Кредит портфелининг ўсиши яна секинлашган

Май ойи давомида банкларнинг кредит қўйилмалари 2,1 трлн.сўмга ўсган (солиштириш учун, апрелда 13,8 трлн.сўмга ўсиш юз берган). Бунда чакана кредитлар қолдиғи 3,3 трлн.сўмга ўсган бўлса, корпоратив, яъни бизнесга ажратилган кредитлар қолдиғи 1,2 трлн.сўмга қисқарган.

Гарчи ўсиши секинлашаётган бўлсада, микроқарзлар банкларнинг асосий маҳсулоти бўлиб қолмоқда (+2,9 трлн.сўм).

Ипотеканинг ўсиши ҳам секинлашишда давом этмоқда. Ой давомида банкларнинг ипотека кредитлари қолдиғи атига 770 млрд.сўмга ўсган холос.

Негизини автокредитлар ташкил этадиган истеъмол кредитлари қолдиғи 513 млрд.сўмга қисқарган.

Май ойи давомида муаммоли кредитлар қолдиғи 130 млрд.сўмга, 23,5 трлн.сўмгача қисқарган (NPL улуши 4,2%дан 4,1%гача пасайган). Муаммоли кредитларнинг қисқариши асосан Ўзсаноатқурилишбанк (-119 млрд.сўм), Миллий банк (-100 млрд.сўм) ва Ипотекабанк (-96 млрд.сўм) ҳисобига юз берган. Айни пайтда Агробанк (+67 млрд.сўм), Зираат банк (+65 млрд.сўм) ва Капиталбанкда (+43 млрд.сўм) муаммоли кредитлар қолдиғининг юқори ўсиши кузатилган.

Аҳоли омонатларининг ўсиши яна тезлашган

Май ойида банклардаги жами депозитлар қолдиғи 6,5 трлн.сўмга ўсган ва 345,6 трлн.сўмга етган. Бунда аҳоли омонатлари қолдиғи 4,6 трлн.сўмга, корпоратив депозитлар қолдиғи 1,9 трлн.сўмга кўпайган.

Жами депозитларнинг энг фаол ўсиши давлат бонкалари — Ўзсаноатқурилишбанк (+1,5 трлн.сўм), Миллий банк (+920 млрд.сўм) ва Агробанкда (+677 млрд.сўм) қайд этилган.

Аҳоли омонатларини жалб қилишда Капиталбанк мутлақ фаол бўлган (+821 млрд.сўм).

Кредит қўйилмалари ўсиши секинлашгани, депозитлар ўсиши барқарорлиги фонида май ойида банк тизими ликвидлилиги кескин ўсган. Хусусан, юқори ликвидли активлар қолдиғи 44,6 трлн.сўмга ўсиб, 144,6 трлн.сўмга етган.

Ўзбек тадбиркорлари ишғол қилиш эмас, савдо қилиш кераклигини кўрсатмоқда

24 июнь куни Ўзбекистон тадбиркорлар делегацияси Мўғулистонга расмий ташриф доирасида Улан-Батор яқинидаги Чингизхон ҳайкалига борди. Бу дунёдаги энг йирик ҳайкаллардан бири ҳисобланади ва мамлакатнинг миллий рамзи сифатида танилган.

Тадбиркорлар ҳайкал атрофидаги музей ва кўргазмаларни кўздан кечириб, Мўғулистон тарихи, маданияти ва давлатчилик анъаналари ҳақида кўпроқ маълумот олди. Бу ташриф икки халқ ўртасидаги маданий яқинликни ҳис этишга ва тадбиркорлар ўртасида ўзаро ишончни мустаҳкамлашга хизмат қилди.

Ўзаро муносабатларни фақат иқтисодий эмас, балки маънавий жиҳатдан ҳам бойитишга интилиш — ташрифнинг энг асосий жиҳатларидан бири бўлган. Энг асосийси, ўзбек бизнеси ўзининг фаол ҳаракатлари билан 21-асрда энди улуғ Чингизхон давридагидек ишғол қилиш эмас, савдо қилиш манфаатли эканини намоён этмоқда. Фақат ўзаро эркин савдо бизни, халқларимизни яқинлаштиради, бойитади ва фаровон қилади.

ХВЖнинг даромад солиғини табақалаштириш таклифига асло ва асло рози бўлмаслик керак

Халқаро валюта жамғармаси солиқ базасини кенгайтириш ва солиқ тушумларининг ЯИМга нисбати пасайиши тенденциясини тўхтатиш мақсадида
жисмоний шахсларнинг даромади солиғи бўйича амалдаги 12 фоизли текис ставкадан ошиб борувчи табақаланган шкалага ўтишни таклиф қилмоқда.

