متن یادنامهٔ چهلمین روز درگذشت استاد شجریان، روزنامهٔ هنرمند.

باغی‌ست چو نوبـهـار از رنگِ خـزان
عیشی که به عمرها توان گفت ازان

یـاران همه انگشــت‌زنان گِـردِ رزان
مـن در غمِ تو نشـسته انگشت‌گزان

انوری (قرن ششم)

بعضی رباعی‌ها دور ریز دارد و مصرع اول و دوم و حتی سومش زائدست و مقدمه‌چینی‌ست برای مصراع چهارم (که اساس رباعی‌ست.)

اما این شعر تک‌تک مصرع‌هایش عالی‌ست:
از باغی که از زیبایی و رنگارنگی پاییزی مثل بهار است. «نوبهار» ایهامی هم دارد به بتکدهٔ معروف که در آراستگی مثال بوده. به خصوص که ستایش پاییز و زمستان برای قدما امر رایجی نیست.

«عیشی که به عمرها توان گفت ازان» هم بی‌نظیرست. گاهی یک مهمانی تا آخر عمر در ذهن آدم می‌ماند و حتی بعدی‌ها هم حسرتش را می‌خورند. (مثل تعریف‌هایی که حافظ از بزم‌های دورهٔ ابواسحاق کرده، یا مهمانی‌های پروست در رمان در جست‌وجوی زمان از دست رفته.)

«انگشت‌زنان گِردِ رزان» تصویر بدیعی‌ست از اهل مجلس که دور باغ (رزان) دارند بشکن می‌زنند و خوشند.

دست آخر هم پس از این همه تصویر زیبا و دل‌انگیز وصف غافلگیرکننده‌ای از خودش به دست می‌دهد که در بین این همه شادی و شادمانی غمگین است و این تقابل را با استادی بین «انگشت زنان» و «انگشت گزان» ارائه کرده.

https://www.tg-me.com/oragheparishan

مصراع سوم و چهارم را، هم می‌شود سؤالی خواند و هم اخباری. قدیم می‌گفتند علائم سجاوندی (مثل ویرگول و علامت سؤال و تعجب و...) نگذارید، چون برای این قبیل ابیات که به هر دو صورت خوانده می‌شود، تکلیفمان معلوم نیست. ولی من در دیوان کمال با ایجاد چنین علامتی ( ؟ / ،) پیشنهاد کردم که هر دوی این وجوه لحاظ شود.

چون اگر علامت نگذاریم، ممکن است خواننده متوجه نشود که این بیت به هر دو صورت خوانده می‌شود. خود من هم این بیت را ابتدا اخباری می‌خواندم (که نوعی جواب مأیوسانهٔ شاعرست به خودش) و یکی از دوستان در کانال پیام داد که این وجه هم هست و ترجیح دارد.

(خیره‌کش، یعنی کسی که بیهوده و الکی آدم می‌کشد.)

ای آرزوی آرزو، این پرده را بردار زو
من کس نمی‌دانم جزو، مستان سلامت می‌کنند

این شعر مولوی را سال‌ها پیش آقای سراج خواند و شاید به تصور اینکه، «زو» مخفف «ازو»ست، همین صورتِ «بردار ازو» را خواند که غلط بود، چون قافیهٔ درونی شعر تکرار می‌شد و مرجعِ «او» نیز مشخص نبود. البته وزن شعر سالم می‌ماند و کسی چندان متوجه این اشتباه نشد. مدتی بعد استاد شجریان هم همین اشتباه را تکرار کرد.

«زو» مخففِ «زود» است و باز هم در غزلیات شمس آمده و قاعدتاً ایشان ازین نکته بی‌خبر بوده‌اند. (می‌دانم که این صحبت بنده برای کسانی که قائل به عصمت استاد و به طور کلی عصمت مشاهیرند، قابل پذیرش نیست!)😅

متأسفانه اخیراً جناب قربانی، شعر را به این صورت خوانده:
«این پرده را بردار ز رو» که به جز تحریف، وزن شعر را هم نابود کرده.
نمی‌دانم چرا برای مجریان موسیقی مشورت کردن با ادبا و متخصصان اینقدر دشوار است.

