Ҳар кун катта йўлинг
сўқмоққа дўниб,
тош шаҳардан сени чиқариб ташлар.
Ҳар оқшом қадимги оёқларингга
қўрқинчли бир кенглик
очилар даштдай.
Гоҳ кулгинг келади,
гоҳ... йиғи келмас,
кўзларинг қуриган ўзанлар каби.
муштларинг оғрийди чўнтакларингда,
сен ҳамон кичиксан,
бу олам кабир.
Кўрдинг ишқ, дўстликнинг савдоларини,
Гўёки ишончни юлиб олганлар,
тилингнинг ўрнига бир бўлак темир,
дилингга шубҳаю гумон солганлар.
Нега бундай бўлди?
Бир ҳайкал каби
туйғусиз тикилиб гўзал тонгларга,
фақат Жумавойи бўлгани учун
ҳавасларинг келар робинзонларга.
Ахир қизиқмасми,
иш режасимас,
хаёлан ғалати қасрлар қурсанг,
одамлар қайнаган катта шаҳарда
одамларни соғиниб юрсанг.

Шавкат Раҳмон

СЎНГГИ ҚИШЛАР

Исфандиёрга

Суқ билан тикилдинг,
Талашдинг кейин,
Қиз талашган каби дағал, жангари.
Балки соғинчдандир,
Балким шунчаки
Анордан завқландинг бола сингари.
Анорни емадинг,
Совуқ февралда
Сен уни асрадинг,
кўз-кўзлаб, суйиб.
Бизлардан қизғониб, кулгули ҳолда
Ётдинг ёстиғингнинг остига қўйиб.
Биз-чи, «қария»лар,
Янги-да, дердик,
Хаёл ҳам қилмасдик тортиб олишни.
Сен биринчи қишни ўтказар эдинг,
Биз-чи, ўтказардик бешинчи қишни.
Кейин нима бўлди, ҳа, келди бир қиз,
сочлари сап-сариқ,
кўзлари кўм-кўк.
Анор совға қилдинг,қувонди чексиз,
Сен мамнун жилмайдинг, ачинмадинг, йўқ.
Мана йиллар ўтди,
Эслайман сени,
Сенинг ҳам ортингда сўнгги қиш қолар.
Кимнидир мазахлаб куласан энди,
Анорни соғинар энди бошқалар…
Улар ҳам шеър ёзар дилбар кузларга,
Орзиқиб кутишар баҳорларини.
Беришар кўзлари кўм-кўк қизларга
Қуванинг ажойиб анорларини.

Шавкат РАҲМОН

***

Яшамоғим зарур
ҳар дақиқани
ғазаб билан, севги билан тўлдириб,
дунёдаги барча қора нарсани
ёруғ лаҳзаларда ўлдириб.
Токим
бош кўтариб қарай қуёшга,
токим кўзларимда ёнсин ҳақиқат,
токим тош мисоли тегмасин бошга
мен яшай олмаган
ҳар бир дақиқа.

Шавкат РАҲМОН

1974

***

Мен йўғимда
гуллар очилар,
ташна бўлиб салқин елларга,
майин, тиниқ бўйлар сочилар
ёлгизоёқ,
сокин йўлларга.
Мен йўғимда 
тикилиб йўлга, 
хўрсинмоқда яланг қоратол, 
хотирлардан фаромуш бўлган 
булоқларнинг кўзида малол. 
Мен йўғимда 
тоғлик шамоллар 
оғушида райҳон кулади, 
гузарларда мудраган чоллар 
тунлар бир-бир ғойиб бўлади. 
Мен йўғимда...
Фиғон этармиш
кўкка қараб карнай-сурнайлар. 
Мен йўғимда ташлаб кетармиш 
Фарғонани оппоқ турналар.

Шавкат РАҲМОН

Москва, 1972

***
Одам узоқ яшар, жудаям узок,
агар дўсти бўлса суянадиган,
агар дўсти бўлса ҳар қутлуғ саҳар
баҳайбат қуёшдай уйғонадиган.
Бугун мен умримнинг қоқ ўртасида
дил-дилдан туйганча бир ҳақиқатни, севиниб, соғиниб яшай бошладим
соатга чўзилган ҳар дақиқани...
Умрим узайгани муборак бўлсин,
рост бўлсин ойлардай теран кунларим,
умрдай баҳорлар,
баҳор бўйларин
таратган ўзгача рангин кузларим,
Осмондай далани тўлдириб нурга
бебаҳо тилсимлар ўстирган, дўстим,
юз минг елкаларим, юз минг қўлларим,
юз минг юракларим сеники бўлсин!
Бағрида эзгулик уруғлари-ла
асрдан асрга ўтаётган, дўстим,
сен учун жоним ҳам жисмимни ёриб,
юз мингта ханжардай
жаранглаб ўсди.
Умрим узайгани муборак бўлсин,
оқари рост бўлсин тўкин дарёдай.
Энди кунларимнинг қат-қатларида
асло ўлимлар йўқ,
фақат ҳаёт бор.

