Telegram Web Link
*كشف الغطاء عن شبهات عبدالله ريگی أحمدی(بخش هفتم)*

✍️حرره العبد أبوأُمامه دیوبندی عفا الله عنه

💭شبهه‌ی هفتم: عبدالله ریگی احمدی برای اثبات عقیدهٔ باطل خود و همفکرانش می‌ گوید رسول الله صلی الله علیه وسلم برای ملاقات با الله تعالی کجا سفر کرد و چرا به آسمان رفت؟

🔰جواب:

📌این استدلال سطحی و توهم خام جناب ریگی احمدی و همفکرانش، از جهات متعدد مردود و فرو پاشیده است.

🔹️وجه اول:

✔️معراج النبي صلی الله علیه وسلم إلى السماء، به هیچ‌ وجه دلالت بر مکان ذات باری‌ تعالی ندارد؛ چرا که ذات اقدس الله تعالی منزه از مکان و جهت است، و قرب رسول الله صلی ‌الله علیه وسلم در شب معراج، قرب رتبه و منزلت بود، نه قرب مکانی و فیزیکی.

❗️اگر عروج به آسمان، دلیل بر حضور الله تعالی در آسمان بود...

🔰پس باید بپذیریم:

👈حضرت موسی علیه‌ السلام که به کوه طور رفت و با الله سخن گفت، یعنی الله تعالی در کوه بود!

👈حضرت یونس علیه السلام که در شکم ماهی الله را خواند، یعنی الله تعالی در شکم ماهی بود!

🔍فائده: همه‌ی این قیاس‌ ها باطل‌ اند، چون: مکان وقوع ارتباط، دلالت بر مکان الله ندارد؛ بلکه فقط ظرفی است برای تجلی و ارتباط خاص با بنده‌ اش.

🔰اقوال ائمه أهل السنة والجماعة:

🌸امام ثعلبی رحمه الله فرموده‌اند:

✔️ودُنوّ الله من العبد ودنوّ العبد من الله تعالى بالرتبة، والمنزلة، والمكانة، وإجابة الدعوة، لا بالمسافة؛ لأن المسافة لمن يكون له المكان مشتغلًا به، فيكون بينه وبين المكان الآخر مسافة، وذلك كله من أمارات الأجسام وخواصها، والله عزَّ شأنه يتعالى عن ذلك علوًّا كبيرًا، وإنما هو كقوله تعالى: ﴿فَإِنِّي قَرِيبٌ أُجِيبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ إِذا دَعانِ﴾ [البقرة: 186]، وقوله: ﴿وَنَحْنُ أَقْرَبُ إِلَيْهِ مِنْكُمْ﴾ [الواقعة: 85]؛ يعني: بالعلم والقدرة وإجابة الدعوة] اهـ.
الكشف والبيان" (۲۵/ ۸۶)

🌱قرب و نزدیکی الله تعالی به بنده، و همچنین قرب بنده به الله تعالی، از سنخ رتبه، منزلت، جایگاه و اجابت دعاست؛ نه از جنس فاصله و مسافت. چرا که مسافت مخصوص کسی است که در مکانی جای گرفته و میان او و مکان دیگر، فاصله‌ای مکانی برقرار باشد. و این‌ گونه خصوصیات، همگی از علامات و خصوصیات اجسام‌اند؛ والله عزَّ شأنه يتعالى عن ذلك علوًّا كبيرًا. مراد از این قرب، همانند قول باری تعالی است که می‌ فرماید: ﴿فَإِنِّي قَرِيبٌ أُجِيبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ إِذا دَعانِ﴾ [البقرة: ۱۸۶]، وقوله: ﴿وَنَحْنُ أَقْرَبُ إِلَيْهِ مِنْكُمْ﴾ [الواقعة: ۸۵]؛ یعنی: با علم، قدرت، و اجابت دعا، نه با فاصله و مکان.

🌸امام قرطبی مالکی در تفسیر خود نوشته است:

✔️وقال أبو المعالي: قوله صلى الله عليه وآله وسلم: «لَا تُفَضِّلُونِي عَلَى يُونُسَ بْنِ مَتَّى» المعنى: فإني لم أكن وأنا في سدرة المنتهى بأقرب إلى الله منه وهو في قعر البحر في بطن الحوت. وهذا يدل على أن الباري سبحانه وتعالى ليس في جهة.
الجامع لأحكام القرآن" (۱۱/ ۳۳۳)

🌱ابوالمعالی فرموده‌اند: معنای سخن رسول الله صلی‌ الله‌ علیه‌ وسلم که فرمود:لَا تُفَضِّلُونِي عَلَى يُونُسَ بْنِ مَتَّى (مرا بر یونس بن متی برتری ندهید) این است که: من هنگامی که در سدره المنتهی بودم، به الله تعالی نزدیک‌ تر از یونس علیه ‌السلام ‌نبودم، آن‌ گاه که در قعر دریا، در شکم ماهی بود. و این سخن دلالت می‌کند بر اینکه: ذات باری تعالی در هیچ جهتی قرار ندارد.

🌸امام بدرالدین بن جماعة فرموده‌اند:

✔️اعْلَم أَن دنو الْمسَافَة على الله تَعَالَى محَال.
(إيضاح الدليل (ص: ۱۴۵)

🌱بدان که نزدیک شدن از راه مسافت نسبت به الله تعالی، محال است.

🔹️وجه دوم:

👌اگر الله تعالی در مکان باشد، محدود است؛ اما "محدود" بودن یعنی "مخلوق" بودن و هر چیزی که در مکان باشد، خودش درون چیزی قرار دارد. لذا، باید کوچکتر از آن مکان باشد. چیزی که در درون چیز دیگر قرار گیرد، نمی‌ تواند مطلق و نامحدود باشد.

🔍فائده: پس اگر مجسمه عصر بگویند «الله در جایی است»، یعنی: آن "جا" از الله تعالی بزرگ‌ تر است. در این صورت، "مکان" از " الله تعالی" بزرگ‌ تر می‌شود، و این محال و نقض خالقیت است.

🔰اقوال ائمه أهل السنة والجماعة:

🌸امام أعظم ابوحنیفه رضی الله عنه فرموده‌اند:

✔️قلت: أرأيت لو قيل أين الله تعالى؟ فقال- أي أبو حنيفة-: يقال له كان الله تعالى ولا مكان قبل أن يخلق الخلق، وكان الله تعالى ولم يكن أين ولا خلق ولا شىء، وهو خالق كل شىء" اهـ.
(الفقه الأبسط ضمن مجموعة رسانل أبي حنيفة بتحقيق الكوثري (ص/ 25)

🌱اگر کسی بپرسد «الله کجاست؟»، چه باید گفت؟ امام ابوحنیفه فرمود : به او گفته می‌شود: پیش از خلق مخلوقات وجود داشت، در حالیکه هیچ مکانی نبود؛ و الله بود، در حالیکه نه «کجایی» بود، نه مخلوقی، و نه هیچ چیز دیگری. و او خالق هر چیزی است.

🌸امام عبدالقاهر بن طاهر تمیمی بغدادی فرموده‌اند:
5
✔️وأجمعوا - أي أهل السنة والجماعة - على أنه - أي الله ـ لا يحويه مكان ولا يجري عليه زمان اهـ.(الفرق بين الفرق (ص/ (۳۳۳).

🌱أهل السنة والجماعة اجماع کرده‌اند بر اینکه الله تعالی را هیچ مکانی دربر نمی‌ گیرد و هیچ زمانی بر او نمی‌گذرد(جریان نمی یابد).

🌸و امام‌ الحرمین، عبدالملک بن عبدالله جوینی رحمه الله (٤٧٨هـ) فرموده‌ است:

✔️ومذهب أهل الحق قاطبة أن الله سبحانه وتعالى يتعالى عن التحيّز والتخصص بالجهات» اهـ .(الإرشاد (ص/ ٥٨)

🌱و مذهب همهٔ اهل حق بر این است که خدای سبحان و تعالی برتر از آن است که در مکان بگنجد یا به جهتی خاص اختصاص یابد.

🌸و امام شیخ فخر الدین رازی رحمه الله(٦٠٦هـ) چنین فرموده‌ است:

✔️«انعقد الإجماع على أنه سبحانه ليس معنا بالمكان والجهة والحيز» اهـ.
(تفسير الرازي المسمى بالتفسير الكبير (٢١٦/٢٩)

🌱اجماع منعقد شده است بر این‌ که خداوند سبحان با ما در مکان و جهت و حیز(محدوده جسمانی) نیست.

🔹️وجه سوم:

👌مکان‌ دار بودن یعنی پذیرش اندازه، حجم، شکل و هر چیزی که مکان دارد، دارای اندازه است. و هر چیزی که اندازه دارد، از اجزاء تشکیل شده.و چیزی که اجزاء دارد، می‌تواند ترکیب شود، تغییر کند، نابود شود.

🔍فائده: هر چیزی که مکان‌ پذیر باشد، فنا پذیر است. و چیزی که فنا پذیر است، نمی‌تواند الله باشد.

🔰اقوال ائمه أهل السنة والجماعة:

🌸إمام أبو جعفر الطحاوي رحمه الله (المتوفى: ۳۲۱ هـ) فرموده‌اند:

✔️وَتَعَالَى عَنِ الْحُدُودِ وَالْغَايَاتِ وَالْأَرْكَانِ وَالْأَعْضَاءِ وَالْأَدَوَاتِ، لَا تَحْوِيهِ الْجِهَاتُ السِّتُّ كَسَائِرِ الْمُبْتَدَعَاتِ.
(مَتنُ العَقيدَةِ الطَّحاوِيةِ)

🌱و الله تعالی منزّه و برتر است از حدود و انتها، و ارکان و اعضاء و جوارح. و جهات شش‌ گانه(پایین، بالا، چپ، راست، جلو و عقب) بر ذات اقدس الله احاطه نمی یابند، چنانکه بر مخلوقات حادثه و محدثات دیگر احاطه می یابند.

🔹️وجه چهارم:

👌تغییر، نشانه نقص است، اگر متسلفه‌ی مجسمه بگویند الله در مکانی است، و رسول الله صلی الله علیه وسلم به او نزدیک شد، یعنی: الله تعالی تا قبل از آن فاصله داشت سپس "نزدیک‌ تر" شد یا رسول الله صلی الله علیه وسلم از فاصله‌ای "نزدیک‌ تر" شد. این یعنی یک تغییر در نسبت بین الله و رسول الله صلی الله علیه وسلم رخ داده.

🔍فائده: نیاز به حالتی جدید یعنی نقص در حالت قبل. الله تعالی اگر کامل باشد، نباید تغییر کند؛ چون هر تغییری یا از نقص به کمال است، یا بالعکس و هر دو با "کمال مطلق" در تضادند.

🔹️وجه پنجم:

👌قرب مکانی، مخصوص موجودات مادی است. فقط موجودات دارای جرم، حجم و مکان می‌ توانند نسبت به یکدیگر «نزدیک» یا «دور» شوند. اما ذات باری تعالی، بی‌ نیاز از مکان است. اگر الله ماده است، باید مرکب باشد؛ و اگر مرکب باشد، حادث و محتاج به اجزای خودش است.

🔍فائده: با پذیرش عقيده متسلفه الله دیگر "بی نیاز" نیست، بلکه نیازمند اجزاء خودش است! و چنین موجودی که متسلفه‌ی حشویه تصور کردند دیگر الله نیست، بلکه موجودی محتاج و محدود است.

🌱ادامه دارد....

🔽link telegram:

https://www.tg-me.com/ahnafdeoband

🔽link whatsapp:

https://whatsapp.com/channel/0029VaAJS8ECBtxCbSX5Vb1q
3
*فحاشی و بهانه‌تراشی، آخرین سلاح تهی‌دستانی است که در میدان استدلال به «هیچ» مسلح‌اند*

🖊️رعد الهدی

به نام خدایی که نه جسم است و نه عرض و نه جوهر، بلکه آفریننده‌ی همه‌ی اجسام و اعراض و جواهر است.

جناب نارویی، من با اشتیاق تمام انتظار داشتیم که بالاخره متنی علمی با دست کم شبه‌علمی از شما و امثال شما ببینم که نقدی بر استدلالهای علمی استاد ابوامامه باشد؛ اما شما به جای استدلال، قلم را بر زمین گذاشته‌اید و «بیسیم» به دست گرفته‌اید و مدعی مناظره حضوری در مراکز بزرگ علمی بلوچستان شده‌اید، و نیک می‌دانیم هدف شما این است که وانمود کنید که استاد ابوامامه از اهل سنت نیست و برخلاف منش منهج و مذهب مدارس است، اما باید گفت که اهل سنت و الجماعت و جامعه امروز، به اندازه کافی هم از شما و هم از منهج فاسد تجسیمی شما شناخت دارند و هم از استاد ابوامامه و منهج اهل سنت و الجماعت، پس این نیرنگ شما که بخواهید اینگونه جلوه بدهید که ایشان ناشناس و از اهل سنت نیست دیگر جوابگو نیست و همچون تیری سرگردان آخر به خودتان برمی‌گردد.

