌کنید؟

۳. در این مرحله بایستی روش‌های دعوت اسلامی را در نزد کارشناسان و متخصصین تربیتی فراگیریم.

وَمَا أَرْسَلْنَا قَبْلَكَ إِلَّا رِجَالًا نُوحِي إِلَيْهِمْ ۖ فَاسْأَلُوا أَهْلَ الذِّكْرِ إِنْ كُنْتُمْ لَا تَعْلَمُونَ [سوره الأنبیاء: آیه ۷]
و ما پیش از تو کسی را به رسالت نفرستادیم جز مردانی (پاک) را که به آنها (هم مانند تو) وحی می‌فرستادیم؛ شما اگر خود نمی‌دانید بروید و از اهل ذکر (و دانشمندان امت) سؤال کنید.

۴. به صورت مرتب روش‌های دعوت را برابر نیازهای انسان‌ها آپدیت و بروزرسانی کنیم.

قُلْ هَٰذِهِ سَبِيلِي أَدْعُو إِلَى اللَّهِ ۚ عَلَىٰ بَصِيرَةٍ أَنَا وَمَنِ اتَّبَعَنِي ۖ وَسُبْحَانَ اللَّهِ وَمَا أَنَا مِنَ الْمُشْرِكِينَ [سوره یوسف: آیه ۱۰۸]
بگو: طریقه من و پیروانم همین است که خلق را به خدا با بینایی و بصیرت دعوت کنیم، و خدا را از شرک و شریک منزه دانم و هرگز به خدای یکتا شرک نیاورم.

ادْعُ إِلَىٰ سَبِيلِ رَبِّكَ بِالْحِكْمَةِ وَالْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ ۖ وَجَادِلْهُمْ بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ ۚ إِنَّ رَبَّكَ هُوَ أَعْلَمُ بِمَنْ ضَلَّ عَنْ سَبِيلِهِ ۖ وَهُوَ أَعْلَمُ بِالْمُهْتَدِينَ [سوره النحل: آیه ۱۲۵]
(ای رسول ما خلق را) به حکمت (و برهان) و موعظه نیکو به راه خدایت دعوت کن و با بهترین طریق با اهل جدل مناظره کن (وظیفه تو بیش از این نیست) که البته خدای تو (عاقبت حال) کسانی را که از راه او گمراه شده و آنان را که هدایت یافته‌اند بهتر می‌داند.
@mohamadhamedy

موضوع : تلنگری در مورد وجود ضعف اخوت دینی در میان دعوتگران اسلامی

گوینده : محمد حامدی

زمان : ۱۱ دقیقه و ۵۱ ثانیه

زبان : کردی
@mohamadhamedy

پیام روزانه ی قرآنی شماره : ۱۰۹

بخش : بیست و چهارم

۵. باید این امر را دانست که نهایت کار داعی دین، این است که با محترم‌ترین و بهترین شیوه، دین خدا را به انسان‌ها ابلاغ نماید. و بعد از آن ، کار داعی در این رابطه خاتمه می یابد. و بدنبال آن بایستی انسان‌ها را در انتخاب یا عدم برگزیدن دین ، آزاد گذاشت. و هرگز نباید از اهرم‌های فشار برای پذیرش دین استفاده نمود.

قُلْ أَطِيعُوا اللَّهَ وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ ۖ فَإِنْ تَوَلَّوْا فَإِنَّمَا عَلَيْهِ مَا حُمِّلَ وَعَلَيْكُمْ مَا حُمِّلْتُمْ ۖ وَإِنْ تُطِيعُوهُ تَهْتَدُوا ۚ وَمَا عَلَى الرَّسُولِ إِلَّا الْبَلَاغُ الْمُبِينُ [سوره النور: آیه ۵۴]
بگو که خدا را فرمان برید و رسول را اطاعت کنید. پس اگر اطاعت نکردید بر او بار رسالت اوست و بر شما بار تکلیف خویش است، و اگر او را اطاعت کنید هدایت (و سعادت) خواهید یافت، و بر رسول جز ابلاغ روشن رسالت تکلیفی نیست.