Шавкат РАҲМОН

***

Саҳар турдим,
қуёшни кутдим,
шудрингларда ювдим юзимни,
булоқларга лабимни тутдим
ва борлиқда кўрдим ўзимни.
Кўзларимдан тошди сурурим,
тўлиб кетди бағримга наво,
абадийдай туюлди умрим,
абадийдай туюлди дунё.

Шавкат РАҲМОН

1976

***

Кўзингизни очинг, қўрқманг, 
зиёдан қамашсин, оғрисин, майли, 
майлига яшамак бўлсин қийинроқ 
очиқлиги туфайли.
Лаззат бор ҳар қандай оғриқда, 
кечалар оғриқдан инграб ётаман 
ва ўша оғриқни беғам, бўғриққан — 
оғриқсиз юзларга отаман...
Изғиринга юринг, очинг кўкракни, 
йиқилинг, барибир кераксиз. 
қийнанг, ўз ҳолига қўйманг юракни 
яшамаслик учун юраксиз...

Шавкат РАҲМОН

1975

***

Елкамда
қақшаган асрлар юки: 
кишанлар, 
фарёдлар, 
сўнгсиз урушлар...
Мен қадам ташлайман чайқалиб, секин, 
оғриқдан юзларим буришар.
Йиқилмак, тўхтамак мумкинмас, 
қаерга бўлса ҳам юрганим яхши.
Менинг ҳар қадамим муқаддас, 
менинг ҳар қадамим 
ўлимга қарши.

Шавкат РАҲМОН

1976

ЁШ ЎЗБЕК ШОИРЛАРИГА

Сўзларни қайрайлик, обдан тоблайлик,
Идрокла совутиб тағин қайрайлик,
Ўзбекнинг қоракўз болаларига
битта дунё қолсин ҳайратлик.
Битта дунё қолсин мустаҳкам,
эшилган пўлатдай дарёлар қолсин,
чақилмас тошлардай бир тоғлар қолсин,
мусаффо хаёллар, самолар қолсин.
Сўзларни қайрайлик, дўстлар, жўралар,
ғафлат тўшагида ётмай, шошайлик:
яшамоқ, курашмоқ, ўлмоқ сирларин
болакайлар учун очайлик.
Битта дунё қолсин мустаҳкам,
унга посбон бўлсин ўткир шеъримиз,
токим бу дарёлар бемалол оқсин,
болаларга қолсин жаннат еримиз.
Сўзларни қайрайлик, тағин қарайлик,
токим кескир бўлсин бамисли олмос,
ўткир сўз қолмаса шоирларидан,
ўткир сўз қолмаса... ҳеч нарса қолмас.

Шавкат РАҲМОН

***

Манови қора тош
Вақт кафтларида
триллион мартаба кичрайтирилган тун
жонсиздай ётаркан, ўткир кўзимга
тобора шубҳали кўринар ҳар кун
гўёки жонлидай, гўё бир куни
тўсатдан гуркираб гуллайдигандай,
гўёки ҳозирча ўтмас кўзлардан
сирини яшириб ухлаётгандай.
Гўёки кузатиб ўткинчиларни
мангу ҳаракатнинг юкин таширкан,
зўр бериб ўйлайди «қай аср қулай,
сирин очса бўлар қайси асрга?..»

Тош ҳам гулларми деб минглаб калтабин
гурзисин дўлайиб йиғилган пайтда
мардона илжайиб, кўрасиз, дедим,
бир куни гуллайди бу тош, албатта.
Балким тош ҳозироқ гуллаётгандир,
минг рангли жилода яшнаб, ўзгариб,
балки бу гулларни кўрмаётгандир
ҳатто шоирнинг ҳам ўткир кўзлари...