راستی! برای فرار از پاسخگویی و دفاع از عقیدهٔ باطل خود بهانه‌ای بهتر از این پیدا نکردید!؟ به راستی که با این بهانه پوچ در مقابل شکوه اعتقاد اهل سنت و سلف صالح عجز خویش را نمایان‌تر از پیش به منصهٔ ظهور به نمایش گذاشتید، تا باد چنین بادا.

ای متبعین عقیدهٔ تجسیم! زمانی که آقای عبدالله ریگی احمدی در برابر علم و منطق و عقیدهٔ صحیح اهل سنت والجماعت سکوت کرد، هیچ کس از تهی‌دستی چون خدامراد انتظار پاسخ علمی و ادبی نداشت، اما لااقل کاش زبان در دهان می‌گرفت و آبروی نداشتهٔ خود را با فحش و ناسزا بیش از این به باد نمی‌داد.

بهتر است به جای دعوت به مناظره، کمی با خودتان مناظره کنید! با آن خدامرادی که می‌داند از کتب علمی تنها جلدشان را دیده است، و با آن خدامرادی که گمان می‌کند فحش و ناسزا جایگزین منطق می‌شود. این دو را نخست با هم آشتی دهید.!
پیشنهاد می‌کنم سری به کتابخانه‌‌ها بزنید و با کتاب‌ها آشتی کنید. آن‌ها که فحش نمی‌دهند. فقط حکایت می‌کنند و استدلال.!

اگر روزی توانستید بدون فریاد، بدون ناسزا، و با متنی مکتوب حتی به اندازهٔ یک پاراگراف پاسخی مستدل به نقدهای علمی که بر باورهای تجسیمی شما و جسم دانستن خداوند وارد است، بدهید، آنگاه اساتید راه حقیقت و صراط مستقیم، با کمال میل در هر محفلِ خردپسندی حاضر خواهند شد.

وقتی توانستید با متونی که در نقد عقایدتان نوشته شده، به زبان علمی و نه به زبان حنجره و ناسزاگویی، پاسخ دهید، آنگاه در هر محفل علمی که بخواهید، بزرگان راه حقیقت و صراط مستقیم حاضر به گفتگو هستند.

استاد ابوامامه یک نفر نیست، بلکه یک حقیقت است که بنای ضعیف عقیدهٔ پوچ و باطل تجسیمی شما را با خاک یکسان کرده است، به گونه‌ای که حتی در صوتی که منتشر کرده بودید، لرزش صدایت به عنوان تبلوری از لرزش ساختمان عقیده‌ات جلوه می‌کرد.
👈مرجع پاسخ به شبهات غیر مقلدین
http://www.tg-me.com/rahehaqiqat_groop
اینستاگرام:
http://instagram.com/rahehaqiqat
وبسایت:https://rahehaqiqat.blogfa.com/
2👍2
*📌نقد تعبیر «الله جسم لا كالأجسام»*

❗️برخی از متسلفه‌ی حشویه به تقلید از سران خود می‌گویند الله جسم است، اما نه مانند اجسام.

👌این جمله، در حقیقت مشتمل بر دو ایراد جدی است: یکی در حوزه‌ی عقیده و دیگری در حوزهٔ معنا و دلالت لفظی.

🔹️ابتدا لازم است معنای «جسم» واضح شود:

🌱در اصطلاح جسم چیزی است که دارای امتداد سه‌ بعدی باشد؛ یعنی طول و عرض و عمق داشته باشد. لذا ، هر موجودی که دارای حجم باشد. خواه کوچک یا بزرگ، ساده یا مرکب. جسم گفته می‌ شود؛ مانند قلم، کتاب، کوه، ستاره، حشره و غیره

🔹️نکتهٔ دوم آن است که تفاوت شکل و هیئت اجسام، آن‌ ها را از «جسم بودن» خارج نمی‌ کند.

👈مثلاً: قلم و خودرو با هم فرق دارند، ولی هر دو جسم‌ اند چون هر دو طول و عرض و عمق دارند.

👌پس اگر کسی بگوید «قلم جسم است، اما نه مانند خودرو»، این تفاوت فقط ناظر به کیفیت و شکل است، نه اصل جسم بودن.

💢 حال اگر به تعبیر متسلفه‌ی مجسمه برگردیم که می‌گویند: «الله جسم است، اما نه مانند اجسام»، سؤالی پیش می‌ آید:

⁉️آیا مقصودشان این است که الله تعالی در اصل حقیقت جسم بودن (یعنی داشتن حجم و ابعاد سه‌ گانه) با دیگر اجسام مشترک است، و فقط در شکل و کیفیت تفاوت دارد؟

✔️اگر چنین است، این همان تجسیم صریح است؛ زیرا اختلاف در کیفیت چیزی را از جسم بودن خارج نمی‌کند.

⁉️و اگر بگویند: خیر، الله تعالی حتی در اصل معنا هم متفاوت است و حجم و ابعاد ندارد، در این صورت اطلاق لفظ «جسم» بر او تعالی باطل و بی‌ معنا خواهد بود؛ زیرا «جسم» جز بر چیزی که ابعاد سه‌ گانه دارد صادق نیست.

لذا، این تعبیر از دو حال خارج نیست: یا به تجسیم صریح می‌ انجامد، یا به استعمال نادرست و لغوی غلط.

🌸والله تعالی أعلم

✍️أبوأُمامه دیوبندی عفا الله عنه

🗓 سه شنبه - ۹ ربیع الاول ١٤٤٧

🔽link telegram:

https://www.tg-me.com/ahnafdeoband

🔽link whatsapp:

https://whatsapp.com/channel/0029VaAJS8ECBtxCbSX5Vb1q
3
*⚔️إبطال تلبیسات مجسمهٔ حلولیه(بخش دوم)*

❗️بازهم عبدالله‌ ریگی احمدی و همفکرانش چاره‌ ای جز پناه بردن به یک حلولی کرامیه نداشتند! نمی‌ دانم واقعاً این افراد هیچ نمی‌ دانند یا اینکه راه دیگری جز آویختن به این خرافه برایشان باقی نمانده است. در تمام جوابیه‌ هایی که بنده ارائه کردم، حتی به یک دلیل از دلایل محکم و روشن ائمه أهل‌ السنة والجماعة نپرداختند، مگر آنکه در حاشیه، چیزی بی‌ ربط نوشتند. اکنون این حلولی، افتضاحات دیگری را به بار آورده است که در ادامه به تفصیل آن خواهیم پرداخت.

🔹️اولاً، حلولی گرفتار توهمی واضح شده و با فریبکاری القا کرده که گویا بنده منکر عروج جسمانی رسول‌ الله صلی‌ الله‌ علیه‌ وسلم هستم! سپس با مغالطه‌، عروج حقیقی و جسمانی رسول الله صلی‌ الله‌‌ علیه‌ وسلم به آسمان‌ ها را با مسئله‌ی تنزیه ذات باری‌ تعالی از مکان خلط نمود تا مخاطب نا آگاه را گمراه کند.

✔️نزد أهل السنة والجماعة رسول الله صلی الله علیه وسلم به آسمان‌ ها عروج کرد تا نشانه های عظیم الله تعالی را مشاهده نماید. و شب معراج برای آرامش قلب رسول الله صلی الله علیه وسلم، تجلی مقام و شرف او، و نشان دادن شگفتی‌ های عالم بالا از آسمان‌ ها، فرشتگان، بهشت و ... بود؛ اما نزد متسلفه‌ی حشویه صرفا دیداری با احاطه در مقابله و جهت با رب العالمين بوده است!

🔹️ثانیاً، حلولی به الفاظ حدیث «نُورٌ أَنَّى أَرَاهُ» استدلال کرده تا عقیده باطل خود را ثابت کند!

📌در نزد متسلفه‌ی حشویه، رؤیت باری تعالی در چارچوب مقابله، جهت و مکان تصور می‌ شود؛ به همین خاطر حلولی پنداشته که چون رسول‌ الله صلی‌ ‌الله‌ ‌علیه‌ ‌وسلم الله تعالی را دیدند، پس ذات اقدس باری تعالی العیاذ بالله در جهت و مکان قرار گرفته است!

👈حال آنکه نزد سلف و ائمه أهل السنة والجماعة، رؤیت باری تعالی بدون کیفیت، بدون تشبیه و بدون جهت است؛ همانطور که مؤمنان در بهشت نیز او تعالی را خواهند دید، اما نه با کیفیت و نه در چارچوب مکان و مقابله.

🌸امام أعظم ابو حنیفه رضی الله عنه فرموده‌اند:

✔️وَالله تَعَالَى يرى فِي الْآخِرَة وَيَرَاهُ الْمُؤْمِنُونَ وهم فِي الْجنَّة بأعين رؤوسهم بِلَا تَشْبِيه وَلَا كَيْفيَّة وَلَا يكون بَينه وَبَين خلقه مَسَافَة.
الفقه الأكبر (ص53).

🌱الله تعالی در آخرت دیده می‌شود و مؤمنان او را با چشم سر خود می‌ بینند، بدون تشبیه و بدون کیفیت، و بین او و مخلوقاتش هیچ فاصله‌ای نیست.

🌸و نیز در كتاب الوصية فرموده‌اند:

✔️ولقاء الله تعالى لأهل الجنة بلا كيف ولا تشبيه ولا جهة حق اهـ.
( الوصية: (ص/ 4)، ونقله ملا علي القاري في شرح الفقه الاكبر (ص/138)

🌱و لقای باری تعالی برای اهل بهشت بدون کیفیت، بدون تشبیه و بدون جهت [خواهد بود]. حق است.

🔹 ثالثاً، حلولی معمولاً از کسانی استدلال می‌ کند که در نگاه و اندیشه‌ خودشان مبتدع و خارج از دایره أهل السنة والجماعة اند، همانطور که از امام نووی رحمه الله استدلال کرده است. اما اکنون بیاییم درباره الفاظ «نُورٌ أَنَّى أَرَاهُ» از شرح امام نووی رحمه الله عبارتی نقل کنیم:

🔰در كتاب شرح النووي على مسلم آمده است:

✔️قَالَ الْقَاضِي عِيَاضٌ رَحِمَهُ اللَّهُ هَذِهِ الرِّوَايَةُ لم تقع الينا ولا رأيتها في شئ مِنَ الْأُصُولِ وَمَنَ الْمُسْتَحِيلِ أَنْ تَكُونَ ذَاتُ اللَّهِ تَعَالَى نُورًا إِذِ النُّورُ مِنْ جُمْلَةِ الْأَجْسَامِ وَاللَّهُ سُبْحَانَهُ وَتَعَالَى يَجِلُّ عَنْ ذَلِكَ هَذَا مَذْهَبُ جَمِيعِ أَئِمَّةِ الْمُسْلِمِينَ. (شرح النووي على مسلم ج: ۳ ص: ۱۲)

🌱امام قاضی عیاض رحمه‌ الله فرموده‌ است: این روایت به ما نرسیده و در هیچ یک از منابع اصولی آن را ندیده‌ام، و محال است که ذات الله تعالی نور باشد، زیرا نور از جمله اجسام است و الله سبحان و تعالی از این امور منزه است. این مذهب همه‌ی ائمه مسلمین است.

🔰همچنین امام متسلفه‌ی حشویه ابن أبي العز فرموده است:

✔️معنى قوله لأبي ذر : "رأيت نورا" : أنه رأى الحجاب ، ومعنى قوله : "نور أنى أراه" . النور الذي هو الحجاب يمنع من رؤيته ، فأنى أراه ؟ أي فكيف أراه والنور حجاب بيني وبينه يمنعني من رؤيته ؟
هذا الأثر ضعيف كما قال الشيخ الألباني رحمه الله في تخريج الطحاوية.
(شرح العقيدة الطحاوية لابن أبي العز بتحقيق الشيخ الألباني ص : ١٩٦ - ١٩٧)

🌱معنای قول رسول الله صلی الله علیه وسلم به ابی ذر: «رأیت نوراً» این است که رسول الله صلی الله علیه وسلم حجاب را دید. و معنای قول او : «نور أنى أراه» این است که نوری که حجاب است مانع دیدن او تعالی شد، پس چگونه او را ببینم؟ یعنی چگونه می‌ توانم او را ببینم در حالی که نور به عنوان حجاب بین من و اوست و مانع دیدن من شده است؟
1
🔔تنبیه: تصریح فوق به منظور نفی دیدار باری تعالی توسط رسول الله صلی الله علیه و سلم نیست، بلکه الزام بر حلولی است که نور را ذات الله تعالی پنداشته‌ است. لذا، حتی اگر دیدار ثابت باشد، به معنای قرار داشتن الله تعالی در جهت و مکان و مقابله نیست، همانطور که پیش‌ تر بیان شد.

🔹️رابعاً، حلولی از الفاظ حدیث «وَدَنَا الْجَبَّارُ رَبُّ الْعَرْشِ، فَتَدَلَّى حَتَّى كَانَ مَعَهُ قَابَ قَوْسَيْنِ أَوْ أَدْنَى...» استدلال کرده تا قرب مکانی و فیزیکی را ثابت کند.