لَسْتَ عَلَيْهِمْ بِمُصَيْطِرٍ [سوره الغاشیه: آیه ۲۲]
تو مسلط و توانا بر (تبدیل کفر و ایمان) آنها نیستی.

نَحْنُ أَعْلَمُ بِمَا يَقُولُونَ ۖ وَمَا أَنْتَ عَلَيْهِمْ بِجَبَّارٍ ۖ فَذَكِّرْ بِالْقُرْآنِ مَنْ يَخَافُ وَعِيدِ [سوره ق: آیه ۴۵]
ما به گفتار مردم (مغرض نادان) داناتریم و تو بر آن مردم، جبّار و مسلّط نیستی (تو رسول حقّی) پس آن کس را که از وعده عذاب قیامت من ترسان است به آیات قرآن متذکر ساز.

إِنَّا أَنْزَلْنَا عَلَيْكَ الْكِتَابَ لِلنَّاسِ بِالْحَقِّ ۖ فَمَنِ اهْتَدَىٰ فَلِنَفْسِهِ ۖ وَمَنْ ضَلَّ فَإِنَّمَا يَضِلُّ عَلَيْهَا ۖ وَمَا أَنْتَ عَلَيْهِمْ بِوَكِيلٍ [سوره الزمر: آیه ۴۱]
(ای رسول) این کتاب الهی را ما به حقّ برای (هدایت) خلق بر تو فرستادیم، اینک هر که هدایت یافت نفع آن و هر که به گمراهی شتافت زیان آن بر شخص اوست و تو (پس از تبلیغ رسالت و اتمام حجّت) دیگر وکیل خلق و نگهبان امّت (از قهر حقّ) نخواهی بود.

۶. انسان‌ها نسبت به چیزی که از آن شناخت درستی ندارند ، یا به دلیل هوا پرستی نسبت بدان حساسیت دارند ، نسبت به آن عکس‌العمل نادرست و ظالمانه انجام می‌دهند. لذا در این مرحله بر داعی لازم است تا زمان مناسب، آزارهایشان را تحمل نماید.

يَا بُنَيَّ أَقِمِ الصَّلَاةَ وَأْمُرْ بِالْمَعْرُوفِ وَانْهَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَاصْبِرْ عَلَىٰ مَا أَصَابَكَ ۖ إِنَّ ذَٰلِكَ مِنْ عَزْمِ الْأُمُورِ [سوره لقمان: آیه ۱۷]
ای فرزند عزیزم، نماز را به پا دار و امر به معروف و نهی از منکر کن و (بر این کار از مردم نادان) هر آزار بینی صبر پیش گیر، که این نشانه‌ای از عزم ثابت (مردم بلند همّت) در امور عالم است.
@mohamadhamedy

پیام روزانه ی قرآنی شماره : ۱۱۰

بخش : بیست و پنجم

۷. مهم‌ترین راهکار دعوت دینی بر خودداری از خصوصیات نبوی در دعوتشان می‌باشد که در چهار اصل اساسی خلاصه می‌شود:

الف: مهرورزی نسبت به همه‌ی انسان‌ها اعم از خودی و غیر خودی بدون چشم داشت.

وَمَا أَرْسَلْنَاكَ إِلَّا رَحْمَةً لِلْعَالَمِينَ [سوره‌ الأنبیاء: آیه ۱۰۷]
و (ای رسول) ما تو را نفرستادیم مگر آنکه رحمت برای اهل عالم باشی.

ب: احترام گذاشتن نسبت به انسان‌ها اعم از خودی و غیر خودی بدون عوض و چشم‌داشت.

