♦️محسن حسام مظاهری در خصوصِ دینِ عامه و شکل‌گیری فرهنگِ عاشورا سخن می‌گوید🔺

@joreah_journal

www.instagram.com/joreah_journal

#تازه_های_نشر
#تازه_های_کتاب_دین


سی‌و‌نهمین عنوان از مجموعه‌ی «کتاب‌های سرو» (مطالعات اجتماعی شیعه) منتشر شد:


📗جامعه‌شناسی دین در ایران امروز📗

نشست‌های گروه جامعه‌شناسی دین در «انجمن جامعه‌شناسی ایران» (۱۳۸۳-۱۳۹۹)


✍️به کوشش: هادی درویشی و همکاران

از مجموعه‌ی «کتاب‌های سرو» (مطالعات اجتماعی شیعه) - ۴۷
دبیر مجموعه: محسن‌حسام مظاهری

۳۹۶ صفحه ـ‌ رقعی
چاپ اول: مرداد ۱۴۰۴
نشر آرما


این کتاب، دریچه‌ای برای مطالعه‌ی جامعه‌شناسی کاربردی دین در ایران است. کتابی که افزون بر مباحث نظری، واجد مباحث انضمامی و تجربی از مطالعات اجتماعی دین در ایران امروز است. کتابی که در آن، تجدد، پست‌مدرنیسم، سکولاریسم و چالش‌های عرفی‌شدن، نسبت دین و سیاست، جنگ و انقلاب، اقتصاد دین، زیست شهری، بیماری و مرگ، حوزه و دانشگاه، نهادهای دینی (مانند مسجد و روحانیت)، انواع دینداری، گرایش‌های دینی و شبه‌دینی و نیز دین عامه، تحولات گفتمانی، وضعیت بسامدهای دینداری و گونه‌های مختلف آن در ایران، هزاره‌گرایی، بنیادگرایی، صلح، دموکراسی و حقوق بشر، فمینیسم و... زیر ذره‌بین جامعه‌شناسی دین قرار گرفته‌اند.

با گفتارهایی از:
سارا شریعتی، مقصود فراستخواه، علیرضا شجاعی زند، حسن محدثی گیلوایی، مصطفی ملکیان، حسین کچوییان، عمادالدین باقی، حسین سراج‌زاده، احمد پاکتچی، نعمت‌الله فاضلی و...

خرید اینترنتی:
سایت‌های‌ چهارسوق، سی‌بوک، ایران‌کتاب و...
توزیع: ققنوس ۰۲۱۶۶۴۰۸۶۴۰

https://www.tg-me.com/nashre_arma/1253

#نشر_آرما
#کتابهای_سرو

@sarvbooks
@nashre_arma

📜سلسله نشست‌های سندخوانی📜

نشست ۱


موضوع:
🔅اسناد ممنوعیت عزاداری در استان اصفهان🔅
(دوره‌ی پهلوی اول)

سندخوان:
محسن‌حسام مظاهری


سه‌شنبه ۲۸ مرداد ۱۴۰۴

🕓 ساعت ۱۰ صبح

ملک‌شهر ـ خیابان بهارستان غربی ـ جنب ایستگاه مترو گلستان - کوچه ۵۸

🔻ورود برای عموم علاقه‌مندان آزاد است.🔻

▪️مدیریت اسناد و کتابخانه ملی منطقه مرکزی کشور (اصفهان)▪️

@isfahannlai

#گزارش

🔹سندخوانی ۱: ممنوعیت عزاداری در استان اصفهان (دوره‌ی پهلوی اول)🔹


نخستین نشست از سلسله نشست‌های «سندخوانی» با موضوع «اسناد ممنوعیت عزاداری در استان اصفهان (دوره‌ی پهلوی اول)» برگزار شد.