⤴️این جمله در حدیث (ودنا الجبار فتدلى حتى كان قاب قوسين أو أدنى…) اشتباه است و منحصراً توسط شریـک بن عبدالله بن ابی نمر از انس نقل شده است.اصل حدیث صحیح است و حدیثی طولانی است که امام بخاری در آخر کتاب خود، در کتاب توحید، در باب «وَكَلَّمَ اللَّهُ مُوسَى تَكْلِيمًا» [نساء: ۱۶۴] با شماره ۷۵۱۷ نقل کرده است.

👈شاهد حدیث: «فأوحى الله فيما أوحى إليه: خمسين صلاة على أمتك كل يوم وليلة،.. فقال: يا رب إن أمتي ضعفاء أجسادهم وقلوبهم وأسماعهم وأبصارهم وأبدانهم فخفف عنا، فقال الجبار: يا محمد، قال: لبيك وسعديك، قال: إنه لا يبدل القول لدي، كما فرضته عليك في أم الكتاب، قال: فكل حسنة بعشر أمثالها، فهي خمسون في أم الكتاب، وهي خمس عليك»

👌این نشان می‌ دهد محور حدیث، تکلیف خمسین نماز و تخفیف آن برای امت است، نه دنو یا قرب مکانی الله تعالی. علمای محقق مانند امام مسلم رحمه الله هنگام نقل حدیث، فقط به ذکر سند بسنده کردند و الفاظ طولانی و اشتباه شریـک را وارد نکردند، زیرا او متن را دقیق ضبط نکرده بود.

🔰اقوال ائمه أهل السنة والجماعة در این باره:

🌸امام نووی رحمه الله فرموده‌اند:

✔️وقد جاء في رواية شريك في هذا الحديث في الكتاب أوهام أنكرها عليه العلماء. (شرح النووي على مسلم۳/ ۲۰۹)

🌱در روایت شریک درباره این حدیث در کتاب، اشکالات و خطاهایی وجود دارد که علما آن‌ها رد کرده و مورد نقد قرار داده اند .

🌸و ابن القيم رحمه الله فرموده است:

✔️وأما ما وقع في حديث شريك أن ذلك كان قبل أن يُوحى إليه فهذا مما عد من أغلاط شريك الثمانية وسوء حفظه لحديث الإسراء. (زاد المعاد في هدي خير العباد۱/ ۹۷)

و آنچه در حدیث شریک آمده که گویند این امر قبل از آن بوده که به او وحی شود، از جمله هشت اشتباه شریک و ضعف ضبط او در نقل حدیث معراج محسوب می‌شود.»
(زاد المعاد فی هدی خیر العباد، ج ۱، ص ۹۷)

🌸همچنین امام ذهبی رحمه الله درباره شريک فرموده‌اند:

✔️غيره أوثق منه وأثبت، وهو راوي حديث المعراج، وانفرد فيه بألفاظ غريبة؛ منها: ودنا الجبار فتدلى حتى كان منه قاب قوسين أو أدنى.
(تاريخ الإسلام للذهبي۳/ ۸۹۲).

🌱دیگران از او موثق‌ تر هستند، و او راوی حدیث معراج است، اما در آن حدیث الفاظی غریب آورده و تفرد کرده است، مانند: ودنا الجبار فتدلى حتى كان منه قاب قوسين أو أدنى.

🌸همچنین جای دیگر فرموده‌اند:

✔️وفي حديث الإسراء من طريقه ألفاظ لم يُتابع عليها، وذلك في صحيح البخاري. (سير أعلام النبلاء للذهبي ۶/ ۱۶۰).

🌱در حدیث اسراء از طریق او الفاظی آمده که مورد تأیید متبعین سند نبوده است و این متن در صحیح بخاری آمده است.

🌸امام ابن حجر رحمه الله فرموده‌اند:

✔️قال عبد الحق في الجمع بين الصحيحين: زاد فيه - يعني شريكا - زيادة مجهولة، وأتى فيه بألفاظ غير معروفة، وقد روى الإسراء جماعة من الحفاظ فلم يأت أحد منهم بما أتى به شريك، وشريك ليس بالحافظ، وسبق إلى ذلك أبو محمد بن حزم. (فتح الباري لابن حجر ۱۳/ ۴۸۴).

🌱عبد الحق در اثر خود دربارهٔ جمع بین صحیحین فرموده‌ اند: شریک در این حدیث افزایشی نا معلوم وارد کرده و الفاظی غیرمعروف آورده است. گروهی از حفاظ حدیث اسراء را روایت کرده‌ اند، اما هیچ‌ یک از آن‌ ها چیزی همانند آنچه شریک آورده، نقل نکرده‌ است. شریک خود حافظ نبوده و پیش‌ تر نیز ابو محمد بن حزم به این نکته تصریح کرده است.

🌸امام سیوطی رحمه الله نیز فرموده‌اند:

✔️قال الحفاظ: خلط شريك في روايته هذا الحديث في الإسراء، وذكر ألفاظًا منكرة، وقدَّم وأخَّر، ووضع الأنبياء في غير مواضعهم، وقد خالفه الثقات والحفاظ عن أنس. (التوشيح شرح الجامع الصحيح للسيوطي ۹/ ۴۳۳۵)

🌱حفاظ فرموده‌اند: شریک در روایت این حدیث در الإسراء دچار خلط شده و الفاظ منکری را آورده، مطالب را پیش و پس کرده و انبیاء را در مواضع نامناسب قرار داده و در این امر با ثقات و حفاظ دیگر از انس مخالفت کرده است.

🔍فائده: واضح شد که استدلال حلولی بر اساس این الفاظ، خطای فاحش است.

🔹️خامساً، حلولی گفته است: رفتن به کوه طور کسی را به این توهم نمی‌اندازد که الله در کوه است.
1
👌در جواب عرض می‌شود این سخن اعتراف ضمنی به تناقض است؛ زیرا همان‌ طور که کوه طور دلیل بر حضور الله تعالی در کوه نیست، آسمان نیز دلیل بر حضور الله تعالی در آسمان نیست. اگر برای زمین می‌گویند کسی قائل نیست خدا بر زمین است، همان منطق را باید برای آسمان هم بپذیرند؛ چرا خدا محدود به یکی از مخلوقات (آسمان) شود؟

🔹️سادساً، حلولی استناد کرده است به اینکه ابن ابی عاصم بابی با عنوان: أن الله تعالى في سمائه دون أرضه باز کرده است.

⤴️در جواب عرض می‌شود اولاً: این فقط عنوان باب است، نه آیه و نه حدیث. پس حجیت شرعی ندارد. ثانیاً: مقصود از «في السماء» علو و رفعت شأن است، نه مکان‌ باری تعالی. خود قرآن در آیات متعدد «في السماء» را برای رزق و تقدیر الهی به کار برده است (مانند: ﴿وَفِي السَّمَاءِ رِزْقُكُمْ﴾). آیا رزق در مکان آسمان محدود است؟ خیر. پس این تعبیر بیانی مجازی است.

🌹همچنین بنده به استدلال هایی که متسلفه‌ی حشویه از نصوص کرده اند قبلا پاسخ دادم جویندگان حقیقت می‌توانند رو لینک زیر کلیک کرده مطالعه کنند.
https://www.tg-me.com/ahnafdeoband/1043

🔹️سابعاً، حلولی گفته است: قیاس یونس علیه السلام احمقانه است، چون او در شکم ماهی بود، نه عروج به آسمان.

⤴️در جواب عرض می‌شود قیاس حضرت یونس علیه السلام قیاس تام است؛ چون بحث بر سر مکان است، نه علو یا سفل. اگر حضور در مکان عروجی دلیل بر حضور الله تعالی باشد، حضور در مکان سفلی هم باید همین معنا را بدهد.

🔹️ثامناً، گفته است مسأله فاصله، مفهومی نسبی است نه ذاتی، پس تغییر در فاصله نقصی برای الله محسوب نمی‌شود.

⤴️در جواب عرض می‌شود: اولاً: همین که به «نزدیکی و دوری» میان الله و مخلوق قائل شدید، ذات الله را محدود به مکان کردید. زیرا فاصله و قرب حقیقی در قاموس فیزیکی معنا دارد و مستلزم مکان است. ثانیاً: اگر فاصله نسبی است، پس چرا حدیث را بر قرب مکانی حمل می‌ کنید و به تغییر مکان الله تعالی ملتزم می‌ شوید؟ این تناقض آشکار است. ثالثاً: أهل السنة والجماعة می‌ گویند: تغییر محال است؛ زیرا تغییر لازمه حدوث و نیاز است. الله تعالی قدیم است و تغییر نمی‌ پذیرد.

🔹️تاسعاً، حلولی گفته است: فاصله نسبی است، تغییر در نسبیات نقص نیست.

⤴️در جواب عرض می‌شود این مغالطه است. زیرا در استدلال خودشان «فاصله» را به الله تعالی نسبت دادند، و این یعنی قبول مکان‌ برای الله پس تغییر در نسبت مکانی، تغییر در نسبت ذات با عالم است، و این لازم نقص است. اگر بگویید «فاصله حقیقی نیست»، پس کل استدلال شما در اثبات علو مکانی فرو می‌ ریزد.

✍️مجیب: أبوأُمامه دیوبندی عفا الله عنه

🗓 چهارشنبه - ١٠ ربیع الاول ١٤٤٧

🔽link telegram:

https://www.tg-me.com/ahnafdeoband

🔽link whatsapp:

https://whatsapp.com/channel/0029VaAJS8ECBtxCbSX5Vb1q
4
*عقیدهٔ متسلفه‌ی حشویه در تضاد با حدیث نبوی صلی الله علیه وسلم*

🌸رسول الله صلی الله علیه وسلم در دعای خود می‌ فرمود:

✔️اللهم أنت الأوَّلُ فليس قبلك شيء، وأنت الآخر فليس بعدك شيء، وأنت الظاهرُ فليس فوقك شيء، وأنت الباطن فليس دونك شيء(أخرجه مسلم (۲۷۱۳)

🌱 بارالها! تویی اول، پس هیچ چیز پیش از تو نیست؛ و تویی آخر، پس هیچ چیز پس از تو نیست؛ و تویی ظاهر، پس هیچ چیز بالاتر از تو نیست؛ و تویی باطن، پس هیچ چیز پایین‌ تر از تو نیست.

💢توضیح شاهد حدیث:

🔹️۱- منظور از جسم، چیزی است که دارای حجم، طول، عرض و عمق باشد و بخشی از فضا را اشغال کند.

🔹️۲- هر جسم و حجمی نسبت به جسم دیگر مکان و جهتی دارد؛ یعنی یا بالای آن است، یا پایین، یا سمت راست یا چپ. هیچ جسمی نمی‌ تواند همزمان بالای خودش و پایین خودش باشد.

👌 رسول الله صلی الله علیه وسلم درباره الله تعالی فرموده است:

📌و تویی ظاهر، پس هیچ چیز بالاتر از تو نیست؛ و تویی باطن، پس هیچ چیز پایین‌ تر از تو نیست.

⤴️از این می‌ فهمیم: چیزی که بالای آن چیزی نباشد و همزمان چیزی زیر آن نباشد، در مکان نیست. زیرا هر چیزی که در مکان باشد، یا بالای آن چیزی است یا پایینش چیزی هست. چیزی که در مکان نیست، حجم و جسم نیست.

⁉️اگر از متسلفه‌ی حشویه که معتقدند الله تعالی در مکان است بپرسیم: آیا چیزی زیر الله تعالی هست؟ جواب می‌ دهند: بله، عالم!

⁉️پس چطور ادعای آنها با حدیث رسول الله صلی الله علیه وسلم موافق و سازگار است که می‌ فرماید: پس هیچ چیز پایین‌ تر از تو نیست؟ اگر ابتدای حدیث را تأویل می کنند، چرا انتهای حدیث را تأویل نمی کنند؟

🔔تنبیه: اگر فوقیت و تحتیت را حقیقی و حسی تلقی نکنند، بلکه معنوی بدانند، آنگاه کل بنیان عقیده‌ی متسلفه فرو می‌ ریزد.

✍️أبوأُمامه دیوبندی عفا الله عنه

🗓 پنج شنبه - ١١ ربیع الاول ١٤٤٧

🔽link telegram:

https://www.tg-me.com/ahnafdeoband

🔽link whatsapp:

https://whatsapp.com/channel/0029VaAJS8ECBtxCbSX5Vb1q
3
از دروغ تا افتراء؛ افشای بازی کثیف یک‌ دروغ گو
🌷 بقلم خالد حنفی

*بسم الله الرحمن الرحیم*
در هنگامه‌ ای که دشمنان دین از بیرون، با سلاح و از درون، با نفاق، درصدد تخریب چهره‌ی اسلام‌ اند، عجیب نیست که مدعیانی جاهل، با نقاب اهل‌ علم، رسواتر از همیشه دست به دامان جعل، دروغ و تهمت شوند.