۞ وَلَقَدْ كَرَّمْنَا بَنِي آدَمَ وَحَمَلْنَاهُمْ فِي الْبَرِّ وَالْبَحْرِ وَرَزَقْنَاهُمْ مِنَ الطَّيِّبَاتِ وَفَضَّلْنَاهُمْ عَلَىٰ كَثِيرٍ مِمَّنْ خَلَقْنَا تَفْضِيلًا [سوره الأسراء: آیه ۷۰]
و محققا ما فرزندان آدم را بسیار گرامی داشتیم و آنها را (بر مرکب) در برّ و بحر سوار کردیم و از هر غذای لذیذ و پاکیزه آنها را روزی دادیم و آنها را بر بسیاری از مخلوقات خود برتری و فضیلت کامل بخشیدیم.

ج: خدمت‌گذاری نسبت به انسان‌ها اعم از خودی و غیر خودی بدون چشم‌داشت.

وَمَا لَكُمْ لَا تُقَاتِلُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَالْمُسْتَضْعَفِينَ مِنَ الرِّجَالِ وَالنِّسَاءِ وَالْوِلْدَانِ الَّذِينَ يَقُولُونَ رَبَّنَا أَخْرِجْنَا مِنْ هَٰذِهِ الْقَرْيَةِ الظَّالِمِ أَهْلُهَا وَاجْعَلْ لَنَا مِنْ لَدُنْكَ وَلِيًّا وَاجْعَلْ لَنَا مِنْ لَدُنْكَ نَصِيرًا [سوره النساء: آیه ۷۵]
چرا در راه خدا جهاد نمی‌کنید و در راه (آزادی) جمعی ناتوان از مرد و زن و کودک که (در مکه اسیر ظلم کفارند و) دائم می‌گویند: بار خدایا، ما را از این شهری که مردمش ستمکارند بیرون آر و از جانب خود برای ما (بیچارگان) نگهدار و یاوری فرست.

لَا تَمُدَّنَّ عَيْنَيْكَ إِلَىٰ مَا مَتَّعْنَا بِهِ أَزْوَاجًا مِنْهُمْ وَلَا تَحْزَنْ عَلَيْهِمْ وَاخْفِضْ جَنَاحَكَ لِلْمُؤْمِنِينَ [سوره الحجر: آیه ۸۸]
توبه این ناقابل متاع دنیوی که به طایفه‌ای از مردم کافر دادیم البته چشم مدوز و بر اینان اندوه مخور و اهل ایمان را زیر پر و بال خود گیر (و با کمال حسن خلق بپروران).

د: عفو و گذشت خطای انسان‌ها اعم از خودی و غیر خودی بدون عوض و چشم‌داشت.

فَاسْتَجَابَ لَهُمْ رَبُّهُمْ أَنِّي لَا أُضِيعُ عَمَلَ عَامِلٍ مِنْكُمْ مِنْ ذَكَرٍ أَوْ أُنْثَىٰ ۖ بَعْضُكُمْ مِنْ بَعْضٍ ۖ فَالَّذِينَ هَاجَرُوا وَأُخْرِجُوا مِنْ دِيَارِهِمْ وَأُوذُوا فِي سَبِيلِي وَقَاتَلُوا وَقُتِلُوا لَأُكَفِّرَنَّ عَنْهُمْ سَيِّئَاتِهِمْ وَلَأُدْخِلَنَّهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ ثَوَابًا مِنْ عِنْدِ اللَّهِ ۗ وَاللَّهُ عِنْدَهُ حُسْنُ الثَّوَابِ [سوره آل‌عمران: آیه ۱۹۵]
پس خدا دعاهای ایشان را اجابت کرد که البته من (که پروردگارم) عمل هیچ کس از مرد و زن را بی‌مزد نگذارم، زیرا شما از یکدیگرید (و همه در نظر من یکسانید)، پس آنان که از وطن خود هجرت نمودند و از دیار خویش بیرون رانده شدند و در راه من رنج کشیدند و جهاد کرده و کشته شدند همانا بدیهای آنان را بپوشانم و آنها را به بهشتهایی درآورم که زیر درختانش نهرها جاری است. این پاداشی است از جانب خدا، و نزد خدا است پاداش نیکو.