Бу жуда ёмон ва қанчалик ғалати эшитилмасин, антиижтимоий таклиф. Қизиғи, ўзбек расмийлари бир йил аввал шимолдаги босқинчи моховлардан андоза олиб шундай ишораларнинг учини чиқаришганди. Энди бу таклифлар гўёки ХВЖ экспертлари оғзидан бирга бир янграмоқда.
Хўп, нима учун бу ёмон ва антиижтимоий таклиф?

Биринчидан, охирги йилларда даромад солиғидан тушумлар улушда ҳам, суммада ҳам тезроқ ўсмоқда, биринчи чоракда ҳам бу тенденция давом этган. Яъни меҳнат бозори оқаришдан, даромад солиғи тўловчилар сони ўсишдан тўхтагани йўқ, буни расмийлар ҳам парламентдаги охирги чиқишида тан олган. Ўсиб борувчи шкалага ўтиш солиқ тушумларини бир марталик ўстириши мумкин, лекин меҳнат бозорининг оқариши тақа-тақ тўхтайди, яна оммавий конвертга қайтиш бошланади.

Иккинчидан, юқори даромад эгалари, яъни бойлар Ўзбекистон шароитида даромадларини корпоратив харажатлар орқали ёки дивиденд орқали чиқариб олишади, асло иш ҳақи орқали эмас. Шунинг учун, ижтимоий адолат ҳақида гап кетса, дивиденд солиғини ошириш (даромад солиғи ставкасигача) ёки шахсий истеъмолга кетаётган корпоратив харажатларни солиқ базасига киритишни илгари суриш лозим. Ўзи нима учун меҳнаткаш даромадидан 12%, буржуй эса дивидендидан 5% (ундаям мингта имтиёз) солиқ тўлаши керак? Шуми ижтимоий адолат?

Учинчидан, агар даромад солиғи ставкалари оширилса ва прогрессив шкалага ўтилса, тинимсиз ўсаётган қарзларни тўлаш юкини халқ бўйнига солиқларни ошириш кўринишида (тарифлар кўринишида илиниши аллақачон бошланган) илиниши тезиси амалда тасдиқланади. Бу яна тийиқсиз ошаётган қарзлар ва уларнинг самарасизлиги масаласини кўндаланг қўяди.

Ва тўртинчидан, ижтимоий сиёсатни кучайтириш учун солиқ тушумларини кўпайтириш керакми? Албатта керак. Лекин меҳнаткашлар ҳисобидан эмас. Яширин ва ноқонуний имтиёзларни қўлга киритган, умуман бож тўламаган, шунинг ҳисобидан охирги 8 йилда доллардаги миллиардерларга айланган шоввозлар ниҳоят солиққа тортилиши керак. Қани ўзбек газ ва нефть конларини эгаллаб олганлар, каррасига солиқ ставкаси пасайтирилганлар? Шуларни чўнтагини бўғиш пайти келмадими? Қани божсиз мошин олиб кириб сотаётганлар? Шулардан ҳисоб сўраш керакмасми? Ё улар яп-янги джетларда учсин, саройларда яшасин, қора халқ улар учун солиқ тўласинми?

Кечириб қўясиз. 2 йил аввалги сизники, бизники дейилган янги ижтимоий шартномада бизга бунақа банд кўрсатилмаган.

Қонун ҳам, мораторий ҳам ишламаяпти: давлат корхоналарини кўпайтириш тўхтагани йўқ

Рақобат қўмитаси давлат иштирокидаги корхоналар ва уларнинг аффилланган шахсларини ташкил этишда монополияга қарши органнинг олдиндан розилиги олинмаётганига эътибор қаратмоқда.

Тошкентда ва республика бўйича ўнлаб давлат корхоналари ва ташкилотлари қонунга зид равишда янги давлат корхоналарини урчитиб, туғдириб ётипти. Чунки ҳар бир давлат корхонаси бу самарасизлик ва зараркунандалик, пул ўзлаштириш, садоқатли шотирларни жамлаш ва номенклатура занжиридаги коррупцион мавқени мустаҳкамлаш дегани.

