(ادامه) 👇👇
3️⃣ توجه به بعد معنوی دین نسبت به امور ظاهری
🔹چند سال پیش در دانشگاه علامه طباطبائی یک واقعهای رخ داد: یک خانم حافظ قرآن خودکشی کرد! این حافظ قرآن را از این جهت تاکید میکنم که یک آدم که دیدش معنوی باشد به عالم، هیچ چیزی او را به خودکشی نمیکشاند. این فرد اگر دید معنوی داشت, میدانست که پشت هر چیز و واقعهای یک خیری و یک حکمتی هست. هیچ چیز به روال قبلیاش باقی نمیماند. به تعبیر دیگر، این نیز بگذرد. این فرد حافظ قرآن است، ولی به نظر من معنوی نیست.
🔹بنابراین هیچ موقع به گفته لارشفوکو ، هیچ اوضاع و احوالی آن قدر بد نیست که انسان مؤمن نتواند ازش استفاده کند و هیچ اوضاع احوالی آن قدر خوب نیست که کافر نتواند ازش سوء استفاده کند. یعنی اوضاع و احوال مهم نیست، این دید ماست که مهم است.
اتفاقا چند روز پیش دوستی میخواست به حج برود، به من گفت یک توصیه به من بکن. گفتم: ببین آقا، خودم حج نرفتهام البته، اما اگر به آنچه در فقه، در باب حج خواندهایم عمل شود، آدم واقعا متحول میشود. شما ببینید در حج همه چیز دایرمدار سه چیز است: یکی اینکه همه مثل هم هستید، دوم اینکه همه حول یک چیز در عالم بچرخید، سوم اینکه با تنبلی و با راحتطلبی به جایی نمیشود رسید. باید نوعی جدیت و هروله در زندگی داشت.
🔹ولی مهم این است که روحانیونی که میبرند مکه دغدغهشان این است که شانه نباید از محاذات (روبهروی) آنجا رد شود و تلفظ صاد و ضاد باید فلان و بهمان باشد. وقتی این طور شد و توجه فرد به اینها معطوف گشت، دیگر در آن حس معنوی نمیرود. اگر آدم میخواهد در مراسم حج در حس عرفانی فرو برود نباید خیلی دغدغه آن را داشته باشد که این شانهام چه شد؟! شما اگر ظاهرگرایی دینی را زیاد بکنید، دیگر افراد در آن حس معنوی نمیروند، در حالی که دین ما دینی است که سین البلال خیر من شینکم !
🔹آن دینی که میگوید إن الله لا ینظر إلى صورکم وأموالکم ولکن ینظر إلى قلوبکم و میگوید إنما الأعمال بالنیات و إنما لکل امرئ ما نوى. دینی که این را میگوید، میخواهد بگوید این قدر هم ظاهرگرا نباشید! اگر به خانم یا آقایی که میخواهد به حج برود بگوییم تو باید آن حس را پیدا میکنی؛ این خیلی مهمتر از توجه به صاد و ضاد است. البته نمیخواهم بگویم عالما عامدا صاد و ضاد را اشتباه تلفظ بکند، بلکه میخواهم بگویم توجهتان را باید روی این نکته ببرید.
❇️ معنای زندگی | صفحات 107 تا 110
@mostafamalekian
3️⃣ توجه به بعد معنوی دین نسبت به امور ظاهری
🔹چند سال پیش در دانشگاه علامه طباطبائی یک واقعهای رخ داد: یک خانم حافظ قرآن خودکشی کرد! این حافظ قرآن را از این جهت تاکید میکنم که یک آدم که دیدش معنوی باشد به عالم، هیچ چیزی او را به خودکشی نمیکشاند. این فرد اگر دید معنوی داشت, میدانست که پشت هر چیز و واقعهای یک خیری و یک حکمتی هست. هیچ چیز به روال قبلیاش باقی نمیماند. به تعبیر دیگر، این نیز بگذرد. این فرد حافظ قرآن است، ولی به نظر من معنوی نیست.
🔹بنابراین هیچ موقع به گفته لارشفوکو ، هیچ اوضاع و احوالی آن قدر بد نیست که انسان مؤمن نتواند ازش استفاده کند و هیچ اوضاع احوالی آن قدر خوب نیست که کافر نتواند ازش سوء استفاده کند. یعنی اوضاع و احوال مهم نیست، این دید ماست که مهم است.
اتفاقا چند روز پیش دوستی میخواست به حج برود، به من گفت یک توصیه به من بکن. گفتم: ببین آقا، خودم حج نرفتهام البته، اما اگر به آنچه در فقه، در باب حج خواندهایم عمل شود، آدم واقعا متحول میشود. شما ببینید در حج همه چیز دایرمدار سه چیز است: یکی اینکه همه مثل هم هستید، دوم اینکه همه حول یک چیز در عالم بچرخید، سوم اینکه با تنبلی و با راحتطلبی به جایی نمیشود رسید. باید نوعی جدیت و هروله در زندگی داشت.
🔹ولی مهم این است که روحانیونی که میبرند مکه دغدغهشان این است که شانه نباید از محاذات (روبهروی) آنجا رد شود و تلفظ صاد و ضاد باید فلان و بهمان باشد. وقتی این طور شد و توجه فرد به اینها معطوف گشت، دیگر در آن حس معنوی نمیرود. اگر آدم میخواهد در مراسم حج در حس عرفانی فرو برود نباید خیلی دغدغه آن را داشته باشد که این شانهام چه شد؟! شما اگر ظاهرگرایی دینی را زیاد بکنید، دیگر افراد در آن حس معنوی نمیروند، در حالی که دین ما دینی است که سین البلال خیر من شینکم !
🔹آن دینی که میگوید إن الله لا ینظر إلى صورکم وأموالکم ولکن ینظر إلى قلوبکم و میگوید إنما الأعمال بالنیات و إنما لکل امرئ ما نوى. دینی که این را میگوید، میخواهد بگوید این قدر هم ظاهرگرا نباشید! اگر به خانم یا آقایی که میخواهد به حج برود بگوییم تو باید آن حس را پیدا میکنی؛ این خیلی مهمتر از توجه به صاد و ضاد است. البته نمیخواهم بگویم عالما عامدا صاد و ضاد را اشتباه تلفظ بکند، بلکه میخواهم بگویم توجهتان را باید روی این نکته ببرید.