۸. از لوازم دعوت دینی این است که غالب داعیان دینی نسبت به زندگی مادی خود و خانواده از کم‌ترین درجات برخوردار باشند. زیرا انسان داعی، به زمان زیادی برای دعوتش نیازمند است. البته در صورتی که بتوان به هر دو کار (کسب ثروت و کار دعوت) پرداخت، امر مطلوبی است. اما غالباً قابل جمع نیستند.

وَالَّذِينَ تَبَوَّءُوا الدَّارَ وَالْإِيمَانَ مِنْ قَبْلِهِمْ يُحِبُّونَ مَنْ هَاجَرَ إِلَيْهِمْ وَلَا يَجِدُونَ فِي صُدُورِهِمْ حَاجَةً مِمَّا أُوتُوا وَيُؤْثِرُونَ عَلَىٰ أَنْفُسِهِمْ وَلَوْ كَانَ بِهِمْ خَصَاصَةٌ ۚ وَمَنْ يُوقَ شُحَّ نَفْسِهِ فَأُولَٰئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ [سوره الحشر: آیه ۹]
و هم آن جماعت انصار که پیش از (هجرت) مهاجرین (در مکّه به رسول ایمان آوردند و) مدینه را خانه ایمان گردانیدند و مهاجرین را که به سوی آنها آمدند دوست می‌دارند و در دل خود هیچ حاجتی (و حسد و بخلی) نسبت به آنچه (از غنائم بنی نضیر) که به آنها داده شد نمی‌یابند و هر چند به چیزی نیازمند باشند باز مهاجران را بر خویش مقدم می‌دارند (و جانشان به کلی از بخل و حسد و حرص دنیا پاک است) و هر کس را از خوی بخل و حرص دنیا نگاه دارند آنان به حقیقت رستگاران عالمند.
@mohamadhamedy

پیام روزانه ی قرآنی شماره : ۱۱۱

بخش : بیست و ششم

۹. داعی هرگز نباید در قبال تبلیغش از انسان‌ها چیزی را اعم از مادی و معنوی درخواست نماید.

اتَّبِعُوا مَنْ لَا يَسْأَلُكُمْ أَجْرًا وَهُمْ مُهْتَدُونَ [سوره یس: آیه ۲۱]
از آنان که هیچ اجر و مزد رسالتی از شما نمی‌خواهند و خود (به راه حق) هدایت یافته‌اند پیروی کنید.

۱۰. دعوت انسان‌ها به دین خداوند، یکی از وظایف داعیان دینی است. لذا هرگز شایسته نیست در این رابطه بر مردم منت گذارند و از این طریق دچار ریا و عجب شوند.

يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تُبْطِلُوا صَدَقَاتِكُمْ بِالْمَنِّ وَالْأَذَىٰ كَالَّذِي يُنْفِقُ مَالَهُ رِئَاءَ النَّاسِ وَلَا يُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ ۖ فَمَثَلُهُ كَمَثَلِ صَفْوَانٍ عَلَيْهِ تُرَابٌ فَأَصَابَهُ وَابِلٌ فَتَرَكَهُ صَلْدًا ۖ لَا يَقْدِرُونَ عَلَىٰ شَيْءٍ مِمَّا كَسَبُوا ۗ وَاللَّهُ لَا يَهْدِي الْقَوْمَ الْكَافِرِينَ [سوره البقره: آیه ۲۶۴]
ای اهل ایمان، صدقات خود را به سبب منّت و آزار تباه نسازید مانند آن که مال خود را از روی ریا (برای جلب توجه دیگران) انفاق کند و ایمان به خدا و روز قیامت ندارد؛ مثل این ریاکاران بدان ماند که دانه را (به جای آنکه در زمین قابلی افشانند) بر روی سنگ صاف غبار گرفته‌ای ریزند و تند بارانی غبار آن بشوید و آن سنگ را همان طور صاف و بی‌گیاه به جای گذارد، که نتوانند هیچ حاصلی از آن به دست آورند. و خداوند گروه کافران را راه (سعادت) ننماید.