Шавкат РАҲМОН

***
Аму гулдирайди маст туялардай...
Биз ваҳший қудратга тўла комлари.
Кўринар ҳов олис тепаликларда
Хоразм шоҳларин истеҳкомлари...
Бир ёқда яшиллик кўпирган воҳа,
бир ёқ саксовулзор —
саҳро фарёди.
Сарҳадсиз осмондай очиқ кенгликда,
билмайсан,
шамоллар келар қаёқдан...
Ахир ногоҳ қўпган ваҳший шамоллар
ўтган-ку воҳани қумларга қориб.
Гўё дарёданмас,
оғир ўйлардан
кемамиз чайқалиб сузар юқори...
Шунда бир қирғоқдан
гўё ҳозироқ
узилиб тушгандай Момо Қуёшдан,
болалар қийқирди,
оқ кўйлаклари
оққушлар сингари айланар бошда...
Болалар,
мунчалар содда, тўпори,
тиниб-тинчимас оқ кападаклардай...
Юқори сузётган кемага қараб
худди жон киргандай тепаликларга...
Болалар,
Эй, улуғ дарёнинг болакайлари,
дарёдек жўшқиндир ғайратларингиз.
«Жисму жонларингиз муҳаббат бўлсин,
унга қалқон бўлсин
нафратларингиз».
Ваҳший Амударё
қорайиб борар
гоҳ очиб, гоҳ ёпиб ўпқон-домларин.
Кўринмас энди ҳов тепаликларда
Хоразм шоҳларин истеҳкомлари...
Уларнинг ўрнида
энди тирик саф —
узилиб тушгандай Момо Қуёшдан —
болалар... болалар..:
Оқ кўйлаклари
оққушлар сингари айланар бошда...

Шавкат РАҲМОН

ЧАРХИПАЛАК...

Ғичир-ғичир,
ғичир-ғичир,
айланасан — жонинг ҳалак,
айланасан кун-тун демай, чархипалак,
чархипалак.

Шар-шур этиб,
шар-шур этиб,
қуйилар сув чирик новга,
не азоб-ла олган сувинг тешик новдан оқар сойга.
Анқаган ер куйиб ётар,
бу аҳволни кузатмаслар,
ғайрат қилиб тешик новни ямаб-ясқаб, тузатмаслар.

Ғичир-ғичир,
ғичир-ғичир,
айланасан — жонинг ҳалак,
айланасан абад-абад,
чархипалак,
чархипалак.

Шавкат РАҲМОН

***

ДЎСТ

Одам узоқ яшар,
Жудаям узоқ,
Агар дўсти бўлса суянадиган,
Агар дўсти бўлса ҳар қутлуғ саҳар
Баҳайбат қуёшдай уйғонадиган.

Бугун мен умримнинг қоқ ўртасида
Дил-дан туйганча бир ҳақиқатни,
Севиниб, соьиниб яшай бошладим
Соатга чўзилган ҳар дақиқани:

Умрим узайгани муборак бўлсин,
Рост бўлсин ойлардай теран кунларим.
Умрдай баҳорлар,
Баҳор бўйларин
Таратган ўзгача рангин кўзларим.

Осмондай далани тўлдириб нурга
Бебаҳо тилсимлар ўстирган дўстим,
Юз минг елкаларим,
Юз минг қўлларим,
Юз минг юракларим сеники бўлсин!

Бағрида эзгулик уруғлари-ла,
Асрдан-асрга ўтаётган, дўстим,
сен учун жоним ҳам жисмимни ёриб,
Юз мингта ханжардай
Жаранглаб ўсди.

Умрим узайгани муборак бўлсин.
Оқари рост бўлсин тўкин дарёдай.
Энди кунларимнинг қат-қатларида
Асло ўлимлар йўқ,
Фақат ҳаёт бор!

Шавкат РАҲМОН

***

Болаларнинг кўзлари керак,
жуда керак ҳайратли чўғлар –
бу дунёнинг бор гўзаллигин
фақат сўзлар у қора кўзлар.

Болаларнинг қўллари керак
дарахтларга, ерга, майсага,
болаларнинг тиллари керак
дунёдаги ҳар бир нарсага.

Офтоб чиқар болалар учун,
болалар-чун яшайди шамол.
Дунё турар бир банди каби,
кўксида ғам, кўзида малол.

Дунё фақат болаларники…
Ҳаёт қилган уларга тортиқ.
Фақат зўрлик билан дунёни
болалардан олмангиз тортиб!..

 Шавкат РАҲМОН

ОРЗУ ТАСБЕҲИ

Ажойиб кунларнинг бирида
уйғониб кетаман уйқудан,
юракнинг энг чуқур ерида
оғриққа айланган туйғудан.
Бир қўшиқ бўламан дарёдай
юракнинг энг чуқур ерида,
боқаман дунёга дунёдай
ажойиб кунларнинг бирида...

Шавкат РАҲМОН

ТУРКИЙЛАР

Қиличин ташлади беклар ниҳоят,
босилди тулпорлар,тиғлар сурони,
урҳога ўрганган тилларда оят,
туркийлар таниди комил Худони.

Қиличлар занглади…фалокат ҳушёр,
туркийлар қувватин берди ерларга.
Ҳийлагар дўстлардай яқинлашди ёв
комиллик қидирган жасур эрларга.