به گزارش روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملی منطقه مرکزی کشور (اصفهان) در این نشست که صبح سه‌شنبه ۲۸ مرداد ۱۴۰۴ برگزار شد، محسن‌حسام مظاهری ـ پژوهشگر جامعه‌شناسی و تاریخ آیین‌های مذهبی ـ با بیان این‌که ممنوعیت آیین‌های مذهبی را باید یکی از اجزای سیاست‌های اصلاحات و مدرنیزاسیون آمرانه‌ی دوره‌ی رضاشاه دانست، به زمینه‌های تاریخی این امر پرداخت.
به گفته‌ی وی، سیاست ممنوعیت آیین‌های مذهبی، در یک روند تدریجی از سال ۱۳۰۹ و با اعمال محدودیت‌هایی در برگزاری مجالس و آیین‌های عزاداری آغاز شده و در سال ۱۳۱۶ به ممنوعیت کامل این آیین‌ها منجر شد. سیالیت اجرا و بدیل‌سازی و فرهنگ‌سازی به‌موازات روند محدودسازی دو ویژگی دیگری است که مظاهری برای سیاست مذکور ذکر کرد. وی این ویژگی‌ها را ضمن خوانش و بررسی ۲۸ سند (اعم از بخشنامه، مکاتبات اداری، ‌راپورت‌های محرمانه، بریده‌ی مطبوعات، اعلان و...) بیان کرد.
این اسناد که مربوط به شهرهای مختلف استان اصفهان (نایین، شهرضا، گلپایگان، سده، اردستان و...) بودند، متعلق به آرشیو ملی اسناد در تهران و اصفهان بوده و اغلب آن‌ها برای نخستین‌بار در این نشست به نمایش درآمدند.
در پایان با بررسی اسنادی از چند سال نخست پس از عزل رضاشاه، شکست پروژه‌ی ممنوعیت عزاداری و ازسرگیری برگزاری این آیین‌ها نشان داده شد.
به گزارش روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملی منطقه مرکزی کشور (اصفهان)، سلسله نشست‌های سندخوانی هر هفته روزهای سه‌شنبه ساعت ۱۰ صبح در محل سازمان مذکور (واقع در اصفهان، ملک‌شهر، خیابان بهارستان غربی، جنب اسیتگاه مترو گلستان، کوچه ۵۸) برگزار شده و شرکت در آن‌ها برای عموم علاقه‌مندان آزاد است.

تصویر

فایل صوتی

اسناد

▪️مدیریت اسناد و کتابخانه ملی منطقه مرکزی کشور (اصفهان)▪️

@isfahannlai

🎧 فایل صوتی

سلسله نشست‌های سندخوانی

نشست ۱

موضوع:
ممنوعیت عزاداری در استان اصفهان (دوره‌ی پهلوی اول)


سندخوان:
محسن‌حسام مظاهری

۲۸ مرداد ۱۴۰۴

▪️مدیریت اسناد و کتابخانه ملی منطقه مرکزی کشور (اصفهان)▪️

@isfahannlai

📃 پیوست اسناد

سلسله نشست‌های سندخوانی

نشست ۱

موضوع:
ممنوعیت عزاداری در استان اصفهان (دوره‌ی پهلوی اول)


سندخوان:
محسن‌حسام مظاهری

۲۸ مرداد ۱۴۰۴

▪️مدیریت اسناد و کتابخانه ملی منطقه مرکزی کشور (اصفهان)▪️

@isfahannlai

📜سلسله نشست‌های سندخوانی📜

نشست ۲


موضوع:
🔅اسناد صدور جواز طبابت در اصفهان🔅
(دوره‌ی پهلوی اول)

سندخوان:
متین‌سادات اصلاحی


سه‌شنبه ۴ شهریور ۱۴۰۴

🕓 ساعت ۱۰ صبح

ملک‌شهر ـ خیابان بهارستان غربی ـ جنب ایستگاه مترو گلستان - کوچه ۵۸

🔻ورود برای عموم علاقه‌مندان آزاد است.🔻

▪️سازمان اسناد و کتابخانه ملی منطقه مرکزی کشور (اصفهان)▪️

@isfahannlai

📌وضعیت دین‌داری جامعه ایران پیش از انقلاب اسلامی

📔نقد و بررسی کتاب:
هم رومی و هم زنگی

با حضور:
صابر جعفری(نویسنده)
محسن حسام مظاهری(منتقد)

