بسیار پیش‌می‌آید که دوستان نموداری را با دو نرم‌افزار (یا حتی دو بار با یک نرم‌افزار) رسم می‌کنند و اختلافاتی در آن‌ها مشاهده می‌کنند. معمولا از آن‌ها می‌خواهم هر دو نمودار را برایم بفرستند تا بررسی کنم. اما روش بررسی بسیار ساده است:


۱- نگاه کنید به درجه خورشید. اگر درجه خورشید (با اختلافی بسیار اندک) در هر دو نمودار یکی بود یعنی مشکل از آیانامشا نیست اما اگر حدود ۲۳-۲۴ درجه فاصله داشتند به این معنی است که یکی تروپیکال و دیگری سایدریال است.

۲- اگر خورشیدها یکی بودند به درجه طالع نگاه کنید. اگر حدود ۱۵ درجه (بین ۱۲ تا ۱۸ درجه) فاصله داشتند مشکل از DST است. ساعت روشنایی را در هر دو نمودار چک کنید و آن که درست است را مبنا قرار دهید.

۳- اگر طالع حدود ۲ برج جابجا شده بود به این معنی است که TimeZone وارد نشده است.

۴- اگر طالع تقریبا برعکس بود (۷ یا ۸ برج اختلاف داشت) یعنی ساعت am و pm را اشتباه زده‌اید. مثلا ساعت ۱۴:۰۰ را ۲:۰۰ زده‌اید. در این صورت به جای خورشید نگاه کنید. در طول روز خورشید در خانه‌های ۱۱ تا ۸ است اما از غروب تا پیش از طلوع خورشید در خانه‌های ۶ تا ۲ است.


با این چند نکته ساده به احتمال زیاد می‌توانید مشکل‌تان در ورود اطلاعات را پیدا کنید.

احسان خازنی ۳۱ شهریور ۱۴۰۴

مهر و مهرگان

در گاهشماری ایرانی، میانِ سال و میان ماه «مهر» نام دارد. نامِ روز شانزدهم هر ماه «مهر» است و نامِ هفتمین ماهِ سال هم از ایزدِ مهر گرفته شده است. بواسطه تفاوت گاهشماری یزدگردی و گاهشماری هجری شمسی، روز نخستِ مهر‌ماه در این دو گاهشمار ۶ روز اختلاف دارد.

به این ترتیب، «مهرگانِ عامه» جشنی است که روزِ مهر از ماه مهر (۱۶ مهر به تقویم زرتشتی یا ۱۰ مهر به تقویم رسمی) برگزار می‌شود. «مهرگان بزرگ» اما همان لحظه رسیدن خورشید به برجِ میزان است که همچون نوروز باید به صورت نجومی محاسبه شود. امیدوارم این رسم مورد توجه قرار بگیرد و بتوانیم آن را به جایگاه خودش برگردانیم.

در هر حال آغاز ماهِ مهر و رسیدن خورشید به اعتدال پاییزی بر شما فرخنده 😇🙏🌺

احسان خازنی مهر ۱۴۰۴

هدیه مهرانه از ۱ تا ۱۶ مهر 🥳

ماه مهر همواره برای ما یاد‌آور آموزش است. از ۱ تا ۱۶ مهر، به همراه ثبت‌نام هر کدام از دوره‌های نجوم ایرانی یا ودایی، یک ماه اشتراک رایگان نیلام به شما هدیه خواهد شد.

برای مشاهده فهرست دوره‌های ضبط شده اینجا کلیک کنید.

همچنین دوره‌های اسطرلاب و صور‌الکواکب و چند دوره دیگر که در courses.tashtar.ir هستند شامل این هدیه می‌شوند.

برای ثبت‌نام به @ehsankh322 مراجعه کنید

در کتاب صور الکواکب تصویری از صورت‌های فلکی توصیف شده است که امروزه برای ما ناآشناست ولی برای پیشینیان کاملا آشنا بوده است.

مثلا ستارگان دب اکبر که بالای صورت فلکی اسد قرار دارند به صورت غزال‌هایی با بالا آمدن شیر فرار می‌کنند و به سوی حوضی می‌جهند تصویر شده است.

چنین تصویری در ادبیات زیاد بکار رفته است و اکنون با بازسازی صورت‌ها می‌توان آن‌ها را بهتر درک کرد. مثلا:

خرچنگ کجرواست مه اندر کنار اوست
ور شیر ابخر است غزاله شکار اوست

یا

آن شاهِ تندحمله که خورشیدِ شیرگیر
پیشش به روزِ معرکه کمتر غزاله بود

در همان محدوده شتران و گرگ‌ها و کفتار‌ها و کرکس‌هایی که می‌خواهند به آن‌ها حمله کنند و بسیاری جزئیات دیگری تصویر شده ست که شباهت زیادی به روایت رایج ما از صورت‌های دور قطبی در غالب خرس و اژدها و ... ندارد.

