📍کمال‌گرایی: فرصت یا مانع؟

دیروز در وبینار نوشتیار دوستی پرسید: «هر روز می‌نویسم، اما فکر می‌کنم نوشته‌هایم خوب نیستند و به علت کمال‌گرایی منتشرشان نمی‌کنم. چه کنم؟» در پاسخ ایشان، می‌خواهم از تجربه‌ی خودم بگویم شاید کمک‌کننده باشد. از وقتی به خاطر دارم، همیشه می‌خواستم در هر کاری که انجام می‌دهم، از دیگران بهتر باشم. این روحیه نتیجه هم می‌داد. در تمام دوران تحصیل، شاگرد اول بودم. در مسابقات علمی‌ای که برگزار می‌شد جزو نفرات برتر بودم. ساعت‌ها درس می‌خواندم، به کلاس‌های مختلف می‌رفتم، تست می‌زدم و در آزمون‌های آزمایشی شرکت می‌کردم تا بتوانم در رشته‌ی پزشکی که بهترین رشته‌ی گروه تجربی بود، پذیرفته شوم.

کمال‌گرایی هنوز هم در من وجود دارد، اما به‌تدریج این روحیه را متوجه خودم کردم. اکنون به جایی رسیده‌ام که نمی‌خواهم از دیگران بهتر باشم، می‌خواهم هر روز نسخه‌ای بهتر و کمال‌یافته‌تر از خودم باشم. در ابتدای راه نوشتن، همه‌ی ما بد می‌نویسیم. این یک واقعیت است و بهتر است که آن را قبول کنیم. اما این موضوع منِ کمال‌گرا را از ادامه دادن بازنمی‌دارد، بل‌که کمکم می‌کند تا بیشتر تلاش کنم تا هر روز بهتر بنویسم. کمال‌گرای واقعی کسی است که آن‌قدر ادامه می‌دهد و پافشاری می‌کند که هر روز به کمال مطلوبش نزدیک‌تر شود. برخی دچار انفعال هستند، کاری نمی‌کنند و این بی‌عملی را به گردن کمال‌گرایی می‌اندازند. مواظب باشید اهمال‌کاری یا تنبلی را با کمال‌گرایی اشتباه نگیرید.

بگذارید مثالی برایتان بزنم. در دوره‌ی «کتاب‌نویسی» شرکت کرده بودم. قرار بود طی یک ماه یک کتاب غیرداستانی بنویسیم. بیشتر دوستان چند صفحه‌ای نوشتند و بعد هم رها کردند، اما من ادامه دادم. سخت بود؟ البته. کار دشواری بود. زمان کمی داشتم و اولین باری بود که می‌خواستم کتاب بنویسم. اما کمال‌گرایی به کمکم آمد. با خودم گفتم در حال حاضر، کمال من نوشتن و به اتمام رساندن این کتاب است، پس چند ساعت در روز وقت گذاشتم و نوشتم. نسخه‌ی اولیه‌ی کتاب در عرض سه هفته نوشته شد و نتیجه‌ی آن کتابی شد با عنوان «بنویس تا زنده بمانی» که چاپ شد و بازخوردهای خوبی هم داشت.

نمی‌گویم شاهکار خلق کردم، اما همین که توانستم کاری را انجام دهم که بیشتر افراد نمی‌کنند، از خودم راضی‌ام. اگر کمال‌گرا نبودم، مثل بقیه در میانه‌ی راه متوقف می‌شدم. کمال‌گرایی انگیزه‌ای است که مرا رو به جلو می‌راند. در طی این دو سال و اندی هر روز چیزی منتشر کرده‌ام و به قول استاد تا الان که لولو مرا نخورده است. گاهی ما ترس‌هایمان را پشت نقاب «کمال‌گرایی» پنهان می‌کنیم. مطمئنید به دلیل کمال‌گرایی منتشر نمی‌کنید؟ شاید می‌پندارید خوب می‌نویسید و می‌ترسید با انتشار و در معرض دید قرار دادن نوشته‌هایتان، این تصور خواهد شکست. شاید هم میل به دیده شدن در شما زیاد است و می‌ترسید منتشر کنید و کسی محل گربه به نوشته‌هایتان نگذارد و دلسرد شوید.

ویدیوی وبینار «نویسنده-کارآفرین»

@shahinkalantari

اسلاید وبینار «نویسنده-کارآفرین»

@shahinkalantari

نویسنده‌ی بی‌تربیت

روکش دندان خواهرم نسیم افتاده و قورتش داده رفته. رفته دکتر، دکتر گفته از این لحظه به بعد هر وقت ریدی اَنت را بگرد تا روکش را پیدا کنی و بیاوری دوباره بگذارم سر جاش.
مرا بگو، نشسته‌ام یادداشت «تردیدار» را بنویسم و با خودم می‌گویم آیا می‌توان از همین ماجرای نسیم برداشت خاصی داشت و ضمن نقل ماجرا به آن پرداخت؟ بله، اصرار بر هر روز نوشتن این فضاحت‌ها را هم به بار می‌آورد.
حالا ممکن است دوست باتربیتی بگوید «اَن و ریدن را چرا اینجوری می‌ریزی تو نوشته‌ات؟ خجالت نمی‌کشی چنین چیزی را منتشر می‌کنی؟ چرا آبروی خواهرت را می‌بری؟ همه خیال می‌کنند آبجی‌ت چنان به پیسی خورده که به جای روکش جدید به اَن‌گردی افتاده.»
باری، ولی فرض کنید می‌نوشتم: «خواهرم نسیم روکش دندانش را قورت داده و رفته پیش دکتر و دکتر گفته طی ساعات آتی وقتی برای اجابت مزاج رفتی سرویس بهداشتی، مدفوعت را به‌خوبی جستجو کن تا روکش از کف نرود.» شاید بگوبید: «ای‌ول‌لا، این هم باتربیتانه‌تر است، هم کم‌تر حال‌به‌‌هم‌زن.»
ولی باور کنید نوشتن یعنی راحت نوشتن. بیایید مثل خودمان بنویسم، عین زندگی. نوشتن ریابردار نیست،‌ وگرنه می‌شود یکی دیگر از رفتارهای نکبت‌زده و دوگانه ‌در فرهنگ ما.

حالا چند ساعتی گذشته و نمی‌دانم عملیات جستجو موفقیت‌آمیز بوده یا نه؛ ولی خوشحالم که ویزای نسیم ردیف شده و تیرماه می‌رود کانادا و تا مدت‌ها دندانش را از نزدیک نخواهم دید.


#تردیدار
@shahinkalantari

اسلاید جلسه‌ی امروز

چیدمان واژه‌ها

انتخاب کلمات مناسب مهم است، اما برگزیدن جای درست کلمات در جمله نیز به همان اندازه‌ یا گاه بیشتر اهمیت دارد.

ساده‌ترین گام برای آغاز آموختن ساختارهای مختلف جمله‌نویسی کدام است؟

بیایید نگاهی بیندازیم به برخی از جملات فصل آغازین جلد اول «حکایت بلوچ»، اثر سترگ محمود زندمقدم:
«می‌رفتیم به زاهدان.»
«ایستاد راننده.»
««بوی دود چوب، آمیخته با عطر لیموعمانی و بوی زردچوبه، پر کرده بود فضای قهوه‌خانه را.»
«دل نمی‌داد راننده به راه افتادن.»
«ماندگار شدیم در قهوه‌خانه.»
«دراز کشیدیم روی تخت‌های چوبی، به هوای خوابی و خستگی‌درکردنی.»
«ابری بود آسمان همچنان، ابری یکدست و بلند و نازک.»
«سیلاب برده بود پاره‌های راه را.»
«دشنام می‌داد راننده.»
«لبریز آب باران بود کفش‌ها و جوراب‌ها.»
«فوتی کرد راننده در فانوس.»
«خبری نبود از کبود ابرها در آسمان.»
«خالی بود خیابان.»

اکنون فعل جمله‌های بالا را در انتهای جملات تصور کنید؛ جمله‌ها به شکل رایجی که از جمله‌‌‌نویسی در ذهن داریم نزدیک‌تر می‌شوند: «راننده ایستاد.»، «در قهوه ماندگار شدیم.» و...

آیا آوردن فعل در ابتدا یا میانه‌ی جمله نادرست است؟ نه، چون ما در گفتار روزانه‌مان هم به‌کرات چنین جملاتی را به زبان می‌آوریم. آیا همیشه باید این کار را بکنیم؟ این شیوه لزومن به متنی زیبا منجر می‌شود؟ نه، بستگی دارد به هدف جمله و سبکی که نویسنده برای اثر برگزیده.

هدف از ارائه‌ی این نمونه‌ها آن بود که قدمی کوچک برای آموختن شکل‌های مختلف جمله‌سازی باشد.
می‌توانید همین الان یکی از نوشته‌های قبلی‌تان را بردارید و بکوشید جای فعل را در اغلب جمله‌ها عوض کنید، بعد از هر تغییر از خودتان بپرسید: حالا این جمله روی کدام کلمه یا کلمات بیشتر تأکید می‌کند؟ صورت فعلی جمله در دریافت مفهوم تعلیق ایجاد می‌کند یا وضوح بیشتری به متن می‌بخشد؟ لحن و آهنگ جمله چه شکلی یافته است؟

‌شاهین کلانتری
#تردیدار
@shahinkalantari

همین نکات ساده

نشسته بنویسد. ذهنش به هزار جا سرک می‌کشد. حس می‌کند باید کتابی ورق بزند یا نگاهی به یادداشت‌های پیشینش بیندازد تا ایده‌یی برای نوشتن بیاید؛ اما به خودش نهیب می‌زند که نه، بمان. نوشته باید خودش خودش را بسازد. یاد پدرش می‌افتد که به مادرش سرکوفت می‌زد این‌همه کارهای بچه‌ها را انجام نده، بگذار خودشان به تقلا بیفتند تا مستقل بار بیایند.

برای نوشتن، بیش از گشتن به ماندن احتیاج داری.

یک جمله‌ی شل و ول بنویس که همان اول کار پایش را دراز کند وسط صفحه تا بقیه‌ی جمله‌ها هم ترسشان بریزد و هر طور دوست دارند ولو شوند روی کاغذ. صفحه که پر شد، می‌توانی همه را به‌خط کنی و هر کدام که به کار می‌آید نگه داری و بقیه را بریزی بیرون.

شاهین کلانتری
#تردیدار
@shahinkalantari