زمان: پنجشنبه ۶ شهریور ساعت ۱۰ صبح

مکان: قم، میدان معلم، کوچه ۲۲، پلاک ۲۶، مرکز اسناد انقلاب اسلامی قم

@markazasnadqom

📜سلسله نشست‌های سندخوانی📜

نشست ۳


سند:
🔅وقف‌نامه‌ی درآمد حاصله از مصالحه قلعه و خندق قریه‌ی حسین‌آباد اصفهان🔅


سندخوان:
سهیلا شهسواری


سه‌شنبه ۱۱ شهریور ۱۴۰۴

🕓 ساعت ۱۰ صبح

ملک‌شهر ـ خیابان بهارستان غربی ـ جنب ایستگاه مترو گلستان - کوچه ۵۸

🔻ورود برای عموم علاقه‌مندان آزاد است.🔻

▪️سازمان اسناد و کتابخانه ملی منطقه مرکزی کشور (اصفهان)▪️

@isfahannlai

​​‌ ‌
🔹 دین در نسل زد
‌
در مواجهه با نسل «زد» در ایران، چگونه می‌توان میان ویژگی‌های موروثی از نسل‌های پیشین و خصوصیات متمایز برآمده از تجربه زیسته آنان تمایز گذاشت و این تمایز چه تأثیری بر ارزیابی فرهنگی و اجتماعی این نسل دارد؟
‌
در بحث‌های امروز جامعه ایران، نسل «زد» گاهی با ستایش و گاهی با انتقاد شدید توصیف می‌شود. اما پیش از هرگونه داوری، باید این نسل را به‌عنوان واقعیتی اجتماعی با مختصات خاص خود شناخت. واقعیت این است که آنان نه به‌طور کامل از نسل‌های پیشین گسسته‌اند و نه کاملاً ادامه‌دهنده همان الگوها هستند. بخشی از ویژگی‌هایشان ریشه در تربیت والدین و نظام آموزشی پیشین دارد و بخشی دیگر، حاصل تجربه زیسته و انتخابهای این نسل متفاوت در دنیای امروز است.
نگاه‌ها به این نسل، بسته به زاویه دید، گوناگون است. منتقدان بیشتر بر فاصله‌گیری آنان از آرمان‌ها و ارزش‌های سنتی تأکید می‌کنند. مدافعان بر انعطاف‌پذیری، نگاه واقع‌گرایانه و بینش انسانی‌ترشان انگشت می‌گذارند. نخستین گام در مواجهه با نسل «زد» باید شناخت علمی و بی‌طرفانه ویژگی‌های واقعی آن و نه قضاوت بر اساس معیارهای نسل‌های گذشته باشد. برای فهم دقیق‌تر این نسل، چند شاخص برجسته در رفتار و نگرش آن‌ها قابل ذکر است نخست اینکه برخلاف نسل‌های دهه شصت و هفتاد که در بستر گفتمان‌های ایدئولوژیک رشد کردند، نسل «زد» کمتر از ۱۰ تا ۱۲ درصد گرایش سیاسی-ایدئولوژیک فعال دارد. آنان ترجیح می‌دهند زندگی شخصی را بر اساس واقعیت ها و منافع ملموس و تجربه زیسته پیش ببرند. خصیصه دیگر این نسل واقع گرایی آنهاست، آنها برای زندگی در این جهان تلاش می‌کنند و قرار نیست به وضعیت موعودی برسند. به عبارت دیگر این نسل در جهان واقعی زندگی می‌کند، نه در ایده‌آل‌های آرمان‌شهری سیاستگذاران. این واقع‌گرایی می‌تواند دلالت‌های مختلفی داشته باشد چه در جستجوی بهره‌بردن از لحظات زندگی باشند و چه با پذیرش روزمرگی پیش بروند، رویکردشان در تضاد با نظام آموزشی ایدئولوژیک نسل‌های پیشین است.
الگوهای جنسیتی این نسل هم متفاوت از نسلهای قبلی‌شان است، مرزبندی‌های سخت و نگاه صفر و یکی به روابط زن و مرد که در فرهنگ رسمی هم عمیقاً نهادینه شده، چندان برایشان معنا ندارد. آنان روابط انسانی را بر اساس احترام و تعامل تعریف می‌کنند، نه کلیشه‌های جنسیتی. به نظرم مهمترین خصیصه این نسل، نسبت آنها با تبعیض‌های سیستماتیک و ذات‌گرایانه است. این نسل تبعیض و نهادینه‌سازی فرودستی بر اساس قومیت، مذهب یا جنسیت را نمی‌پذیرد و تفاوت‌ها را ذاتی و ارزشی‌گذاری‌شده نمی‌داند. برایشان این گزاره که «به‌خاطر مذهب یا قومیت خاص، فرد بی‌ارزشی هستی» غیرقابل قبول و حتی بی‌معنا است اگر در برخی موقعیت‌های قدرت قرار داشته باشند.
‌
چگونه تجربه‌های غیرمستقیم نسل «زد» از آثار منفی دین رسمی – از طریق شنیده‌های خانوادگی – بر نگرش آنان تأثیر گذاشته است؟
‌
در خصوص نسل «زد» و تجربه آنان از نهاد دین، باید توجه داشت که بسیاری از افراد این نسل در دهه سنی نوجوانی قرار دارند و در این سن، قضاوت قطعی کمی زودهنگام است. با این حال، پیمایش‌ها نشان می‌دهد که وضعیت مشارکت مذهبی در کشور همچنان نامناسب نیست؛ بیش از نودوهشت درصد جامعه به خدا اعتقاد دارند و میانگین مشارکت در آئین‌های جمعی بین شصت تا شصت‌وپنج درصد است، که وضعیتی نرمال و متعادل به شمار می‌آید. این گزاره‌های حاصل از پیمایش‌های ملی تا حدی شامل این نسل هم می‌شود.
این آمار نشان می‌دهد که نیازی نیست نسل جدید را متهم به بی‌دینی کنیم. آن‌چه آنان از آن فاصله می‌گیرند، «اصل دین» نیست؛ بلکه دینی است که در تجربه و گفت‌وگوهای پیرامونی خود دریافته‌اند که به زندگی روزمره‌شان آسیب زده، آن را تلخ و مشقت‌بار کرده و آن‌ها را در تنگنایی معیشتی و روانی قرار داده است. آنها در فضاهای خانوادگی و رسانه‌ای در حال بزرگ شدن هستند که دائماً دین نهادی و رسمی مورد نقد و بازاندیشی جدی قرار می‌گیرد. لذا نمی‌توان آنها را بی‌دین دانست آنها دین موجود و رسمی را نمی‌پذیرند. ممکن است این نسل شخصاً این فشار یا آسیب را تجربه نکرده باشد، اما در گفت‌وگوهای والدین و دیگر بزرگ‌ترها شنیده که سیاست و فرهنگ دینی حاکم چه پیامدهایی برای حیات و معیشت ایجاد کرده است. هنگامی که نقد دین سیاسی و دین فرهنگی حاکم به موضوعی رایج در «گفت‌وگوهای درونی خانواده» بدل شود، طبیعی است که نسل جدید علایق عمیقی نسبت به دین رسمی پیدا نکند.
‌
@J_Rahmani59