۱۱. اساس دعوت اسلامی را باید بر تبیین قرآن بنا نمود نه روایات پالایش نشده از صافی قرآن؛ و در صورتی می‌توان به روایات استناد نمود که از منظر قرآن تأیید شوند. در غیر این‌صورت دعوت اسلامی نتیجه‌ی معکوس خواهد داد. همچنان‌که در عالم واقع، امت اسلامی گرفتار این آفت عظیم شده‌اند.

فَلَا تُطِعِ الْكَافِرِينَ وَجَاهِدْهُمْ بِهِ جِهَادًا كَبِيرًا [سوره الفرقان: آیه ۵۲]
پس تو هرگز تابع کافران مباش و با آنها چنان که مخالفت قرآن و دین حق کنند سخت جهاد و کارزار کن.

كَمَا أَرْسَلْنَا فِيكُمْ رَسُولًا مِنْكُمْ يَتْلُو عَلَيْكُمْ آيَاتِنَا وَيُزَكِّيكُمْ وَيُعَلِّمُكُمُ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ وَيُعَلِّمُكُمْ مَا لَمْ تَكُونُوا تَعْلَمُونَ [سوره البقره: آیه ۱۵۱]
چنانکه در میان شما رسولی از خودتان فرستادیم که آیات ما را برای شما تلاوت می‌کند و نفوس شما را (از پلیدی جهل) پاک و منزّه می‌گرداند و به شما تعلیم کتاب و حکمت می‌دهد و آنچه را نمی‌دانید به شما می‌آموزد.

۱۲. باید داعیان دینی به صورت جمعی در ارتباط با راهکارهای دعوت دینی و آسیب شناسی آن با همدیگر مشاوره نمایند.

وَالَّذِينَ اسْتَجَابُوا لِرَبِّهِمْ وَأَقَامُوا الصَّلَاةَ وَأَمْرُهُمْ شُورَىٰ بَيْنَهُمْ وَمِمَّا رَزَقْنَاهُمْ يُنْفِقُونَ [سوره الشوری: آیه ۳۸]
و آنان که امر خدایشان را اجابت کردند و نماز به پا داشتند و کارشان را به مشورت یکدیگر انجام می‌دهند و از آنچه روزی آنها کردیم (به فقیران) انفاق می‌کنند.

در نهایت می‌توان این را گفت که دعوت دینی بر سه اصل مهم استوار است:

۱. داشتن فهم صحیح و دقیق از دین خدا

۲. داشتن تعهد عملی نسبت به دین در تمام مقاطع زندگی

۳. فراگیری بهترین راهکارهای تبلیغ دینی در نزد کارشناسان تربیتی

بنابراین یکی از دلایل اصلی عدم اقبال انسان‌ها به دین خدا این است که دین خدا را از شبهه داعیان (کسانی که تنها مدعی دعوت هستند و گفتار و عملشان با هم مطابقت ندارد) دریافت می‌کنند، نه از داعیان حقیقی دین.

البته این را نیز باید خاطر نشان نمود که حتی در صورت وجود داعیان حقیقی دین نیز باز عده‌ی کثیری از انسان‌ها به خاطر پیروی از هوا و هوس ، دین خدا را نمی‌پذیرند. پس برای اصلاح دعوت اسلامی بایستی هم داعیان حقیقی را تربیت نمود و هم به انسان‌ها نیز حق انتخاب را داد. و البته مردم نیز در رابطه با عدم پذیرش دین خدا قسمت زیادی از تقصیرات را بر عهده دارند. و همه‌ی کم کاریها بر عهده‌ی داعیان دینی نیست.
@mohamadhamedy

موضوع : انسان بدلیل محدودیت علمی قادر به درک دقیق کیفیت افعال الهی و توصیفاتش در مورد خویش نیست.

گوینده : محمد حامدی

زمان : ۷ دقیقه و ۴۵ دقیقه

زبان : کردی
@mohamadhamedy

موضوع : تحلیلی در مورد این سخن آقای ملکیان : دین ، برای انسان است نه انسان برای دین.