مثلاً اگر از من می‌پرسیدند، اصلاً می‌گفتم این غزل را بارها خوانده‌اند (وشما هم قاعدتاً از همان خواننده‌ها شنیده‌اید و در دیوان شمس نگشته‌اید)، و بهترست بروید سراغ غزل‌های دیگر مولوی که کمتر خوانده و شنیده شده.

https://www.tg-me.com/oragheparishan

این بزرگوار با تخصص «مهندسی موتورهای درون سوز» سال‌ها وزیر فرهنگ (و به قول خودشان ارشاد) در این کشور بودند. از ترکیب مضحکِ «فاتف» می‌گذرم، که گویا به قیاس از «وُآ» ساخته که عوام به «وی‌اُ اِی»(VOA) می‌گویند!
ولی واقعاً شک نکرد که شاید «سَبُعانه» (همان «ددمنشامین»/ ددمنشانه!) درست است، نه «صبعانه»؟!

حالا کاری ندارم که آن یکی وزیر اسبق ارشاد هم در فال حافظ شب یلدایش «حاجی قوام» را «جامی قوام» خواند.

پی‌نوشت:
اگر مثلاً وزیر صنایع ازین گاف‌ها می‌داد، غریب نبود. ولی شما متولی فرهنگ این مملکت بوده‌اید ناسلامتی. زمانی نخست‌وزیر این کشور (محمدعلی فروغی) کلیات سعدی تصحیح می‌کرد و وزیران فرهنگمان امثال حکمت و بهار و خانلری و... بودند و بحمدالله آن سیستم برافتاد!
https://www.tg-me.com/oragheparishan

برای روز کمال اسماعیل صحبتی کرده‌ام و شعرهایی ازو خوانده‌ام. دوستان عزیزم: رضا شریعت (آواز)، توحید وحید (کمانچه)، میثاق مهرپور (عود).

https://www.tg-me.com/oragheparishan

دوستانی که مایل به شرکت در کلاس حافظ هستند، می‌توانند به بنده پیام بدهند.

https://www.tg-me.com/hafezxany

آقای انجمن آثار و مفاخر فرهنگی! عرض سلام و ادب، شما در انجمن آثار و مفاخر فرهنگی یک مجسمه از محمدعلی فروغی دارید که به جای سر فروغی، سر دهخدا بر آن نصب شده است! سر فروغی را بریده بوده‌اند، و مجسمه‌سازش، فرامرز پیلارام، بر اثر افسردگی و در فشار و تنگدستی درگذشته است. من سر بریدۀ فروغی را پیدا کرده‌ام! همینجاست، در سعادت‌آباد تهران. حالا دیگر وقت آن نرسیده که برای آن فکری کنید؟ فروغی مرده، پیلارام دق کرده و مرده، اما این آثار هنری سرمایه‌های ایران‌اند. جبران مافات کنید.
این دُر همیشه در صدف روزگار نیست
می‌گویمت، ولی تو کجا گوش می‌کنی

«سر بریدۀ فروغی در سعادت‌آباد تهران» روایتی است که با اشک چشم و خون جگر نوشته‌ام از آنچه پس از انقلاب بر سر مجسمۀ محمدعلی فروغی رفته است. در روزنامۀ اعتماد بخوانید.

http://www.etemadnewspaper.ir/fa/main/detail/161600/%D8%B3%D8%B1-%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%AF%D8%A9-%D9%81%D8%B1%D9%88%D8%BA%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%B3%D8%B9%D8%A7%D8%AF%D8%AA%E2%80%8C%D8%A2%D8%A8%D8%A7%D8%AF-%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86

https://www.tg-me.com/Sayehsaar

💢 انجمن علمی-دانشجویی زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تهران برگزار می‌کند:

📌 نقد و بررسی کتاب
«دیوان کمال‌الدین اسماعیل اصفهانی»
(غزلیات و رباعیات)

📋 با حضور:

🔸استاد سیدعلی میرافضلی
🔸دکتر سیدمهدی طباطبایی
🔸دکتر وحید عیدگاه طرقبه‌ای

🔸دکتر محمدرضا ضیاء
مصحح کتاب

🗓 سه‌شنبه، ۲۳ دی ۱۳۹۹
🕕 ساعت ۱۸ تا ۲۰
💻 محیط برگزاری: اسکای‌روم

📎 لینک ورود به جلسه:
https://www.skyroom.online/ch/sajaddalir/talarekamal

🔴 لینک جلسه اندکی پیش از ساعت ۱۸:۰۰ فعال خواهد شد.
🔴 پس از رفتن به لینک جلسه، برای وارد شدن کافی است گزینه‌ی «میهمان» را انتخاب کنید.
🔴 پس از ورود، نام و نام‌خانوادگی خود را وارد کنید.

https://www.tg-me.com/AnjomaneElmi

برای روز کمال اسماعیل از صداوسیما دعوت کردند که دقایقی دربارهٔ او صحبت کنم.

به دلیل مخاطبانِ برنامه، صحبت‌هایم چندان تخصصی نیست.

https://www.tg-me.com/oragheparishan

فایل صوتی نقد کتاب بنده است.
به مخاطب عام چندان توصیه نمی‌کنم، چون جلسه تخصصی است.
بار دیگر از منتقدان عزیز جناب استاد میرافضلی و دکتر عیدگاه و دکتر طباطبایی تشکر می‌کنم.
دکتر عیدگاه پس از جلسه هم به خواهش من باقی نقدهای خود را فرستادند که امیدوارم در چاپ احتمالی بعدی اعمال کنم.
نیز ممنون از انجمن علمی دانشجویی زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تهران برای برگزاری این جلسه.
https://www.tg-me.com/oragheparishan

جناب آیدین آغداشلو در آلبوم «وَشتن» چندی پیش بعضی غزل‌های سعدی را دکلمه کردند که متأسفانه با غلط‌هایی همراه بود.
در این پوشه ابتدا شعرخوانی ایشان و در ادامه نقد بنده به این روایت را می‌شنوید.

https://www.tg-me.com/oragheparishan

در این شعر، همان حالتی هست که بعدها در سبک شعریِ «واسوخت» تبدیل به وجه غالب شد؛ تهدید معشوق و روی گردانی از او.

نمی‌دانم شاعر این رباعی را خطاب به که سروده. شاید برای آن غلامی که با او سری داشته، وقتی ازو نامهربانی دیده!

(رباعی از کتاب «جنگ رباعی»، استاد میرافضلی، ص ۲۵۲ نقل شد)

پی نوشت:
«خورد» را «خَرَد» تلفظ می‌کرده‌اند که قافیهٔ غنی‌تری برای این شعرست.

https://www.tg-me.com/oragheparishan

این کتاب را چند روز پیش در کتابفروشی دیدم. چون توفیق اجباری شاگردی نویسنده در دانشگاه نصیبم شده بود، با تعجب پرسیدم: کسی هم این کتاب را می‌خرد؟! گفت: «بله زیاد! چون نویسنده خرید کتاب را برای دانشجویانش اجباری کرده!»
فهمیدم دانشجوی بیچاره با ایشان زبان انگلیسی دارد. حالا ربطش به این کتاب چیست را خدا می‌داند.

استادان عزیزی که ماهی دست کم ده میلیون حقوق می‌گیرید، به خدا این پول‌ها خوردن ندارد. اینطور نکنید با دانشجوی بیچاره. فردا مثل من خرش از پل شما می‌گذرد و دیگر سکوت نمی‌کند!

مرحوم سید محمد دامادی هم برای هر درسی که داشت خریدِ چندتا از کتاب‌هایش را اجبار می‌کرد و تأکید داشت: «گدا بازی در نیاورید و از کتابخانه قرض بگیرید، بروید کتاب را بخرید!»

باز صد رحمت به آن آقای راست و حسینی و طغیانگری که ما را وا می‌داشت مقالاتش را به زور بخوانیم و از رویش امتحان بدهیم!

گفت: باز هم خدا بیامرزد پدرِ کفن دزدِ اولی را...

پیام واردهٔ یکی از دانشجویان ترم پیش:

اون دانشجوهای بیچاره ما بودیم!
ربطشم این بود که ما با ایشون ترم گذشته زبان داشتیم و نمرات پایان‌ترم را به طرز ناباورانه‌ای کم دادند و گفتند به عنوان تکلیف جبرانی کتاب را تهیه کنید، بخونید و به سوالاتی که ازش طرح میکنم به انگلیسی جواب بدید!
بعدم به نمرهٔ دوستانی که این کار را انجام دادند باز به طرز ناباورانه‌ای اضافه شد!