*جناب عبدالغفور ملازهی غیرمقلد با شماره واتساپ(09159507156) ، که نه از علم بهره‌ ای دارد، نه از ادب و نه حتی جرأت مناظره‌ی علمی، بار دیگر نشان داد فرقه‌ ی منحرف‌ شان چیزی جز فحاشی، افتراء و جعل در چنته ندارد.*

پس از آنکه در بحث‌ های علمی شکست خورده اند و پاسخی برای استدلال‌ های متقن و مبانی متین اهل سنت نداشتند، به *حرکت خبیثانه‌ی جعل پیام در برنامه‌ های جعلی روی آورد* و تلاش کرد با نسبت دادن حرف‌ هایی که نه باور بنده است و نه روش علمای اهل‌سنت، *بنده را به بریلوی‌ گری نسبت دهد.*

اتهاماتی چون:
- پیامبر صلی الله علیه وسلم علم غیب دارد
- پیامبر مراقب اعمال مردم است
- پیامبر ناظر بر امت است

👈🏻 و باید گفت: *این یاوه‌ گویی‌ ها، نه فقط دروغ، که توهین به شعور مخاطب است.*

*ما علم غیب، ناظر بودن بر اعمال مخلوق و مراقبت بر بندگان را فقط برای ذات مقدس "الله" قائل هستیم.*
👈🏻و هرکس این صفات را برای مخلوقی قائل باشد، *از جاده‌ ی توحید خارج شده و در ورطه‌ی شرک افتاده است.*

شما غیرمقلدان، نه اهل علمید، نه اهل ادب. فقط بلندگوی تهمت و تخریبید، چون در میدان حقیقت، لال و بی‌ چیز هستید.

از شدت ذلت‌ تان همین بس که *برای اثبات حقانیت، به جعل پیام روی آوردید!*
و این برای هر عاقلی کافی‌ ست تا بفهمد شما *نه دنبال توحیدید، نه دین؛ بلکه در پی عقده‌ گشایی‌ هستید.

*ما بر منهج علمای ربانی اهل‌سنت ایستاده‌ایم*
و از عربده‌ های شما نه می‌ ترسیم، نه تعجب می‌ کنیم، چون فحاشیِ بی‌ سوادان، همیشه دنباله‌ ی شکست‌ شان بوده است.

دیده‌ های عقل، گر بینا شوند/خود فروشان زودتر رسوا شوند
www.tg-me.com/rahehaqiqat
🌷 انجمن علمی تحقیقی راه حقیقت
👍42
*آیا سلفی‌ها با امام ابوحنیفه رحمه‌الله عقیدهٔ یکسانی دارند؟*
🖊️رعد الهدی
شاید شما هم دیده باشید که سلفی‌ها در عقیده سنگ امام ابوحنیفه رحمه‌الله را به سینه می‌زنند و می‌گویند ما در عقیده پیروی امام ابوحنیفه هستیم و بسیاری از جوانان را با همین ترفند شوم و دروغین، فریب داده و در گرداب سلفیت سرگردان کردند، اما وقتی که استاد ابوامامه در بسیاری از موارد مانند صفات باری تعالی و موارد دیگر عقیده امام ابوحنیفه را تبیین کرده و واضح و روشن بیان کردند، سلفی‌ها در ردیهٔ خود صراحتا گفته بودند که ابوحنیفه اهل رای هست و نظر اهل رای باید با عقیده متسلفین همسان باشد تا توسط آنان پذیرفته شود. ادعایی که هیچ رد و نشانی از آن در کتب عقیده یافت نمی‌شود.

پس ادعای اینکه متسلفین در عقیده با امام ابوحنیفه و ائمهٔ اربعه اهل سنت همسان هستند نه تنها دروغ است بلکه دامی است برای شکار جوانان اهل سنت و الجماعت.

پس باید هوشیار باشیم و هر ادعایی را ساده‌لوحانه باور نکنیم.
6👏3
*⚔️إبطال تلبیسات مجسمهٔ حلولیه(بخش سوم)*

❗️مجسمه این‌ بار به بن‌ بست اعتقادی و اصولی رسیدند. چنانکه زمانی شعار می‌ دادند شما ماتریدیه و اشعریه در عقیده با امام أعظم رضی الله عنه مخالفید، اما ما مجسمهٔ حشویه‌ ایم که بر عقیدهٔ امام أعظم رضي الله عنه هستیم.(بالخصوص همین آقای ریگی احمدی و حکیمی). اما وقتی عقیده امام ابوحنیفه رضی الله عنه را روشن کردیم و پرده از حقیقت این شعار و ادعای دروغین برداشتیم، همه‌ی این‌ ها ناگهان متوسل به یک شخص حلولی شدند که در رد ما گفته است: ابوحنیفه أهل رأی است، برای ما حجت نیست مگر اینکه موافق ما باشد! و این‌ چنین دست از سلف برداشته و برای اثبات عقیده باطل خود به خلف تمسک جستند.

🔹️اولاً، حلولیه برای رد عقیدهٔ امام أعظم ابوحنیفه رضی‌ الله‌ عنه، مسئله‌ی «أهل رأی بودن» او را پیش کشیدند تا بدین وسیله امام أعظم را مخالف حدیث معرفی کنند!

📌رد خیال متسلفه‌ی حشویه از خانه‌ی خودشان:

🌸ابن تیمیه رحمه‌ الله فرموده است:

✔️ومن ظنّ بأبي حنيفة أو غيره من أئمّة المسلمين أنّهم يتعمّدون مخالفة الحديث الصّحيح لقياس أو غيره فقد أخطأ عليهم ، وتكلّم إمّا بظنّ وإمّا بهوى ، فهذا أبو حنيفة يعمل بحديث التّوضّي بالنّبيذ في السّفر مخالفةً للقياس ، وبحديث القهقهة في الصّلاة مع مخالفته للقياس ؛ لاعتقاده صحّتهما ، وبَيَّنَّا أنّ أحداً من أئمّة الإسلام لا يخالف حديثاً صحيحاً بغير عذر ، بل لهم نحو من عشرين عذراً.
مجموع الفتاوى ، صحة مذهب أهل المدينة ، مسألة إجماع أهل المدينة وذكر مراتبه : ۲۰/۳۰۴.

🌱هر کس درباره امام ابوحنیفه یا دیگر ائمه‌ مسلمین چنین گمان کند که آن ها عمداً برای پیروی از قیاس یا چیز دیگری با حدیث صحیح مخالفت می‌ ورزند، در حقیقت بر آن ها خطا کرده و یا سخنی از روی گمان باطل گفته و یا از روی هوای نفس. این همان ابوحنیفه است که به حدیث وضو با نبیذ در سفر عمل کرده، با آنکه مخالف قیاس است، و به حدیث قهقهه در نماز عمل نموده، در حالیکه مخالف قیاس می‌ باشد، زیرا این دو حدیث را صحیح می‌ دانست. و ما واضح کردیم که هیچ‌ یک از ائمه اسلام با حدیث صحیح بدون عذر مخالفت نمی‌ کنند؛ بلکه برای این امر، آنان عذرهایی دارند که شمار آن به حدود بیست می‌رسد.

🌸نجم‌ الدین طوفی رحمه الله امام ابوحنیفه رضی الله عنه را این‌ گونه توصیف کرده است:

✔️أول أئمة الإسلام، وشيخ السلف.
(الانتصارات الإسلامية في كشف شبه النصرانية۲/ ۷۴۹)

🌱او نخستین امام از ائمه‌ی اسلام و شیخ سلف است.

🌸 عبدالله بن محمد بن عبدالوهاب در مبحث اسماء و صفات فرموده است:

✔️الذي نعتقد وندين الله به هو مذهب سلف الأمة وأئمتها من الصحابة والتابعين لهم بإحسان، من الأئمة الأربعة وأصحابهم رضي الله عنهم.(الدرر السنية۳/ ۳۳)

🌱آنچه ما معتقدیم و بدان الله تعالی را عبادت می‌ کنیم، مذهب سلف امت و ائمه آن‌هاست؛ از صحابه و تابعین نیکوکارشان، و همچنین ائمه اربعه و اصحاب ایشان رضی‌ الله‌ عنهم.

🌸همچنین حمد بن ناصر بن معمر فرموده است:

✔️مذهبنا مذهب السلف: إثبات بلا تشبيه، وتنزيه بلا تعطيل، وهو مذهب أئمة الإسلام؛ كمالك، والشافعي، والثوري، والأوزاعي، وابن المبارك، والإمام أحمد، وإسحاق بن راهويه، وهو اعتقاد المشايخ المقتدى بهم… فإنه ليس بين هؤلاء الأئمة نزاع في أصول الدين، وكذلك أبو حنيفة رضي الله عنه؛ فإن الاعتقاد الثابت عنه موافق لاعتقاد هؤلاء، وهو الذي نطق به الكتاب والسنة.

🌱مذهب ما مذهب سلف است: اثبات بدون تشبیه و تنزیه بدون تعطیل؛ و این مذهب ائمه اسلام است؛ مانند مالک، شافعی، الثوری، اوزاعی، ابن‌ المبارک، امام احمد و اسحاق بن راهویه، و این اعتقاد مشایخ مقتدای ماست… زیرا میان این ائمه در اصول دین نزاعی نیست. همچنین درباره ابوحنیفه رضی‌ الله‌ عنه؛ اعتقاد ثابت او مطابق اعتقاد این ائمه است و همان است که کتاب و سنت بدان تصریح کرده‌اند.

👈اما پیروان حشوی و تجسیمی اینان ادعا می‌ کنند که امام ابوحنیفه رحمه‌ الله أهل رأی بوده، مخالف حدیث عمل کرده و سخنان او حجت نیست!

👌جویندگان حق برای آگاهیت از جایگاه إمام أبو حنیفه در علم حدیث می‌توانند بر لینک های زیر کلیک کرده و تمامی مقالات نوشته شده را بخوانند:

https://www.tg-me.com/rahehaqiqat/7640
https://www.tg-me.com/rahehaqiqat/7641
و...

🔹️ثانیاً، نهایت تلاش متسلفه‌ی حشویه این بوده که استفاده از رأی و قیاس را دلیل بر عدم حجیت شخص امام معرفی کنند، اما آیا واقعاً امام أعظم ابوحنیفه در این امر تنها بوده و دیگر فقهاء و محدثین اهل رأی نبوده‌اند؟

🌸شیخ مرعی رحمه الله در دفاع از امام أعظم ابوحنیفه رضی الله عنه نوشته است:
1
فقد نقل ابن عبد البر عن سلمة بن شبيب قال: سمعت الإمام أحمد بن حنبل يقول: رأي الأوزاعي، ورأي مالك، ورأي أبي حنيفة، ورأي سفيان كله رأي، وإنما الحجة في الآثار. فحيث تساووا في الرأي فهلا تكلموا في البقية كما تكلّموا في أبي حنيفة؟! فمال بال كثير من المتحاملين أفرطوا في أبي حنيفة، وصنّفوا في ذلك كتبًا؟! والإنصاف يقضي أن يُتكَلَّم في غيره ممن قال بالرأي كما تُكلم فيه. (جامع بيان العلم وفضله ۲/ ۱۰۸۲)(تنوير بصائر المقلدين في مناقب الأئمة المجتهدين ضمن مجموع الشيخ مرعي ۹/ ۱۱۷)

🌱ابن عبدالبر از سلمه بن شبیب نقل کرده که فرمود: از امام احمد بن حنبل شنیدم که می فرمود: رأی اوزاعی، رأی مالک، رأی ابوحنیفه و رأی سفیان، همه رأی است؛ و تنها حجت، آثار (روایات) است. پس وقتی در رأی با هم برابرند، چرا درباره دیگران سخن نگفتند اما درباره ابوحنیفه سخن گفتند؟! چرا بسیاری از متحاملان بر ابوحنیفه افراط کردند و در این زمینه کتاب نوشتند؟ انصاف حکم می‌کند که درباره دیگرانی که از رأی استفاده کرده‌اند نیز همانند ابوحنیفه سخن گفته شود.

🔰همچنین پس از نقل جواب ابن عبدالبر درباره به‌ کارگیری قیاس توسط صحابه، فرموده است:

✔️إذا تأملت هذا وفقك الله تعالى تحقَّقت أن الإمام أبا حنيفة لم ينفرد بالقول بالقياس على الأصول، بل على ذلك فقهاء الأمصار كما مر، فسقط قول من عاب الإمام أبا حنيفة بذلك جمودًا منه وتعصُّبًا، على أن جميع المجتهدين قاسوا، ولم يزل مقلّدوهم يقيسون إلى وقتنا هذا في كلّ مسألة لا يجدون فيها نصًّا من كتاب ولا سنة من غير نكيرٍ بينهم، بل جعلوا القياس أحد الأدلة الأربعة، فقالوا: الكتاب والسنة والإجماع والقياس.
(تنوير بصائر المقلدين في مناقب الأئمة المجتهدين ضمن مجموع الشيخ مرعي۹/ ۱۲۰).

🌱اگر در این موضوع تأمل کنید خداوند شما را موفق بدارد روشن می‌شود که امام ابوحنیفه در بیان قیاس بر اصول، تنها نبوده است، بلکه فقیهان بلاد نیز بر همین اساس عمل کرده‌اند، پس سخن کسانی که ابوحنیفه را به این دلیل مذمت کرده‌اند، ناشی از جمود و تعصب است. زیرا همهٔ مجتهدان قیاس کرده‌اند و پیروان آنان تا زمان ما در هر مسئله‌ای که نصی از کتاب و سنت نیابند قیاس می‌ کنند، بدون اینکه مورد نکوهش قرار گیرند. حتی قیاس را یکی از چهار دلیل اصلی فقهی قرار داده‌اند: کتاب، سنت، اجماع و قیاس.