❇️ معنای زندگی | صفحات 107 تا 110
@mostafamalekian
🔴 پادکست الا | پادکست گفت و گو با استاد ملکیان با عنوان «زندگی برای چه؟»
https://castbox.fm/va/5598974
@mostafamalekian
https://castbox.fm/va/5598974
@mostafamalekian
✍️مصطفی ملکیان
🔹من خیلی با این سخن دکتر شایگان همدلی دارم که میگوید چیزی که جوامع امروزی نسبت به جوامع سنتی به شدت از آن رنج میبرند، فقدان گروه و صنفی از آدمیان فرزانه است. انسانهای فرزانه چه بسا نفس ملاقاتشان رفع مشکل میکند. آن ها ممکن است کل زندگی شما را با یک یا دو ضابطهای که به شما تفهیم میکنند تغییر دهند.
@mostafamalekian
🔹من خیلی با این سخن دکتر شایگان همدلی دارم که میگوید چیزی که جوامع امروزی نسبت به جوامع سنتی به شدت از آن رنج میبرند، فقدان گروه و صنفی از آدمیان فرزانه است. انسانهای فرزانه چه بسا نفس ملاقاتشان رفع مشکل میکند. آن ها ممکن است کل زندگی شما را با یک یا دو ضابطهای که به شما تفهیم میکنند تغییر دهند.
@mostafamalekian
Media is too big
VIEW IN TELEGRAM
🎥 پرسشی از مصطفی ملکیان| ده کتابی که اخیراً، یعنی حدودا پنج سال اخیر، مطالعه کردهاید و قابل توصیه به عموم مخاطبان است، چه کتابهایی هستند؟
@khanehashena
@mostafamalekian
@khanehashena
@mostafamalekian
✔️اخلاق عشق ورزی
✍️ مصطفی ملکیان
🔹خودِ مقولهی عشق اختیاری نیست، ولی سه چیز دیگر در عشق هست که تا حدی اختیاری است و لذا در آن اخلاق راه دارد:
غ
1️⃣ در زمینهسازی برای ملاقات و آشنایی و ... از این نظر است که در برخی حوزههای دین و ... محدودیتهایی برای نگاه و مانند آن بیان شده است.
2️⃣ رفتارهای بیرونی که در اثر عشق نشان داده میشود هم، تا حدی که اختیاری است ، اخلاق در آن راه دارد.
3️⃣در پیش گرفتن رفتاری در فرآیند عاشقانه که در آن به خود یا معشوقِ خود، درد و آسیب وارد نیاید.
در حوزهی رفتارهای اختیاری در عشق، اخلاق عشق وجود دارد. اما غیر از این سه مورد، خود عشق اختیاری نیست و از این نظر فردی که در رابطه عاشقانه با خداست، نسبت به دیگران مدارا دارد.
❇️درسگفتار روانشناسی اخلاق
@mostafamalekian
✍️ مصطفی ملکیان
🔹خودِ مقولهی عشق اختیاری نیست، ولی سه چیز دیگر در عشق هست که تا حدی اختیاری است و لذا در آن اخلاق راه دارد:
غ
1️⃣ در زمینهسازی برای ملاقات و آشنایی و ... از این نظر است که در برخی حوزههای دین و ... محدودیتهایی برای نگاه و مانند آن بیان شده است.
2️⃣ رفتارهای بیرونی که در اثر عشق نشان داده میشود هم، تا حدی که اختیاری است ، اخلاق در آن راه دارد.
3️⃣در پیش گرفتن رفتاری در فرآیند عاشقانه که در آن به خود یا معشوقِ خود، درد و آسیب وارد نیاید.
در حوزهی رفتارهای اختیاری در عشق، اخلاق عشق وجود دارد. اما غیر از این سه مورد، خود عشق اختیاری نیست و از این نظر فردی که در رابطه عاشقانه با خداست، نسبت به دیگران مدارا دارد.
❇️درسگفتار روانشناسی اخلاق
@mostafamalekian
❇️مطرح شدن/ نشدن؛ بحث معنای زندگی در زندگی فردی
✍️مصطفی ملکیان
🔻در واقعیت برای اکثر ما هیچوقت بحث معنای زندگی مطرح نمیشود. اینکه این سوال برای ما طرح نمیشود، علامت خوبی است یا علامت بدی است؟ در اینجا فیلسوفان و روانشناسان به دو دسته بزرگ تقسیم میشوند:
1️⃣دسته اول عمدتا گفتهاند: علامت بدی است. انسان سالم (یا انسان آرمانی و یا انسان فرزانه) کسی است که این بحث برایش طرح شود.
2️⃣دسته دوم گفتهاند: اینکه این بحث طرح نمیشود، علامت سلامت است؛ وقتی بیمار میشویم این مسئله برایمان طرح میشود.
🔻اما بالاخره چرا این مسئله برایمان طرح نمیشود؟
1️⃣معنای زندگی برای کسی طرح میشود که به بعضی از واقعیتهای زندگی توجه کند. گفته شده پنج واقعیت بزرگ هستند که هرکس به یک یا دو یا سه یا چهار و یا هر پنجتای اینها توجه کند، مسئله معنای زندگی برایش طرح میشود. (اکثر آدمیان به این واقعیتها توجه ندارند.)
🔹۱) بیقضاوتی جهان هستی: جهان هستی جهان بیقضاوتی است، با اینکه ما در زندگیمان قضاوت را دوست داریم، انواع قضاوتهای زیباشناختی، اخلاقی، حقوقی و...می کنیم. خوبانی میمیرند و بدانی میمانند، زیبایانی میمیرند و زشتهایی میمانند، گاندیهایی میروند و هیتلرهایی میمانند و بعد با مشاهده اینها از خود میپرسیم جهانی که این اندازه بیعاطفه است، آیا زندگی در آن ارزش زیستن دارد؟!
🔹۲) زمان: زمان هر چیز زیبایی را زشت میکند. زمان هر چیز باطراوتی را بیطراوت میکند. زندگیای که اینگونه است و با گذشت زمان به افول میرود، این زندگی به چه دردی میخورد؟!
🔹۳) مرگ: اگر بناست که بمیریم، این زندگی کردن ما چه سودی دارد؟!
🔹۴) وجود شر در جهان هستی: چقدر بدی در عالم پدید آمد و کیفر ندید. این غیر از مسئله بیتفاوتی هستی است. (واقعیت۱) اینجا بحث این است: هستی طوریست که کسانی میتوانند درونش بدی کنند بدون اینکه کیفر ببینند و کسانی میتوانند درونش نیکی کنند بدون اینکه پاداش ببینند. جهانی که لزوما به نیکان پاداش نمیدهد و لزوما به بدان هم کیفر نمیدهد زندگی در آن چه ارزشی دارد؟!