Бу майли. Давлат раҳбари 2 ой аввал давлат корхоналарини тузишга 5 йиллик мораторий эълон қилган. Мазкур мораторий ҳам умуман ишламаяпти. Мораторийга 15 кун ўтмай,
Энергия самарадорлиги агентлиги ҳузурида UzESCO МЧЖ компаниясини тузиш тўғрисида қарор қилинган. Давлат бонкалари янги ва янги шўъбаларини очиб ётипти.

Бу абадий жараёнга айланиб қолган. Бир қўл билан ўзбек чиновниклари зараркунанда давлат корхоналарини тузиб пул ўзлаштираверади, иккинчи қўл эса уни сувтекинга ёки сопини ўзидан чиқариб “хусусийлаштириб” бераверади.

Ўзбек чиновниги ўзини ўзи ҳеч қачон чекламайди. Айниқса қонунни бузишгаям, мораторийга амал қилмаганлик учун ҳам ҳеч қанақа жазо йўқлигида, ҳеч қурса, ўша нолегитим тузилган давлат корхонаси корхонани тузган чиновник ҳисобидан мажбурий тугатилмагунча.

АЭС керакмас, товон ҳам керакмас

Чунки АЭС қурилмаса, ядровий объект бўлмаса, фалокат эҳтимоли ноллашади, радиациядан кимдир омон қолса, товон тўлашга зарурият ҳам бўлмайди.

Ўзбекистон сенаторлари ядровий фалокат юз берган тақдирда Ўзбекистон халқига товон тўланишини таъминлаш кўзда тутилган Вена конвенциясига қўшилиш тўғрисидаги қонунни маъқуллашган.

Вена конвенциясининг мақсади — ядровий қурилма оператори томонидан бошқариладиган иншоотларда содир бўлган ҳодисалар натижасида юзага келган ядро зарари учун операторнинг жавобгарлигини, шунингдек, ядро зараридан молиявий ҳимояни таъминлаш учун минимал талабларни белгилашдан иборат.
Конвенцияга мувофиқ операторнинг ядровий зарар учун мутлақ жавобгарлиги белгиланган. Агар зарар қуролли можаро, фуқаровий уруш, исён ёки фавқулодда табиий офатлар натижасида юзага келган бўлса, ёхуд ядровий иншоотнинг ўзига ёки операторга тегишли мулкка зарар етказилган бўлса, оператор жавобгарликдан озод этилади.

Фуқаролик жавобгарлиги ҳақидаги саволга “…жаҳон амалиётини биз ўрганиб чиқдик. Беларус, Қозоғистон, Россия тажрибаларини ўрганиб чиққанимизда, демак, жаҳон амалиёти асосида фуқаролик жавобгарлигини суғурталаш тартиби ҳам жорий қилинади», — дея жавоб қайтарган «Ўзатом» раҳбари Ахмедходжаев.

Emart — энди ўзбек тадбиркори учун ҳам очиқ!

Мўғулистоннинг етакчи чакана савдо тармоғи — Emart ўз эшикларини ўзбек маҳсулотлари учун ҳам очмоқда. Энди Made in Uzbekistan ёзуви Улан-Батор дўконларида ҳам пайдо бўлиши мумкин. Бу — янги бозор, янги истеъмолчи ва янги имконият дегани.

Яқин кунларда Савдо-саноат палатаси ташкилотчилигида Мўғулистонга чартер рейс орқали ўзбекистонлик тадбиркорлар махсус ишбилармонлик сафарига йўл олади. Сафар доирасида:

– бозорни жонли ўрганиш;
– савдо тармоқлари билан тўғридан тўғри мулоқот қилиш;
– маҳсулотларни Emart сингари йирик дўконларга киритиш масалалари муҳокама этилади.

Бу ташаббус Ўзбекистон Президентининг расмий ташрифи ортидан йўлга қўйилди ва иккала мамлакат ўртасида янги иқтисодий воқеликни бошлаб берди.

Йўл очиқ. Бозор тайёр. Энди қадам қўйиш тадбиркорнинг ўзига боғлиқ.

“Трастбанк” Германиянинг “Helaba” банки билан янги ҳамкорликни йўлга қўйди

“Трастбанк” хусусий акциядорлик банки Германиянинг “Helaba” банки билан 10 млн евролик ҳамкорлик шартномасини имзолади. Унга кўра, “Helaba” банки “Трастбанк”ни Австрия назорат банки кафолати остида икки йил муддатга молиялаштиради.

Ушбу келишув Ўзбекистон ва Германияда халқаро савдо лойиҳаларини амалга ошириш ҳамда бизнесни ривожлантиришга қаратилган кредит ресурсларининг тақдим этилишини назарда тутади. “Трастбанк”нинг “Helaba” банки каби нуфузли халқаро молия муассасаси билан ҳамкорлиги Ўзбекистон банк секторининг ўсиб бораётган салоҳиятини тасдиқлайди.

“Helaba” банки Германиянинг Франкфурт шаҳрида жойлашган бўлиб, активлари ҳажми 212 млрд еврони ташкил этади. Банкнинг «Aa3» (Moody’s) ва «A+»(Fitch) кредит рейтинглари унинг молиявий барқарорлигидан далолат беради.

Пропан қимматлашишдан тўхтаётгани йўқ

Пропан раллисида, агар антимонополия органининг бевосита аралашуви бўлмаса, тўхташ бўлмайди, ҳаммаси худди ўтган йилдаги схема бўйича кетмоқда.

Бешинчи сессия кетма-кет қимматлаган пропаннинг тоннаси 6 763,6 минг сўмга етган. Бу ой бошидан буён нархлар 1 644 минг сўмга ёки 32,1%га қимматлаганини англатади.

1 майдан кейин Ўзбекистонда чакана савдода пропан 4 000-4 200 сўм атрофида, метан эса 5 000 сўмдан сотилган бўлса, ҳозирда пропаннинг литри метан нархини яна қувиб ўтиб, 5 200-5 500 сўмгача етган. Агар биржа нархларининг сунъий шиширилиши тўхтатилмаса, бу охири эмас.

Саволларингизга янги ташкил этилаётган Jahon School мактаби асосчиси ва директори жавоб беради!

🚀 Ота-оналарга қулайлик яратиш мақсадида "Очиқ эшиклар куни" ташкил этилмоқда. Сиз бу кунда барча саволларингиз жавобини Jahon School асосчиси Жаҳонгир Пўлатов ҳамда мактаб директори Жавоҳир Иззатуллоҳдан олишингиз мумкин.

🎁 Тадбирда қатнашган ота-оналар учун махсус чегирмалар мавжуд.

Тадбир санаси: 29 июнь (якшанба)
Манзил: Нурафшон кўчаси 83 ҳавола
Мўлжал: Тинчлик метроси

❗️Ўз жойингизни банд қилиш учун қуйидаги рақамларга боғланинг.

📞 78 777 07 07

Реклама

Fitch 7 йил деганда Ўзбекистон суверен рейтингини оширди

Охирги бир ойда S&P ва Moodyʻs рейтинг прогнозини яхшилаган бўлса, Fitch Ўзбекистон чет эл валютасидаги суверен кредит рейтингини “BB-“дан “BB” даражасигача оширди.

Агентлик ўз қарорини ислоҳотлар жадаллиги ва ўрта муддатли истиқболда иқтисодий ўсиш барқарорлиги туфайли макроиқтисодий хавфларнинг жиловланиши ва таркибий кўрсаткичларининг доимий яхшиланиши кутилмаларига боғлаган. Fitch ислоҳотлар пул-кредит сиёсатининг ишончлилиги ва самарадорлигини ошириш, хусусийлаштириш режалари фаоллиги ва давлат муассасаларининг шаффофлигини кучайтириш чораларини ўз ичига олади, деб ҳисобламоқда. Шунингдек, энергия тарифининг либераллаштирилиши ва субсидиялаш камайтирилиши 2024 йилда молиявий кўрсаткичларнинг кутилгандан яхшироқ бўлишига хизмат қилгани таъкидланган (субсидиялаш аввалбошда мўлжал қилинганидек, тўлиқ тўхтатилгандами?).

Агентликка кўра, рейтингни пасайиши хусусан, хом-ашё нархларининг доимий арзонлашуви сабабли ташқи савдо тақчиллигининг ошиши ёки пул ўтказмаларининг камайиши каби омиллар туфайли халқаро захиралар сезиларли даражада камайиши, шунингдек, паст иқтисодий ўсиш, бюджет тақчиллигининг ошиши, валюта курсининг кескин қадрсизланиши ёки давлат шартли мажбуриятларининг давлат томонидан қопланиши туфайли давлат қарзининг кескин ошиши ёки фискал буферлар камайиши ҳолатларида юз бериши мумкин.

Пенсия ислоҳоти “энергетика ислоҳоти” хатоларини такрорламайдими?