🔍 فائده: روشن شد که ادعای متسلفه حشویه، صرفاً ناشی از جمود و تعصب است.

🔹️ثالثا، مطابق دیدگاه متسلفه‌ی حشویه رؤیت باری تعالی وقتی ممکن است که بنده فاصله‌ای نه زیاد و نه کم از الله داشته باشد، درست همانند رؤیت اجسام در عالم محسوسات. حقیقت این است که خدای این جماعت جسم محدودی است که در جهتی از مخلوقات قرار دارد. لذا رؤیت الله تعالی در نظر آن‌ ها تنها با جهت، مقابله و اتصال شعاعی میان بیننده و مشاهده‌ شونده قابل تصور است. اما برای آنکه چنین شروطی را برای رؤیت الزام‌ آور بدانند، لازم بود ابتدا ثابت کنند که الله جسم است و این کار را نکرده‌اند و اصولاً قادر به اثبات آن هم نیستند.

👈برای اثبات این عقیده باطل خود تنها به نقل اقوالی از خلف برای اثبات جهت‌ بسنده کردند و با ادعای اجماع چنین القا نمودند که گویا امام أعظم شیخ سلف ابوحنیفه رضی‌ الله‌ عنه بر باطل و گمراهی بوده است.

🔰برای بطلان این ادعا(شرط مواجهه، جهت و فاصله در رؤیت)ابتدا از نص دلیل می‌گیریم سپس اقوالی از ائمه کرام رحمهم الله ارائه خواهد شد.

🌸عَنْ ‌أَبِي هُرَيْرَةَ: أَنَّ رَسُولَ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ: "هَلْ تَرَوْنَ قِبْلَتِي هَا هُنَا؟ فَوَ اللهِ مَا يَخْفَى عَلَيَّ خُشُوعُكُمْ وَلَا رُكُوعُكُمْ، ‌إِنِّي ‌لَأَرَاكُمْ ‌مِنْ ‌وَرَاءِ ‌ظَهْرِي.(صحيح البُخاري ۴۱۸)

🌱رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمود: آيا من را در مقابل خود اينجا مى‌بينيد؟ قسم به الله خشوع و ركوع شما بر من پنهان نيست! من شما را از پشت سر خويش مى‌ بينم!

⤴️ لذا رسول الله صلی الله علیه و سلم، آن ها را از پشت خود می‌ دید، بدون مواجهه، بدون مقابله و بدون اتصال شعاع. این نشان می‌ دهد که الله تعالی در بنده این نوع درک را خلق می‌ کند و بر این اساس، مواجهه و مقابله شرط رؤیت نیست.

🌸امام حافظ ابن حجر العسقلاني در شرح این حدیث فرموده‌اند:

✔️أَيْ: أَنْتُمْ تَظُنُّونَ أَنِّي لَا أَرَى فِعْلَكُمْ لِكَوْنِ قِبْلَتِي فِي هَذِهِ الْجِهَةِ، لِأَنَّ مَنِ اسْتَقْبَلَ شَيْئًا اسْتَدْبَرَ مَا وَرَاءَهُ، لَكِنْ بَيَّنَ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ [وَآلِهِ] وَسَلَّمَ أَنَّ رُؤْيَتَهُ لَا تَخْتَصُّ بِجِهَةٍ وَاحِدَةٍ.
1
وَقَدِ اخْتُلِفَ فِي مَعْنَى ذَلِكَ، فَقِيلَ: الْمُرَادُ بِهَا الْعِلْمُ إِمَّا بِأَنْ يُوحَى إِلَيْهِ كَيْفِيَّةُ فِعْلِهِمْ، وَإِمَّا أَنْ يُلْهَمَ، وَفِيهِ نَظَرٌ؛ لِأَنَّ الْعِلْمَ لَوْ كَانَ مُرَادًا لَمْ يُقَيِّدْهُ بِقَوْلِهِ: "مِنْ وَرَاءِ ظَهْرِي". وَقِيلَ: الْمُرَادُ أَنَّهُ يَرَى مَنْ عَنْ يَمِينِهِ وَمَنْ عَنْ يَسَارِهِ مِمَّنْ تُدْرِكُهُ عَيْنُهُ مَعَ الْتِفَاتٍ يَسِيرٍ فِي النَّادِرِ، وَيُوصَفُ مَنْ هُوَ هُنَاكَ بِأَنَّهُ وَرَاءَ ظَهْرِهِ، وَهَذَا ظَاهِرُ التَّكَلُّفِ، وَفِيهِ عُدُولٌ عَنِ الظَّاهِرِ بِلَا مُوجِبٍ. وَالصَّوَابُ الْمُخْتَارُ أَنَّهُ مَحْمُولٌ عَلَى ظَاهِرِهِ، وَأَنَّ هَذَا ‌الْإِبْصَارَ ‌إِدْرَاكٌ ‌حَقِيقِيٌّ خَاصٌّ بِهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ [وَآلِهِ] وَسَلَّمَ، انْخَرَقَتْ لَهُ فِيهِ الْعَادَةُ، وَعَلَى هَذَا عَمَلُ الْمُصَنِّفِ [=البُخارِيُّ]، فَأَخْرَجَ هَذَا الْحَدِيثَ فِي عَلَامَاتِ النُّبُوَّةِ، وَكَذَا نُقِلَ عَنِ الْإِمَامِ أَحْمَدَ وَغَيْرِهِ. ثُمَّ ذَلِكَ الْإِدْرَاكُ يَجُوزُ أَنْ يَكُونَ بِرُؤْيَةِ عَيْنِهِ انْخَرَقَتْ لَهُ الْعَادَةُ فِيهِ أَيْضًا فَكَانَ يَرَى بِهَا مِنْ غَيْرِ مُقَابَلَةٍ، لِأَنَّ الْحَقَّ عِنْدَ أَهْلِ السُّنَّةِ أَنَّ الرُّؤْيَةَ لَا يُشْتَرَطُ لَهَا - عَقْلًا - عُضْوٌ مَخْصُوصٌ، وَلَا مُقَابَلَةٌ، وَلَا قُرْبٌ،وَإِنَّمَا تِلْكَ أُمُورٌ عَادِيَّةٌ يَجُوزُ حُصُولُ الْإِدْرَاكِ مَعَ عَدَمِهَا - عَقْلًا -، وَلِذَلِكَ حَكَمُوا بِجَوَازِ رُؤْيَةِ اللَّهِ تَعَالَى فِي الدَّارِ الْآخِرَةِ، خِلَافًا لِأَهْلِ الْبِدَعِ لِوُقُوفِهِمْ مَعَ الْعَادَةِ. (فتحُ الباري (۱/۵۱۴)، المكتبة السَّلفيَّة)

🌱یعنی: شما گمان می‌ کنید که من اعمال شما را نمی‌ بینم، به این دلیل که قبله‌ام در این جهت قرار دارد؛ زیرا کسی که به چیزی روی می‌ آورد، پشت خود را نمی‌ بیند. اما رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم واضح کرد که رؤیت او محدود به یک جهت نیست. در معنای این موضوع اختلاف شده است؛ گفته شده منظور از آن علم است، یا به گونه‌ای که از طریق وحی برای او چگونگی اعمالشان آشکار می‌ شود، یا اینکه الهام می‌شود، و در این زمینه اختلاف نظر وجود دارد؛ زیرا اگر منظور صرفاً علم بود، آن را با عبارت « از پشت خود» محدود نمی‌ کرد. گفته شده منظور این است که او کسانی را که در سمت راست و چپ او هستند می‌ بیند، کسانی که چشم او قادر به درک آنان با کمی چرخش است، و آن‌ها را پشت خود می‌ نامد، و این ظاهر تکلف‌ آمیز است، و ترک ظاهر بدون دلیل صحیح است. نظر صحیح و منتخب این است که این عبارت بر ظاهر آن حمل شود و این دید، ادراکی واقعی و خاص رسول الله صلی الله علیه وسلم صلی الله علیه است که برای او عادی شده است، و بر این اساس، مصنف (بخاری) عمل کرده و این حدیث را در «علامات نبوت» آورده است، و همچنین از امام احمد و دیگران نقل شده است. سپس این ادراک می‌تواند از طریق دید چشم هم باشد، به گونه‌ای که برای او عادی شده باشد، یعنی او با آن می‌بیند بدون آنکه مواجهه وجود داشته باشد، زیرا حق نزد اهل سنت این است که رؤیت برای آن، از نظر عقلی، عضوی خاص، مواجهه یا نزدیکی لازم ندارد، بلکه این امور معمولی هستند که ادراک ممکن است با نبود آن‌ها نیز حاصل شود. *لذا، اهل سنت حکم کرده‌اند که رؤیت الله تعالی در آخرت ممکن است، برخلاف اهل بدعت که بر اساس عادتی که دارند حکم می‌ کنند.*

🌸امام ابن عبد البر در «التمهید» از مجاهد رحمه الله در تفسیر آیه: {وَتَقَلُّبَكَ فِي السَّاجِدِينَ} [شعراء: ۲۱۹] نقل کرده است:

✔️كَانَ يَرَى مِنْ خَلْفِهِ فِي الصَّلَاةِ كَمَا يَرَى مِنْ بَيْنِ يَدَيْهِ"، وَقَالَ بَقِيٍّ بْنُ مَخْلَدٍ: "كَانَ عَلَيْهِ السَّلَامُ  يَرَى فِي الظَّلَّامِ كَمَا يَرَى فِي الضَّوْءِ.

🌱رسول الله صلی الله علیه و سلم پشت خود را نیز در نماز می‌ دید همان‌ گونه که از جلو می‌دید، و بقی بن مخلد فرموده است: او صلی الله علیه و سلم  در تاریکی همان‌ گونه می‌دید که در روشنایی می‌دید.

🌸امام نووی رحمه الله فرموده‌اند:

✔️مَذْهَبُ أَهْلِ الْحَقِّ أَنَّ الرُّؤْيَةَ: قُوَّةٌ يَجْعَلُهَا اللَّهُ تَعَالَى فِي خَلْقِهِ، وَلَا يُشْتَرَطُ فِيهَا اتِّصَالُ الْأَشِعَّةِ وَلَا مُقَابَلَةُ الْمَرْئِيِّ وَلَا غَيْرُ ذَلِكَ، لَكِنْ جَرَتِ الْعَادَةُ فِي رُؤْيَةِ بَعْضِنَا بَعْضًا بِوُجُودِ ذَلِكَ عَلَى جِهَةِ الِاتِّفَاقِ لَا عَلَى سَبِيلِ الِاشْتِرَاطِ، وَقَدْ قَرَّرَ أَئِمَّتُنَا الْمُتَكَلِّمُونَ ذَلِكَ بِدَلَائِلِهِ الْجَلِيَّةِ، وَلَا يَلْزَمُ مِنْ رُؤْيَةِ اللَّهِ تَعَالَى إِثْبَاتُ جِهَةٍ تَعَالَى عَنْ ذَلِكَ، بَلْ يَرَاهُ الْمُؤْمِنُونَ لَا فِي جِهَةٍ كَمَا يَعْلَمُونَهُ لَا فِي جِهَةٍ، وَاللَّهُ أَعْلَمُ.
2
(شَرحُ صَحِيح مُسْلم (۳/۱۵-۱۶)، دارُ إحياء التُّراث العربي)

🌱مذهب اهل حق آن است که رؤیت، قدرتی است که الله تعالی در خلق خود قرار می‌دهد، و در آن شرط اتصال اشعه و مواجهه با مرئی و یا چیز دیگری نیست؛ اما در رؤیت بعضی از ما به یکدیگر، این امور به صورت عادت و اتفاق رخ می‌ دهد، نه به صورت الزام و شرط. و ائمه متکلمان ما این مطلب را با دلایل روشن خود اثبات کرده‌اند. و از رؤیت الله تعالی، اثبات جهت برای او لازم نمی‌ آید، بلکه مؤمنان او را نه در جهتی می‌ بینند و نه محدود به جهت خاصی، والله أعلم.