https://asianethnology.scholasticahq.com/issue/12523

ویژه نامه Asian Ethnolgy درباره محرم
مقالات این شماره ویژه، مباحث در حوزه مطالعات شیعه را گسترش می‌دهند؛ مباحثی که پیرامون محبت و ارادت به امامان و خاندان پیامبر اسلام (ص) ـ که در میان عموم با عنوان اهل‌بیت شناخته می‌شوند ـ و نیز آیین‌های یادبود نبرد کربلا در عراق سال ۶۸۰ میلادی (۶۱ هجری) متمرکز بوده است؛ همان‌جا که امام سوم، حسین بن علی (ع) به شهادت رسید.

مشارکت‌های علمی این مجموعه بر پرسش‌هایی تمرکز دارند که به چگونگی واسطه‌گری حافظه، مادیت و تجسم در ساخت معنا و مکان برای شیعیان در سراسر آسیا ـ شامل هند، پاکستان، مالزی و آذربایجان ـ می‌پردازد. این کشورها محل پژوهش‌های میدانی و آرشیوی نویسندگان این شماره‌اند و در آن‌ها حافظه فرهنگی کربلا به‌عنوان یک «یادمان حافظه» و «توالی آیینی محرم» شکل گرفته است.

همان‌گونه که مقالات این شماره نشان می‌دهند، برای شیعیان در آسیا، کربلا یک مرجع مکانی چندوجهی است؛ درست همان‌گونه که معنای محرم بر پایه تاریخ و فرهنگ شکل می‌گیرد. در مقالات پیش رو، کربلا به‌مثابه مکان، و تجربه محرم و ارادت به امامان و اهل‌بیت، از خلال نظریه‌پردازی‌های تازه‌ای درباره حسّ‌ورزی شیعی فهم می‌شود؛ حسی که از طریق فضاسازی‌ها، بافت‌های عاطفی، حضور صوتی (غیرمرئی) و تولید و مصرف دانش میانجی‌گری می‌گردد.

عمل «مکان‌سازی» در این میان از راه آفرینش مکان، جابه‌جایی، توالی‌بندی و انتقال معنایی تحقق می‌یابد تا فاصله میان کربلا و مؤمنانی که در زمان حال زندگی می‌کنند، از میان برداشته شود.