احسان خازنی ۶ مهر ۱۴۰۴

باز هم داشا 🥳

در ادامه تکمیل امکانات داشاها امروز بخش دیگری نیز به داشاها افزوده شد.

در پایین ویمشوتتاری داشا آیکون کوچکی که قرار گرفته که با کلیک روی آن این دیالوگ پدیدار می‌شود.

در بخش بالا می‌توانید طول سال را تغییر دهید. پیشنهاد من سال ساوانا (۳۶۰ روزی) است.

تغییر مبنای محاسبه داشا

معمولا ما ویمشوتتاری داشا را از ماه محاسبه می‌کنیم اما منجم‌های کی‌پی داشاها از لاگنا و دیگرا سیارات را هم حساب می‌کنند هرچند برای این کار چارت باید خیلی دقیق باشد.

بعضی از منجمان ودایی هنگام آسیب ماه داشا را از ناکشاترای چهارم از ماه استفاده می‌کنند(به آن Kshema) می‌گویند.

همچنین برای تایید برخی موارد مثبت داشاها را ناکشاترای پنجم از ماه (Utpanna) و برای موارد منفی و ناگوار از ناکشاترای هشتم ماه (Adhanna) محاسبه می‌کنند.

مثلا اگر کسی ماه در آشوینی داشته باشد، داشاهایش بر مبنای ماه از کیتو آغاز می‌شود اما با این تکنیک اولین داشای کشما از ماه (حکمران ناکشاترای‌ چهارم) آغاز می‌شود.

@neelam_ir

چند قابلیت جالب دیگر به داشاهای نیلام اضافه شد 💎

دیگر لازم نیست کلی بگردید و حساب کتاب کنید که الان فرد در چه داشایی است و چقدر از آن باقی مانده!

۱- در بالای نمودار «نوار پیشرفت» اضافه شده که نشان می‌دهد چه مقدار از داشا گذشته و چه مقدارش باقی مانده!


۲- اگر روی نوار پیشرفت کلیک کنید، خیلی راحت به داشای اکنون جهش می‌کند.

کار ما با داشاها هنوز تمام نشده! 😊 در روزهای آینده باز هم ویژگی‌های جدیدی به آن اضافه می‌شود تا کار با نیلام شیرین‌تر و جذاب‌تر شود.


www.tg-me.com/neelam_ir

امروز جلسه چهارم (از پنج جلسه دوره اول)‌ صور الکواکب برگزار شد و ویدئوی آن در پرتال بارگزاری شد.

از این جلسه به به بعد خانم نورا ابراهیم‌آبادی هم در جلسات همراهی‌مان می‌کنن که باعث می‌شود با سرعت و کیفیت بهتری کلاس را پیش‌ببریم.

تا اینجا ۴۵ صورت فلکی شمالی را تمام کردیم و صورت‌های حمل و ثور را هم از صور دایرة‌البروجی خواندیم.

بعد از پایان این ۵ جلسه بدون وقفه دوره دوم را آغاز می‌کنیم.

دوستانی که دلشان می‌خواهد با ما همراه شوند می‌توانند دوره ۱ و ۲ را همزمان ثبت نام کنند تا در ۲ هفته باقیمانده با کلاس همگام شوند.

*اگرچه کلاس‌ها ضبط می‌شوند اما حضور مزه دیگری دارد.

برای ثبت‌نام می‌توانید به @ashiimaaa پیام بدهید.

گفتم خوشا هوایی کز بادِ صبح خیزد
گفتا خُنُک نسیمی کز کویِ دلبر آید

روز بزرگداشت حضرت حافظ گرامی باد

به نظر می رسد خواجه نصیر در «شرح ثمره بطلمیوس» کلمه اول را آنگونه که مقصود بطلمیوس بوده است متوجه نشده است. بنابرین در کلمه سوم، کلمه سوم را با کلمه اول متناقض یافته است و دست به توجیهات فلسفی بسیاری زده است که اگر کلمه نخست را درست فهمیده بود به آن نیازی نبود.

بطلمیوس در کلمه اول می گوید: «علم النجوم منک و منها»

خواجه نصیر برای شرح آن وارد علم حکمت و معرفت کائنات متجدده می شود و با توضیح شرط و رکن و معرفت فاعل و قابل، منک را قابل و منها را فاعل معرفی کند!
اینجا به گمان من، خواجه در فهم کلمه اشتباه کرده است که دلیل آن را در ادامه خواهم نوشت.