گوینده : محمد حامدی

زمان : ۷ دقیقه و ۳۴ ثانیه

زبان : کردی
@mohamadhamedy

💐 لیست ترتیب استفاده از فایل‌های صوتی محمد حامدی موجود در کانال (انسان»قرآن»خوشبختی)

بخش ششم:

۲۵۹. انسان بە دلیل محدودیت علمی قادر به درک دقیق کیفیت افعال الهی و توصیفاتش در مورد خویش نیست.

۲۶۰. تحلیلی در مورد این سخن آقای ملکیان : «دین، برای انسان است نه انسان برای دین.»

۲۶۱. نحوه‌ی همکاری متخصصین حوزه‌ی علوم تجربی و انسانی در مورد تنظیم و اجرای احکام سیاسی، اجتماعی در حکومت اسلامی در جهان مدرن

۲۶۲. اگر قرآن مخالف برده‌داری است، چرا در قرآن، آیاتی در مورد کنیزان و تعامل با آنها وجود دارد؟

۲۶۳. چرا دلبسته‌ی خداوند و دینش بشویم؟

۲۶۴. سخنی کوتاه در مورد چالش ممدوح و مذموم در رابطه با ارزیابی اندیشه‌ها

۲۶۵. آیا کسب یقین دینی ممکن است یانه؟

۲۶۶. تبیین تعدادی از ویژگی‌های فکری مطلوب جوانان در قرآن

۲۶۷. تحلیلی کوتاه در مورد لزوم همراهی عقل و نقل و جایگاه حیات جمعی صحابه بە عنوان الگوی عملی در رابطه با تولید ایمان دینی انسان مسلمان

۲۶۸. اولویت‌بندی منابع مدیریتی دینی زندگی بشر (وحی، فطرت، عقل، هوا) از لحاظ اهمیت و میزان تأثیرگذاری مثبت آنها در حیات فردی و جمعی انسان‌ها

۲۶۹. رمز موفقیت پیامبر اسلام در زمینه‌ی جذب انسان‌ها به دین خدا و عدم موفقیت مبلغان دینی معاصر در این راستا

۲۷۰. آیا خداوند در روز قیامت همه ی انسانهای صالح و فاجر را خواهد بخشید یا نه؟

۲۷۱. سخنی کوتاه درباره‌ی حقیقت اخلاص دینی

۲۷۲. آیا اتحاد ادیان آسمانی یهودیت، مسیحیت و اسلام امری ممکن و حکیمانه است یا نه؟

۲۷۳. تحلیلی کوتاه در مورد شیوه های تحریف در کتابهای آسمانی پیشین

۲۷۴. دیدگاه وحیانی در مورد چشم زخم (در اصطلاح کردی: چاو پیسی) چیست؟

۲۷۵. نقش قرآن در زمینه‌ی شناخت و پالایش عرفان اسلامی

۲۷۶. چرا هم محتوا و هم الفاظ قرآن از جانب خداوند است و الفاظ قرآن از جانب پیامبر نیست؟

۲۷۷. چرا کتاب‌های آسمانی در طول تاریخ به عنوان وسیله‌ای برای مظالم ستمگران بر ستمدیدگان قرار گرفته و چرا خداوند کتاب‌هایش را به صورت کتبی به سوی بشر ارسال ننموده است؟

۲۷۸. پاسخهایی کوتاه به تعدادی از شبهات موجود در مورد دیدگاه قرآن درباره‌ی قوم بنی اسرائیل

۲۷۹. جایگاه و حکمت خشونت در اسلام

۲۸۰. آیا کسب یقین دینی با عنایت به وجود تفاوت‌های فردی در تلقی فهم دینی برای انسان‌ها ممکن است یا نه؟

۲۸۱. سخنی کوتاه درباره‌ی روند کسب یقین دینی در قرآن


https://www.tg-me.com/mohamadhamedy