🌸امام بیهقی رحمه الله فرموده‌اند:

✔️سَمِعْتُ الشَّيْخَ الْإِمَامَ أَبَا الطَّيِّبِ سَهْلَ بْنَ مُحَمَّدِ بْنِ سُلَيْمَانَ - رَحِمَهُ اللَّهُ - يَقُولُ فِيمَا أَمْلَاهُ عَلَيْنَا فِي قَوْلِهِ: "لَا ‌تُضَامُّونَ فِي رُؤْيَتِهِ" - بِضَمِّ التَّاءِ وَتشْدِيدِ الْمِيمِ -: يُرِيدُ لَا تَجْتَمِعُونَ لِرُؤْيَتِهِ مِنْ جِهَتِهِ، وَلَا يُضَمُّ بَعْضُكُمْ إِلَى بَعْضٍ لِذَلِكَ؛ فَإِنَّهُ - عَزَّ وَجَلَّ - لَا يُرَى فِي ‌جِهَةٍ كَمَا يُرَى الْمَخْلُوقُ فِي ‌جِهَةٍ، وَمَعْنَاهُ - بِفَتحِ التَّاءِ -: لَا ‌تَضَامُّونَ لِرُؤْيَتِهِ مِثْلُ مَعْنَاهُ بِضَمِّهَا؛ لَا ‌تَتَضَامُونَ فِي رُؤْيَتِهِ بِالِاجْتِمَاعِ فِي ‌جِهَةٍ، وَهُوَ دُونَ تَشْدِيدِ الْمِيمِ مِنَ الضَّيْمِ؛ مَعْنَاهُ: لَا تُظْلَمُونَ فِي رُؤْيَتِهِ بِرُؤْيَةِ بَعْضِكُمْ دُونَ بَعْضٍ، وَأَنَّكُمْ تَرَوْنَهُ فِي جِهَاتِكُمْ كُلِّهَا، وَهُوَ يَتَعَالَى عَنْ ‌جِهَةٍ. قَالَ: وَالتَّشْبِيهُ بِرُؤْيَةِ الْقَمَرِ لِيَقِينِ الرُّؤْيَةِ، دُونَ تَشْبِيهِ الْمَرْئِيِّ، تَعَالَى اللَّهُ عَنْ ذَلِكَ عُلُوًّا كَبِيرًا. (الاعتقاد والهِداية إلى سبيل الرَّشاد (ص: ۱۷۷-۱۷۸)، ط. دار التَّقوى)

🌱شنیدم شیخ امام ابا الطیب سهل بن محمد بن سلیمان رحمه الله می‌فرمود در شرح عبارت «لا تُضامّون في رؤيته» با ضم تاء و تشدید میم منظور این است که: شما در رؤیت او از یک جهت جمع نمی‌ شوید و هیچ یک از شما به دیگری ضمیمه نمی‌شود؛ زیرا الله تعالی در جهتی دیده نمی‌ شود طوری که مخلوقات در جهات خاص دیده می‌ شوند. و معنای آن با فتح تاء این است که: در رؤیت او با اجتماع در یک جهت، به یکدیگر ضمیمه نمی‌شوید؛ و این کمتر از تشدید میم از ضم است. معنای کلی آن این است که در رؤیت او هیچ کس به دیگری ظلم نمی‌کند، و همه شما او را در جهات خودتان می‌ بینید، و او تعالی از هر جهت منزه است. وی افزود: تشبیه رؤیت الله تعالی به رؤیت ماه است برای یقین در رؤیت، بدون اینکه با چیز قابل رؤیت (مخلوق) مقایسه شود؛ خداوند تعالی از چنین تشبیهی بسیار منزه و برتر است.

🌸امام ابوجعفر طحاوی رحمه الله فرموده‌اند:

✔️وَالرُّؤْيَةُ حَقٌّ لِأَهْلِ الْجَنَّةِ، بِغَيْرِ إِحَاطَةٍ وَلَا كَيْفِيَّةٍ، كَمَا نَطَقَ بِهِ كِتَابُ رَبِّنَا: ﴿وُجُوهٌ يَوْمَئِذٍ نَاضِرَةٌ. إِلَى رَبِّهَا نَاظِرَةٌ﴾ [القِيَامَة: ۲۲-۲۳]. وَتَفْسِيرُهُ عَلَى مَا أَرَادَ اللَّهُ تَعَالَى وَعَلِمَهُ، وَكُلُّ مَا جَاءَ فِي ذَلِكَ مِنَ الْحَدِيثِ الصَّحِيحِ عَنْ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَهُوَ كَمَا قَالَ، وَمَعْنَاهُ عَلَى مَا أَرَادَ.(مَتْنُ العَقِيْدَةِ الطَّحَاوِيَّةِ)

🌱دیدار الله تعالی حقیقی است برای اهل بهشت، بدون احاطه و بدون کیفیت، همان‌ گونه که پروردگار ما در قرآن فرموده است: ﴿وُجُوهٌ يَوْمَئذٍ ناضِرَةٌ إِلَى رَبِّها ناظِرَةٌ﴾ [قیامه: ۲۲-۲۳]. تفسیر این آیه بر اساس آن چیزی است که الله تعالی اراده کرده و می‌ داند، و هر چه در این زمینه از احادیث صحیح از صلی الله علیه وسلم آمده است، مطابق همان گفته است و معنای آن نیز همان است که الله تعالی اراده کرده است.

🌸امام عبد الغنی الغنیمی المیدانی در شرح کلام امام طحاوی رحمه الله فرموده است:

✔️بِغَيْرِ إِحَاطَةٍ": بِجَوَانِبِ الْمَرْئِي وَحُدُودِهِ، لِتَعَالِيهِ تَعَالَى عَنِ التَّنَاهِي وَالاتِّصَافِ بِالجَوَانِبِ وَالحُدُودِ. "وَلَا كَيْفِيَّةٍ": مِنْ مُقَابَلَةٍ وَجِهَةٍ وَارْتِسَامٍ، وَاتِّصَالِ شُعَاعٍ، وَثُبُوتِ مَسَافَةٍ بَيْنَ الرَّائِي وَالمَرْئِي، لِأَنَّ هَذَا كُلَّهُ فِي رُؤْيَةِ الْأَجْسَامِ، وَاللهُ تَعَالَى لَيْسَ بِجْسِمٍ فَلَيْسَتْ رُؤْيَتُهُ كَرُؤْيَةِ الْأَجْسَامِ، فَإِنَّ الرُّؤْيَةَ تَابِعَةٌ لِلشَّيْءِ عَلَى مَا هُوَ عَلَيْهِ، فَمَنْ كَانَ فِي مَكَانٍوَجِهَةٍ لَا يُرَى إِلَّا فِي مَكَانٍ وَجِهَةٍ كَمَا هُوَ كَذَلِكَ، وَيُرَى بِمُقَابَلَةٍ وَاتِّصَالِ شُعَاعٍ وَثُبُوتِ مَسَافَةٍ، وَمَنْ لَمْ يَكُنْ فِي مَكَانٍ وَلَا جِهَةٍ وَلَيْسَ بِجِسْمٍ فَرُؤْيَتُهُ كَذَلِكَ لَيْسَ فِي مَكَانٍ وَلَا جِهَةٍ، وَلَا بِمُقَابَلَةِ وَاتِّصَالِ شُعَاعٍ وَثُبُوتِ مَسَافَةٍ، وَإِلَّا لَمْ تَكُنْ رُؤْيَةً لَهُ، بَلْ لِغَيْرِهِ.
1
كَذَا فِي شَرْحِ الطَّرِيقَةِ لِسَيِّدِي عَبْد الْغَنِي. (شَرْحُ العَقِيدَةِ الطَّحَاوِيَّةِ (ص: ۶۸-۶۹)، ط. دَار الفِكر المُعاصر)

🌱«بِغَیْرِ إحاطه» یعنی بدون احاطه به جوانب و محدوده‌ های دیده شده، زیرا الله تعالی بالاتر از آن است که محدود به جوانب و حدود باشد. «وَلا كَيفيّة» یعنی بدون مواجهه، جهت، تصویر یا ارتباط شعاع نوری و بدون وجود فاصله بین بیننده و آنچه دیده می‌شود؛ زیرا اینها همگی مربوط به رؤیت اجسام است، و الله تعالی جسم نیست، لذا رؤیت او مانند رؤیت اجسام نیست. رؤیت تابع چیزی است که هست، پس کسی که در مکان و جهت مشخصی قرار دارد، فقط در همان مکان و جهت دیده می‌ شود و با مواجهه، اتصال شعاع یا وجود فاصله مشاهده می‌ گردد؛ و کسی که در مکان و جهت نیست و جسم هم نیست، رؤیت او چنین نیست. نه در مکان و نه در جهت، و نه با مواجهه و اتصال شعاع یا وجود فاصله؛ و در غیر این صورت، این رؤیت برای او محسوب نمی‌ شود بلکه برای غیر اوست.

🌸امام ملا علی قاری رحمه الله در شرح قول امام أعظم ابوحنیفه رضی الله عنه فرموده‌اند:

✔️بِلَا تَشْبِيهٍ"، أَيْ: رُؤْيَةٌ مَقْرُونَةٌ بِتَنْزِيهٍ لَا مَكْنُونَةٌ بِتَشْبِيهٍ. "وَلَا كَيْفِيَّةٍ": أَيْ فِي الصُّورَةِ. "وَلَا كَمِّيَّةٍ": أَيْ فِي الْهَيْئَةِ الْمَنْظُورَةِ. "وَلَا يَكُونُ بَيْنَهُ وَبَيْنَ خَلْقِهِ مَسَافَةٌ": أَيْ لَا فِي غَايَةٍ مِنَ الْقُرْبِ وَلَا فِي نِهَايَةٍ مِنَ الْبُعْدِ، وَلَا يُوصَفُ بِالاتِّصَالِ وَلَا بِنَعْتٍ مِنَ الانْفِصَالِ، وَلَا بِالْحُلُولِ وَالاتِّحَادِ كَمَا يَقُولُهُ الْوُجُودِيَّةُ المَائِلُونَ إِلَى الاتِّحَادِ.(مِنَحُ الرَّوضِ الأزْهَرِ فِي شرحِ الفقهِ الأَكبر (ص: ۲۴۵-۲۴۶)، ط. دار البشائر الإِسلاميَّة)

🌱«بِلَا تَشْبِيهٍ»: یعنی رؤیت همراه با تنزیه است و با تشبیه همراه نیست. «وَلَا كَيْفِيَّةٍ»: یعنی (نه)در شکل و صورت. «وَلَا كَمِّيَّةٍ»: یعنی (نه) در هیئت قابل مشاهده. «وَلَا يَكُونُ بَيْنَهُ وَبَيْنَ خَلْقِهِ مَسَافَةٌ»: یعنی نه در نهایت نزدیکی و نه در نهایت دوری، و نه با اتصال و نه با انفصال، و نه حلول و اتحاد همانگونه که وجودی‌ ها به اتحاد مایل هستند.

🌸حافظ ابن عساکر رحمه الله از قاضی ابی المعالی عزیز بن عبد الملک شافعی رحمه الله نقل کردند که فرموده‌اند:

✔️قَالَتِ الحَشَوِيَّةُ الْمُشَبِّهَةُ: إِنَّ اللَّهَ سُبْحَانَهُ وَتَعَالَى ‌يُرَى مُكَيَّفاً مَحْدُوداً كَسَائِرِ الْمَرْئِيَّاتِ، وَقَالَتِ الْمُعْتَزِلَةُ وَالْجَهْمِيَّةُ وَالنَّجَّارِيَّةُ: إِنَّهُ سُبْحَانَهُ لَا ‌يُرَى بِحَالٍ مِنَ الْأَحْوَالِ، فَسَلَكَ [=الإمامُ الأشعري] رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ طَرِيقَةً بَيْنَهُمَا فَقَالَ: "‌يُرَى مِنْ غَيْرِ حُلُولٍ وَلَا حُدُودٍ وَلَا تَكْيِيفٍ؛ كَمَا يَرَانَا هُوَ سُبْحَانَهُ وَتَعَالَى وَهُوَ غَيْرُ مَحْدُودٍ وَلَا مُكَيَّفٍ، فَكَذَلِكَ نَرَاهُ وَهُوَ غَيْرُ مَحْدُودٍ وَلَا مُكَيَّفٍ. (تَبيينُ كذب المُفتري (ص: ۳۰۶)، ط. دار التَّقوى)

🌱حشویه‌ی مشبهه گفته‌اند: الله تعالی به صورت محدود و دارای کیفیت، مانند سایر موجودات دیده می‌ شود. و معتزله، جهمیه و نجاریه گفته‌اند: الله تعالی هرگز دیده نمی‌شود. امام اشعری، رضی الله عنه، راهی میان این دو گروه انتخاب کرد و فرمودند: الله تعالی دیده می‌ شود بدون حلول، بدون حدود و بدون کیفیت، همان‌ گونه که ما را می‌ بیند، در حالی که او محدود و دارای کیفیت نیست، و ما نیز او را همان‌ گونه می‌بینیم، غیر محدود و غیر دارای کیفیت.

امام حافظ ابو عمرو قرطبی رحمه الله فرموده‌اند:

✔️وَرُؤْيَتُهُ تَعَالَى بِغَيْرِ ‌حَدٍّ، ‌وَلَا ‌نِهَايَةٍ، ‌وَلَا ‌مُقَابَلَةٍ، وَلَا [مُحَاذَاةٍ]، لِأَنَّهُ: ﴿لَيْسَ كَمِثْلِهِ شَيْءٌ وَهُوَ السَّمِيعُ الْبَصِيرُ﴾ [الشُّورَى: ۱۱] (الرِّسالة الوافِية (ص: ۴۴)، دار البصيرة)

🌱و رؤیت او تعالی بدون حد و بدون انتها، و بدون مواجهه و بدون هم‌ راستایی است، زیرا ﴿لَيْسَ كَمِثْلِهِ شَيْءٌ وَهُوَ السَّمِيعُ الْبَصِيرُ﴾ .

