Chaqaloqlarda kindik churrasi

Kindik churrasi–qorin old devori mushaklari paylarining rivojlanishi va o‘zaro bitishidagi buzilishlari tufayli bitmay qolgan kindik halqasidan charvi yoki ichakning teri ostiga chiqishidir. Kindik halqasi, ya’ni churra darvozasi turli o‘lchamlarda bo‘ladi. Ayrim bolalarda u 1-2 smni, boshqalarda esa 3-4 sm tashkil qiladi. Odatda bu hosilani bola tinchlanganida osonlik bilan barmoqlarimiz orqali qorin bo‘shlig‘iga tushirish imkoniyati mavjud.

Tug‘ruq paytidagi travmalar, ich kelishi va siydik chiqarishdagi qiyinchiliklar, yo‘tal tufayli bola bezovtaligining kuchayishi hisobiga churra o‘lchami kattalashib boradi. Bu esa mavjud klinik belgilar yanada chuqurlashishiga sabab bo‘lishi mumkin.

❗️Eslatma: Agar bolada qisilgan churra belgilari ya'ni churra qorin bo'shlig'iga to'g'rilanmasa, qusish, meteorizm, qattiq yig'lash kuzatilsa, zudlik bolani shifokor ko'rigiga olib borish zarur!

© Doctor Muxtorov

Kanalga ulanish👉@Pediatric_uz

Telegram | Instagram | Facebook | YouTube

Bolaning tili chiqishi - pediatr Komarovskiy maslahatlari

Ikki yoshga to'lgan bolaning tili chiqishi kerak. O'zining uchinchi tug'ilgan kuniga qadar bola o'rtacha 300 ta so'zni bilishi, tushunishi, gapira olishi lozim. Bolaning tili vaqtida va ravon chiqishi uchun ota-ona yordam berishi mumkin ekan, deb ta'kidlaydi mashshur Rossiyalik pediatr Komarovskiy.

Buning uchun:
1. Bola bilan homiladorligingizdan boshlab suhbatlashishni boshlang.
Homiladorlikning 3 trimestrida bola tovushlarga juda ta'sirchan bo'ladi. Aynan bu davrdan boshlab ona yoki ota o'z farzandi bilan muloyim gaplashishni, klassik musiqalarni qo'yib berishni odat qilishi kerak.

2. Yangi tug'ilgan chaqaloq bilan doimo suhbatlashib yuring.
chaqaloqligidan ravon nutqni eshitgan bolani tili chiqishi oson bo'ladi.

3. Bolaning ko'zlariga qarab gapiring.
Ota-ona gapirayotganida bola uning lab qimirlashini kuzatadi, shu yo'l bilan uning tili chiqishi osonlashadi.

4. Bolaga ko'p savol bering.
Bola javob bera olmagan taqdirda ham, unga savol berishga odatlaning. Savolingizga javob berish niyatida uning aqliy va nutqiy rivojlanishi kuchayadi.
Telefon va kompyuter o'yinlari bolani tili chiqishini keskin sekinlashtiradi.

5. Bolaga ko'p ertak o'qing.
Kitobdagi yangi so'z va iboralar bolani tili chiqishida muhim ahamiyatni kasb etadi.

6. Bola bilan birga yoki bola uchun qo'shiq ayting.
Musiqa va qo'shiq nutq apparatini rivojlantriadi.

7. Bola bilan doimiy ravishda muloqotda bo'ling.
Ovqat qilish davomida ham bolani sabzavotlarni rangini, soni aytishga undasa bo'ladi. Ko'chada atrfodagi buyum va manzaralarni bola bilan birgalikda tahlil qilsa bo'ladi.

8. Bola tilida suhbatlashmang.
Bola 6 oydan o'tgach u bilan og'izni cho'chchaytirib "shiringina" gapirishning foydasi yo'q. Bolaning tili chiqishida bu qiyinchilik tug'diradi.

Kanalga ulanish👉@Pediatric_uz

Telegram | Instagram | Facebook | YouTube

💊Bolalarda shamollashni antibiotik bilan davolash qanchalik to'g'ri?