🔹۵) راز خدا: انسان در دوران کودکیاش فکر میکند همه مسائل با توجه به خدا معنادار میشود، اما بعد هر چه پختهتر میشود، اعتقاد پیدا میکند که بود و نبود خدا برای اینکه در این زندگی آب و رنگی پدید بیاید تاثیری ندارد.
🔻من بارها گفتهام، سیمون وی، عارف فرانسوی یک نکته را دائم گوشزد میکرد: اگر بخواهیم کسانی که به خدا قائلند ماتریالیست نشوند، اعتقادشان را راسخ کنید به اینکه «خدا در امور این جهان، دخالتی به نفع کسی نمیکند» چون اگر کسی به وجود خدا اعتقاد داشته باشد و بعد اعتقاد داشته باشد که خدا به نفع نیکان دخالت میکند، وقتی این دخالت را نمیبیند میگوید: «پس خدایی وجود ندارد»!
برای اینکه به این حال نیفتد به او بگویید: نه یک شق سومی بین اعتقاد به خدای ادیان مذاهب و ماتریالیست هست و آن اینکه: «خدا وجود دارد، ولی در امور دنیا دخالتی ندارد.»
🔻خدا وجود دارد، ولی در این عالم کودکانی با تومور مغزی به دنیا میآیند؛ خدا وجود دارد ولی در بوسنی و هرزگوین چهار تا بچه را در جلوی مادرشان در چرخ گوشت چرخ میکنند و بعد با آنها کتلت درست میکنند و به آن مادر میگویند: «این کتلت را باید بخوری» ولی خدا وجود دارد. اگر کسی انتظار دارد که با بود خدا چنین چیزی پدید نیاید، وقتی میبیند که پدید میآید، اعتقادش را به خدا از دست میدهد.
🔻خدا وجود دارد ولی در زلزله لیسبون ۱۷۵۵م. مردی داستان عجیبی را بازگو کرد: «۴ تا بچهام و خانمم را از آوار بیرون کشیدم، کنار دیواری گذاشتم و بچههایم یکی پس از دیگری مردند و من جلوی خانمم آنها را دفن کردم. او گریه میکرد و گفت که دفنشان نکن! گفتم: آخر اگر دفنشان نکنم برای تو چه سودی دارد؟ دیگر که زنده نمیشوند. وقتی چهارمین بچهام را دفن کردم آمدم و دیدم که خانمم هم مرده است.» همین جمله بود که ولتر پس از خواندنش گفت «دیگر بعد از این اگر کسی به خدا اعتقاد داشته باشد من میگویم که احمقترین احمقهای روزگار است.»
سیمون وی برای اینکه این ولترها چنین نتایجی را نگیرند، میگوید: پس برای اینکه به این نتیجه نرسیم که اعتقاد به وجود خدا یک حماقت محض است از اول برای همه جا بیندازید که خدا وجود دارد، ولی بود و نبودش برای زندگی این جهانی تاثیری ندارد.
2️⃣به حال روحی خود ما بستگی دارد. بعضی از انسانها حال روحیای دارند که بحث معنای زندگی برایشان طرح نمیشود و بعضی دیگر حال روحیشان چنان است که بحث معنای زندگی برایشان مطرح میشود.
مثلا هایدگر میگوید: سه حال روحی هستند که اگر کسی داشته باشد، مسئلهی معنای زندگی برایش طرح میشود:
۱) دستخوش ملالت باشد؛
۲) دستخوش اندوه باشد؛
۳) دستخوش ناامیدی باشد.
✅مصطفی ملکیان، سخنرانی زندگی
@mostafamalekian
✍️مصطفی ملکیان
🔻در واقعیت برای اکثر ما هیچوقت بحث معنای زندگی مطرح نمیشود. اینکه این سوال برای ما طرح نمیشود، علامت خوبی است یا علامت بدی است؟ در اینجا فیلسوفان و روانشناسان به دو دسته بزرگ تقسیم میشوند:
1️⃣دسته اول عمدتا گفتهاند: علامت بدی است. انسان سالم (یا انسان آرمانی و یا انسان فرزانه) کسی است که این بحث برایش طرح شود.
2️⃣دسته دوم گفتهاند: اینکه این بحث طرح نمیشود، علامت سلامت است؛ وقتی بیمار میشویم این مسئله برایمان طرح میشود.
🔻اما بالاخره چرا این مسئله برایمان طرح نمیشود؟
1️⃣معنای زندگی برای کسی طرح میشود که به بعضی از واقعیتهای زندگی توجه کند. گفته شده پنج واقعیت بزرگ هستند که هرکس به یک یا دو یا سه یا چهار و یا هر پنجتای اینها توجه کند، مسئله معنای زندگی برایش طرح میشود. (اکثر آدمیان به این واقعیتها توجه ندارند.)
🔹۱) بیقضاوتی جهان هستی: جهان هستی جهان بیقضاوتی است، با اینکه ما در زندگیمان قضاوت را دوست داریم، انواع قضاوتهای زیباشناختی، اخلاقی، حقوقی و...می کنیم. خوبانی میمیرند و بدانی میمانند، زیبایانی میمیرند و زشتهایی میمانند، گاندیهایی میروند و هیتلرهایی میمانند و بعد با مشاهده اینها از خود میپرسیم جهانی که این اندازه بیعاطفه است، آیا زندگی در آن ارزش زیستن دارد؟!
🔹۲) زمان: زمان هر چیز زیبایی را زشت میکند. زمان هر چیز باطراوتی را بیطراوت میکند. زندگیای که اینگونه است و با گذشت زمان به افول میرود، این زندگی به چه دردی میخورد؟!
🔹۳) مرگ: اگر بناست که بمیریم، این زندگی کردن ما چه سودی دارد؟!
🔹۴) وجود شر در جهان هستی: چقدر بدی در عالم پدید آمد و کیفر ندید. این غیر از مسئله بیتفاوتی هستی است. (واقعیت۱) اینجا بحث این است: هستی طوریست که کسانی میتوانند درونش بدی کنند بدون اینکه کیفر ببینند و کسانی میتوانند درونش نیکی کنند بدون اینکه پاداش ببینند. جهانی که لزوما به نیکان پاداش نمیدهد و لزوما به بدان هم کیفر نمیدهد زندگی در آن چه ارزشی دارد؟!
🔹۵) راز خدا: انسان در دوران کودکیاش فکر میکند همه مسائل با توجه به خدا معنادار میشود، اما بعد هر چه پختهتر میشود، اعتقاد پیدا میکند که بود و نبود خدا برای اینکه در این زندگی آب و رنگی پدید بیاید تاثیری ندارد.