پی نوشت: چند پیام مشابه دیگر هم به دستم رسیده که همگی چنین خاطراتی از همین استاد دارند!

عصارهٔ تاریخ سرکوب زنان در یک رباعی

ما را به دمِ پیر نگه نتوان داشت
در حجرهٔ دلگیر نگه نتوان داشت
آن را که سر زلفِ چو زنجیر بوَد،
در خانه به زنجیر نگه نتوان داشت
گویندهٔ این شعر را مهستی گنجوی(حدود نهصد سال پیش)، یکی از زنان رباعی‌سرا، دانسته‌اند. به نظر من عصارهٔ تاریخی سرکوب‌ها و مبارزات زنان در آن نهفته است.
ای کاش آنان که دائم در پی نادیده گرفتن زنان بوده‌اند و خواسته‌اند آنها را از حقوق اجتماعی و شهروندی خود، از حقِ دیده شدن محرومشان کنند، می‌فهمیدند که اینها راه‌های بی سرانجامِ طی شده است و بارها بی‌ثمری‌شان اثبات شده. همانست که حتی جامی (شاعر عارف قرن نهم) هم متوجهش شده، آنجا که گفته:
پری‌رو تابِ مستوری ندارد
ببندی در ز روزن سر برآرد
البته باید انصاف داد که گویندهٔ رباعی، دیدی وسیع‌تر از جامی داشته و مسأله را تنها از جنبهٔ میل به بروز زیبایی در انسان/زن ندیده. او گفته: با حرف کهنه (دَمِ پیر) نمی‌شود نیازِ تازه را برطرف کرد و آن را به بند کشید.

https://www.tg-me.com/oragheparishan

📣 میرزای شاعر
▪️درباره ایرج میرزا، شاعر دوره مشروطه

▪️کمتر کسی است که ایرج میرزا را نشناسد و شعری از او را نشنیده باشد. اما او که بود؟ برخی او را سعدی معاصر و برخی دیگر او را هزل‌سرا می‌‌دانند. دکتر #رضا_ضیا، پژوهشگر ادبیات در این ویدئو شناختی تازه از ایرج میرزا به ما می‌دهد.

▪️ایرج میرزا در پاییز ۱۲۵۲ یا ۱۲۵۳ خورشیدی در تبریز به دنیا آمد و در ۲۲ اسفند ۱۳۰۴ خورشیدی در تهران به دلیل سکته قلبی درگذشت. ملقب به «جلال‌الممالک» و «فخرالشعرا» بود و از جمله شاعران برجستهٔ ایرانی در عصر مشروطیت و از پیشگامان تجدد در ادبیات فارسی.

⚡️ویدئو را می‌توانید در اکانت آپارات روزآروز ببینید 👇🎧
https://www.aparat.com/v/dwR6x
صفحه دکتر رضا ضیا در تلگرام 👇
https://www.tg-me.com/oragheparishan
@roozArooz_media

این روزها نود و پنجمین سالگرد درگذشت ایرج میرزا است.

دقایقی دربارهٔ زندگی او وشعرش صحبت کرده‌ام.
https://www.tg-me.com/oragheparishan

ساعت نه امشب(۱۶ فروردین)، فیلم «گوشه‌های اصفهان» به کارگردانی آقای رضا مهیمن، که دربارهٔ آواز مکتب اصفهان است، از شبکهٔ «مستند» پخش می‌شود. (تکرار فردا سه بامداد و ده صبح)
مرحوم استاد مظاهری و ...درین فیلم صحبت کرده‌اند.
من هم حرف زده‌ام.

امسال «مرکز شهر کتاب» @Bookcitycc به مناسبت بزرگداشت عطار و خیام، نشست‌هایی با محوریت رباعی برگزار می‌کند. از من هم خواستند در زمینهٔ رباعیات کمال اسماعیل و پیوندش با این دو سخن بگویم.
https://www.tg-me.com/oragheparishan