📌 وضعیت دین‌داری ایرانیان در دهه‌ی 1340 و 1350
📚 گزارش نشست نقد و بررسی کتاب هم رومی، هم زنگی، با حضور دکتر صابر جعفری(نویسنده)، محسن حسام‌مظاهری(منتقد)

🔹 "مدعای کتاب، یک مدعای روشن است و در مقدمه هم خیلی صریح و بدون پرده‌پوشی بیان شده است. این کتاب یک روایت رقیب دارد؛ در واقع کتابی کنشی نیست، کتابی واکنشی است و می‌خواهد آن روایت رقیب را به چالش بکشاند. ما یک مناقشه در مطالعات اجتماعی داریم درباره اینکه بعد از انقلاب یا در شرایط امروز، دینداری چه وضعیتی دارد؛ بعضاً می‌گویند دچار افول شده، بعضی می‌گویند در حال ارتقا و پیشرفت است. این کتاب، وسط این مناقشه وارد شده است. حرف کتاب این است که کسانی که قائل به افول هستند، دارند وضعیت فعلی را با یک گذشته‌ای مقایسه می‌کنند که آن گذشته، دوره پهلوی است و یک تصویر بسیار فانتزی از دینداری در آن دوره دارند. یک کلیشه‌ای ساخته‌اند که این کلیشه مطابق با واقعیت نیست و ما در این کتاب می‌خواهیم این کلیشه را به چالش بکشیم. این مدعای اولیه کتاب است. حالا این تصویر فانتزی از دوره پهلوی چیست؟ تعبیری که در مقدمه آمده این است که ما در دوره پهلوی با یک جامعه مذهبی پویا سروکار داشتیم، وضعیت دین خیلی پویا بوده، نقش پررنگی در جامعه داشته، آموزه‌های دینی فراگیر بوده و یک «زهد پیشینیان» وجود داشته است؛ یعنی دینداری ناب و خالصی حاکم بوده و حالا که جلوتر آمدیم، می‌بینیم که این‌ها دچار چالش شده است. خب، کتاب می‌خواهد چه کار کند؟ می‌خواهد بگوید نه آقا، از این خبرها نبود. این یک فانتزی است که ساخته شده. این نگاه، محصول حجاب معاصرت، نظریه‌زدگی، سیاست‌زدگی، بی‌توجهی به تاریخ اجتماعی و محصول پیش‌فرض‌های اثبات‌نشده‌ای است که پژوهشگران دارند."

🔻 "این یک کتاب واکنشی است. نمی‌خواهد یک چیزی را از اول تفهم کند، موضوعش مشخص است. از تقدیمیه کتاب، از مقدمه ناشر، و از خود مقدمه مؤلف که خیلی صریح است، این موضوع روشن است. نقطه عزیمت کتاب، یک نقطه عزیمت انتقادی است. زبان کتاب هم سوگیری دارد؛ زبان خنثای یک کار علمی صرف نیست، یک زبان موضع‌دار است. به تعبیری، این کتاب شناسنامه‌دار است. حتی عنوان «ریشه‌ها» هم این بار را دارد. این کتاب تبار گفتمانی مشخصی دارد و از این انتساب هم ناخرسند نیست و انکارش هم نمی‌کند. البته این نقطه عزیمت، در فهم موضوع و بررسی آن، پیامدهایی داشته که بعضاً به کار آسیب‌هایی زده است. بخش دوم، در مورد روش است که می‌خواهم بیشتر بحث بکنم. کلاً ما در مطالعات اجتماعی دین، این چالش روش را متأسفانه داریم و باید اعتراف بکنیم. معمولاً و نوعاً کارهایی که در حوزه جامعه‌شناسی دین، تشیع و... انجام می‌شود، در دروازه روش می‌لنگند. ایده‌های خوبی دارند، داده‌های خوبی جمع کرده‌اند، اما می‌بینم که خیلی از کارها مشکل روشی دارند. این مشکل روشی به اعتبار پژوهش آسیب زده است. این چشم اسفندیار پژوهش‌های ماست. آن وسواس و پیگیری که در حوزه ایده و نتیجه‌گیری به خرج داده می‌شود، در حوزه روش به خرج داده نمی‌شود و همین می‌شود که به کار لطمه می‌زند، خصوصاً در پژوهش‌های کیفی که بخش زیادی از آن به خود پژوهشگر و سنجش‌های درونی او برمی‌گردد."

📍 متن کامل مطلب در سایت ما، این‌جا.
@markazasnadqom