📜Ishonchli manbalardan qarab ko'ramiz.

1. Mayo Clinic - "Bakterial infeksiya borligi isbotini topmaguncha, antibiotiklarni shamollashda ishlatish kerak emas".

2. JAMA(Amerika tibbiyot assotsatsiyasi jurnali) - "Antibiotiklar shamollashni davolashda foyda bermaydi, chunki ular viruslarni emas, faqatgina bakteriyalarni o'ldiradi".

3. CDC(AQSH kasalliklarni oldini olish va nazorat qilish markazi) - "Shamollash chaqiradigan viruslarga qarshi antibiotiklar ta'sir qilmaydi va holatingizni yaxshilamaydi".

© Doctor Muxtorov

Kanalga ulanish👉@Pediatric_uz

Telegram | Instagram | Facebook | YouTube

⁠Alisher va Gripp (virusi) suhbati

Alisher o‘z xonasi devorida o‘rmalab yurgan g‘aroyib maxluqchani ko‘rib qoldi. Yaqinlashib qarasa, gripp ekan. Chaqqon bola emasmi, oshxonadan tezda shisha idish olib kelib, grippni qamab qo‘ydi.
– Ushlab oldimmi?! Ana endi, singlim Nargizani kasal qilganing uchun ta’ziringni beraman!
– U men emas, boshqa gripp edi. Men yaqinda ish boshladim, hali ko‘p narsani bilmayman, – dedi qo‘rqib ketgan maxluqcha.
– Unda bu yerda nima qilyapsan? – so‘radi Alisher qovog‘ini uyib.
– Haligi... Seni kasal qilgani keluvdim, – dedi gripp uyalib.
– Hali shunaqami?! – Alisherning jahli chiqib ketdi.
U idishga qaynoq suv quyib grippni yo‘q qilmoqchi bo‘ldi.
– To‘xta, meni jazolama. Balki, kelisharmiz?.. – ko‘zlari yoshlanib iltimos qildi u.
– Kelishamiz, gripp bilan-a?!
– Nima qipti? Meni qo‘yib yuborsang, kasallikdan saqlanishning hech kim bilmaydigan sirlarini aytib beraman.
– Mayli, roziman, lekin shunda ham boshqalarni kasal qilmaslik sharti bilan, – dedi Alisher.
– Unda, eshit. Biz, asosan, havo orqali yuqamiz. Gripp bo‘lmaslik uchun quyidagi maslahatlarimga amal qil.
💊 Maktabda va avtobusda, albatta, dokali niqob taqib yur. Chunki bunday joylarda biz judayam ko‘p bo‘lamiz.
💊 Qo‘ling bilan burning va og‘zingni ko‘pam ushlayverma. Biz ko‘proq bolalarning qo‘llariga yopishib olamiz. Shu uchun ham qo‘lingni tez-tez sovunlab yuv.
💊 Kasal bo‘lib qolgan o‘rtoqlaring bilan masofa saqla. Chunki ular aksa urganda menga o‘xshagan grippchalar senga ham yopishib oladi.
💊 Xonangni tez-tez shamollatib tur. O‘shanda devor va buyumlarga joylashib olgan viruslar uzoqlarga uchib ketadi.
💊 Vaqtida ovqatlanib, vaqtida uxlashni unutma. Charchagan va qorni och bolalarni biz osongina kasal qilib qo‘yamiz.
– Agarda shu qoidalarga amal qilsang, hech qachon gripp bo‘lmaysan!
– Tushunarli. Albatta, bularga amal qilaman. Sen-chi, endi nima qilasan? – so‘radi Alisher.
– Ishdan bo‘shayman. Bolalarni kasal qilish o‘zimga ham yoqmaydi. Keyin esa sayohatga chiqaman. Kichkinaligimdan asalariga o‘xshab guldan gulga qo‘nib yurishni orzu qilardim. Sen esa, hech qachon kasal bo‘lma! Xayr, do‘stim.
Alisher bilan xayrlashgan gripp oyna orqali tashqariga chiqib, ko‘zdan g‘oyib bo‘libdi.