🔻من بارها گفتهام، سیمون وی، عارف فرانسوی یک نکته را دائم گوشزد میکرد: اگر بخواهیم کسانی که به خدا قائلند ماتریالیست نشوند، اعتقادشان را راسخ کنید به اینکه «خدا در امور این جهان، دخالتی به نفع کسی نمیکند» چون اگر کسی به وجود خدا اعتقاد داشته باشد و بعد اعتقاد داشته باشد که خدا به نفع نیکان دخالت میکند، وقتی این دخالت را نمیبیند میگوید: «پس خدایی وجود ندارد»!
برای اینکه به این حال نیفتد به او بگویید: نه یک شق سومی بین اعتقاد به خدای ادیان مذاهب و ماتریالیست هست و آن اینکه: «خدا وجود دارد، ولی در امور دنیا دخالتی ندارد.»
🔻خدا وجود دارد، ولی در این عالم کودکانی با تومور مغزی به دنیا میآیند؛ خدا وجود دارد ولی در بوسنی و هرزگوین چهار تا بچه را در جلوی مادرشان در چرخ گوشت چرخ میکنند و بعد با آنها کتلت درست میکنند و به آن مادر میگویند: «این کتلت را باید بخوری» ولی خدا وجود دارد. اگر کسی انتظار دارد که با بود خدا چنین چیزی پدید نیاید، وقتی میبیند که پدید میآید، اعتقادش را به خدا از دست میدهد.
🔻خدا وجود دارد ولی در زلزله لیسبون ۱۷۵۵م. مردی داستان عجیبی را بازگو کرد: «۴ تا بچهام و خانمم را از آوار بیرون کشیدم، کنار دیواری گذاشتم و بچههایم یکی پس از دیگری مردند و من جلوی خانمم آنها را دفن کردم. او گریه میکرد و گفت که دفنشان نکن! گفتم: آخر اگر دفنشان نکنم برای تو چه سودی دارد؟ دیگر که زنده نمیشوند. وقتی چهارمین بچهام را دفن کردم آمدم و دیدم که خانمم هم مرده است.» همین جمله بود که ولتر پس از خواندنش گفت «دیگر بعد از این اگر کسی به خدا اعتقاد داشته باشد من میگویم که احمقترین احمقهای روزگار است.»
سیمون وی برای اینکه این ولترها چنین نتایجی را نگیرند، میگوید: پس برای اینکه به این نتیجه نرسیم که اعتقاد به وجود خدا یک حماقت محض است از اول برای همه جا بیندازید که خدا وجود دارد، ولی بود و نبودش برای زندگی این جهانی تاثیری ندارد.
2️⃣به حال روحی خود ما بستگی دارد. بعضی از انسانها حال روحیای دارند که بحث معنای زندگی برایشان طرح نمیشود و بعضی دیگر حال روحیشان چنان است که بحث معنای زندگی برایشان مطرح میشود.
مثلا هایدگر میگوید: سه حال روحی هستند که اگر کسی داشته باشد، مسئلهی معنای زندگی برایش طرح میشود:
۱) دستخوش ملالت باشد؛
۲) دستخوش اندوه باشد؛
۳) دستخوش ناامیدی باشد.
✅مصطفی ملکیان، سخنرانی زندگی
@mostafamalekian
This media is not supported in your browser
VIEW IN TELEGRAM
🎥 مصطفی ملکیان:
من اگر در گذشته آنچه درباره خودم می دانم را می دانستم می رفتم و یک راهب می شدم
@mostafamalekian
من اگر در گذشته آنچه درباره خودم می دانم را می دانستم می رفتم و یک راهب می شدم
@mostafamalekian
🔴کاندیدای مناسب برای معنادهی به زندگی باید چه ویژگیهایی داشته باشد؟
✍️مصطفی ملکیان
شرایط آنچه به وسیلهی آن به زندگی خود معنا میدهید و معنای زندگی را برای خود جعل میکنید عبارتند از:
1️⃣ معنا نباید آنگونه باشد که رسیدن به آن طول عمر خاصی بطلبد
فرض کنید من به شما بگویم من معنای زندگیم آن است که دکترا بگیرم. خب دکتر شدن لااقل سیسال عمر میخواهد. آیا ضمانتی هست سیسال عمر کنم؟ خیر پس اگر قبل از سیسالگی از دنیا بروم کل زندگیم بیمعنا بوده است.
معنایی نباشد که زمانی میطلبد که من ضمانتی برای داشتن آن زمان ندارم.
سعدی می گوید:
بلبلی زار زار مینالید/ بر فراق بهار وقت خزان
گفتم انده مبر که بازآید/ روز نوروز و لاله و ریحان
گفت ترسم بقا وفا نکند/ ورنه هر سال گل دمد بستان
2️⃣معنایی باید جعل کرد که رسیدن به آن معنا در اختیار خودم باشد نه میلیاردها عوامل دیگر
من باید یک معنایی برای زندگیم جعل کنم که به دست آمدن آن معنا در حیطه قدرت و اختیار خودم باشد.
چون ممکن است من تمام تلاشم را برای رسیدن به آن معنا بکنم اما بقیه عوامل مساعد نباشند
فرض کنید معنای زندگیم این بوده که بعد از کنکور در دانشگاه خوب قبول شوم. فرض کنید من همه تلاشم را کردم اما در کنکور قبول شدن فقط به تلاش من بستگی ندارد، بلکه شرط لازمش این است که افرادی بیشتر از من موفق نباشند و هوش و تلاش بالاتری از من نداشته باشند. موفقیت من به شماها هم بستگی دارد و اگر شما از من قویتر باشید من موفق نمیشوم.
یا اگر همان روز کنکور سرم درد گرفت من موفق نیستم و ...
3️⃣ معنایی نباشد که الآن دوستش داشته باشم، ولی وقتی به آن میرسم دلم سرد شده باشد
فرض کنید من دوست دارم با یک بازیگر هالیود ازدواج کنم. چون بیستساله هستم و در چهلسالگی همه این طلب در من فرو خفته است و در چهلسالگی به آن ملکه زیبایی میرسم و میبینم این طلب در من فروخفته است.
🔹خیلی وقتها آدم یک چیزی را میخواهد، ولی وقتی به آن میرسد، نسبت به آن دلسرد شدهام.