🌸و امام ابن طلحة یابری فرموده‌اند:

✔️وَاللهُ جَلَّ ذِكْرُهُ يُرَى يَوْمَ الْقِيَامَةِ مِنْ غَيْرِ تَحْدِيدٍ وَلَا تَكْيِيفٍ، وَلَا جِهَةٍ وَلَا فَوْقٍ وَلَا تَحْتٍ، وَلَا خَلْفٍ وَلَا أَمَامَ وَلَا قُدَّامَ.(المُختَصرُ في علم أصول الدِّين (ص: ۱۶۷)، الرَّابطة المحمَّديَّة)

🌱الله تعالی در روز قیامت دیده می‌ شود، بدون هیچ تعیین حد و کیفیّت، و بدون جهت، و نه بالا و پایین، و نه پشت و جلو، و نه پیش و پس.

🌸و امام ابو اسحاق شاطبی رحمه الله فرموده‌اند:
1
✔️رُؤْيَةُ اللَّهِ فِي الْآخِرَةِ جَائِزَةٌ، إِذْ لَا دَلِيلَ فِي الْعَقْلِ يَدُلُّ عَلَى أَنَّهُ لَا رُؤْيَةَ إِلَّا عَلَى الْوَجْهِ الْمُعْتَادِ عِنْدَنَا، إِذْ يُمْكِنُ أَنْ تَصِحَّ ‌الرُّؤْيَةُ عَلَى أَوْجُهٍ صَحِيحَةٍ لَيْسَ فِيهَا اتِّصَالُ أَشِعَّةٍ وَلَا ‌مُقَابَلَةٌ وَلَا تَصَوُّرُ جِهَةٍ وَلَا فَضْلُ جِسْمٍ شَفَّافٍ وَلَا غَيْرُ ذَلِكَ، وَالْعَقْلُ لَا يَجْزِمُ بِامْتِنَاعِ ذَلِكَ بَدِيهَةً، وَهُوَ إِلَى الْقُصُورِ فِي النَّظَرِ أَمْيَلُ، وَالشَّرْعُ قَدْ جَاءَ بِإِثْبَاتِهَا فَلَا مَعْدِلَ عَنِ التَّصْدِيقِ. (الاعتصامُ (۲/۳۳۰)، تحقيق: رشيد رضا، المكتبة التِّجارية الكبرى]

🌱دیدن الله تعالی در آخرت ممکن است، زیرا هیچ دلیلی از جانب عقل وجود ندارد که نشان دهد دیدن الله تعالی تنها به شکل و صورت متعارف نزد ما محدود است؛ چرا که ممکن است دیدن الله به طریقی صحیح باشد که در آن نه اتصال پرتوها وجود داشته باشد و نه مواجهه، و نه تصور جهت و نه فضایی از جسم شفاف و نه چیز دیگری از این قبیل. عقل به‌ طور بدیهی بر امتناع چنین چیزی حکم نمی‌کند و در قضاوت عقلانی نسبت به این موضوع تمایل به کوتاهی دارد. و شرع مقدس بر اثبات آن وارد شده است، پس هیچ راهی جز تصدیق آن وجود ندارد.

🌸قاضی حنبلی امام ابویعلی رحمه الله فرموده‌اند:

✔️كَمَا أَنَّ قَوْلَهُ: "تَرَوْنَ رَبَّكُمْ كَمَا تَرَوْنَ الْقَمَرَ" حَمَلْنَاهُ عَلَى ظَاهِرِهِ، وَإِنْ كُنَّا نَعْلَمُ أَنَّ رُؤْيَةَ الْقَمَرِ فِي جِهَةٍ وَمَحْدُودَةٍ، وَاللَّهُ تَعَالَى لَا فِي جِهَةٍ وَلَا مَحْدُودٍ، وَكَذَلِكَ قَوْلُهُ: ﴿ثُمَّ اسْتَوَى عَلَى الْعَرْشِ﴾ [الأعراف: 54] تُطْلَقُ هَذِهِ الصِّفَةُ وَإِنْ كَانَ الْعَرْشُ فِي جِهَةٍ، وَلَمْ يُوجِبْ ذَلِكَ وَصْفَهُ تَعَالَى بِالْجِهَةِ. (إِبْطالُ التَّأويلات (1/182)، ط. دار إيلاف الدَّوليَّة)

🌱همانطور که قول رسول الله صلی الله علیه وسلم «تَرَوْنَ رَبَّكُمْ كَمَا تَرَوْنَ الْقَمَرَ» را بر ظاهر آن حمل می‌ کنیم، هر چند می‌دانیم دیدن ماه در جهتی خاص و در محدوده‌ای معین است، در حالیکه الله تعالی نه در جهتی است و نه محدود است. همچنین فرمایش باری تعالی: ﴿ثُمَّ اسْتَوَى عَلَى الْعَرْشِ﴾ [الأعراف: ۵۴]، این صفت را برای او اطلاق می‌ کنیم، هر چند که عرش در جهتی قرار دارد، اما این امر موجب نمی‌ شود که الله تعالی به جهت توصیف شود.

🌸همچنین فرموده‌اند:

✔️فَأَمَّا قَوْلُهُ : " كَمَا تَرَوْنَ الْقَمَرَ" فَلَمْ يَقْصِدْ بِهِ إِلَّا تَحْقِيقَ رُؤْيَةِ الْعِيَانِ، لَا تَشْبِيهَ الْمَرْئِيِّ بِالْقَمَرِ فِي أَنَّهُ مَحْدُودٌ فِي جِهَةٍ، وَإِنَّمَا مَعْنَاهُ رُؤْيَتُكُمْ لِلَّهِ يَوْمَ الْقِيَامَةِ كَرُؤْيَتِكُمُ الْقَمَرَ لَيْلَةَ الْبَدْرِ، أَيْ: كَمَا لَا تَشُكُّونَ لَيْلَةَ الْبَدْرِ فِي رُؤْيَةِ الْقَمَرِ أَنَّهُ الْبَدْرُ، وَلَا يَتَخَالَجُكُمْ فِيهِ رَيْبٌ وَظَنٌّ، كَذَلِكَ تَرَوْنَ اللَّهَ عَزَّ وَجَلَّ يَوْمَ الْقِيَامَةِ مُعَايَنَةً يَحْصُلُ مَعَهَا الْيَقِينُ. (إِبْطالُ التَّأويلات (۲/۲۸۵)، ط. دار إيلاف الدَّوليَّة)

🌱اما فرموده او: «كَمَا تَرَوْنَ الْقَمَرَ» مقصود از آن تنها اثبات رؤیت عیان است، نه اینکه مرئی (یعنی الله) به ماه تشبیه شود از این جهت که ماه در جهتی و محدود است. بلکه معنای آن چنین است: دیدن الله توسط شما در روز قیامت همانند دیدن ماه توسط شما در شب چهاردهم است؛ یعنی همانطور که در شب بدر هیچ‌ گونه شکی در دیدن ماه ندارید که این همان ماه بدر است و هیچ تردید و گمانی در دل شما نسبت به آن راه نمی‌ یابد، به همین صورت الله عزوجل را در روز قیامت با چشم خود خواهید دید، دیدنی که با آن یقین کامل حاصل می‌شود.

🔍فائده: برخلاف ادعای متسلفه‌ی مشبهه، ثابت شد که این، عقیده‌ی مورد اتفاق أهل السنة والجماعة از سلف تا خلف است که رؤیت الله تعالی ملازم با اثبات جهت و مکان نیست.

✍️مجیب: أبوأُمامه دیوبندی عفا الله عنه

🗓 یکشنبه - ١٤ ربیع الاول ١٤٤٧

🔽link telegram:

https://www.tg-me.com/ahnafdeoband

🔽link whatsapp:

https://whatsapp.com/channel/0029VaAJS8ECBtxCbSX5Vb1q
2
*آخرین تاکتیک‌ِ فریبکارانه و شیطانی متسلفه‌ی مجسمه برای گمراه‌ کردن مردم*

👌متسلفه‌ی مجسمه‌ برای گمراه‌ کردن مردم، أهل السنة والجماعة را به نفی صفات متهم می‌ کنند، حالآنکه مسلک أهل‌ السنة والجماعة در بحث صفات خبری و متشابه دو روش دارد:

🔹️۱- ایمان و پذیرش آن صفات، سپس تفویض معنا و رد معانی باطل؛

🔹️۲- تأویل به معنای لایق باری تعالی در حد ظن، با رعایت شرایط خاص.

❗️در حالی که متسلفه‌ی مجسمه‌ نفی اعضای جسمانی و جوارح و همچنین نفی مکان و جهت حسی را معادل نفی صفات می‌ پندارند.

🌸چنانکه امام نووی رحمه الله فرموده‌اند:

✔️اعْلَمْ أَنَّ لِأَهْلِ الْعِلْمِ فِي أَحَادِيثِ الصِّفَاتِ وَآيَاتِ الصِّفَاتِ قَوْلَيْنِ : أَحَدُهُمَا : وَهُوَ مَذْهَبُ مُعْظَمِ السَّلَفِ أَوْ كُلِّهِمْ. أَنَّهُ لَا يُتَكَلَّمُ في مَعْنَاهَا بلْ يَقُولُونَ يَجِبُ عَلَيْنَا أَنْ نُؤْمِنَ بِهَا وَنَعْتَقِدَ لَهَا مَعْنًى يَلِيقُ بِجَلَالِ اللَّهِ تَعَالَى وَعَظَمَتِهِ مَعَ اعْتِقَادِنَا الْجَازِمِ أَنَّ اللَّهَ تَعَالَى لَيْسَ كَمِثْلِهِ شَيْءٌ وَأَنَّهُ مُنَزَّهٌ عَنِ التَّجَسُّمِ وَالِانْتِقَالِ وَالتَّحَيُّزِ فِي جِهَةٍ وَعَنْ سَائِرِ صِفَاتِ الْمَخْلُوقِ. وَالْقَوْلُ الثَّانِي : وَهُوَ مَذْهَبُ مُعْظَمِ الْمُتَكَلِّمِينَ أنها تتأول على مايليق بِهَا عَلَى حَسَبِ مَوَاقِعهَا وَإِنَّمَا يَسُوغُ تَأْوِيلُهَا لِمَنْ كَانَ مِنْ أَهْلِهِ بِأَنْ يَكُونَ عَارِفًا بِلِسَانِ الْعَرَبِ وَقَوَاعِدِ الْأُصُولِ وَالْفُرُوعِ ذَا رِيَاضَةٍ فِي الْعِلْمِ.( شرح صحیح مسلم ج۳ ص ۱۹)

🌱بدان که أهل علم در خصوص آیات و احادیث صفات، دو مذهب دارند: مذهب اول: که مذهب اکثر سلف یا همه‌ی آن ها است: در معنای آن صفات صحبت نکرده، بلکه گفته می‌ شود: بر ما واجب است که به این صفات ایمان داشته باشیم و برای آن‌ها معنایی قائل شویم که شایستهٔ جلال و عظمت ذات باری تعالی باشد، همراه با یقین قطعی که الله تعالی همچون هیچ چیز دیگری نیست و از تجسم، انتقال، جهت‌ و سایر صفات مخلوقات منزه و پاک است. مذهب دوم: که مذهب اکثر متکلمین است: صفات را بر آنچه شایستهٔ باری تعالی است تأویل می‌ کنند، متناسب با موارد و موقعیت‌های مختلف، و تأویل آن فقط برای کسی جایز است که أهل آن باشد؛ یعنی کسی که به زبان عربی، قواعد اصول و فروع آشنا بوده و در علم تمرین و ممارست کافی داشته باشد.

🌸همچنین امام ذهبی رحمه الله فرموده‌اند:

✔️فَقَولُنَا فِي ذَلِكَ وَبَابِهِ: الإِقرَارُ، وَالإِمْرَارُ، وتَفْويضُ مَعْنَاهُ إلَى قَائِلِه الصَّادِقِ المَعْصُومِ. (سیر اعلام النبلاء ج۷ص۱۸۳)

🌱پس سخن ما در این باب (صفات باری تعالی) این است که: به آن ها اقرار می‌کنیم. واز الفاظش عبور می‌کنیم! و معانی آن را به گوینده اش یعنی الله تعالی و رسول الله صلی الله علیه وسلم ارجاع میدهیم.

*🔰مذهب سلف رضی الله تعالی عنهم در باب صفات باری تعالی:*

🌸 امام أعظم ابوحنیفه رضی الله عنه(المتوفى 150 هـ)
در كتاب الوصية فرموده‌اند :

✔️ونقر بأن الله سبحانه وتعالى على العرش استوى من غير أن يكون له حاجة إليه واستقرار عليه ، وهو حافظ العرش وغير العرش من غير احتياج ، فلو كان محتاجاً لما قدر على إيجاد العالم وتدبيره كالمخلوقين ، ولو كان محتاجاً إلى الجلوس والقرار فقبل خلق العرش أين كان الله ، تعالى الله عن ذلك علواً كبيراً.
(كتاب الوصية/شرح الفقه الأكبر ص61)

🌱و ما اقرار داریم که الله سبحانه و تعالی بر عرش مستوی شده است، بدون آنکه نیازی به آن داشته باشد یا بر آن استقرار یابد. و او نگهدارنده عرش و غیر عرش است، بدون نیاز به چیزی. پس اگر او نیازمند می‌ بود، هرگز بر ایجاد و تدبیر عالم قدرت نداشت، چنانکه مخلوقات چنین‌اند. و اگر او به نشستن و قرار گرفتن نیاز میداشت، پس الله تعالی پیش از خلق عرش کجا بود ؟! تعالى الله عن ذلك علواً كبيراً.