سپس خواجه در دو کلمه بعد نیز می کوشد همین دیدگاه را حفظ کند اما در کلمه سوم به مشکل بر می خورد و مجبور می شود با توضیحات بسیار و به گمان من غیر ضروری بنویسد:

«و این متناقض کلمه اول باشد پس معلوم می شود این گمان باطل است»

آنگونه که بر می آید، این گفتار نیز تالی همان تفسیر اشتباه از «منک و منها» است.

اما شرح صحیح «منک و منها» چیست؟

در یکی از سطرهای لوح زمردین هرمس آمده است (برای ترجمه و شرح کامل به مقاله این جانب با عنوان علم و هنر کیمیاگری سال ۱۳۸۵ مجله دانش یوگا مراجعه کنید):

آنچه در بالاست همانند و مانند آنچه در پایین و آنچه در پایین است همانند و مانند آنچه دربالاست؛ برای تحقق معجزات شئ واحد!

بر همین اساس عبارات بسیار معروف As Above So Below و As Within so Without بر سر زبانها افتاد. میر فندرسکی در همان قصیده معروف خود می سراید:

چرخ با این اختران نقض و خوش و زیباستی
صورتی در زیر دارد آنچه در بالاستی
صورت زیرین اگر بر نردبان معرفت
بر رود بالا همان با اصل خود یکتاستی
.....
گفت دانا نفس هم با جا و هم بی جا بود
گفت دانا نفس نه با جا و نه بی جاستی
.....

همانطور که عیان است،‌ مراد بطلمیوس از منک و منها همان صورت زیرین و صورت برین است.

شرح این جمله و این بند از لوح زمردین می تواند چندین صفحه باشد اما برای خودداری از اطناب، منک و منها را معادل As above so below می دانم و عبارت را اینگونه باز می گردانم:

علم نجوم از صورت زیرین و صورت برین سخن می گوید.

اگر خواجه بر این نگرش بطلمیوس آگاه بود و از ظن خود آنرا تفسیر نمی کرد،‌ ضرورتی نداشت که در کلمه سوم خارج از موضوع به تبیین حکمی کلمه بپردازد و در آخر نیز با تناقض به پایان ببرد.

#نجومـایرانی

شش سال پیش جسارت بزرگی کردم و نگاه متفاوتی نسبت به شرح خواجه نصیر روی عبارت «علم نجوم مِنکَ و مِنها» وارد کردم.

امروز متن عربی ابن یوسف که پیش از خواجه ثمره بطلیوس را شرح کرده است را مطالعه کردم:

منظور حکیم در «منك ومنها» این است که دو راه برای یادگیری دانش نجوم وجود دارد. یکی از آنها، استقراء سیارات و افرادی است که تحت تأثیر آنها قرار می‌گیرند و تأثیراتی که بر آنها وارد می‌شود و تکیه بر آنچه پیشینیان از شواهد مربوط به آنها به دست آورده‌اند و از تجربیات در آنها استخراج کرده‌اند، علاوه بر آنچه متفکر زمان خود به آن افزوده است و این چیزی است که او در مورد «مِنها» گفته است. راه دیگر، چیزی است که در قوّه‌ی فکریه هنگام تأمل در احوال، از اشیاءِ پدیدآینده (کائنة) حاصل می‌شود. چرا که جماعتی از مردم از آن خبر می‌دهند بدون آنکه دلیلی بر مُحرِّک، یا مُتحرِّک، یا حرکت بیابند، و آن تنها چیزی است که در ضمیرشان برانگیخته می‌شود. و ما جماعتی از آنان را در جوامع گوناگون دیده‌ایم. و فلاسفه این جزء را، هنگامی که خالص شود، «جزء الهی» می‌نامند.

به این ترتیب آن‌چه در نوشته‌ قدیمی‌ام نوشته بودم با شرح ابن‌یوسف سازگاری دارد. جالب است که خواجه در ابتدای شرح خود نوشته‌است:

ما دو شرح یافته‌ایم یکی شرح احمدن یوسف المصری المهندس کاتب و دیگر شرح ابوالعباس احمد بن علی لحاسب الاصفهانی و ما بعد از تحریر این سواد این شرح‌ها مطالعه کردیم و آنچه واجب نمود ایراد کردن الحاق کردیم

بنابرین اگرچه خواجه این شرح را خوانده است اما ترجیح داده است که به جای نگاه هرمسی که بطلمیوس داشته، شرح خود را با حکمت خود بنویسد که اگرچه از منظور نویسنده دور است اما از منظر تولید یک نگاه فلسفی مجزا بسیار ارزشمند است.