اینکه در ادبیات میگویند تا قیامت پای تو مینشینم، میبینم دیگه تا صبح قیامت آن زیبایی را ندارد. بنابراین آن معنایی که برای خودم جعل میکنم. وقتی که بهش برسم بگویم این چی بود؟
4️⃣چیزی باشد در خود من آن معنا نه چیزی در دیدگاه دیگران نسبت به من
من همیشه نمیتوانم دیدگاه دیگران را تحصیل کنم. من اگر دنبال علم باشم، علم در من باشد، علم در من هست ولو کسی از آن خبر نداشته باشد. ولی شهرت اینگونه نیست، چون شهرت دارایی درون من نیست و دارایی است که تصویر من درون شما میتواند درون شما باشد و میتواند نباشد.
همچنین احترام هم یکی از این چیزهاست و همینطور است آبرو. قلوب مردم که دست ما نیست! بنابراین محبوبیت کاندیدای خوبی برای معنای زندگی انسان نیست. ممکن است محبوبیت پیش شما را از دست بدهم یا اصلا به دست نیاورم. بنابراین صقع وجودی آن ویژگی باید در درون خودم باشد.
5️⃣ معنای زندگی نمیتواند جوهری از جواهر جهان باشد
مثلا معنای زندگی من نمیتواند رسیدن به کوهنور باشد، چون کوهنور همیشه در معرض زوال است و هر جوهری در معرض زوال است.
مثلا من معنای زندگیم شد کوهنور و کوهنور را به دست آوردم؛ این معنا در معرض زوال است!
پس چیزی هم نباشد که ازدسترفتنی باشد بنابراین پدر و مادر و دوست و همسرم نمیتوانند معنای زندگی من باشد، چون همه اینها در معرض از دست رفتن هستن. پس معنای زندگی را اگر میگوییم جعل بکنیم به این معنا نیست که هر چیزی را میتوانیم جعل بکنیم باید چیزی را جعل بکنیم که تا آخر عمر من دوام داشته باشد.
6️⃣معنای زندگی نباید چیزی باشد که وقتی به آن رسیدید بگویید تمام شد
مثلا فرض کنید معنای زندگیتان این باشد که بزرگترین ثروتمند جهان شدید. حالا دیگر از فردا میخواهید چه کار کنید؟ معنای زندگی نباید چیزی باشد که من تا آخر عمرم به آن برسم.
🔻با توجه به این شرایط چیزی میماند که کاندیدای معنای زندگی باشد؟ سه تا از این چیزها آن چیزهایی است که افلاطون میگفت: یعنی حقیقت و خیر و جمال.
🔹اینها آرماناند و آرمان هیچگاه نابود نمیشود. مثلا حقیقتطلبی ته ندارد و خیرخواهی ته ندارد و جمالجویی ته ندارد این ها آرمانهاییند که انتها ندارند، مانند افقاند هر چه بروید به سمتش افق میرود عقبتر.
🔹اگر بگویید جزئیتر میخواهم میشود: عدالت و عشق و آزادی و ... از مصادیق خیر است.
🔹حالا اگر چند چیز است که این شش شرط را دارد من کدام را باید انتخاب کنم؟ در جواب میگویم: هر کس باید به شخصیت و منش خودش رجوع کند ببیند جذابیت کدام یک برایش بیشتر است؟ برای خیر یا حقیقت یا جمال یا ...؟ برای خود من حقیقت از آن سهتای دیگر ارزشمندتر است.
➖منبع: پادکست الا | پادکست گفت و گو با مصطفی ملکیان با عنوان «زندگی برای چه؟»
castbox.fm/va/5598974
@mostafamalekian
✍️مصطفی ملکیان
شرایط آنچه به وسیلهی آن به زندگی خود معنا میدهید و معنای زندگی را برای خود جعل میکنید عبارتند از:
1️⃣ معنا نباید آنگونه باشد که رسیدن به آن طول عمر خاصی بطلبد
فرض کنید من به شما بگویم من معنای زندگیم آن است که دکترا بگیرم. خب دکتر شدن لااقل سیسال عمر میخواهد. آیا ضمانتی هست سیسال عمر کنم؟ خیر پس اگر قبل از سیسالگی از دنیا بروم کل زندگیم بیمعنا بوده است.
معنایی نباشد که زمانی میطلبد که من ضمانتی برای داشتن آن زمان ندارم.
سعدی می گوید:
بلبلی زار زار مینالید/ بر فراق بهار وقت خزان
گفتم انده مبر که بازآید/ روز نوروز و لاله و ریحان
گفت ترسم بقا وفا نکند/ ورنه هر سال گل دمد بستان
2️⃣معنایی باید جعل کرد که رسیدن به آن معنا در اختیار خودم باشد نه میلیاردها عوامل دیگر
من باید یک معنایی برای زندگیم جعل کنم که به دست آمدن آن معنا در حیطه قدرت و اختیار خودم باشد.
چون ممکن است من تمام تلاشم را برای رسیدن به آن معنا بکنم اما بقیه عوامل مساعد نباشند
فرض کنید معنای زندگیم این بوده که بعد از کنکور در دانشگاه خوب قبول شوم. فرض کنید من همه تلاشم را کردم اما در کنکور قبول شدن فقط به تلاش من بستگی ندارد، بلکه شرط لازمش این است که افرادی بیشتر از من موفق نباشند و هوش و تلاش بالاتری از من نداشته باشند. موفقیت من به شماها هم بستگی دارد و اگر شما از من قویتر باشید من موفق نمیشوم.
یا اگر همان روز کنکور سرم درد گرفت من موفق نیستم و ...
3️⃣ معنایی نباشد که الآن دوستش داشته باشم، ولی وقتی به آن میرسم دلم سرد شده باشد
فرض کنید من دوست دارم با یک بازیگر هالیود ازدواج کنم. چون بیستساله هستم و در چهلسالگی همه این طلب در من فرو خفته است و در چهلسالگی به آن ملکه زیبایی میرسم و میبینم این طلب در من فروخفته است.
🔹خیلی وقتها آدم یک چیزی را میخواهد، ولی وقتی به آن میرسد، نسبت به آن دلسرد شدهام.
اینکه در ادبیات میگویند تا قیامت پای تو مینشینم، میبینم دیگه تا صبح قیامت آن زیبایی را ندارد. بنابراین آن معنایی که برای خودم جعل میکنم. وقتی که بهش برسم بگویم این چی بود؟
4️⃣چیزی باشد در خود من آن معنا نه چیزی در دیدگاه دیگران نسبت به من
من همیشه نمیتوانم دیدگاه دیگران را تحصیل کنم. من اگر دنبال علم باشم، علم در من باشد، علم در من هست ولو کسی از آن خبر نداشته باشد. ولی شهرت اینگونه نیست، چون شهرت دارایی درون من نیست و دارایی است که تصویر من درون شما میتواند درون شما باشد و میتواند نباشد.