🌸و امام أعظم ابو حنیفه رضی الله عنه فرموده‌اند:

✔️وَالله تَعَالَى يرى فِي الْآخِرَة وَيَرَاهُ الْمُؤْمِنُونَ وهم فِي الْجنَّة بأعين رؤوسهم بِلَا تَشْبِيه وَلَا كَيْفيَّة وَلَا يكون بَينه وَبَين خلقه مَسَافَة.
الفقه الأكبر (ص53).

🌱الله تعالی در آخرت دیده می‌شود و مؤمنان او را با چشم سر خود می‌ بینند، بدون تشبیه و بدون کیفیت، و بین او و مخلوقاتش هیچ فاصله‌ای نیست.

🌸و نیز در كتاب الوصية فرموده‌اند

✔️ولقاء الله تعالى لأهل الجنة بلا كيف ولا تشبيه ولا جهة حق اهـ.
( الوصية: (ص/ 4)، ونقله ملا علي القاري في شرح الفقه الاكبر (ص/138)

🌱و لقای باری تعالی برای اهل بهشت بدون کیفیت، بدون تشبیه و بدون جهت [خواهد بود]. حق است.

🌸و همچنین فرموده‌اند:
2
✔️قلت: أرأيت لو قيل أين الله تعالى؟ فقال- أي أبو حنيفة-: يقال له كان الله تعالى ولا مكان قبل أن يخلق الخلق، وكان الله تعالى ولم يكن أين ولا خلق ولا شىء، وهو خالق كل شىء" اهـ.
(الفقه الأبسط ضمن مجموعة رسانل أبي حنيفة بتحقيق الكوثري (ص/ 25))

🌱اگر کسی بپرسد «الله کجاست؟»، چه باید گفت؟ امام ابوحنیفه فرمود : به او گفته می‌شود: پیش از خلق مخلوقات وجود داشت، در حالیکه هیچ مکانی نبود؛ و الله بود، در حالیکه نه «کجایی» بود، نه مخلوقی، و نه هیچ چیز دیگری. و او خالق هر چیزی است.

🌸و إمام أعظم رحمه الله فرموده‌‌اند:

✔️من اعتقد حدوث صفة من صفات الله أو شك أو توقف كفر.
(كتاب الوصية، ضمن مجموعة رسائل أبي حنفية بتحقيق الكوثري، ص۲)

🌱هر کسی اعتقاد به حدوث(جدید بودن) صفتی از صفات الله تعالی داشته باشد یا آنکه شک یا توقفی کند، کافر می گردد.

🌸‍ همچنین إمام أعظم فرموده‌اند:

✔️وَصِفَاته كلهَا بِخِلَاف صِفَات المخلوقين يعلم لَا كعلمنا وَيقدر لَا كقدرتنا وَيرى لَا كرؤيتنا وَيتَكَلَّم لَا ككلامنا وَيسمع لَا كسمعنا وَنحن نتكلم بالآلات والحروف وَالله تَعَالَى يتَكَلَّم بِلَا آلَة وَلَا حُرُوف والحروف مخلوقة وَكَلَام الله تَعَالَى غير مَخْلُوق. وهو شيء لا كالأشياء ومعنى الشيء الثابت بلا جسم ولا جوهر ولا عرض ولا حد له ولا ضد له ولا ند له ولا مثل له.
(الفقه الأکبر للإمام أبي حنيفة، ص ۲/ ۲۰)

🌱و تمام صفات الله تعالی بر خلاف صفات مخلوقات، ازلی است. او تعالی علم دارد، اما نه مانند علوم ما. و قادر است، نه مانند قدرت ما. و می‌بیند، نه مانند دیدن ما. و می‌شنود، نه مانند شنیدن ما. و کلام دارد، نه مانند سخن گفتن ما. ما با «وسیله» و «حروف» سخن می‌گوییم ولی (حقیقتِ) کلام الله تعالی بدون وسیله و بدون حروف است. و حروف، مخلوق و آفریده شده است؛ در حالی که کلام الله تعالی مخلوق نیست. و الله تعالی شیئی است نه مانند اشیاء منظور شیء ثابتی است که نه جسم باشد و نه جوهر و نه عرض، نه حد و مرزی دارد و نه مثل و مانندی برای او است.

🌸و امام أعظم ابوحنیفه رضی الله عنه فرموده‌اند:

✔️ليست كأيدي خلقه ليست بجارحةٍ وهو خالق الأيدي ووجهه ليس كوجوه خلقه وهو خالق كل الوجوه. (الفقه الأبسط ص۵۶)

🌱ایدی الله تعالی مانند دست‌های مخلوقات نیست و او تعالی هیچ‌ یک از اعضای جسمانی را ندارد، زیرا خالق همه‌ی دست‌هاست. همچنین وجه او مانند وجوه مخلوقات نیست، زیرا خالق همه‌ی وجوه است.

🌸امام أعظم ابوحنیفه رضی الله عنه فرموده‌اند:

✔️وَكُلُّ مَاذَكَرَهُ العُلَمَاءُ بِالْفارِسِيَّةِ مِنْ صِفاتِ اللهِ تَعالي فَجَائِزٌ الْقَولُ بِهِ، سِوَى الْيَدِ بِالْفَارِسِيَّةِ، وَيَجُورُ أَنْ يُقَالَ «بَرُوْيِ خُدا»، بِلا تَشْبِيْهِ وَلَا كَيْفِيَّةٍ.(الفقه الاکبر ص۴۸/۴۲)

🌱و هر آنچه علماء به فارسی درباره صفات باری تعالی فرموده‌ اند، گفتنش جایز است، جز لفظ “دست” به فارسی. و جایز است گفته شود: «بَرُوْيِ خُدا»، بدون تشبیه و بدون کیفیت.

🌸إمام أبو جعفر الطحاوي رحمه الله فرموده‌اند:

✔️ومن وصف الله بمعنى من معاني البشر فقد كفر.
(العقيدة الطحاوية، أبو جعفر الطحاوي، ص۱۳)

🌱هر کسی که الله تعالی را به خصوصیاتی از بشر توصیف کند کافر می گردد.

🌸و إمام أبو جعفر الطحاوي رحمه الله فرموده‌اند:

✔️وَتَعَالَى عَنِ الْحُدُودِ وَالْغَايَاتِ وَالْأَرْكَانِ وَالْأَعْضَاءِ وَالْأَدَوَاتِ، لَا تَحْوِيهِ الْجِهَاتُ السِّتُّ كَسَائِرِ الْمُبْتَدَعَاتِ.
(مَتنُ العَقيدَةِ الطَّحاوِيةِ)

🌱و الله تعالی منزّه و برتر است از حدود و انتها، و ارکان و اعضاء و جوارح. و جهات شش‌ گانه(پایین، بالا، چپ، راست، جلو و عقب) بر ذات اقدس الله احاطه نمی یابند، چنانکه بر مخلوقات حادثه و محدثات دیگر احاطه می یابند.

🌸و امام دارالهجرة، حضرت امام مالک رحمه‌ الله فرموده‌اند:

✔️چنانکه امام ذهبی رحمه الله در کتاب العلو آورده است: امام بیهقی با سندی صحیح از ابی‌ الربیع الرشدینی از ابن وهب روایت کرده که فرمودند: قال كنت عند مالك فدخل رجل فقال يا أبا عبد الله الرحمن على العرش استوى كيف استوى فأطرق مالك وأخذته الرحضاء ثم رفع رأسه فقال : الرحمن على العرش استوى كماوصف نفسه ولا يقال كيف وكيف عنه مرفوع وأنت صاحب بدعة أخرجوه ) اه
(کتاب العلو (ص ۱۳۸)

🌱نزد امام دارالهجرة حضرت امام مالک رحمه‌ الله‌ بودم، که مردی وارد شد و پرسید: ای اباعبدالله! «الرحمن على العرش استوى»، چگونه بر عرش استوا یافته است؟امام مالک سر به زیر انداخت، عرق از چهره‌ اش جاری شد، سپس سر بلند کرد و فرمود: الرحمن على العرش استوى همانگونه که خود را وصف فرموده، و پرسش از کیفیت نارواست، زیرا کیفیت و چگونگی از ذات اقدس الله تعالی منزه و مرفوع است، و تو بدعت گذاری، او را از مجلس بیرون کنید.

🌸امام محمد بن حبان رحمه الله(المتوفى: ۳۵۴هـ) فرموده‌اند:
2
✔️قَالَ أَبُو حَاتِم مُحَمَّد بْن حبَان بن أَحْمد التَّمِيمِي الْحَمد لله الَّذِي لَيْسَ لَهُ حد مَحْدُود فيتوى وَلَا لَهُ أجل مَعْدُود فيفنى وَلَا يُحِيط بِهِ جَوَامِع الْمَكَان وَلَا يشْتَمل عَلَيْهِ تَوَاتر الزَّمَان وَلَا يدْرك نعْمَته بالشواهد والحواس وَلَا يُقَاس صِفَات ذَاته بِالنَّاسِ تعاظم قدره عَن مبالغ نعت الواصفين وَجل وَصفه عَن إِدْرَاك غَايَة.
(مقدمه کتاب الثقات ج ۱ ص ۱)

🌱ستایش مخصوص خداوندی است که هیچ حد محدود و پایانی برای او نیست، و اجل معینی ندارد که به پایان رسد. هیچ مکان جامعی او را دربر نمی‌ گیرد و هیچ تواتر زمانی شامل او نمی‌شود. نعمت او را با حواس و شواهد نمی‌ توان دریافت، و صفات ذات او را نمی‌ توان با صفات انسان‌ها مقایسه کرد. عظمت و بزرگی او فراتر از هر اندازه‌ای است که وصف‌ کنندگان بتوانند بیان کنند، و وصف او فراتر از درک نهایت عقل‌ها است.

🌸إمام أبو اسحاق الزجاج رحمه الله (المتوفى: ۳۱۱هـ). فرموده‌اند:

فَهُوَ من الْعُلُوّ وَالله تَعَالَى عَال على كل شَيْء وَلَيْسَ المُرَاد بالعلو ارْتِفَاع الْمحل لِأَن الله تَعَالَى يجل عَن الْمحل وَالْمَكَان وَإِنَّمَا الْعُلُوّ علو الشَّأْن وارتفاع السُّلْطَان
(كتاب تفسير أسماء الله الحسنى للزجاج ص: ۶۰)

🌱پس او از «علو» است و الله تعالی از هر چیزی بالاتر و برتر است و مراد از «علو»، ارتفاع محل نیست؛ زیرا الله تعالی از محل و مکان جدا و برتر از آن است و قطعا مراد از «علو» علو و برتری شأن و ارتفاع سلطان است.

🌸همچنین جای دیگر فرموده‌اند:

✔️الْعلي هُوَ فعيل فِي معنى فَاعل فَالله تَعَالَى عَال على خلقه وَهُوَ عَليّ عَلَيْهِم بقدرته وَلَا يجب أَن يذهب بالعلو ارْتِفَاع مَكَان إِذْ قد بَينا أَن ذَلِك لَا يجوز فِي صِفَاته تقدست وَلَا يجوز أَن يكون على أَن يتَصَوَّر بذهن أَو يتجلى لطرف تَعَالَى عَن ذَلِك علوا كَبِيرا.
(كتاب تفسير أسماء الله الحسنى للزجاج ص: ۴۸)

🌱«علي» بر وزن فعیل به معنای فاعل است،  پس الله تعالی از مخلوقاتش بالاتر است و او تعالی با قدرتش بالاتر از آنهاست و جایز نیست که با «علو» به ارتفاع مکانی برود زیرا ما بیان کردیم که این در صفات مقدسه‌ی الله تعالی جایز نیست و جایز نیست که به گونه‌ای باشد که به ذهن متصور شود یا اینکه به طرفی تجلی کند شأن الله تعالی بالاتر از این است و برتری بزرگ از آن اوست.

📌فائده: مذهب أهل السنة والجماعة، اعتقاد به صفات باری تعالی است، در حالی که این صفات منزه از صفات مخلوقات هستند؛ یعنی ایمان به صفات، بدون تشبیه، بدون کیفیت و بدون محدودیت مکانی و زمانی. هر کس این مسیر را درک کند، می‌ تواند فریب تاکتیک‌های شیطانی متسلفه‌ی حشویه را تشخیص دهد و در مسیر صحیح عقیده سلف صالح قدم بردارد.

✍️نوشته: أبوأُمامه دیوبندی عفا الله عنه

🗓سه شنبه - ١٦ ربیع الاول ١٤٤٧

🔽link telegram:

https://www.tg-me.com/ahnafdeoband

🔽link whatsapp:

https://whatsapp.com/channel/0029VaAJS8ECBtxCbSX5Vb1q
3
2025/10/22 13:43:18
Back to Top
HTML Embed Code: