Forwarded from ابن تيمية (ابو عبد اللە)
شێخ ئیسلام ابن تیمیە رحمە اللە دبێژیت : بەحسێ وان ئەگەرا کری یێن کو بینە ھوکار کو قورئان نە ئێتە کومکرن دئێک مصحف دا ل سەر دەمێ پێغەمبەری سلاڤ لێ بن وەحی د ھاتە خارێ و خودایێ مەزن ھەر تشتێ وی دڤیا دگوھارت و حکم بێ وێ دکر یا وی دڤیا ، ئەگەر د ئێک مصحف دا کومکربا ئەڤە مەحال بو ژبەرکو بەردەوام وەحی دھاتە گوھارتن ، دەمێ پێغەمبەر سلاڤ لێ بن مری ئەو بەربەستێ دێ بو ئەگەر مصحف نە ئێتە کومکرن نەما ئەو ژیک راوەستیانا وەحیێ بو ، و شیان قورئانێ دئێک مصحف دا کوم ڤەکەن .
پەرتوکا خودا اقتضاء الصراط المستقيم مجلد ٢/ ٥٩١
پەرتوکا خودا اقتضاء الصراط المستقيم مجلد ٢/ ٥٩١
کوفر و جورێن وێ
کوفر دزمانی دا : کەلیمەکە زمانێ عربی دا دهێتە گوتن کو تشتەکێ ڤەشیریت یان تشتەکێ ستارەبکەت
کوفر شەریعەتی دا : هەڤدژی باوەریا دروستە ، و مروڤی ئیمان خودێ و پێغەمبەرێ ویﷺ نە بیت ، ئەڤ باوەر پێ نە ئینانە ئەگەر درەو دگەل هەبیت یان نە بیت هەر کوفرە و خو ئەگەر گومان ژی د ئەرکانێن ئیمانی دا هەبیت دێ کافر بیت ، هەروەسا ئەگەر ئهتیمامێ نە دەتێ کا خودێ فەرمان ب چ کریە و چ نە یان ئەگەر خو مەزن بکەت دێ بیتە کوفر
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
کوفر بگشتی دوو جورن
کوفرا مەزن: ئەڤ جورە خودانی ئەبەدی دکەت د جەهنەمێ دا
کوفرا بچیک: خودانی مستەحەقی ئاگری دکەت بەلێ ژ ئیسلامێ نا دەرکەڤیت و ئەگەر بچیتە جەهنەمێ ئەبەدی نابیت د جەهنەمێ دا
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
کوفرا مەزن دبیتە پێنج جور
۱. کوفرا درەوێ : باوەریا وی کەسی ئەوبیت کو حاشا پێغەمبەر ﷺ کەسێن درەوینن ئەڤ جا چ ئاشکەرای یان ڤەشارتی ڤێ هزرێ بکەت هەر دبیتە کوفر و ئەڤ کوفرە خودانێ خو ئەبەدی دهێلیتە جەهنەمێ دا ئەەر لسەر مر و تە وبە نەکر ، بەلگە لسەر کو ئەڤ جورە خودانێ خو کافر دکەت
وَمَنۡ أَظۡلَمُ مِمَّنِ ٱفۡتَرَىٰ عَلَى ٱللَّهِ كَذِبًا أَوۡ كَذَّبَ بِٱلۡحَقِّ لَمَّا جَآءَهُۥٓۚ أَلَيۡسَ فِي جَهَنَّمَ مَثۡوٗى لِّلۡكَٰفِرِينَ
۲. کوفرا خومەزنکرنێ: خودانێ وێ دلێ خودا دزانیت کو راستە پێغەمبەرﷺ پێغەمبەرە و دلێ خودا دزانیت کو راستە وەحیا بو هاتی بەلێ خو لسەر ڤێ حەقیێ مەزن دکەت ، ئەڤ جورێ کوفرێ ئێکەم جار ل دەف شەیتانی پەیدا بو بەلگە لسەر کو ئەڤ جورە خودانێ خو کافر دکەت
وَإِذۡ قُلۡنَا لِلۡمَلَٰٓئِكَةِ ٱسۡجُدُواْ لِأٓدَمَ فَسَجَدُوٓاْ إِلَّآ إِبۡلِيسَ أَبَىٰ وَٱسۡتَكۡبَرَ وَكَانَ مِنَ ٱلۡكَٰفِرِينَ
۳. کوفرا گومانێ : دوو دل بیت لسەر قورئانێ و پێغەمبەرا و دینی ..هتد ئانکو یێ مەزبیت نەبیت لسەر رەئیەکێ و یێ دوو دل بیت کو پێغەمبەر دراست گونە بەلگەلسەر کو ئەڤ جورە خودانێ خو کافر دکەت
وَدَخَلَ جَنَّتَهُ وَهُوَ ظَالِمٌ لِّنَفْسِهِ قَالَ مَا أَظُنُّ أَن تَبِيدَ هَذِهِ أَبَدًا وَمَا أَظُنُّ السَّاعَةَ قَائِمَةً وَلَئِن رُّدِدتُّ إِلَى رَبِّي لَأَجِدَنَّ خَيْرًا مِّنْهَا مُنقَلَبًا قَالَ لَهُ صَاحِبُهُ وَهُوَ يُحَاوِرُهُ أَكَفَرْتَ بِالَّذِي خَلَقَكَ مِن تُرَابٍ ثُمَّ مِن نُّطْفَةٍ ثُمَّ سَوَّاكَ رَجُلا لَّكِنَّا هُوَ اللَّهُ رَبِّي وَلا أُشْرِكُ بِرَبِّي أَحَدًا
٤. کوفرا پشت دانا دینی : ئانکو دین و شریعەت بوو خەم نەبیت و بێژیت خو فێرکەم یان فێرنەکەم یان کار پێ بکەم یان پێ نەکەم ماچیە هینگێ ئەڤە ژ دینی دەرکەتیە بەلگە لسەر کو ئەڤ جورە خودانێ خو کافر دکەت
وَٱلَّذِينَ كَفَرُواْ عَمَّآ أُنذِرُواْ مُعۡرِضُونَ
٥. کوفرا نیفاقێ: خودانێ وێ خوسەر ڤە دیارکەت کو باوەردارە وباوەریا هەی بەلێ دلێ خودا هوسا نەبیت و باوەری نەبیت بەلگە لسەر کو ئەڤ جورە خودانێ خو کافر دکەت
ذَٰلِكَ بِأَنَّهُمۡ ءَامَنُواْ ثُمَّ كَفَرُواْ فَطُبِعَ عَلَىٰ قُلُوبِهِمۡ فَهُمۡ لَا يَفۡقَهُونَ
کوفر دزمانی دا : کەلیمەکە زمانێ عربی دا دهێتە گوتن کو تشتەکێ ڤەشیریت یان تشتەکێ ستارەبکەت
کوفر شەریعەتی دا : هەڤدژی باوەریا دروستە ، و مروڤی ئیمان خودێ و پێغەمبەرێ ویﷺ نە بیت ، ئەڤ باوەر پێ نە ئینانە ئەگەر درەو دگەل هەبیت یان نە بیت هەر کوفرە و خو ئەگەر گومان ژی د ئەرکانێن ئیمانی دا هەبیت دێ کافر بیت ، هەروەسا ئەگەر ئهتیمامێ نە دەتێ کا خودێ فەرمان ب چ کریە و چ نە یان ئەگەر خو مەزن بکەت دێ بیتە کوفر
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
کوفر بگشتی دوو جورن
کوفرا مەزن: ئەڤ جورە خودانی ئەبەدی دکەت د جەهنەمێ دا
کوفرا بچیک: خودانی مستەحەقی ئاگری دکەت بەلێ ژ ئیسلامێ نا دەرکەڤیت و ئەگەر بچیتە جەهنەمێ ئەبەدی نابیت د جەهنەمێ دا
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
کوفرا مەزن دبیتە پێنج جور
۱. کوفرا درەوێ : باوەریا وی کەسی ئەوبیت کو حاشا پێغەمبەر ﷺ کەسێن درەوینن ئەڤ جا چ ئاشکەرای یان ڤەشارتی ڤێ هزرێ بکەت هەر دبیتە کوفر و ئەڤ کوفرە خودانێ خو ئەبەدی دهێلیتە جەهنەمێ دا ئەەر لسەر مر و تە وبە نەکر ، بەلگە لسەر کو ئەڤ جورە خودانێ خو کافر دکەت
وَمَنۡ أَظۡلَمُ مِمَّنِ ٱفۡتَرَىٰ عَلَى ٱللَّهِ كَذِبًا أَوۡ كَذَّبَ بِٱلۡحَقِّ لَمَّا جَآءَهُۥٓۚ أَلَيۡسَ فِي جَهَنَّمَ مَثۡوٗى لِّلۡكَٰفِرِينَ
۲. کوفرا خومەزنکرنێ: خودانێ وێ دلێ خودا دزانیت کو راستە پێغەمبەرﷺ پێغەمبەرە و دلێ خودا دزانیت کو راستە وەحیا بو هاتی بەلێ خو لسەر ڤێ حەقیێ مەزن دکەت ، ئەڤ جورێ کوفرێ ئێکەم جار ل دەف شەیتانی پەیدا بو بەلگە لسەر کو ئەڤ جورە خودانێ خو کافر دکەت
وَإِذۡ قُلۡنَا لِلۡمَلَٰٓئِكَةِ ٱسۡجُدُواْ لِأٓدَمَ فَسَجَدُوٓاْ إِلَّآ إِبۡلِيسَ أَبَىٰ وَٱسۡتَكۡبَرَ وَكَانَ مِنَ ٱلۡكَٰفِرِينَ
۳. کوفرا گومانێ : دوو دل بیت لسەر قورئانێ و پێغەمبەرا و دینی ..هتد ئانکو یێ مەزبیت نەبیت لسەر رەئیەکێ و یێ دوو دل بیت کو پێغەمبەر دراست گونە بەلگەلسەر کو ئەڤ جورە خودانێ خو کافر دکەت
وَدَخَلَ جَنَّتَهُ وَهُوَ ظَالِمٌ لِّنَفْسِهِ قَالَ مَا أَظُنُّ أَن تَبِيدَ هَذِهِ أَبَدًا وَمَا أَظُنُّ السَّاعَةَ قَائِمَةً وَلَئِن رُّدِدتُّ إِلَى رَبِّي لَأَجِدَنَّ خَيْرًا مِّنْهَا مُنقَلَبًا قَالَ لَهُ صَاحِبُهُ وَهُوَ يُحَاوِرُهُ أَكَفَرْتَ بِالَّذِي خَلَقَكَ مِن تُرَابٍ ثُمَّ مِن نُّطْفَةٍ ثُمَّ سَوَّاكَ رَجُلا لَّكِنَّا هُوَ اللَّهُ رَبِّي وَلا أُشْرِكُ بِرَبِّي أَحَدًا
٤. کوفرا پشت دانا دینی : ئانکو دین و شریعەت بوو خەم نەبیت و بێژیت خو فێرکەم یان فێرنەکەم یان کار پێ بکەم یان پێ نەکەم ماچیە هینگێ ئەڤە ژ دینی دەرکەتیە بەلگە لسەر کو ئەڤ جورە خودانێ خو کافر دکەت
وَٱلَّذِينَ كَفَرُواْ عَمَّآ أُنذِرُواْ مُعۡرِضُونَ
٥. کوفرا نیفاقێ: خودانێ وێ خوسەر ڤە دیارکەت کو باوەردارە وباوەریا هەی بەلێ دلێ خودا هوسا نەبیت و باوەری نەبیت بەلگە لسەر کو ئەڤ جورە خودانێ خو کافر دکەت
ذَٰلِكَ بِأَنَّهُمۡ ءَامَنُواْ ثُمَّ كَفَرُواْ فَطُبِعَ عَلَىٰ قُلُوبِهِمۡ فَهُمۡ لَا يَفۡقَهُونَ
الإمام الشاطبي"خودێ ژێ رازی بیت" دبێژیت:-
هـەرڪـەسێ دویف رێڪـا صـحا بـیان بچـیت، ئـەو ژ فرقا رزگـاربـویانـە.
📔:"الاعتصام"[٢٥٢/٢]
هـەرڪـەسێ دویف رێڪـا صـحا بـیان بچـیت، ئـەو ژ فرقا رزگـاربـویانـە.
📔:"الاعتصام"[٢٥٢/٢]
Forwarded from توبه‌كرن و زڤڕینا ل خودێ (ابو عبد اللە)
#التوحيد_والسنة #صلوا_على_النبي_محمدﷺ #التوحيد_حق_الله_على_العبيد
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ، وَعَلَى آلِ مُحَمَّدٍ، كَمَا صَلَّيْتَ عَلَى إِبْرَاهِيمَ، وَعَلَى آلِ إِبْرَاهِيمَ، إِنَّكَ حَمِيدٌ مَجِيدٌ، وَبَارِكْ عَلَى مُحَمَّدٍ، وَعَلَى آلِ مُحَمَّدٍ، كَمَا بَارَكْتَ عَلَى إِبْرَاهِيمَ، وَعَلَى آلِ إِبْرَاهِيمَ، فِي الْعَالَمِينَ إِنَّكَ حَمِيدٌ مَجِيدٌ
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ، وَعَلَى آلِ مُحَمَّدٍ، كَمَا صَلَّيْتَ عَلَى إِبْرَاهِيمَ، وَعَلَى آلِ إِبْرَاهِيمَ، إِنَّكَ حَمِيدٌ مَجِيدٌ، وَبَارِكْ عَلَى مُحَمَّدٍ، وَعَلَى آلِ مُحَمَّدٍ، كَمَا بَارَكْتَ عَلَى إِبْرَاهِيمَ، وَعَلَى آلِ إِبْرَاهِيمَ، فِي الْعَالَمِينَ إِنَّكَ حَمِيدٌ مَجِيدٌ
ژ ئه‌بوو هوره‌یره‌ى عه‌بدرره‌حمانێ كوڕێ صه‌خری -خودێ ژێ رازى بت- دبێژت: من گوهـ ل پێغه‌مبه‌رێ خودێ بوو -سلاڤ لێ بن- دگۆت: تشتێ من نه‌هیا هه‌وه ژێ كربت خۆ ژێ بده‌نه پاش، وتشتێ من فه‌رمان پێ ل هه‌وه كربت هندى هوین بشێن بكه‌ن، چونكى هه‌ما وێ چه‌ندێ یێن به‌رى هه‌وه بربوونه هیلاكێ پسیاركرنا وان یا زێده، وجودابوونا وان ژ پێغه‌مبه‌رێن وان.بوخارى وموسلم ڤه‌دگوهێزن
[إِنَّمَا حَرَّمَ عَلَيْكُمُ الْمَيْتَةَ]
المیتە اسم جنسە یەعنی عامە ، ھەر تشتەکێ مری حرامە إذن مرفوضه ، ئەگەر تو دیف ڤێ بجی ماسی ژیک تشتێ بەحری حەرام دبیت ئەڤە ب چێ ھاتیە حلال کرن ب سونەتێ (هُوَ الطَّهُورُ مَاؤُهُ ، الْحِلُّ مَيْتَتُهُ } حەدیس بێژیت ئاڤا بەحرێ یا طاهێرە ، مریێ وێ یێ حلالە بێ ڤێ حەدیسێ یێ دیار بوی قورئانێ دیار نە بویە ، قورئان بەس بێژیت سەیدێ بەحرێ یێ حەلالە و ئایەتەکا دی بێژیت مری یێ حەرامە فإذن ڤێت مریێ بەحرێ یێ حەرام بیت بێ قورئانێ بەس سونەت یا ھاتی تەخسیس کر و تەفسیر کری کو مرارێ بەحرێ یێ جائیزە ماسی یان ھەر تشتەکێ مرار بیت د بەحرێ دا بمریت دۆرستە تو سەرژێ نەکەی و بوخی
...
رد المنكر السنة
المیتە اسم جنسە یەعنی عامە ، ھەر تشتەکێ مری حرامە إذن مرفوضه ، ئەگەر تو دیف ڤێ بجی ماسی ژیک تشتێ بەحری حەرام دبیت ئەڤە ب چێ ھاتیە حلال کرن ب سونەتێ (هُوَ الطَّهُورُ مَاؤُهُ ، الْحِلُّ مَيْتَتُهُ } حەدیس بێژیت ئاڤا بەحرێ یا طاهێرە ، مریێ وێ یێ حلالە بێ ڤێ حەدیسێ یێ دیار بوی قورئانێ دیار نە بویە ، قورئان بەس بێژیت سەیدێ بەحرێ یێ حەلالە و ئایەتەکا دی بێژیت مری یێ حەرامە فإذن ڤێت مریێ بەحرێ یێ حەرام بیت بێ قورئانێ بەس سونەت یا ھاتی تەخسیس کر و تەفسیر کری کو مرارێ بەحرێ یێ جائیزە ماسی یان ھەر تشتەکێ مرار بیت د بەحرێ دا بمریت دۆرستە تو سەرژێ نەکەی و بوخی
...
رد المنكر السنة
( المجمل والمبین)
(تعریف المجمل _ والمجمل لغة: المبهم والمجموع)
کەلیما ( مجمل ) کو ( اسم مفعولە) د عربی دا ، دێ ھێتە گوتن بۆ وی تشتی یێ نە ئاشکەرا بێت و یێ کوم کری ، ھات بێتە کوم کرن یان ژی ئەو تشتێ مرۆڤ تێنەگەھێت یەعنی یێ ( وضح) نەبێت ، و لێنک أصول مەقسەد پێچیە؛ ( وصطلاحا : ما يتوقف فهم المراد منه على غيرة، إما في تعيينه أو بيان صفته أو مقداره ) ھندەک (نص) ھندەک تشت ئاخڤتن یێن ھەین مرۆڤ تێناگەھیت معناوا چیە ، حەتا تشتەکێ دی بزانت یەعنی فھما معناوان یا راوەستیایە سەر فھما تشتەکێ دیترێ، ڤێجا ئەڤ فھما ھە ئان ( توضحا) ھە ئان ئاشکەراکرنا ھەنێ یان دێ بومە( تعین) کەت دەست نیشانکەت یان ژ دێ (صفة) وی بومە ئاشکەراکەت یان (مقداره)
( مثال ما يحتاج إلى غيرة في تعيينه) یەعنی لفظەک نەیا (واضح) بێت یا موبھم بێتن حەتا ئەم تێبگەھین لازمە لفظەکا دیترێ بێت وێ (تعيين) بکەت وەکی ئەڤێ ئایەتێ ( قولە تعالی : وَالْمُطَلَّقَاتُ يَتَرَبَّصْنَ بِأَنْفُسِهِنَّ ثَلَاثَةَ قُرُوءٍ ۚ ) کەلیما (قُرُوءٍ) کو (جمعا قُرء)
د زمانێ عربی دا ،ئەگەر ئەم بەرێ خو بدەینێ معنا وێ نەیا مفھومە چونکی یا مشترکە بۆ پتر ژ معنایەکێ ھێت (فإن 《القرء》 لفظ مشترك بين الحيض والطهر)
زمانێ عربادا (القرء) بو (حيض ) ھێتە گوتن و ( القرء) بۆ (طهر) ژی ھێتە گوتن ، ڤێجا ئەم نزانین ئایەت دەم بێژیت (ثَلَاثَةَ قُرُوءٍ ۚ )مەقسەد پێ (طهر یان حيض) لازمە حەتا ئەم بزانین تحدید بکەین معنایێ ، ڤێتن ئەم اعتیمادێ بدەینە سەر تشتەکێ دی ئەو تشتێ دیترێ بێتن ( تعیینا قرء) بکەت کا مەقسەد پێ چیە (فيحتاج في تعيين أحدهما إلى دليل) حەتا موحتاج بین بێژین ( طهر یان حيض) لازمە مە دەلیلەکێ دی ھەبیت ، یەعنی ژ بەرھندێ عالما مفسرا فقھا محاولە یاکری دلیلەکێ دی بینێن سەر تحدیدا لفظا ( قرء) کا مەقسەد پێ چیە ، إذن كليمة( القرء) ڤێرێ (مبهم) موحتاجی کلیمەکا دیە تشتەکێ دی یە (تعییە) وێ بکەت .
( مثال ما يحتاج إلى غيرة في بيان صفته ) حەتا صفته بومە ئاشکەرا بێتن ( قولە تعالی : وَأَقِيمُوا الصَّلَاةَ) نڤێژێ بکەن ، ئێ دێ چاوا کەین ؛ (كيفية) نڤێژێ چاوایە ئەڤە موحتاجی دلیلەکێ دی یە (فإن كيفية إقامة الصلاة مجهولة) یەعنی ( مبھم ) نەیا واضح (تحتاج إلى بيان.) ڤێت دلیلەکێ دی مە ھەبیت بێت وێ ( كيفية) بو مە (وصف) کەت .
(ومثال ما يحتاج إلى غيره في بيان مقداره) محتاجی دلیلەکێ دی بێت دا (مقداره) وێ بومە دیار بێت (قوله تعالى: وَآتُوا الزَّكَاةَ) زەکاتێ بدەن (فإن مقدار الزكاة الواجبة مجهول يحتاج إلى بيان) ئایەت بێژیت زەکاتێ بدەن بەس نەگوتیە چەندێ بدەن نەگوتیە ژ چێ بدەن ژ چێ نەدەن ، ژ بەر ھندێ ئەم موحتاجی دلیلەکێ دینە بێت ڤێ ( يبهما) ھە ، یبھام چێ دا (مقداره) دا چونکی زەکات معلومە ئەم زانین زەکات چیە (وَآتُوا) ژیک ئەم زانین چیە بەس (مقداره) چەندە ؛ ئەو ( مبھم)
موقابلی المجمل المبین یێ ھەی ، (المبین) ئەو ژی ( اسم مفعولە) لغة عربی دا ( المظهر والموضح ) ئەو تشتێ ھاتیە ئاشکەراکرن ( المبین ) ئەوە یێ ھاتیە ئاشکەراکرن و ( توضح) کرن .
(وصطلاحا ) لێنک اصولیا چیە المبین (ما يفهم المراد منه إما بأصل الوضع أو بعد التبيين ) ئەو جملە یە یان ئەو لفظه یا معناوێ یا ئاشکەرا بێت چ وەختێ ھاتیە دانان عەسلەن یا ئاشکەرایە یان پشتی نە ئاشکەرا بوی دلیلەکێ دی ھات بێت بومە ئاشکەرا کربێت
(ومثال ما يفهم المراد منه بأصل الوضع: لفظ، سماء، أرض، جبل، عدل، ظلم، صدق) ئەڤ كليمة ھەنێ ھەمی د ئاشکەرانە معنایێن وان (فهذه الكلمات ونحوها مفهومة بأصل الوضع ولا تحتاج إلى غيرها في بيان معناها) د ئاشکەرانە ھوجەناکەت چ دلیل دی بێن ئەوان بومە ئاشکەرا بکەن .
(ومثال ما يفهم المراد منه بعد التبيين) میسال لێ سەر (المبین) پشتی ( التبیین ) ئەڤ ئایەتە یە ( قوله تعالى: ( وَأَقِيمُوا الصَّلَاةَ وَآتُوا الزَّكَاةَ) فإن الإقامة والإيتاء كل منهما مجمل) کورتن (ولكن الشارع بينهما)
حەدیس یێن ھەین پێغەمبەری سلاڤ لێ بن نڤێژ یا کری پێش چاڤێن صحابيا و یا گوتی ھوسا نڤێژی بکەن زەکات یا دای یا گوتیە خەلکی ژ ھندێ ھندێ بدەن ئەڤە ئاشکەرا بۆ (فصار لفظهما بينا بعد التبيين)
ئەو بێ خو نەد ئاشکەرا بون بەریھینگێ ( مجمل ) بو بەس پشتی پێغەمبەری سلاڤ لێ بێن ( بی قول خو فعلا خو ) ئاشکەرا کری ھینگێ بومە ( واضح) بو .
(العمل بالمجمل) چاوا ئەم دێ کاری بێ دلیل (مجمل) کەین نص مجمل (يجب على المكلف عقد العزم على العمل بالمجمل متى حصل بيانە) ڤێت مرۆڤی ئنیەت ھەبێت کو ھەر جارەکا ( مجمل) ھاتە بەیان کرن ڤێت مرۆڤ عملی پێ بکەتێن ( والنبي صلى الله عليه وسلم قد بين لأمته جميع شريعته أصولها وفروعها) پێغەمبەری سلاڤ لێ بن ب گوتنا خۆ ب کریارا خۆ شەریعەت ھەمی یێ ئاشکەراکری ، چێ أصول بێن أصول شەریعەتی یان فروع بێن ( حتى ترك الأمة على شريعة بيضاء نقية ليلها كنهارها ) وەکی حەدیسێ دا ھاتی (ولم يترك البيان عند الحاجة إليه
(تعریف المجمل _ والمجمل لغة: المبهم والمجموع)
کەلیما ( مجمل ) کو ( اسم مفعولە) د عربی دا ، دێ ھێتە گوتن بۆ وی تشتی یێ نە ئاشکەرا بێت و یێ کوم کری ، ھات بێتە کوم کرن یان ژی ئەو تشتێ مرۆڤ تێنەگەھێت یەعنی یێ ( وضح) نەبێت ، و لێنک أصول مەقسەد پێچیە؛ ( وصطلاحا : ما يتوقف فهم المراد منه على غيرة، إما في تعيينه أو بيان صفته أو مقداره ) ھندەک (نص) ھندەک تشت ئاخڤتن یێن ھەین مرۆڤ تێناگەھیت معناوا چیە ، حەتا تشتەکێ دی بزانت یەعنی فھما معناوان یا راوەستیایە سەر فھما تشتەکێ دیترێ، ڤێجا ئەڤ فھما ھە ئان ( توضحا) ھە ئان ئاشکەراکرنا ھەنێ یان دێ بومە( تعین) کەت دەست نیشانکەت یان ژ دێ (صفة) وی بومە ئاشکەراکەت یان (مقداره)
( مثال ما يحتاج إلى غيرة في تعيينه) یەعنی لفظەک نەیا (واضح) بێت یا موبھم بێتن حەتا ئەم تێبگەھین لازمە لفظەکا دیترێ بێت وێ (تعيين) بکەت وەکی ئەڤێ ئایەتێ ( قولە تعالی : وَالْمُطَلَّقَاتُ يَتَرَبَّصْنَ بِأَنْفُسِهِنَّ ثَلَاثَةَ قُرُوءٍ ۚ ) کەلیما (قُرُوءٍ) کو (جمعا قُرء)
د زمانێ عربی دا ،ئەگەر ئەم بەرێ خو بدەینێ معنا وێ نەیا مفھومە چونکی یا مشترکە بۆ پتر ژ معنایەکێ ھێت (فإن 《القرء》 لفظ مشترك بين الحيض والطهر)
زمانێ عربادا (القرء) بو (حيض ) ھێتە گوتن و ( القرء) بۆ (طهر) ژی ھێتە گوتن ، ڤێجا ئەم نزانین ئایەت دەم بێژیت (ثَلَاثَةَ قُرُوءٍ ۚ )مەقسەد پێ (طهر یان حيض) لازمە حەتا ئەم بزانین تحدید بکەین معنایێ ، ڤێتن ئەم اعتیمادێ بدەینە سەر تشتەکێ دی ئەو تشتێ دیترێ بێتن ( تعیینا قرء) بکەت کا مەقسەد پێ چیە (فيحتاج في تعيين أحدهما إلى دليل) حەتا موحتاج بین بێژین ( طهر یان حيض) لازمە مە دەلیلەکێ دی ھەبیت ، یەعنی ژ بەرھندێ عالما مفسرا فقھا محاولە یاکری دلیلەکێ دی بینێن سەر تحدیدا لفظا ( قرء) کا مەقسەد پێ چیە ، إذن كليمة( القرء) ڤێرێ (مبهم) موحتاجی کلیمەکا دیە تشتەکێ دی یە (تعییە) وێ بکەت .
( مثال ما يحتاج إلى غيرة في بيان صفته ) حەتا صفته بومە ئاشکەرا بێتن ( قولە تعالی : وَأَقِيمُوا الصَّلَاةَ) نڤێژێ بکەن ، ئێ دێ چاوا کەین ؛ (كيفية) نڤێژێ چاوایە ئەڤە موحتاجی دلیلەکێ دی یە (فإن كيفية إقامة الصلاة مجهولة) یەعنی ( مبھم ) نەیا واضح (تحتاج إلى بيان.) ڤێت دلیلەکێ دی مە ھەبیت بێت وێ ( كيفية) بو مە (وصف) کەت .
(ومثال ما يحتاج إلى غيره في بيان مقداره) محتاجی دلیلەکێ دی بێت دا (مقداره) وێ بومە دیار بێت (قوله تعالى: وَآتُوا الزَّكَاةَ) زەکاتێ بدەن (فإن مقدار الزكاة الواجبة مجهول يحتاج إلى بيان) ئایەت بێژیت زەکاتێ بدەن بەس نەگوتیە چەندێ بدەن نەگوتیە ژ چێ بدەن ژ چێ نەدەن ، ژ بەر ھندێ ئەم موحتاجی دلیلەکێ دینە بێت ڤێ ( يبهما) ھە ، یبھام چێ دا (مقداره) دا چونکی زەکات معلومە ئەم زانین زەکات چیە (وَآتُوا) ژیک ئەم زانین چیە بەس (مقداره) چەندە ؛ ئەو ( مبھم)
موقابلی المجمل المبین یێ ھەی ، (المبین) ئەو ژی ( اسم مفعولە) لغة عربی دا ( المظهر والموضح ) ئەو تشتێ ھاتیە ئاشکەراکرن ( المبین ) ئەوە یێ ھاتیە ئاشکەراکرن و ( توضح) کرن .
(وصطلاحا ) لێنک اصولیا چیە المبین (ما يفهم المراد منه إما بأصل الوضع أو بعد التبيين ) ئەو جملە یە یان ئەو لفظه یا معناوێ یا ئاشکەرا بێت چ وەختێ ھاتیە دانان عەسلەن یا ئاشکەرایە یان پشتی نە ئاشکەرا بوی دلیلەکێ دی ھات بێت بومە ئاشکەرا کربێت
(ومثال ما يفهم المراد منه بأصل الوضع: لفظ، سماء، أرض، جبل، عدل، ظلم، صدق) ئەڤ كليمة ھەنێ ھەمی د ئاشکەرانە معنایێن وان (فهذه الكلمات ونحوها مفهومة بأصل الوضع ولا تحتاج إلى غيرها في بيان معناها) د ئاشکەرانە ھوجەناکەت چ دلیل دی بێن ئەوان بومە ئاشکەرا بکەن .
(ومثال ما يفهم المراد منه بعد التبيين) میسال لێ سەر (المبین) پشتی ( التبیین ) ئەڤ ئایەتە یە ( قوله تعالى: ( وَأَقِيمُوا الصَّلَاةَ وَآتُوا الزَّكَاةَ) فإن الإقامة والإيتاء كل منهما مجمل) کورتن (ولكن الشارع بينهما)
حەدیس یێن ھەین پێغەمبەری سلاڤ لێ بن نڤێژ یا کری پێش چاڤێن صحابيا و یا گوتی ھوسا نڤێژی بکەن زەکات یا دای یا گوتیە خەلکی ژ ھندێ ھندێ بدەن ئەڤە ئاشکەرا بۆ (فصار لفظهما بينا بعد التبيين)
ئەو بێ خو نەد ئاشکەرا بون بەریھینگێ ( مجمل ) بو بەس پشتی پێغەمبەری سلاڤ لێ بێن ( بی قول خو فعلا خو ) ئاشکەرا کری ھینگێ بومە ( واضح) بو .
(العمل بالمجمل) چاوا ئەم دێ کاری بێ دلیل (مجمل) کەین نص مجمل (يجب على المكلف عقد العزم على العمل بالمجمل متى حصل بيانە) ڤێت مرۆڤی ئنیەت ھەبێت کو ھەر جارەکا ( مجمل) ھاتە بەیان کرن ڤێت مرۆڤ عملی پێ بکەتێن ( والنبي صلى الله عليه وسلم قد بين لأمته جميع شريعته أصولها وفروعها) پێغەمبەری سلاڤ لێ بن ب گوتنا خۆ ب کریارا خۆ شەریعەت ھەمی یێ ئاشکەراکری ، چێ أصول بێن أصول شەریعەتی یان فروع بێن ( حتى ترك الأمة على شريعة بيضاء نقية ليلها كنهارها ) وەکی حەدیسێ دا ھاتی (ولم يترك البيان عند الحاجة إليه
أبداً) ھەر جارەکا تشتەکێ کورت بێت نەیێ ( واضح ) بێتن پێغەمبەری سلاڤ لێ بن یێ ( واضح) کری ، مومکین نینە ژیک تشتەک پێغەمبەری ھێلا بێتن نە گوتبێت یان ژیک یێ مجھول بێت یان ژیک نەیێ ( واضح) بێت .
(وبيانه صلى الله عليه وسلم إما بالقول ) بەیانا پێغەمبەری ژی بۆ ( مجمل نصوصا) یان بێ گوتنێ یە (أو والفعل) یان بێ کریارێ یە (أو بالقول والفعل جميعاً)
(مثال بيانه بالقول) بێ گوتنێ وەکی چێ ( إخباره عن أنصبة الزكاة ومقاديرها كما في قوله صلى الله عليه وسلم: " فيما سقت السماء العشر". بياناً لمجمل قوله تعالى: (وَآتُوا الزَّكَاةَ) خودێ یا گوتی زەکاتێ بدەن بەس نە گوتیە زەکات چەندە نە گوتیە نصاب چەندە نەگوتیە ئەگەر (نصاب) ڤێکەت ھین دێ چەند ئەڤ (التفاصيل) ھە ، پێغەمبەری سلاڤ لێ بن ب گوتنا خو یا دیار کری ، ئێک ژ وان بو نموونە ( زیراعەتی پێغەمبەری سلاڤ لێ بن یا گوتی ئەو زیراعەتێ ب بارانا ھێتە شین کرن ئێک ژ دەھ ھوین دێ دەن ) ئەڤە بومە دیار کر کو (مقداره) وێ چەندە.
(ومثال بيانه بالفعل) کریار ( قيامه بأفعال المناسك أمام الأمة بياناً لمجمل قوله تعالى: (وَلِلَّهِ عَلَى النَّاسِ حِجُّ الْبَيْتِ) پێغەمبەری سلاڤ لێ بن حەج کر گەل صحابين خۆ ھەمی مناسك پێش چاڤێن وان الأداء
کرن و ھەر بێھنەکێ بۆ بێھنەکێ دا بێژیت (خذوا عني مناسككم) یەعنی کا بەرێ خو بدەنێ کا ئەز چاوا دکەم ھوین ژیک ھوسا بکەن ، ئەڤە کریار بۆ
(وكذلك صلاة الكسوف على صفتها هي في الواقع بيان لمجمل قوله صلى الله عليه وسلم: (فإذا رأيتم منها شيئاً فصلوا) وەختێ رۆژ و ھەیڤ غیرێن (خسف
و كسوف) تەبعەن مە یاھەی سونەتێ دا مرۆڤ نڤێژەکێ کەتێن ئەڤ نڤێژا ھە چاوا ھێتە کرن پێغەمبەری سلاڤ لێ بن ئەمرێ مە یێ کری یا گوتی ھەکەر ھەوە دیت رۆژ غیری یان ھەیڤ غیری نڤێژێ بکەن ، نڤێژێ چاوا ئەم بکەین ؛ ئەوی ب خۆ جارەکێ یا کری پێش چاڤێن صحابيا، صحابيا یا گەل کری ئەو کریارا ویە بۆیە ( تفصيل و بيان )بۆ وێ مجمل .
(ومثال بيانه بالقول والفعل) بيانه كيفية الصلاة فإنه كان بالقول كما في حديث المسيء في صلاته) مرۆڤەکی لێنک پێغەمبەری سلاڤ لێ بن نڤێژ کر خەلەت کر دورست نەکر تەمام نەکر پێغەمبەری سلاڤ لێ بن ب دەڤی ھەمی بۆ گوت ئەگەر تو رابوی نڤێژ کر دێ ھوکەیە ھە فاتحێ دا دێ ھوسا بێژی رکوع ھوسا بێژی و حەدیس ژیک یا معلومە د کیتابێن حەدیسێ دا مفصله تفصيل یا بو مە گوتی وەکی ھندەک ژ ڤێ
( حيث قال صلى الله عليه وسلم: (إذا قمت إلى الصلاة فأسبغ الوضوء ثم استقبل القبلة فكبر إلى آخر الحديث) وەکی امام بوخاری و مسلم ھەردوو ڤەگوھێزێن ئەڤە ب گوتن ب کریار (وكان بالفعل أيضاً كما في حديث سهل بن سعد الساعدي - رضي الله عنه - أن النبي صلى الله عليه وسلم قام على المنبر فكبر وكبر الناس وراءه وهو على المنبر) ئەڤ حديثا ھە کو پێغەمبەری سلاڤ لێ بن ب کریار نڤێژا کری وەختێ نڤێژ شنیکا ( فرض ) بوین تفاصيل وێ خەلکی نە زانین پێغەمبەر سلاڤ لێ بن یێ چویە سەر منبرێ لێ بلند دا ھەمی وی ب بینێن و تکبیر یا دای و نڤێژ یا دەست پێکری و صحبیا پشت وی نڤێژ یا کری و ھەمیا بەرێ وان لێ بو کا ئەو دێ چاوا کەتێن ئەوان ژیک وەکی وی یا کر( وفيه ثم أقبل على الناس وقال) پشتی نڤێژ ھەمی کری پێش چاڤێن وا لێ زڤری گوتێ (إنما فعلت هذا) یەعنی ئەز چومە سەر منبرێ بلند پێش چاڤێن ھەوە دا ھین من بێ بینێن ( لتأتموا بي) یەعنی چاڤ لێ من بکەن ( ولتعلموا صلاتي) دا ھین بزانێن نڤێژا من یا چاوایە و پشتی ھینگێ پێغەمبەر سلاڤ لێ بن نە چو سەر منبرێ نڤێژێ بکەت عەردی دکر و صحبیا دیڤ دکر ، ئەڤە ب گوتن ژیک و ب کریار ژی پێغەمبەری سلاڤ لێ بن ( مجمل ) ھندە ( نصوص )دی ترێ ( مفصل) کرین ( تبين) کرین
رد على المنكر السنة
(وبيانه صلى الله عليه وسلم إما بالقول ) بەیانا پێغەمبەری ژی بۆ ( مجمل نصوصا) یان بێ گوتنێ یە (أو والفعل) یان بێ کریارێ یە (أو بالقول والفعل جميعاً)
(مثال بيانه بالقول) بێ گوتنێ وەکی چێ ( إخباره عن أنصبة الزكاة ومقاديرها كما في قوله صلى الله عليه وسلم: " فيما سقت السماء العشر". بياناً لمجمل قوله تعالى: (وَآتُوا الزَّكَاةَ) خودێ یا گوتی زەکاتێ بدەن بەس نە گوتیە زەکات چەندە نە گوتیە نصاب چەندە نەگوتیە ئەگەر (نصاب) ڤێکەت ھین دێ چەند ئەڤ (التفاصيل) ھە ، پێغەمبەری سلاڤ لێ بن ب گوتنا خو یا دیار کری ، ئێک ژ وان بو نموونە ( زیراعەتی پێغەمبەری سلاڤ لێ بن یا گوتی ئەو زیراعەتێ ب بارانا ھێتە شین کرن ئێک ژ دەھ ھوین دێ دەن ) ئەڤە بومە دیار کر کو (مقداره) وێ چەندە.
(ومثال بيانه بالفعل) کریار ( قيامه بأفعال المناسك أمام الأمة بياناً لمجمل قوله تعالى: (وَلِلَّهِ عَلَى النَّاسِ حِجُّ الْبَيْتِ) پێغەمبەری سلاڤ لێ بن حەج کر گەل صحابين خۆ ھەمی مناسك پێش چاڤێن وان الأداء
کرن و ھەر بێھنەکێ بۆ بێھنەکێ دا بێژیت (خذوا عني مناسككم) یەعنی کا بەرێ خو بدەنێ کا ئەز چاوا دکەم ھوین ژیک ھوسا بکەن ، ئەڤە کریار بۆ
(وكذلك صلاة الكسوف على صفتها هي في الواقع بيان لمجمل قوله صلى الله عليه وسلم: (فإذا رأيتم منها شيئاً فصلوا) وەختێ رۆژ و ھەیڤ غیرێن (خسف
و كسوف) تەبعەن مە یاھەی سونەتێ دا مرۆڤ نڤێژەکێ کەتێن ئەڤ نڤێژا ھە چاوا ھێتە کرن پێغەمبەری سلاڤ لێ بن ئەمرێ مە یێ کری یا گوتی ھەکەر ھەوە دیت رۆژ غیری یان ھەیڤ غیری نڤێژێ بکەن ، نڤێژێ چاوا ئەم بکەین ؛ ئەوی ب خۆ جارەکێ یا کری پێش چاڤێن صحابيا، صحابيا یا گەل کری ئەو کریارا ویە بۆیە ( تفصيل و بيان )بۆ وێ مجمل .
(ومثال بيانه بالقول والفعل) بيانه كيفية الصلاة فإنه كان بالقول كما في حديث المسيء في صلاته) مرۆڤەکی لێنک پێغەمبەری سلاڤ لێ بن نڤێژ کر خەلەت کر دورست نەکر تەمام نەکر پێغەمبەری سلاڤ لێ بن ب دەڤی ھەمی بۆ گوت ئەگەر تو رابوی نڤێژ کر دێ ھوکەیە ھە فاتحێ دا دێ ھوسا بێژی رکوع ھوسا بێژی و حەدیس ژیک یا معلومە د کیتابێن حەدیسێ دا مفصله تفصيل یا بو مە گوتی وەکی ھندەک ژ ڤێ
( حيث قال صلى الله عليه وسلم: (إذا قمت إلى الصلاة فأسبغ الوضوء ثم استقبل القبلة فكبر إلى آخر الحديث) وەکی امام بوخاری و مسلم ھەردوو ڤەگوھێزێن ئەڤە ب گوتن ب کریار (وكان بالفعل أيضاً كما في حديث سهل بن سعد الساعدي - رضي الله عنه - أن النبي صلى الله عليه وسلم قام على المنبر فكبر وكبر الناس وراءه وهو على المنبر) ئەڤ حديثا ھە کو پێغەمبەری سلاڤ لێ بن ب کریار نڤێژا کری وەختێ نڤێژ شنیکا ( فرض ) بوین تفاصيل وێ خەلکی نە زانین پێغەمبەر سلاڤ لێ بن یێ چویە سەر منبرێ لێ بلند دا ھەمی وی ب بینێن و تکبیر یا دای و نڤێژ یا دەست پێکری و صحبیا پشت وی نڤێژ یا کری و ھەمیا بەرێ وان لێ بو کا ئەو دێ چاوا کەتێن ئەوان ژیک وەکی وی یا کر( وفيه ثم أقبل على الناس وقال) پشتی نڤێژ ھەمی کری پێش چاڤێن وا لێ زڤری گوتێ (إنما فعلت هذا) یەعنی ئەز چومە سەر منبرێ بلند پێش چاڤێن ھەوە دا ھین من بێ بینێن ( لتأتموا بي) یەعنی چاڤ لێ من بکەن ( ولتعلموا صلاتي) دا ھین بزانێن نڤێژا من یا چاوایە و پشتی ھینگێ پێغەمبەر سلاڤ لێ بن نە چو سەر منبرێ نڤێژێ بکەت عەردی دکر و صحبیا دیڤ دکر ، ئەڤە ب گوتن ژیک و ب کریار ژی پێغەمبەری سلاڤ لێ بن ( مجمل ) ھندە ( نصوص )دی ترێ ( مفصل) کرین ( تبين) کرین
رد على المنكر السنة
Forwarded from ابن تيمية (ابو عبد اللە)
ابن تيمية رحمه الله دگەلەک پەرتوکێن خودا دیاردکەت کو تەئویلێ سێ رامان یێن هەین :
١- تەئویل ئانکو تەفسیر ، ژبەر هندێ ئبن جەریرێ تەبەری د تەفسیرا خودا دبێژت: تأویل قول الله کذا و کذا ..... ئانکو تەئویلا ڤێ ئایەتێ ئەڤەیە ....
مەبەست پێ تەفسیرا ڤێ ئایەتێ ئەڤەیە .
٢- پاشەروژ، تەئویل دئێت ب رامانا پاشەروژ ، ڤێجا ئەڤ دەقە ئەگەر فه‌رمان بت یان پاشڤەلێدان بت تەئویلا وێ کارپێکرنا وێ یە ، و ئەگەر دەنگ و باس بت تەئویلا وێ پەیدابوونا وێ یە .
٣- تەحریف ، ئەو ژی گوهورینا رامانا پەیڤێ یە ژ رامانەکا نێزیک بو رامانەکا دی یا دیر ژ دەرڤەیا پەیڤێ و بێ کو بەلگەیەک ل سەر هەبت .
ژێدەر : درء تعار‌ض العقل ولنقل، الحمویة ، مجموع الفتاوی ، بیان تلبیس الجهمیة.
١- تەئویل ئانکو تەفسیر ، ژبەر هندێ ئبن جەریرێ تەبەری د تەفسیرا خودا دبێژت: تأویل قول الله کذا و کذا ..... ئانکو تەئویلا ڤێ ئایەتێ ئەڤەیە ....
مەبەست پێ تەفسیرا ڤێ ئایەتێ ئەڤەیە .
٢- پاشەروژ، تەئویل دئێت ب رامانا پاشەروژ ، ڤێجا ئەڤ دەقە ئەگەر فه‌رمان بت یان پاشڤەلێدان بت تەئویلا وێ کارپێکرنا وێ یە ، و ئەگەر دەنگ و باس بت تەئویلا وێ پەیدابوونا وێ یە .
٣- تەحریف ، ئەو ژی گوهورینا رامانا پەیڤێ یە ژ رامانەکا نێزیک بو رامانەکا دی یا دیر ژ دەرڤەیا پەیڤێ و بێ کو بەلگەیەک ل سەر هەبت .
ژێدەر : درء تعار‌ض العقل ولنقل، الحمویة ، مجموع الفتاوی ، بیان تلبیس الجهمیة.
رامانا (فەرز و واجب و سوننەت و مەكروهـ و حەرام و حەلال و موباح) چیە؟
پرسیار/ السلام عليكم…
ماموستا دێ شێی بو من ئەحكامێت شەرعی روهن كەی كا حوكمێ كرن و نەكرنا (فەرز و واجب و سوننەت و مەكروهـ و حەرام و حەلال و موباح) چیە؟ دگەل نمونەيەكێ بو هەر ئێكێ دا پتر بو من روهن و ئاشكرا بیت…
بەرسڤ/ وعليكم السلام ورحمة الله وبركاته…
*فه‌رز وواجب ئێكن ل نك شافعی وحه‌نبه‌لی ومالكیاندا، بتنێ جوداهی هه‌یه لنك حه‌نه‌فیاندا… ومه‌عنا هەردوكا (فه‌رز وواجب) لنك ڤان هەرسێكان ئەوە: ئه‌و تشتێ واجب بوی ب ده‌لیله‌كێ ظه‌نی یان قه‌طعی ب ئێك جاری وته‌ئكیدی، وئه‌وێ بكه‌ت دێ خودان خێر بیت وئه‌وێ نه‌كه‌ت دێ توشی سزای بیت. لێ ل نك حه‌نه‌فیان: فه‌رز ئه‌وه یێ ب ده‌لیله‌كێ قه‌طعی فه‌رزبوی وه‌كی خاندانا قورئانێ دنڤێژێدا: (فَاقْرَؤُوا مَا تَيَسَّرَ مِنَ الْقُرْآنِ {المزمل:20})، واجب ئه‌وه ب ده‌لیله‌كێ ظه‌نی واجب بوی وه‌كی خاندنا فاتحێ دنڤێژێدا، پێغه‌مبه‌ر دبێژیت: “لا صلاة لمن لم لم يقرأ بفاتحة الكتاب”.
*سوننەت ئەوە ئەو تشتێ پێغەمبەری (سلاف لێ بن) كری یان گوتی یان ئەمر ب نەكرنا وی نەكری.
*مه‌كروهـ ئه‌و تشته ئه‌وێ شه‌ریعه‌تی گوتی نه‌كه به‌س ب ئێك جار نه‌هی نه‌كر، بیت ڤێجا مه‌كروهه‌كێ هه‌ی بو حه‌رامی دئێت وئێكێ هه‌ی بو ته‌نزیهێ دئێت، نه‌كرنا مه‌كروهی دێ خودان خێر بی وكرنا وی چ كونه‌هـ ل سه‌ر نینه.
*حه‌لال ئه‌و تشته ئه‌وێ خودێ وپێغه‌مبه‌ری حه‌لال كری ب ده‌لیل.
*حه‌رام ئه‌و تشته ئه‌وێ خودێ وپێغه‌مبه‌ری حه‌رام كری ب ده‌لیله‌كێ شه‌رعی.
*موباح ئه‌و تشته ئه‌وێ نه‌حه‌لال بیت ونه‌حه‌رام بیت نه‌گونه‌هه ونه‌خێره، دگاڤێدا مروڤ دشێت بو خێرێ بكار بینیت وه‌كی خارنێ وڤه‌خارنێ.
بەرسڤدان/ بابێ يوسڤى
پرسیار/ السلام عليكم…
ماموستا دێ شێی بو من ئەحكامێت شەرعی روهن كەی كا حوكمێ كرن و نەكرنا (فەرز و واجب و سوننەت و مەكروهـ و حەرام و حەلال و موباح) چیە؟ دگەل نمونەيەكێ بو هەر ئێكێ دا پتر بو من روهن و ئاشكرا بیت…
بەرسڤ/ وعليكم السلام ورحمة الله وبركاته…
*فه‌رز وواجب ئێكن ل نك شافعی وحه‌نبه‌لی ومالكیاندا، بتنێ جوداهی هه‌یه لنك حه‌نه‌فیاندا… ومه‌عنا هەردوكا (فه‌رز وواجب) لنك ڤان هەرسێكان ئەوە: ئه‌و تشتێ واجب بوی ب ده‌لیله‌كێ ظه‌نی یان قه‌طعی ب ئێك جاری وته‌ئكیدی، وئه‌وێ بكه‌ت دێ خودان خێر بیت وئه‌وێ نه‌كه‌ت دێ توشی سزای بیت. لێ ل نك حه‌نه‌فیان: فه‌رز ئه‌وه یێ ب ده‌لیله‌كێ قه‌طعی فه‌رزبوی وه‌كی خاندانا قورئانێ دنڤێژێدا: (فَاقْرَؤُوا مَا تَيَسَّرَ مِنَ الْقُرْآنِ {المزمل:20})، واجب ئه‌وه ب ده‌لیله‌كێ ظه‌نی واجب بوی وه‌كی خاندنا فاتحێ دنڤێژێدا، پێغه‌مبه‌ر دبێژیت: “لا صلاة لمن لم لم يقرأ بفاتحة الكتاب”.
*سوننەت ئەوە ئەو تشتێ پێغەمبەری (سلاف لێ بن) كری یان گوتی یان ئەمر ب نەكرنا وی نەكری.
*مه‌كروهـ ئه‌و تشته ئه‌وێ شه‌ریعه‌تی گوتی نه‌كه به‌س ب ئێك جار نه‌هی نه‌كر، بیت ڤێجا مه‌كروهه‌كێ هه‌ی بو حه‌رامی دئێت وئێكێ هه‌ی بو ته‌نزیهێ دئێت، نه‌كرنا مه‌كروهی دێ خودان خێر بی وكرنا وی چ كونه‌هـ ل سه‌ر نینه.
*حه‌لال ئه‌و تشته ئه‌وێ خودێ وپێغه‌مبه‌ری حه‌لال كری ب ده‌لیل.
*حه‌رام ئه‌و تشته ئه‌وێ خودێ وپێغه‌مبه‌ری حه‌رام كری ب ده‌لیله‌كێ شه‌رعی.
*موباح ئه‌و تشته ئه‌وێ نه‌حه‌لال بیت ونه‌حه‌رام بیت نه‌گونه‌هه ونه‌خێره، دگاڤێدا مروڤ دشێت بو خێرێ بكار بینیت وه‌كی خارنێ وڤه‌خارنێ.
بەرسڤدان/ بابێ يوسڤى
Forwarded from توبه‌كرن و زڤڕینا ل خودێ (اسماء)
[الدُّعَـاءُ يَــوْمَ عَـرَفَةَ
دوعا د ڕۆژا عه‌ره‌فێ دا]
(قَالَ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم:) پێغه‌مبه‌ری صلى الله علیه وسلم یا گۆتی: (خَيْرُ الدُّعَاءِ دُعَاءُ يَوْمِ عَرَفَةَ) چێترێن دوعا ، ئه‌و دوعایه ئه‌وا ڕۆژا عه‌ڕه‌فێ تێته‌كرن ، (وَخَيْرُ مَا قُلْتُ أَنَا وَالنَّبيُّونَ مِنْ قَبْلِي:) و چێترێن ئه‌و تشتێ من گۆتی و پێغه‌مبه‌رێت به‌ری من: (لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِيكَ لَهُ،) ژ بلی (الله)ى ، چ ئیلاهێت حه‌ق نینن (لَهُ الْمُلْكُ وَلَهُ الْحَمْدُ) مولك هه‌ر یێ وى یه ، و حه‌مد هه‌ر بۆ وی نه (وَهُوَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ) و ئه‌و ل سه‌ر هه‌می تشتا یێ پێچێبوویه.
دوعا د ڕۆژا عه‌ره‌فێ دا]
(قَالَ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم:) پێغه‌مبه‌ری صلى الله علیه وسلم یا گۆتی: (خَيْرُ الدُّعَاءِ دُعَاءُ يَوْمِ عَرَفَةَ) چێترێن دوعا ، ئه‌و دوعایه ئه‌وا ڕۆژا عه‌ڕه‌فێ تێته‌كرن ، (وَخَيْرُ مَا قُلْتُ أَنَا وَالنَّبيُّونَ مِنْ قَبْلِي:) و چێترێن ئه‌و تشتێ من گۆتی و پێغه‌مبه‌رێت به‌ری من: (لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِيكَ لَهُ،) ژ بلی (الله)ى ، چ ئیلاهێت حه‌ق نینن (لَهُ الْمُلْكُ وَلَهُ الْحَمْدُ) مولك هه‌ر یێ وى یه ، و حه‌مد هه‌ر بۆ وی نه (وَهُوَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ) و ئه‌و ل سه‌ر هه‌می تشتا یێ پێچێبوویه.
Forwarded from ابن تيمية (ابو عبد اللە)
لَبَّيْكَ اللَّهُمَّ لَبَّيْكَ، لَبَّيْكَ لاَ شَرِيكَ لَكَ لَبَّيْكَ، إِنَّ الْحَمْدَ، وَالنِّعْمَةَ، لَكَ وَالْمُلْكَ، لاَ شَرِيكَ لَكَ🥹?
چه‌وانیيا كرنا تەلبيیێ
(لَبَيكَ اللَهمَ لَبَيكَ) به‌لێ و له‌بێ یا ألله! به‌لێ و له‌بێ بۆ ته ، (لَبَيكَ لاَ شَرِيكَ لَكَ لَبَيكَ) به‌لێ و له‌بێ بۆ ته ، ته چ شریك نینن ، به‌لێ و له‌بێ بۆ ته ، (إِنَ الحَمدَ، وَالنِعمَةَ، لَكَ وَالملكَ) مسۆگه‌ر ، حه‌مد و ثه‌نا و قه‌نجی و مولك ئه‌ون یێت ته ، (لاَ شَرِيكَ لَكَ) ته چ شریك نینن.
چه‌وانیيا كرنا تەلبيیێ
(لَبَيكَ اللَهمَ لَبَيكَ) به‌لێ و له‌بێ یا ألله! به‌لێ و له‌بێ بۆ ته ، (لَبَيكَ لاَ شَرِيكَ لَكَ لَبَيكَ) به‌لێ و له‌بێ بۆ ته ، ته چ شریك نینن ، به‌لێ و له‌بێ بۆ ته ، (إِنَ الحَمدَ، وَالنِعمَةَ، لَكَ وَالملكَ) مسۆگه‌ر ، حه‌مد و ثه‌نا و قه‌نجی و مولك ئه‌ون یێت ته ، (لاَ شَرِيكَ لَكَ) ته چ شریك نینن.
Forwarded from توبه‌كرن و زڤڕینا ل خودێ (اسماء)
[الصَّلاةُ عَلَى النَّبيِّ صلى الله عليه وسلم ]
(اللَّهُمَّ) یا ألله! (صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ، وَعَلَى آلِ مُحَمَّدٍ) صه‌له‌واتا ل موحه‌ممه‌دی و ئه‌هلێ ماڵا وى بكه [1]، (كَمَا صَلَّيتَ عَلَى إِبْرَاهِيمَ وعَلَى آلِ إِبْرَاهِيمَ) وه‌كى ته صه‌له‌وات ل ئیبڕاهیمى و ئه‌هلێ ماڵا وى كرین ، (إِنَّكَ حَمِيدٌ) ب ڕاستى تۆ ئه‌وی یێ حه‌مد و ثه‌نا بۆ ته تێنه كرن (مَجِيدٌ) و تۆ ئه‌وى یێ خودانێ قه‌دری و بلنداهییێ ، (اللَّهُمَّ بَارِكْ عَلَى مُحَمَّدٍ وَعَلَى آلِ مُحَمَّدٍ) و خێر و به‌ره‌كه‌تێ ل سه‌ر موحه‌ممه‌دی و ئه‌هلێ ماڵا وى زێده‌بكه ، (كَمَا بَارَكْتَ عَلَى إِبْرَاهِيمَ وَعَلَى آلِ إِبْرَاهِيمَ) كا چه‌وا ته به‌ره‌كه‌ت ل سه‌ر ئیبڕاهیمى و ئه‌هلێ ماڵا وى زێده‌كرى ، (إِنَّكَ حَمِيدٌ) ب ڕاستى تۆ ئه‌وی ئه‌وێ حه‌مد وثه‌نا بۆته تێنه‌كرن (مَجِيدٌ) و تۆ ئه‌وى یێ خودانێ قه‌دری و بلنداهیێ.
(اللَّهُمَّ) یا ألله! (صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ، وَعَلَى آلِ مُحَمَّدٍ) صه‌له‌واتا ل موحه‌ممه‌دی و ئه‌هلێ ماڵا وى بكه [1]، (كَمَا صَلَّيتَ عَلَى إِبْرَاهِيمَ وعَلَى آلِ إِبْرَاهِيمَ) وه‌كى ته صه‌له‌وات ل ئیبڕاهیمى و ئه‌هلێ ماڵا وى كرین ، (إِنَّكَ حَمِيدٌ) ب ڕاستى تۆ ئه‌وی یێ حه‌مد و ثه‌نا بۆ ته تێنه كرن (مَجِيدٌ) و تۆ ئه‌وى یێ خودانێ قه‌دری و بلنداهییێ ، (اللَّهُمَّ بَارِكْ عَلَى مُحَمَّدٍ وَعَلَى آلِ مُحَمَّدٍ) و خێر و به‌ره‌كه‌تێ ل سه‌ر موحه‌ممه‌دی و ئه‌هلێ ماڵا وى زێده‌بكه ، (كَمَا بَارَكْتَ عَلَى إِبْرَاهِيمَ وَعَلَى آلِ إِبْرَاهِيمَ) كا چه‌وا ته به‌ره‌كه‌ت ل سه‌ر ئیبڕاهیمى و ئه‌هلێ ماڵا وى زێده‌كرى ، (إِنَّكَ حَمِيدٌ) ب ڕاستى تۆ ئه‌وی ئه‌وێ حه‌مد وثه‌نا بۆته تێنه‌كرن (مَجِيدٌ) و تۆ ئه‌وى یێ خودانێ قه‌دری و بلنداهیێ.
تقبل الله منا ومنكم صالح الأعمال ، جەژنا ھەوە پیرۆز بت رب عالمین حج ب رزقێ ھەوە ھەمیا بکەت و گونەھێن مە ھەمیا ب غفرنت
قرآن = مرسَل \ الرسالة
محمد (صلى الله عليه و سلم) = رسول
رسول قاصدە، ئەوێ ڕیسالێ دگەهینیت، نەکو ڕیسالە ب خویە !
((ٱلَّذِینَ یَتَّبِعُونَ ٱلرَّسُولَ ٱلنَّبِیَّ ٱلۡأُمِّیَّ ...)) ئەم ئتیباعا رەسولی و نەبی هەردووکا دکەین. ئایەت دبێژیت ژ صیفەتێت مە ئەوە ئتیباعا نەبی بکەین.
هەوە ئەساسێ ڤان هەردوو کەلیما خەلەت یێ وەرگرتی.
نبي ئانکو (کەسەکە وەحی یا بو هاتی). رسول ئانکو (ئەوێ وەحیێ دگەهینیت).
هەردوو ئێکن، هەردووکا رسالة یا ڤێ هەی.
بتنێ رسول صفەیە بو حالەتێ گەهاندنا ناما خودێ.
ئەگەر تو بێژی پێغەمبەر تشتا حەڕام ناکەت لدیف سوننەتێ (وەحیا دووێ) بێی وەحیا قورئانێ، پا قورئان دبێژیت:
((... ولا يحرمون ما حرم الله و رسوله ...)) (التوبة 29)
ما حرم الله (في القرآن)
و ما حرم الرسول (في السنة)
رد منکر السنە #
محمد (صلى الله عليه و سلم) = رسول
رسول قاصدە، ئەوێ ڕیسالێ دگەهینیت، نەکو ڕیسالە ب خویە !
((ٱلَّذِینَ یَتَّبِعُونَ ٱلرَّسُولَ ٱلنَّبِیَّ ٱلۡأُمِّیَّ ...)) ئەم ئتیباعا رەسولی و نەبی هەردووکا دکەین. ئایەت دبێژیت ژ صیفەتێت مە ئەوە ئتیباعا نەبی بکەین.
هەوە ئەساسێ ڤان هەردوو کەلیما خەلەت یێ وەرگرتی.
نبي ئانکو (کەسەکە وەحی یا بو هاتی). رسول ئانکو (ئەوێ وەحیێ دگەهینیت).
هەردوو ئێکن، هەردووکا رسالة یا ڤێ هەی.
بتنێ رسول صفەیە بو حالەتێ گەهاندنا ناما خودێ.
ئەگەر تو بێژی پێغەمبەر تشتا حەڕام ناکەت لدیف سوننەتێ (وەحیا دووێ) بێی وەحیا قورئانێ، پا قورئان دبێژیت:
((... ولا يحرمون ما حرم الله و رسوله ...)) (التوبة 29)
ما حرم الله (في القرآن)
و ما حرم الرسول (في السنة)
رد منکر السنە #
عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَمْرِو بْنِ الْعَاصِ ، قَالَ : سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يَقُولُ : (إِنَّ اللَّهَ لَا يَقْبِضُ الْعِلْمَ انْتِزَاعًا يَنْتَزِعُهُ مِنَ الْعِبَادِ، وَلَكِنْ يَقْبِضُ الْعِلْمَ بِقَبْضِ الْعُلَمَاءِ، حَتَّى إِذَا لَمْ يُبْقِ عَالِمًا اتَّخَذَ النَّاسُ رُءُوسًا جُهَّالًا، فَسُئِلُوا فَأَفْتَوْا بِغَيْرِ عِلْمٍ، فَضَلُّوا وَأَضَلُّوا) . بوخارى (100).
ڕامان: ژ عبد الله كوڕێ عه‌مرێ كوڕێ عاصی گۆت: من گوهـ ل پێغه‌مبه‌ری بوو صلى الله علیه وسلم دبێژیت: (هندی خودێ یە زانینێ ناڕاکەت بڕاکرنا وێ ژ ناڤ دلێن بەندەیان دا، بەلێ پا زانینێ ڕادکەت ب مرنا زانایان, هەتا ئەگەر چ زانا نەهێلان, خەلکی بۆ خۆ هنده‌ك سه‌رێت نەزانینێ گرتن، ڤێجا پرسیار ژ وان هاته‌كرن ڤێجا وان فه‌توا بێی زانین دا، ڤێجا خۆ سەر دا برن، و خەلک ژی سەردا برن).
و منکر السنە ژ وانانە یێن سەرداچوین و خەلکێ نەزان ژیک سەردا دبەن
رد منکر السنە #
ڕامان: ژ عبد الله كوڕێ عه‌مرێ كوڕێ عاصی گۆت: من گوهـ ل پێغه‌مبه‌ری بوو صلى الله علیه وسلم دبێژیت: (هندی خودێ یە زانینێ ناڕاکەت بڕاکرنا وێ ژ ناڤ دلێن بەندەیان دا، بەلێ پا زانینێ ڕادکەت ب مرنا زانایان, هەتا ئەگەر چ زانا نەهێلان, خەلکی بۆ خۆ هنده‌ك سه‌رێت نەزانینێ گرتن، ڤێجا پرسیار ژ وان هاته‌كرن ڤێجا وان فه‌توا بێی زانین دا، ڤێجا خۆ سەر دا برن، و خەلک ژی سەردا برن).
و منکر السنە ژ وانانە یێن سەرداچوین و خەلکێ نەزان ژیک سەردا دبەن
رد منکر السنە #
Forwarded from ابن تيمية (ابو عبدالله)
بسم الله الرحمن الرحيم …..🌻
پشت ب خودایێ مەزن و دلوڤان دێ رابین ب شلوڤەکرنا پەرتووکا (الرِّسَالَةُ التَّدْمُرِيَّةِ فِي بَيَانِ مَا لِلَّهِ وَرَسُولِهِ مِنَ الْحَقِّ الَّذي خَالَفَ فِيهِ الْمُعْتَزِلَةُ وَالْجَهْمِيَّةُ ).
ئەڤ پەرتووکە ئیبن تەیمیە -رحمە الله- نڤیسییە ژ بەرسڤا پرسیارەك ل باژێرێ (تەدمر) ڤە بۆ وی هاتبوو دەربارەی (التوحید والصفات)و (الشرع والقدر).
نڤیسینەکا کورت و تێر واتایە ، د بابەتەکێ ئێك جار پیرۆز و گرنگ ، د بارودۆخەکێ وەکی ئەڤ ڕۆژە دا هاتیە نڤیسین ؛ کو بەلاڤ بیە هزر و بیرێن جیاواز و دانوستاندنەکا کویرە بۆ عیلمێ کەلامی و فەلسەفا کەڤن یێ گریگییان و یۆنانییان و سەرپێچییا وان بۆ پەیامێن پێغەمبەران وقورئانێ …..
ئیبن تەیمیە-رحمە الله- دڤی پەرتووکێدا ب چەند یاسایەکێن کورت خەلەتیێن فەیلەسوف و کەڵامیکان راست دکەتەڤە و مەنهەجێ صحابیا و پێشەوایێن ئیسلامێ یێن چاخێن زێرین (خیر القرون ) بەرچاڤ دکەت .
ئەڤ یاسایێت هەنێ د ئەڤروکەدا وەکی وی دەمی پێدڤینە بۆ فێرخوازێن زانستێن شەرعی ،کو ژڤانا ب ئاگەهـ بین ژبەر:-
•دروست تێگەهشتنا قورئان و فەرموودا.
•پاراستن ژ دەست تێوەردانا فەلسەفی و کەڵامی .
شلوڤەکرنا پەرتووکێ دێ ب کوردی سورانی بیت و ئەو قوتابیێن ئێکەمینن تێگەهشتی بیروباوەریێن تێپەراندین پتر مفا دێ ژێ بینن .
تەخمینکرنا شلوڤەکرنا پەرتووکێ پتر ژ بیست دەمژمێرا پێدڤی بیت ، د چەند وانەیەکێن شەڤێن چارشەمب هەتا پێنچ شەمب ل هۆلا کتێبخانا سەلاحەدین / هەولێر /فڵکەی شێخ مەحموود.
خودێ هاریکار بیت 🍃 ، ل بەرواری ١٥/ذی الحجة /١٤٤٦هـ = ٢٠٢٥/٦/١١م دێ دەست پێکەت ….
(أسأل الله الإخلاص في النية والسداد في القول والتوفيق على نفع العباد والبلاد 🤲🏻)
پشت ب خودایێ مەزن و دلوڤان دێ رابین ب شلوڤەکرنا پەرتووکا (الرِّسَالَةُ التَّدْمُرِيَّةِ فِي بَيَانِ مَا لِلَّهِ وَرَسُولِهِ مِنَ الْحَقِّ الَّذي خَالَفَ فِيهِ الْمُعْتَزِلَةُ وَالْجَهْمِيَّةُ ).
ئەڤ پەرتووکە ئیبن تەیمیە -رحمە الله- نڤیسییە ژ بەرسڤا پرسیارەك ل باژێرێ (تەدمر) ڤە بۆ وی هاتبوو دەربارەی (التوحید والصفات)و (الشرع والقدر).
نڤیسینەکا کورت و تێر واتایە ، د بابەتەکێ ئێك جار پیرۆز و گرنگ ، د بارودۆخەکێ وەکی ئەڤ ڕۆژە دا هاتیە نڤیسین ؛ کو بەلاڤ بیە هزر و بیرێن جیاواز و دانوستاندنەکا کویرە بۆ عیلمێ کەلامی و فەلسەفا کەڤن یێ گریگییان و یۆنانییان و سەرپێچییا وان بۆ پەیامێن پێغەمبەران وقورئانێ …..
ئیبن تەیمیە-رحمە الله- دڤی پەرتووکێدا ب چەند یاسایەکێن کورت خەلەتیێن فەیلەسوف و کەڵامیکان راست دکەتەڤە و مەنهەجێ صحابیا و پێشەوایێن ئیسلامێ یێن چاخێن زێرین (خیر القرون ) بەرچاڤ دکەت .
ئەڤ یاسایێت هەنێ د ئەڤروکەدا وەکی وی دەمی پێدڤینە بۆ فێرخوازێن زانستێن شەرعی ،کو ژڤانا ب ئاگەهـ بین ژبەر:-
•دروست تێگەهشتنا قورئان و فەرموودا.
•پاراستن ژ دەست تێوەردانا فەلسەفی و کەڵامی .
شلوڤەکرنا پەرتووکێ دێ ب کوردی سورانی بیت و ئەو قوتابیێن ئێکەمینن تێگەهشتی بیروباوەریێن تێپەراندین پتر مفا دێ ژێ بینن .
تەخمینکرنا شلوڤەکرنا پەرتووکێ پتر ژ بیست دەمژمێرا پێدڤی بیت ، د چەند وانەیەکێن شەڤێن چارشەمب هەتا پێنچ شەمب ل هۆلا کتێبخانا سەلاحەدین / هەولێر /فڵکەی شێخ مەحموود.
خودێ هاریکار بیت 🍃 ، ل بەرواری ١٥/ذی الحجة /١٤٤٦هـ = ٢٠٢٥/٦/١١م دێ دەست پێکەت ….
(أسأل الله الإخلاص في النية والسداد في القول والتوفيق على نفع العباد والبلاد 🤲🏻)
Forwarded from ابن تيمية (ابو عبدالله)
بەرەڤانیکرن ژ ابن تیمیە د گوننەهبارکرنا وی ب وی چەندێ کو وی تان یێ ل خیلافەتا عەلی داین..
بناڤێ خودایێ مەزن و دلوڤان
پەسن و سوپاسی و سلاف ل پێغەمبەرێ خودێ محمدی بن و ل هەمی هەڤال و دویفکەفتیێن رێبازا وی.
دەم بۆ دەمی مە گوهـ ل هندەک گۆتنا دبیت و ئەم هندەک نڤیسینان دبینین یێن ب ناڤێ شێخێ ئیسلامێ ئبن تەیمیەی کو دبێژن وی ب ڤان گۆتنان تان یێ ل خیلافەتا عەلی داین ،بەلێ دەمێ من دویفچوونا بنەرەتێ ڤان گۆتنا کری، من ب چەند شێوان دیتن:
1- هندەک ب شێوەکێ دیار درەو یێ بدویف شێخێ ئیسلامێ ڤەکرین و بێبەختی یێن بدیف ڤەکرین.
2- و هندەکان ئاخفتنێن شێخی یێن برین و هەروەسا گوهۆرین یێن تێدا ئەنجام داین.
3- و هندەکان هندەک گۆتنێن ئبن تەیمیەی یێن ڤەگوهاستین ، کو شێخی بخو ئەو گۆتن ژ هندەکێن دی ڤەگۆهاستبوون د بەرسڤدانا گومانێ ب گومانێ و بەرسڤدانا هەڤرکی.
4- و هندەک ئەو گۆتنن یێن ئبن تەیمیەی د چوارچوڤێ بەرسڤدان ل سەر رافضیا دا گۆتین نەک د چوارچوڤێ باوەریێ دا.
5- و هندەک گۆتن ئەوبووون کو د ڤەشارتی بوون و رامانا وان نەیا دیاربوو، و ئەڤ کەسە هاتن و وەسا شروڤەکر وەکی وان ڤیای.
و ئەز لڤێرێ من نەڤێت گەنگەشێ ل سەر ڤان گۆتنا بکەم ئەوێن هندەکان دەستکاری تێدا کری و کوڕت کرین، و ژ چوارچوڤێ وان یێ دروست جوداکرین، بەلکو مەرەما من ژ ئەڤێ چەندێ هەمیێ ئەوە وان گۆتنا بدانە بەرچاڤ ئەوێن ئبن تەیمیەی دەربارەی خیلافەتا عەلی گۆتین و د چوارچوڤێ وان یێ دروست دا بدەمە دیارکرن، ئەو چوارچوڤێ وان کەسێن ئەڤ گۆتنە ڤەگۆهاستین پشت گوهـ هاڤێتی ژ بەر هندەک ئەگەرێن بەس خودێ دزانیت چنە.
و ئەو کەسێن وان گۆتنێن ئبن تەیمیەی ڤەدگوهێزن ئەوێن ب سەرڤە وەسا دیاردکەن کو تانن بەرانبەر خیلەفەتا عەلی، دبیت وان بڤێت درێکا خو یا خەلەت دا ب سەرکەڤن، ڤێجا رادبن گۆتنێن شێخی د گوهۆرن و ژ چوارچوڤێ وێ د دەرئێخن و دەستکاریێ تێدا دکەن و خەلەت شروڤە دکەن و بۆ مەرەمێن خو بکاردئینن، وەکی وان کەسێن فەرمودێن لاواز بكادئینن و بۆ پێغەمبەری دزڤرینن
ابن تیمیە دبێژیت : عەلی خودێ ژ رازیبت سەرا خیلافەتێ شەرێ چ کەسان نەکریە،و هەروەسا چ کەسان ژی شەرێ وی نەکریە
، و چ کەسان ل سەردەمێ خیلافەتا وی نەگۆت کو ئەو ژ عەلی ژ هەژی ترە ببیتە خەلیفە، نە عائیشایێ و نە طەلحەی و نە زبێری و نە موعاویەی و نە چ سەحابیێن دی، و نە خەوارجا، بەلکو ئوممەتێ دانپێدان ب وی کر پشتی شەهیدبوونا عوسمانی، و چ سەحابیێن وەکی وی نەبوون ل دەمێ خیلافەتا وی. (6/328)
و شیخ هەروەسا گوت دوو کومان ژی شەر نەکریە ل سەر هندێ کو کەسەکێ دی ژ علی ژهەژی ترە ببیتە خەلیفە، و ئەگەر هندەک کەس هەبن کو حەزنەدکر ئێک ژ ڤان چاران ببیتە خەلیفە دڤێت ژبیرنەکەین کو هندەک کەس هەبوون حەز ژ پێغەمبەری (س) ژی نەدکر و نەدڤیا ئەو پێغەمبەر بیت ئەڤجا پا چەوا کەربێن وان ژ خلافەتا هندەک خەلیفان ژی ڤە نابن. (6/329)
و شیخ گۆتییە: پشتی هەر سێ خەلیفان چ کەس ژ سەحابییان ژ عەلی ژ هەژیتر نەبوو، و پشتی خیلافەتا عوسمانی چ کومێن موسلمانان شەر ل سەر وێ چەندێ نەکر کو چ کەس دناف لەشکەرێ عەلی دا ژوان زیرەکتر نینن، و چ کوما طەلحە و زوبەیر ب سەر عەلی نەئێخستن و موعاویە ژی، دەمێ وان شەر ژی دگەل کری ژبەر گومان و شوبهەکێ بو نە ژبەر هندێ کا کی باشتر و ژ هەژیترە ، و چ جاران ناڤێ ئەمیر نەکەفتییە سەر طەلحەی و زوبێری و کەسێ بەیعە ژی نەدایێ. (6/330)
و شێخ ابن تیمیە گۆتیە: دەربارەی بابەتێ خیلافەتا ئیمام عەلی ئیمام ئەحمەد دبێژیت: ئەو کەسێ دبێژیت عەلی خەلیفە نەبوو بەرزەترە ژ کەرێ ماڵێ و پێدڤییە ئەو بهێتە هێلان و خەلک خو ژێ دویر بئێخن و چ کەس هەڤژینیێ دگەل وی پێکنەئینن، و نە ئەحمەدی و نە چ ئیمامێن دی وەکی شافعی و مالکی گومان ل سەر وێ چەندێ نەبوو کو عەلی ژ هەمییان ژ هەژیتر بوو، ئەگەر کەسەکی گۆت عەلی نە خەلیفەبوو و دژی وی بو ئەو کەس بیدعە چییە و یێ د بەرزەبوونێ دا ئەو ئێکە ژ نەواصبا (4/438).
ب راستی گوتن گەلەکن یێن کو د سەلمینێن ابن تیمیە یێ بەریە ژ وان تومەتا و کەسێن عقلەکێ ساخلەم ھەبت ئەڤ گوتنە تێراوی ھەنە .
بناڤێ خودایێ مەزن و دلوڤان
پەسن و سوپاسی و سلاف ل پێغەمبەرێ خودێ محمدی بن و ل هەمی هەڤال و دویفکەفتیێن رێبازا وی.
دەم بۆ دەمی مە گوهـ ل هندەک گۆتنا دبیت و ئەم هندەک نڤیسینان دبینین یێن ب ناڤێ شێخێ ئیسلامێ ئبن تەیمیەی کو دبێژن وی ب ڤان گۆتنان تان یێ ل خیلافەتا عەلی داین ،بەلێ دەمێ من دویفچوونا بنەرەتێ ڤان گۆتنا کری، من ب چەند شێوان دیتن:
1- هندەک ب شێوەکێ دیار درەو یێ بدویف شێخێ ئیسلامێ ڤەکرین و بێبەختی یێن بدیف ڤەکرین.
2- و هندەکان ئاخفتنێن شێخی یێن برین و هەروەسا گوهۆرین یێن تێدا ئەنجام داین.
3- و هندەکان هندەک گۆتنێن ئبن تەیمیەی یێن ڤەگوهاستین ، کو شێخی بخو ئەو گۆتن ژ هندەکێن دی ڤەگۆهاستبوون د بەرسڤدانا گومانێ ب گومانێ و بەرسڤدانا هەڤرکی.
4- و هندەک ئەو گۆتنن یێن ئبن تەیمیەی د چوارچوڤێ بەرسڤدان ل سەر رافضیا دا گۆتین نەک د چوارچوڤێ باوەریێ دا.
5- و هندەک گۆتن ئەوبووون کو د ڤەشارتی بوون و رامانا وان نەیا دیاربوو، و ئەڤ کەسە هاتن و وەسا شروڤەکر وەکی وان ڤیای.
و ئەز لڤێرێ من نەڤێت گەنگەشێ ل سەر ڤان گۆتنا بکەم ئەوێن هندەکان دەستکاری تێدا کری و کوڕت کرین، و ژ چوارچوڤێ وان یێ دروست جوداکرین، بەلکو مەرەما من ژ ئەڤێ چەندێ هەمیێ ئەوە وان گۆتنا بدانە بەرچاڤ ئەوێن ئبن تەیمیەی دەربارەی خیلافەتا عەلی گۆتین و د چوارچوڤێ وان یێ دروست دا بدەمە دیارکرن، ئەو چوارچوڤێ وان کەسێن ئەڤ گۆتنە ڤەگۆهاستین پشت گوهـ هاڤێتی ژ بەر هندەک ئەگەرێن بەس خودێ دزانیت چنە.
و ئەو کەسێن وان گۆتنێن ئبن تەیمیەی ڤەدگوهێزن ئەوێن ب سەرڤە وەسا دیاردکەن کو تانن بەرانبەر خیلەفەتا عەلی، دبیت وان بڤێت درێکا خو یا خەلەت دا ب سەرکەڤن، ڤێجا رادبن گۆتنێن شێخی د گوهۆرن و ژ چوارچوڤێ وێ د دەرئێخن و دەستکاریێ تێدا دکەن و خەلەت شروڤە دکەن و بۆ مەرەمێن خو بکاردئینن، وەکی وان کەسێن فەرمودێن لاواز بكادئینن و بۆ پێغەمبەری دزڤرینن
ابن تیمیە دبێژیت : عەلی خودێ ژ رازیبت سەرا خیلافەتێ شەرێ چ کەسان نەکریە،و هەروەسا چ کەسان ژی شەرێ وی نەکریە
، و چ کەسان ل سەردەمێ خیلافەتا وی نەگۆت کو ئەو ژ عەلی ژ هەژی ترە ببیتە خەلیفە، نە عائیشایێ و نە طەلحەی و نە زبێری و نە موعاویەی و نە چ سەحابیێن دی، و نە خەوارجا، بەلکو ئوممەتێ دانپێدان ب وی کر پشتی شەهیدبوونا عوسمانی، و چ سەحابیێن وەکی وی نەبوون ل دەمێ خیلافەتا وی. (6/328)
و شیخ هەروەسا گوت دوو کومان ژی شەر نەکریە ل سەر هندێ کو کەسەکێ دی ژ علی ژهەژی ترە ببیتە خەلیفە، و ئەگەر هندەک کەس هەبن کو حەزنەدکر ئێک ژ ڤان چاران ببیتە خەلیفە دڤێت ژبیرنەکەین کو هندەک کەس هەبوون حەز ژ پێغەمبەری (س) ژی نەدکر و نەدڤیا ئەو پێغەمبەر بیت ئەڤجا پا چەوا کەربێن وان ژ خلافەتا هندەک خەلیفان ژی ڤە نابن. (6/329)
و شیخ گۆتییە: پشتی هەر سێ خەلیفان چ کەس ژ سەحابییان ژ عەلی ژ هەژیتر نەبوو، و پشتی خیلافەتا عوسمانی چ کومێن موسلمانان شەر ل سەر وێ چەندێ نەکر کو چ کەس دناف لەشکەرێ عەلی دا ژوان زیرەکتر نینن، و چ کوما طەلحە و زوبەیر ب سەر عەلی نەئێخستن و موعاویە ژی، دەمێ وان شەر ژی دگەل کری ژبەر گومان و شوبهەکێ بو نە ژبەر هندێ کا کی باشتر و ژ هەژیترە ، و چ جاران ناڤێ ئەمیر نەکەفتییە سەر طەلحەی و زوبێری و کەسێ بەیعە ژی نەدایێ. (6/330)
و شێخ ابن تیمیە گۆتیە: دەربارەی بابەتێ خیلافەتا ئیمام عەلی ئیمام ئەحمەد دبێژیت: ئەو کەسێ دبێژیت عەلی خەلیفە نەبوو بەرزەترە ژ کەرێ ماڵێ و پێدڤییە ئەو بهێتە هێلان و خەلک خو ژێ دویر بئێخن و چ کەس هەڤژینیێ دگەل وی پێکنەئینن، و نە ئەحمەدی و نە چ ئیمامێن دی وەکی شافعی و مالکی گومان ل سەر وێ چەندێ نەبوو کو عەلی ژ هەمییان ژ هەژیتر بوو، ئەگەر کەسەکی گۆت عەلی نە خەلیفەبوو و دژی وی بو ئەو کەس بیدعە چییە و یێ د بەرزەبوونێ دا ئەو ئێکە ژ نەواصبا (4/438).
ب راستی گوتن گەلەکن یێن کو د سەلمینێن ابن تیمیە یێ بەریە ژ وان تومەتا و کەسێن عقلەکێ ساخلەم ھەبت ئەڤ گوتنە تێراوی ھەنە .
[إِنَّمَا حَرَّمَ عَلَيْكُمُ الْمَيْتَةَ]
المیتە اسم جنسە یەعنی عامە ، ھەر تشتەکێ مری حرامە إذن مرفوضه ، ئەگەر تو دیف ڤێ بجی ماسی ژیک تشتێ بەحری حەرام دبیت ئەڤە ب چێ ھاتیە حلال کرن ب سونەتێ (هُوَ الطَّهُورُ مَاؤُهُ ، الْحِلُّ مَيْتَتُهُ } حەدیس بێژیت ئاڤا بەحرێ یا طاهێرە ، مریێ وێ یێ حلالە بێ ڤێ حەدیسێ یێ دیار بوی قورئانێ دیار نە بویە ، قورئان بەس بێژیت صيد بەحرێ یێ حەلالە و ئایەتەکا دی بێژیت مری یێ حەرامە فإذن ڤێت مریێ بەحرێ یێ حەرام بیت ب قورئانێ بەس سونەت یا ھاتی تەخسیس کر و تەفسیر کری کو مرارێ بەحرێ یێ جائیزە ماسی یان ھەر تشتەکێ مرار بیت د بەحرێ دا بمریت دۆرستە تو سەرژێ نەکەی و بوخی
رد علي المنكر السنة
المیتە اسم جنسە یەعنی عامە ، ھەر تشتەکێ مری حرامە إذن مرفوضه ، ئەگەر تو دیف ڤێ بجی ماسی ژیک تشتێ بەحری حەرام دبیت ئەڤە ب چێ ھاتیە حلال کرن ب سونەتێ (هُوَ الطَّهُورُ مَاؤُهُ ، الْحِلُّ مَيْتَتُهُ } حەدیس بێژیت ئاڤا بەحرێ یا طاهێرە ، مریێ وێ یێ حلالە بێ ڤێ حەدیسێ یێ دیار بوی قورئانێ دیار نە بویە ، قورئان بەس بێژیت صيد بەحرێ یێ حەلالە و ئایەتەکا دی بێژیت مری یێ حەرامە فإذن ڤێت مریێ بەحرێ یێ حەرام بیت ب قورئانێ بەس سونەت یا ھاتی تەخسیس کر و تەفسیر کری کو مرارێ بەحرێ یێ جائیزە ماسی یان ھەر تشتەکێ مرار بیت د بەحرێ دا بمریت دۆرستە تو سەرژێ نەکەی و بوخی
رد علي المنكر السنة