همچنین احترام هم یکی از این چیزهاست و همینطور است آبرو. قلوب مردم که دست ما نیست! بنابراین محبوبیت کاندیدای خوبی برای معنای زندگی انسان نیست. ممکن است محبوبیت پیش شما را از دست بدهم یا اصلا به دست نیاورم. بنابراین صقع وجودی آن ویژگی باید در درون خودم باشد.
5️⃣ معنای زندگی نمیتواند جوهری از جواهر جهان باشد
مثلا معنای زندگی من نمیتواند رسیدن به کوهنور باشد، چون کوهنور همیشه در معرض زوال است و هر جوهری در معرض زوال است.
مثلا من معنای زندگیم شد کوهنور و کوهنور را به دست آوردم؛ این معنا در معرض زوال است!
پس چیزی هم نباشد که ازدسترفتنی باشد بنابراین پدر و مادر و دوست و همسرم نمیتوانند معنای زندگی من باشد، چون همه اینها در معرض از دست رفتن هستن. پس معنای زندگی را اگر میگوییم جعل بکنیم به این معنا نیست که هر چیزی را میتوانیم جعل بکنیم باید چیزی را جعل بکنیم که تا آخر عمر من دوام داشته باشد.
6️⃣معنای زندگی نباید چیزی باشد که وقتی به آن رسیدید بگویید تمام شد
مثلا فرض کنید معنای زندگیتان این باشد که بزرگترین ثروتمند جهان شدید. حالا دیگر از فردا میخواهید چه کار کنید؟ معنای زندگی نباید چیزی باشد که من تا آخر عمرم به آن برسم.
🔻با توجه به این شرایط چیزی میماند که کاندیدای معنای زندگی باشد؟ سه تا از این چیزها آن چیزهایی است که افلاطون میگفت: یعنی حقیقت و خیر و جمال.
🔹اینها آرماناند و آرمان هیچگاه نابود نمیشود. مثلا حقیقتطلبی ته ندارد و خیرخواهی ته ندارد و جمالجویی ته ندارد این ها آرمانهاییند که انتها ندارند، مانند افقاند هر چه بروید به سمتش افق میرود عقبتر.
🔹اگر بگویید جزئیتر میخواهم میشود: عدالت و عشق و آزادی و ... از مصادیق خیر است.
🔹حالا اگر چند چیز است که این شش شرط را دارد من کدام را باید انتخاب کنم؟ در جواب میگویم: هر کس باید به شخصیت و منش خودش رجوع کند ببیند جذابیت کدام یک برایش بیشتر است؟ برای خیر یا حقیقت یا جمال یا ...؟ برای خود من حقیقت از آن سهتای دیگر ارزشمندتر است.
➖منبع: پادکست الا | پادکست گفت و گو با مصطفی ملکیان با عنوان «زندگی برای چه؟»
castbox.fm/va/5598974
@mostafamalekian
🔴کتابخانه راسخ گِزیر برگزار میکند: «همایش بزرگ صلح ایرانی»
زمان: ۲۵ آذر ۱۴۰۳ ساعت ۹ صبح
مکان: استان هرمزگان، شهرستان بندر لنگه، روستای گِزیر، فرهنگسرای نخل گِزیر
➖ ثبت نام:
https://sharjibelit.ir/Shopping.aspx?ID=MTM4
@mostafamalekian
زمان: ۲۵ آذر ۱۴۰۳ ساعت ۹ صبح
مکان: استان هرمزگان، شهرستان بندر لنگه، روستای گِزیر، فرهنگسرای نخل گِزیر
➖ ثبت نام:
https://sharjibelit.ir/Shopping.aspx?ID=MTM4
@mostafamalekian
بررسی کتاب جرمی بنتام
مصطفی ملکیان
🔴سخنرانی نقد و بررسی کتاب جرمی بنتام| نوشته پیرس نوریس|سخنران: مصطفی ملکیان| با ترجمه امید یعقوب زاده
@iraniancityofphilosophy
@mostafamalekian
@iraniancityofphilosophy
@mostafamalekian
✓اهمیت خودشناسی
✍مصطفی ملکیان
🔹نظر شخصیام اين است كه ما بايد از واقعيت حی و حاضر زندگی شروع به خودشناسی كنيم . واقعيت حی وحاضر چيست؟ يعنی كدام واقعيت است كه انسان در هر وضع و حالی كه باشد، خواه پير باشد يا جوان، زن باشد يا مرد، فقير باشد يا غنی، بیسواد باشد يا باسواد، از اين واقعيت فارغ نباشد؟
به نظر من اين واقعيت همه جايی و هميشگی، درد و رنج است و شايد اين آيه قرآن«لقد خلقنا الانسان فی کبد» ناظر به همين نكته باشد. البته به قرآن نسبت نمیدهم اما میگويم شايد ناظر به همين نكته باشد «فی کبد»يعنی انسان محاط در كبد است؛ من معتقدم بهترين خاستگاه خودشناسی، درد و رنج است .
🔹به اين صورت كه انسان مثلا از خودش بپرسد چرا من از حرف حسن، تا اين حد رنجيدم، در حالی كه نظير اين حرف را حسين هم به من زد، اما من تا اين حد نرنجيدم؟ و يا مثلا چرا وقتی به منظور خودم رسيدهام، باز هم در درد و رنج هستم. يعنی با اينكه به چيزی كه میخواستهام، رسيدهام، باز هم در درد و رنج هستم. به تعبير شوپنهاور چرا زندگی من بين درد و رنج نداشتن و ملال داشتن نوسان میكند. هر چه را نداريم درد و رنج فقدانش را داريم و هر چه را هم كه داريم از آن سير هستيم و ملال داشتنش را داريم.
🔹همان طور كه ما از صدای قژقژ ضبطصوت به وجود مشكل در دستگاه ضبطصوت پی میبريم و نسبت به آن شناخت پيدا میكنيم، از وجود درد و رنج در خودمان هم به شناخت خودمان میرسيم؛ البته به شرط اينكه درد و رنج را مبدأ قرار دهيم برای واشكافی خودمان، نه آنكه بخواهيم درد و رنج را بپوشانيم يا انكار كنيم. ضبط صوتی كه دچار مشكل است و مثلا صدای آن كم نمیشود بايد پوسته رويش را باز كرد و كنار زد، آنگاه به چند پيچ و مهره میرسيم كه بايد آنها را هم باز كنيم. پس از باز كردن پيچ ها به چند سيم میرسيم.
🔹با واشكافی ضبط متوجه عيب و نقص آن میشويم و مثلا میبينيم دو سيم از هم جدا شده و قطع دو سيم مانع كم شدن صدای ضبطصوت شده است. با مرتفع كردن عيب، ضبطصوت دوباره سالم میشود. ممكن است كسی به جای اينكه اين روند را برای تعمير ضبط صوت طی كند تا بتواند به راحتی صدای آن را تنظيم كند، به همسرش بگويد به جای آنكه به خودمان و ديگران آزار و زحمت بدهيم، يك لحاف روی اين ضبطصوت میاندازيم. وقتی صدا از پشت لحاف بيايد ديگر آزارنده نيست و به گوش همسايه هم نمیرسد . اگر لحاف روی ضبطصوت بيندازيد، باعث گرم شدن ضبط شده و آلياژهای آن آب میشود . ممكن است شخص برای رفع اين مشكل هم يك تشت يخ روی لحاف بگذارد تا ضبط را سرد نگه دارد، چه بسا يخ آب شود و روی لحاف بريزد و ضبط را خيس كند .
🔹در اينجا ممكن است شخص پيشنهاد كند كه يك درب برای تشت بگذاريم. اين راه اشتباه است و به نتيجه نمیرسد . يعنی شخص نخواسته است علت و عيب و نقص اصلی را بيابد و مرتفع كند. ما به جای آنكه خودمان را فريب دهيم و مثلا بگوييم ما از بیپولی رنج نمیبريم، بايد به خودمان بگوييم ما از بیپولی رنج میبريم و پولی برای تعمير ضبط نداريم و در نتيجه از اين طريق علت را بيابيم. وگرنه اگر انسان بخواهد ژست بگيرد و بگويد من نه از بیپولی، نه از گمنامی، نه از توطئه دشمنان، رنج نمیبرم، به بيراهه رفته است و شبيه همان لحاف انداختن روی ضبط صوت است كه مشكل را حل نمیكند، بلكه گرفتاریهای ديگری را به همراه میآورد.
🔹البته اين سخن بوداست، ولی ما كاری به اين نداريم كه اين سخن بودا است. بودا درد و رنج را يك واقعيت همه جايی و هميشگی میدانست و آغاز كار خودشناسی را در درد و رنج میدانست و ما بايد از همين جا بفهيم كه خودمان چه هستيم. اگر درد و رنج و جود دارد، انسان بايد ذره ذره خودش را تحليل كند و علت آن را بيابد و رفع كند. اگر ما به واقعيتهای محسوس و ملموس زندگیمان از اين منظر نگاه كنيم، آرام آرام خودمان را میشناسيم. مثلا میفهميم كه ما در واقع پول نمیخواستهايم، بلكه احترام میخواستهايم، اما چون پول احترام میآورد پول میخواستهايم. چرا ما احترام میخواهيم؟ اگر احترام و محبوبيت با هم تعارض پيدا كرد، كداميك را بر ديگر ترجيح دهيم؟ بهلول محبوب بود اما محترم نبود، هارون الرشيد محترم بود اما محبوب نبود .
🔹ممكن بود كسی در كوچه و خيابان حتی باقيمانده غذايش را به بهلول بدهد و بگويد بخور تا گرسنه نمانی؛ يعنی محترم نبود، اما محبوب بود، در حالی كه هيچ كس به هارون الرشيد غذايی نمیداد ولی دلش هم به حال گرسنگی او نمیسوخت، چون محبوب نبود.
اگر بين اين مسائل تعارض پيش بيايد، انسان آرام آرام خودش را میشناسد. بدين ترتيب كه انسان به خودش رجوع میكند و ريشه تعارض را میيابد. درد و رنج، واقعيتی است كه در زندگی همه ما و هميشه و در همه جا، حی و حاضر است و همه انسانهادر آن مشتركاند.
❇️ روششناسی مطالعات مقایسهای عرفان، ص 323 تا 332
@mostafamalekian
✍مصطفی ملکیان
🔹نظر شخصیام اين است كه ما بايد از واقعيت حی و حاضر زندگی شروع به خودشناسی كنيم . واقعيت حی وحاضر چيست؟ يعنی كدام واقعيت است كه انسان در هر وضع و حالی كه باشد، خواه پير باشد يا جوان، زن باشد يا مرد، فقير باشد يا غنی، بیسواد باشد يا باسواد، از اين واقعيت فارغ نباشد؟
به نظر من اين واقعيت همه جايی و هميشگی، درد و رنج است و شايد اين آيه قرآن«لقد خلقنا الانسان فی کبد» ناظر به همين نكته باشد. البته به قرآن نسبت نمیدهم اما میگويم شايد ناظر به همين نكته باشد «فی کبد»يعنی انسان محاط در كبد است؛ من معتقدم بهترين خاستگاه خودشناسی، درد و رنج است .
🔹به اين صورت كه انسان مثلا از خودش بپرسد چرا من از حرف حسن، تا اين حد رنجيدم، در حالی كه نظير اين حرف را حسين هم به من زد، اما من تا اين حد نرنجيدم؟ و يا مثلا چرا وقتی به منظور خودم رسيدهام، باز هم در درد و رنج هستم. يعنی با اينكه به چيزی كه میخواستهام، رسيدهام، باز هم در درد و رنج هستم. به تعبير شوپنهاور چرا زندگی من بين درد و رنج نداشتن و ملال داشتن نوسان میكند. هر چه را نداريم درد و رنج فقدانش را داريم و هر چه را هم كه داريم از آن سير هستيم و ملال داشتنش را داريم.
🔹همان طور كه ما از صدای قژقژ ضبطصوت به وجود مشكل در دستگاه ضبطصوت پی میبريم و نسبت به آن شناخت پيدا میكنيم، از وجود درد و رنج در خودمان هم به شناخت خودمان میرسيم؛ البته به شرط اينكه درد و رنج را مبدأ قرار دهيم برای واشكافی خودمان، نه آنكه بخواهيم درد و رنج را بپوشانيم يا انكار كنيم. ضبط صوتی كه دچار مشكل است و مثلا صدای آن كم نمیشود بايد پوسته رويش را باز كرد و كنار زد، آنگاه به چند پيچ و مهره میرسيم كه بايد آنها را هم باز كنيم. پس از باز كردن پيچ ها به چند سيم میرسيم.
🔹با واشكافی ضبط متوجه عيب و نقص آن میشويم و مثلا میبينيم دو سيم از هم جدا شده و قطع دو سيم مانع كم شدن صدای ضبطصوت شده است. با مرتفع كردن عيب، ضبطصوت دوباره سالم میشود. ممكن است كسی به جای اينكه اين روند را برای تعمير ضبط صوت طی كند تا بتواند به راحتی صدای آن را تنظيم كند، به همسرش بگويد به جای آنكه به خودمان و ديگران آزار و زحمت بدهيم، يك لحاف روی اين ضبطصوت میاندازيم. وقتی صدا از پشت لحاف بيايد ديگر آزارنده نيست و به گوش همسايه هم نمیرسد . اگر لحاف روی ضبطصوت بيندازيد، باعث گرم شدن ضبط شده و آلياژهای آن آب میشود . ممكن است شخص برای رفع اين مشكل هم يك تشت يخ روی لحاف بگذارد تا ضبط را سرد نگه دارد، چه بسا يخ آب شود و روی لحاف بريزد و ضبط را خيس كند .
🔹در اينجا ممكن است شخص پيشنهاد كند كه يك درب برای تشت بگذاريم. اين راه اشتباه است و به نتيجه نمیرسد . يعنی شخص نخواسته است علت و عيب و نقص اصلی را بيابد و مرتفع كند. ما به جای آنكه خودمان را فريب دهيم و مثلا بگوييم ما از بیپولی رنج نمیبريم، بايد به خودمان بگوييم ما از بیپولی رنج میبريم و پولی برای تعمير ضبط نداريم و در نتيجه از اين طريق علت را بيابيم. وگرنه اگر انسان بخواهد ژست بگيرد و بگويد من نه از بیپولی، نه از گمنامی، نه از توطئه دشمنان، رنج نمیبرم، به بيراهه رفته است و شبيه همان لحاف انداختن روی ضبط صوت است كه مشكل را حل نمیكند، بلكه گرفتاریهای ديگری را به همراه میآورد.
🔹البته اين سخن بوداست، ولی ما كاری به اين نداريم كه اين سخن بودا است. بودا درد و رنج را يك واقعيت همه جايی و هميشگی میدانست و آغاز كار خودشناسی را در درد و رنج میدانست و ما بايد از همين جا بفهيم كه خودمان چه هستيم. اگر درد و رنج و جود دارد، انسان بايد ذره ذره خودش را تحليل كند و علت آن را بيابد و رفع كند. اگر ما به واقعيتهای محسوس و ملموس زندگیمان از اين منظر نگاه كنيم، آرام آرام خودمان را میشناسيم. مثلا میفهميم كه ما در واقع پول نمیخواستهايم، بلكه احترام میخواستهايم، اما چون پول احترام میآورد پول میخواستهايم. چرا ما احترام میخواهيم؟ اگر احترام و محبوبيت با هم تعارض پيدا كرد، كداميك را بر ديگر ترجيح دهيم؟ بهلول محبوب بود اما محترم نبود، هارون الرشيد محترم بود اما محبوب نبود .
🔹ممكن بود كسی در كوچه و خيابان حتی باقيمانده غذايش را به بهلول بدهد و بگويد بخور تا گرسنه نمانی؛ يعنی محترم نبود، اما محبوب بود، در حالی كه هيچ كس به هارون الرشيد غذايی نمیداد ولی دلش هم به حال گرسنگی او نمیسوخت، چون محبوب نبود.
اگر بين اين مسائل تعارض پيش بيايد، انسان آرام آرام خودش را میشناسد. بدين ترتيب كه انسان به خودش رجوع میكند و ريشه تعارض را میيابد. درد و رنج، واقعيتی است كه در زندگی همه ما و هميشه و در همه جا، حی و حاضر است و همه انسانهادر آن مشتركاند.
❇️ روششناسی مطالعات مقایسهای عرفان، ص 323 تا 332
@mostafamalekian
🔴 هر انسانى در عمر خود سه وظيفه دارد
✍مصطفی ملکیان
1⃣ يكى اينكه بايد وجه امرار معاش خود و افراد تحت كفالت خود را بدست آورد. دليل اين امر آن است كه طبيعت چيزهايى را كه ما انسانها احتياج داريم در اختيار ما قرار نداده است. اگر همان مقدار كه اكسيژن در اختيار ما گذاشته بود، غذا هم گذاشته بود، احتياجى به پرداخت پول و تلاش براى زندگى بهتر نداشتيم. اگر اين اولين وظيفه محقق نشود، اصلا نوبت به دومى و سومى نمى رسد.
2⃣ وظيفه دوم: ظلم نكردن به ديگران است: يعنى چنان بايد معاش كنيم كه به ديگرى ظلم نشود. اين قسمت دوم وجه ايجابى ندارد و سلبى است. همين قدر كه ما ظلم نكنيم كافى است و ديگر سفارش به امداد و يارى نشده ايم.
3⃣ سومين وظيفه: استكمال فردى معنوى است.
➖تاریخ فلسفه،جلد ۴،پاورقی صفحه ۱۶۶،سال ۶۹
@mostafamalekian
✍مصطفی ملکیان
1⃣ يكى اينكه بايد وجه امرار معاش خود و افراد تحت كفالت خود را بدست آورد. دليل اين امر آن است كه طبيعت چيزهايى را كه ما انسانها احتياج داريم در اختيار ما قرار نداده است. اگر همان مقدار كه اكسيژن در اختيار ما گذاشته بود، غذا هم گذاشته بود، احتياجى به پرداخت پول و تلاش براى زندگى بهتر نداشتيم. اگر اين اولين وظيفه محقق نشود، اصلا نوبت به دومى و سومى نمى رسد.
2⃣ وظيفه دوم: ظلم نكردن به ديگران است: يعنى چنان بايد معاش كنيم كه به ديگرى ظلم نشود. اين قسمت دوم وجه ايجابى ندارد و سلبى است. همين قدر كه ما ظلم نكنيم كافى است و ديگر سفارش به امداد و يارى نشده ايم.
3⃣ سومين وظيفه: استكمال فردى معنوى است.
➖تاریخ فلسفه،جلد ۴،پاورقی صفحه ۱۶۶،سال ۶۹
@mostafamalekian
🔴 پادکست الا | پادکست گفت و گو با استاد ملکیان با عنوان «شور زندگی»
https://castbox.fm/va/5598974
@mostafamalekian
https://castbox.fm/va/5598974
@mostafamalekian