Илвасин йигитлар,бобур йигитлар,
саждага бош қўйди ёвга терс қараб,
ғулларни кемириб йиғлади итлар,
буюк бошни кесди қилич ярақлаб.

Туркда бош қолмади…қолмади довлар,
хотин-халаж қолди мотам кўтариб,
«Бизга тик қарама», — буюрди ёвлар,
ёвларга терс қараб яшади бари.

Таланди самовий тулпор уюри,
таланди зарлари,зебу забари,
«Терс қараб ўлинг», — деб ёвлар буюрди,
ёвларга терс қараб жон берди бари.

Лаҳадга кирдилар ўзларин қарғаб,
қолмади арабий,туркий хатлари.
«Туғингиз, — деди ёв, — тескари қараб»,
ёвларга терс қараб туғилди бари.

Туғилди, туғилди, туғилди қуллар,
қирқида қирқилган — имдодга муҳтож,
ёвларга терс қараб итлардай ҳурар,
бир-бирига душман,бир-биридан кож.

Жўмардлар қирилган Туронзаминда
дўзахий тажриба палласин кўрдим:
эшшак суврати бор қай бир қавмда,
қай бирида тўнғиз калласин кўрдим.

Бу ҳолда буваклар бўғилиб ўлар,
қул Билол эзилиб йиғлар фалакда…
Ўзларин ёндирар борлиқдан тўйган
Бадахшон лаълидай асл малаклар.
Мўминлар беш бора Аллоҳни эслар
саждага бош қўйиб жаллод тошига.

Ўгрилиб сал ортга қарайин деса,
бошига урарлар,фақат бошига.
Борми эр йигитлар,борми эр қизлар,
борми гул бағрингда жўмард нолалар,
борми бул туфроқда ўзлигин излаб,
осмону фалакка етган болалар.

Бор бўлса, аларга еткариб қўйинг,
бир бошга бир ўлим демаган эрмас,
шаҳидлар ўлмайди,бир қараб туйинг:
Ёвга терс қараган мусулмон эмас!

Ёвга терс қараган мусулмон эмас!
Ёвга терс қараган мусулмон эмас!
Ёвга терс қараган мусулмон эмас!
Ёвга терс қараган мусулмон эмас!

Шавкат РАҲМОН

#tavallud

ҚАСАМ

Шавкат Раҳмон деган 
бир ўжар шоир,
бир куни қайтадан яраладими?
Ҳаётим маънисин жуда кўп ўйлаб,
сайладим сўзларнинг
сараларини.
Ҳар бир сўз
юз сўзнинг ўрнини босар —
Ватан, Халқ, Жасорат, Кураш, Озодлик.
Ҳар бир сўз етажак юзта умримга,
ҳар бири бахш этар
руҳимга шодлик.
Ҳозирлик кўраркан буюк сафарга,
пуштиранг пардали минглаб дарчадан
мўралаб ўтирган гўзал сўзларни,
қолдириб кетаман энди барчага.
Аслида атиргул бўйин таратган
бу ўйноқи сўзлар меникимасдир.
Менга нондай зарур, қиличдай кескир,
заҳардай мард сўзлар бўлсаёқ басдир.
Сайладим сўзларнинг сараларини,
курашлар шамоли кирди назмимга.
Юртимни кезаман, 
энди ҳар нарса —
эгилган нарсалар тегар ғашимга.
Энди ишлаш керак бу кенгликларда,
токим сўйламасин ёлғонни ҳеч ким,
токим буюк тоғлар салтанатида
эгилган бошларни
қиличлар кессин...

Шавкат РАҲМОН

ЎЖАР ДАРАХТ

Қушларидан айрилган дарахт
жимлик билан яшолмас бирга.
Куз тунида кезинар ғудраб,
ҳеч кўника олмай тақдирга.

Чор атрофга қарар дарғазаб:
ҳатто сўнгги қуши сарғайди.
Кўтарганча бўм-бўш қўлларин,
У тошбағир кузни қарғайди.

Яшаб бўлмас бу ғамгин боғда,
қотиб қолган қора чақмоқдай.
Қиш тонгида вазмин, хотиржам
йўлга тушар қорли сўқмоқдан.

Йўл юрса ҳам мўл юрар, охир
чор атрофга севиниб қарар –
бағри тўлар сайроқ қушларга,
ёниб сайрай бошлайди дарахт.

Шавкат РАҲМОН

Зарбалар ёғилар
Бошингга,
Қалбингга михланар
зарбалар.
Тиш қайраб юради дошингга
Шарпалар,
шарпалар,
шарпалар...
Муштингни қисасан,
Нигоҳни
Санчасан ҳар битта шарпага.
Ўзинг ҳам сезмасдан бир куни
Айланиб қоласан
Зарбага...

Шавкат РАҲМОН