Qadrli onalar! Ushbu hikoyani bolalaringizga o‘qib bering! Va ularni grippdan asrang!

Kanalga ulanish👉@Pediatric_uz

Telegram | Instagram | Facebook | YouTube

📌Bola nechi oydan boshlab boshini ushlay olishi kerak?

Yangi tu'gilgan chaqaloq mustaqil ravishda boshini ushlay olmaydi, shuning uchun uni emizganda, ko'targanda bo'ynidan boshini ushlab turish lozim.

❓Qachondan boshlab bola boshini ko'taradi?

Normada, bola tug'ilganidan so'ng 2-3 haftalarda qorniga yotganda boshini ko'tarishga harakat qila boshlaydi. Ko'tara olganda, bu holatda bir necha soniya (30-60 soniya ) tura oladi.
Uchinchi oyga kelib, chaqaloq qorinda yotganida boshini bemalol ko'tarishni boshlaydi. Ko'targanda ham ushlay olishi mumkin, lekin baribir bu davrda bolani bo'yni va boshini ushlab turish kerak, chunki bo'yin mushaklari hali yetarlicha rivojlanmagan.
To'rtinchi oyga kelib bolaning bo'yin mushaklari ancha mahkamlanadi, endi u mustaqil ravishda bemalol boshini yonga qaratadi va ko'targanda ushlay oladi. Qorinda yotganda esa, ko'krak qismini ham ko'tarishni boshlaydi.

Kanalga ulanish👉@Pediatric_uz

Telegram | Instagram | Facebook | YouTube

O‘zbekistonning doimiy aholisi soni 38 mln bo‘ldi

Milliy statistika qo‘mitasi ma’lumotlariga ko‘ra, 2025 yilning 28 avgust kuni soat 9:35 holatiga O‘zbekiston Respublikasining doimiy aholisi soni 38 000 000 kishiga yetdi.

Bunda:

🧍Erkaklar soni – 19 136 800 nafar

🧍‍♀️Ayollar soni – 18 863 200 nafar

✅ O‘zbekistonning doimiy aholisi sonida erkaklar soni ayollarga nisbatan 273 600 nafarga ko‘p.

Kanalga ulanish👉@Pediatric_uz

👶🍼 Nima uchun yangi tug‘ilgan chaqaloqlar ko‘ziga tetratsiklin malhami suriladi?

Tug‘ilgan chaqaloqlarning ko‘ziga tetratsiklin (yoki eritromitsin) malhami surish — bu oddiygina odat emas, balki hayotiy muhim profilaktika chorasi hisoblanadi.

Dunyo amaliyotida Krede usuli (19-asrda taklif qilingan) – tug‘ilgan chaqaloq ko‘ziga antiseptik yoki antibiotik qo‘llash orqali infeksiyadan saqlash. Oldin 1% kumush nitrat ishlatilgan, keyinroq kamroq nojo‘ya ta’sirli va samarali antibiotik malhamlarga o‘tilgan.

Tug‘ruq vaqtida chaqaloq onaning tug‘ruq yo‘llaridan o‘tadi. Agar onada yashirin yoki aniqlanmagan infeksiya (masalan, gonokokk yoki xlamidiya) bo‘lsa, chaqaloq ko‘ziga yuqishi mumkin.

Bunday infeksiya juda xavfli: oftalmiya neonatorum (chaqaloq kon’yunktiviti) rivojlanadi. Bu esa bir necha kun ichida ko‘z pardasini shikastlashi, hatto ko‘rlikka olib kelishi mumkin.

💊 Tetratsiklin malhami qanday yordam beradi?

▪️Ko‘zga surilganda u bakteriyalarni yo‘q qiladi yoki o‘sishini to‘xtatadi.
▪️Shu orqali chaqaloqni gonokokk, xlamidiya va boshqa mikroblardan himoya qiladi.
▪️Asosan Krede usuli asosida amalga oshiriladi: barcha chaqaloqlarga, hatto onada infeksiya aniqlanmagan bo‘lsa ham suriladi.

🌍 JSST tavsiyasi:
Bu amaliyot dunyoning ko‘plab mamlakatlarida majburiy ravishda qo‘llanadi va minglab bolalarni ko‘rish qobiliyatidan ayrilishdan saqlab qolmoqda.

© Doctor Muxtorov

Kanalga ulanish👉@Pediatric_uz

Telegram | Instagram | Facebook | YouTube

Ko'kyo'tal (Pertussis) – bu o‘tkir yuqumli kasallik bo‘lib, asosan nafas yo‘llariga ta'sir qiladi va kuchli, davomli yo‘tal xurujlari bilan xarakterlanadi. Kasallikning qo‘zg‘atuvchisi Bordetella pertussis bakteriyasi hisoblanadi.

Ko'kyo'tal klinik belgilari:

1. Inkubatsion davr (7-10 kun):
Belgilarsiz davr, bakteriya organizmga kirib ko‘payadi.

2. Kataral davr (1-2 hafta):
Dastlab shamollash alomatlariga o‘xshash belgilar:

▪️Burun bitishi yoki oqishi
▪️Yengil yo‘tal
▪️Harorat ko‘tarilishi (ko‘pincha yengil)
▪️Umumiy holsizlik.

3. Paroksizmal davr (2-6 hafta):
Kuchli va xurujli yo‘tal xurujlari boshlanadi:

▪️Yo‘tal tutqanoq shaklida kelib, uzoq davom etadi.
▪️Nafas chiqarganda hushtakdek ovoz eshitilishi mumkin.
▪️Yo‘tal paytida yuz qizarishi yoki ko‘karishi mumkin.
▪️Ko‘p hollarda yo‘tal oxirida qayt qilish kuzatiladi.
▪️Kechasi xurujlar yanada kuchayadi.

4. Rekonvalessensiya davri (2-3 hafta):
Yo‘tal xurujlari asta-sekin kamayadi, umumiy holat yaxshilanadi.

Kanalga ulanish👉@Pediatric_uz

Mustaqillik bayramingiz muborak bo'lsin!

Mustaqillik – xalqimiz asrlar davomida orzu qilib kutgan, erk va ozodlikka intilib yashagan umidlari va kurashlarining samarasidir.

Aziz yurtdoshlar, “@PEDIATRIC_UZ” jamoasi Mustaqilligimizning 34 yilligi bilan muborakbod etadi. Xurligimiz, mustaqilligimiz abadiy boʻlsin!

Yurtimizni tinchiligiga hech qachon ko‘z tegmasin!

Huramat bilan Doctor Muxtorov

Kanalga ulanish👉@Pediatric_uz

Telegram | Instagram | Facebook | YouTube

🤒Bolalarda O'RVI(O'tkir respirator virusli infeksiya) paytida nimalar qilish mumkin emas:

❌Uyda o'zboshimchalik bilan davolash;
❌Pediatr tavsiyasi bo'lmasdan turib antibiotiklarni qo'llash;
❌Pediatr maslahatini olmasdan burunga tomizadigan dorilarni qo'llash;
❌Shifokor maslahati bo'lmasdan o'zboshimchalik bilan turli xildagi tomchilatib quyiladigan (osma ukollar) preparatlardan foydalanish;
❌Pediatr yoki Lor ko'rigi bo'lmasdan, tibbiy ilmi yo'qlarga tomog'ini arttirish;
❌Bolada isitma yuqori vaqtda oyog'ini vanna qilish;
❌Agar bolada yo'tal, xansirash bo'lsa, ovozi bo'g'ilib, xirillab nafas olib turgan bo'lsa, isiriq tutatish;
❌Ko'krak qafasiga turli xildagi oziq-ovqat mahsulotlarini (qo'y yog'i, lavlagi, asal, tuz, turp va h.k) surtish va bog'lash;
❌Tomog'iga yoki ko'krak qafasiga yod surish.

© Doctor Muxtorov

Kanalga ulanish👉@Pediatric_uz

Telegram | Instagram | Facebook | YouTube

💉Bolalar gripp vaksinasi(inflyuvak)ni necha yoshdan olsa bo‘ladi?

☑️14 yoshdan katta bolalarga -
0,5 ml(bitta doza) bir marta
☑️3 yoshdan 14 yoshgacha -
0,5 ml bir marta
☑️6 oylikdan 3 yoshgacha -
0,25 ml bir marta.
☑️6 oylikdan kichik bolalarni
onasiga olish tavsiya etiladi. Hosil bo‘lgan gumoral immunitet, ona suti orqali bolaga o‘tadi.

📌Oldin gripp bilan kasallanmagan va vaksinatsiya qilinmagan bolalarga 4 hafta oralig‘ida 2 marta qilinadi.
Preparat himoya effekti inyeksiyadan so‘ng 14 kunda namoyon bo‘ladi. Davomiyligi 6-12 oy.

📌Vaksinani yaroqlik muddati bir yil. Qutisiga “2025-2026 sezon” uchun deb yozilganini xarid qiling.

📌Vaksinatsiya paytida bola mutlaqo sog‘lom bo‘lishi kerak. Shuning uchun muolajani vrach Pediatr bilan maslahatshib keyin amalga oshiring.

❗️Unutmang! Emlash – grippdan himoyalanishning eng samarali usuli.

© Doctor Muxtorov

Kanalga ulanish👉@Pediatric_uz

Telegram | Instagram | Facebook | YouTube

Bolalarda virusli konyuktivit

Ko‘z konyuktivasining viruslar hisobiga yallig‘lanishi.

Qo‘zg‘atuvchilari:
▪️Gerpes virus
▪️Adenovirus

Belgilari:
📌Kuchli qizarish
📌Qichishish
📌O‘tkir og‘riq
📌Ko‘z yoshlanishi
📌Konyuktivadagi shish

Davolash:
💠Virusga qarshi preparatlar beriladi va ko‘ziga virusga qarshi tomchilar tomiziladi.

❗️Yuqoridagi belgilar aniqlanganda bolani vrach oftalmologga ko‘rsatish zarur.

© Doctor Muxtorov

Kanalga ulanish👉@Pediatric_uz

Telegram | Instagram | Facebook | YouTube

Shamollash mavsumi boshlanyapti – unga bolalarni qanday tayyorlash va himoya qilish kerak?

Sovuq kunlar yaqinlashishi bilan shamollash va gripp mavsumi ham boshlanadi. Bu davrdan, ayniqsa, bolalarni kasal qilmasdan o‘tib olish ota-onalarni tashvishlantirishi aniq. Kun.uz nega qishda gripp ko‘payishi, immunitetni yaxshilash va kasallik yuqtirmaslik uchun qanday ehtiyot bo‘lish hamda tumov yuqib qolsa, qilish kerak bo‘lgan choralar haqida muhim ma’lumotlarni to‘pladi.

Manba: kun.uz

Kanalga ulanish👉@Pediatric_uz

Telegram | Instagram | Facebook | YouTube

❓Qanday holatlarda bolani beshikka belash tavsiya etilmaydi yoki qat'iyan rad etiladi?

📌Chanoq-son displaziyasi yoki sonning tug‘ma chiqishi bilan tug‘ilgan chaqaloqlarni beshikka belash tavsiya etilmaydi. Chunki beshikka belash jarayonni og‘irlashtiradi va bolaning tuzalishi kechikadi. Shuning uchun bu kasalliklarda bola oyoqlari orasini keng ochib qo‘yish tavsiya etiladi.

📌Tug‘ma yurak nuqsonlari(Fallo tetradasi) bilan tug‘ulgan chaqaloqlarni beshikka belash tavsiya etilmaydi. Chunki ularda nafas olish va kislorod bilan bog‘liq muammolar bo‘ladi.

📌Tug‘ruq travmalari(ayniqsa miya ichi gematomalari va kefalogematoma) bilan tug‘ilgan chaqaloqlarni ham beshikka belash tavsiya etilmaydi. Kalla suyagi ichida bosim baland bo‘ladi, tebratish vaqtida bola qattiq bezovta bo‘lishi va ko‘ngilsiz oqibatlar olib kelishi mumkin.

©Doctor Muxtorov

Kanalga ulanish👉@Pediatric_uz

Telegram | Instagram | Facebook

Bir yoshgacha bo‘lgan bolalar tana vaznini formulalar yordamida aniqlash

6 oylikgacha bo’lgan bolalar vaznini aniqlash(Leviant bo’yicha)

M=m+(nx800)

M – bolaning hozirgi massasi
m – bolaning tug’ulgandagi massasi
n – bolaning yoshi(oyligi)

Masalan: 4 oylik bola, tug’ulgandagi vazni 3300g

M=3300+4x800, M=6500g

Demak bolaning vazni taxminan 6500 g bo’lishi kerak!

7 oylikdan 1 yoshgacha bo’lgan bolalar vaznini aniqlash(Leviant bo’yicha)

M=m+(6x800)+400x(n-6)

M – bolaning hozirgi massasi
m – bolaning tug’ulgandagi massasi
n – bolaning yoshi(oyligi)

Masalan: 11 oylik bola, tug’ulgandagi vazni 3600g

M=3600+(6x800)+400x(11-6), M=10400g

Demak bolaning vazni taxminan 10400 g bo’lishi kerak!

Eslatma! Agar yuqoridagi hisoblash va bola vazni orasidagi farq 1 kg dan ko’p bo’lsa, bolani vrach Pediatr ko’rigiga olib borish zarur!

© Doctor Muxtorov

Kanalga ulanish👉@Pediatric_uz

Telegram | Instagram | Facebook

🗣1 yoshgacha bo'lgan bolalarda nutqning rivojlanishi

Bolaning nutqi rivojlanishi juda katta
ahamiyatga ega bo‘lgan ko‘rsatkich, chunki bu jarayon bolaning es-hushini shakllanishi va bolaga bo‘lgan ijtimoiy munosabat bilan bog‘liqdir.

Nutq rivojlanishi 3 ta bosqichga bo'linadi:
1⃣Tayyorgarlik bosqichi. 1-4 oyliklarda gu-gulash bilan boshlanadi, 4 oylikdan tovush chiqarib, kuladi. Gʻurillash 3-5 oylikdan kuzatiladi, bola unli va undosh tovushlarni har xil tonda aytadi.
2⃣Sensor nutq bosqichi. 6-7 oylikda boshlanadi. Bola so‘zlarning ma’nosini tushunib, ma’lum buyum bilan bog‘laydi, biron o‘yinchoqning nomini aytilsa, xuddi shu o‘yinchoqni topadi, mumkin emas, tegma so‘zlarni tushunadi.
3⃣Motor nutq bosqichi. 8-9 oylikdan yuzaga kelib, bola ayrim bo‘g‘inlarni ayta boshlaydi, keyinroq qisqa so‘zlarni aytadi, ma’nosiga tushunib so‘zlarni gapirish 11-12 oyligiga to‘g‘ri keladi.

© Doctor Muxtorov

Kanalga ulanish👉@Pediatric_uz

Telegram | Instagram | Facebook | YouTube

Kindik granulomasi — bu chaqaloqlarda kindik sohasida kindik qoldig‘i tushganidan keyin rivojlanadigan kichik, yumshoq, pushti-qizil rangli o‘sma (granulyatsion to‘qima). U ko‘pincha yumaloq, nam yoki shilimshiq yuzaga ega bo‘ladi va yiringli emas.

📌 Asosiy sabablari:
▪️kindik qoldig‘ining kechikib bitishi,
▪️to‘liq epitelizatsiya bo‘lmasligi,
▪️ortiqcha granulyatsiya to‘qimasi.

📌 Klinik belgilar:
▪️Kindik sohasida kichik yumshoq tuguncha (odatda 3–10 mm).
▪️Nam yoki shilimshiq ajralma.
▪️Og‘riqsiz, ko‘pincha umumiy ahvol buzilmaydi.

© Doctor Muxtorov

Kanalga ulanish👉@Pediatric_uz

Telegram | Instagram | Facebook | YouTube