احسان خازنی ۲۳ مهر ۱۴۰۴

تمرین و فقط تمرین

در سال‌هایی که نجوم ایرانی تدریس می‌کنم یک صحنه بارها تکرار شده است. عزیزانی در دوره مدخل منظوم شرکت کرده‌اند، بعد از مدت‌ها خبری ازشان نمی‌شود. شش ماه بعد می‌آیند و می‌گویند می‌شود در دوره بالاتر شرکت کنم؟ مدخل هیچی برای من نداشت! در پاسخشان می‌پرسم: چرا تمرین‌ها را برایم نفرستادید؟ بیشتر اوقات می‌روند تمرین‌ها را منظم انجام می‌دهند و می‌فرستند و نظرشان عوض می‌شود!

بعضی وقت‌ها هم می‌روند و چند ماه بعد دوباره می‌آیند! رفته‌اند جای دیگر کلاس، سرشان به سنگ خورده و با محتوای پوچ مواجه شده‌اند. باز حرف من همان است: تمرین‌ها را انجام بدهید. همه چیز را در تمرین یاد می‌گیرید.

در دوره‌های جدید ودایی در پایان ترم اول (جلسه ششم) از دوستان تمرینی ۳-۴ صفحه‌ای خواستم. بیشتر دوستان نوشتند و انجام دادند و به دور بعد راه‌یافتند. یکی دو نفر به هر دلیلی نتوانستند و از دوره‌ها جا ماندند. در پایان دوره دوم (جلسه ششم) طبق روال کلاس‌های ودایی قرار شد یک چارت را ۵۰ صفحه تفسیر کنند. تا امروز بعد از یک هفته دو تفسیر یکی ۵۸ صفحه و یکی ۳۵ صفحه برایم فرستاده‌اند. جالب است بگویم راهنماییشان کردم که بیشتر بسط بدهند چون دانشش را کسب کرده‌اند.

راه یادگیری درست فقط تمرین است. اگر در آغاز راه یادگیری نجوم ایرانی هستید برای اینکه آموزشتان معنی داشته باشد لطفا حتما تمرین‌های خواسته شده را ارسال کنید تا درباره‌شان گفت‌و‌گو شود.

احسان خازنی ۲۴ مهر ۱۴۰۴

پیرو پست پیشین یکی از دوستان یادآوری کردند که این ۸۰ صفحه‌ای رو ندیدین و جزو آمار نیومد! 🫥🎃

خواستم بنویسیم که عذرخواهی من را بپذیرند هرچند احتمالا دارد تا پایان زمان، دوستان دیگر این رکورد را بشکنند.

این ترم تفسیر‌های دوستان جیوتیش چنگ بسیاری به دل می‌زند. خوشحالم که همه با تمام توان دست به قلم شده‌اند و پیش می‌آیند. به زودی برای دوستان نجوم ایرانی هم برنامه‌های فشرده‌ای برگزار خواهیم کرد.

ثبت‌نام دوره دوم صور‌الکواکب

در دوره نخست صورت‌های شمالی و صورت‌های دایرة‌البروجی حمل تا عقرب را بررسی کردیم.

در دوره دوم به بقیه صورت‌های دایرة البروجی و صورت‌های جنوبی می‌پردازیم.


روزهای برگزاری:

دوشنبه‌ها و پنجشنبه‌ها ساعت ۱۶:۳۰ تا ۱۸:۰۰

شهریه: ۱ میلیون ۲۴ هزار تومان

در این دوره از همراهی خانم نورا ابراهیم‌آبادی نیز بهره‌مندیم.

* دوستانی که تازه می‌خواهند به دوره بپیوندند می‌تواند دوره ۱ و ۲ را با هم ثبت‌نام کنند.

شروع: دوشنبه ۲۸ مهر


برای ثبت‌نام به @ashiimaaa مراجعه کنید

کسوفی که دلیل مرگ علی‌ بن ابی‌طالب و به قدرت رسیدن معاویه شد...


طالع ۲۰ درجه ثور
ماه ۴ درجه و ۶ دقیقه سرطان
زحل ۲۱ عقرب...

بزودی نسخه کامل را معرفی می‌کنم.


نکته بسیار مهم این سند این است که از تقویم قمری استفاده نکرده است بلکه تاریخ را به سال‌های اسکندری نوشته است.

احسان خازنی ۲۷ مهر ۱۴۰۴