ХВЖ хулосаларида Ўзбекистоннинг амалдаги пенсия тизими ислоҳотларга муҳтожлиги, пенсия ёшини ошириш, имтиёзли ставкаларни бекор қилиш ва тўловларни автоматик индексациялашга ўтиш каби таклифлари халқона ислоҳот умидларидан кўра, хавотирларни уйғота бошламоқда.

Бежизга Пенсия жамғармаси дарҳол Ўзбекистонда яқин кунларда пенсия ёши ошириш тўғрисида ҳеч қандай якуний қарор қабул қилинмагани ҳақидаги баёнот билан чиққани йўқ. Чунки маҳалла-кўйда, тармоқларда ва ишхоналарда одамлар навбатдаги ислоҳот ҳам уларнинг манфаатига ишламаслиги тўғрисида қайғура бошлаган. Очиғини айтганда, “энергетика ислоҳоти” чуқур муаммоларни ечмагани, таъминотни барқарорлаштирмагани ва эркин бозорга элтмагани, фақат нархларни ошириш билан билан якун топганидек, “пенсия ислоҳоти” ҳам пенсия ёшини ва бадалларни оширишдан бўлак мақсадларни кўзда тутмаётгани борасида улкан ижтимоий ишончсизлик мавжуд. Худди “энергетика ислоҳотида” бўлгани каби ўзгаришлардан кейин пенсия юкламасидан бўшаган бюджет маблағлари яна тор чўнтак манфаатлари учун тақсимланиши истиқболи бизни кутаётгандек.

Ростанам, узуқ-юлуқ ахборотлардан билиш мумкинки, пенсия тизимида кутилаётган ноу-хау базавий қоидаларни эмас, техник ўзгартиришларни ўз ичига олган холос. Пенсия тизимининг юкламасини демография ва меҳнат бозоридан ташқарида шаклланиши, жамғариб бориладиган пенсия тизими, шунингдек, мустақил пенсия фондларидан иборат мутлақо янги тизим муҳокамада умуман йўқ. Бугунги қарияларга бугунги ёшлар пенсия тўлайди. эртанги қарияларга эртанги ёшлар пенсия тўлайди, қабилидаги советча тизимга бироз косметик фасад пуркашдан нарига ўтилмаса, нафақат бугунги 5 миллион пенсионер, яқин 20-30 йилда пенсия ёшига етадиганлар ҳам қариликни қашшоқлик ва муҳтожлик хатари билан қарши олишга тайёр бўлаверишлари керак.

Энг ёмони нима биласизларми, халқаро экспертлар, казо-казо ташкилотлар ва ёпиқ кабинетларда муҳокамалар бўлаётган бўлиши мумкин. Лекин пенсия муаммоси ва ташвиши елкасида бўлган Ўзбекистонликлар билан бу борада ҳеч қандай диалог йўқ.

Оммавий рейдлар натижасида айни маркалар доимий равишда учрамоқда

Охирги вақтларда ОАВ билан биргаликда Ўзбекистонда тамаки, дори-дармон ва спиртли ичимликлар контрабандаси бўйича кузатувлар олиб борилмоқда. Бу каби муаммоларга тегишли идоралар томонидан эътибор қаратилаётгани ижобий ҳолат, айниқса, фақат расмий баёнотлар билан чекланиб қолинмасдан, кенг жамоатчиликни жалб қилган ҳолда тадбирлар ва ахборот акциялари ўтказилаётгани қувонарли.

Anhor.uz' мухбирлари Наманган вилояти ва шаҳри солиқ бошқармалари, бозор маъмурияти ва кўнгиллилар иштирокида аҳолига флайерлар тарқатилган тадбир ҳақида материал тайёрлаган. Унда тамаки маҳсулотлари контрабандаси давлат бюджетига ҳамда фуқаролар саломатлигига жиддий таъсир кўрсатаётгани таъкидланган.

Бу каби ҳамкорликдаги ишларни қўллаб-қувватлаш керак. Бироқ рейдлар давомида доимий равишда айни бир маҳсулотлар — “Milano” ва “Oris” маркалари кўзга ташланаётгани жуда қизиқ.

Тошкент давлат иқтисодиёт университети мутахассислари тадқиқотларига кўра, ноқонуний сигареталарнинг энг кўп қисми қисми айнан “Milano”га (5,4%гача) ва “Gulbahar Tobacco” компаниясининг “Oris” (2,5%гача) маҳсулотига тўғри келиши қайд этилган.

Балки кузатув ва ўрганишларни инобатга олган ҳолда, бу масалада тегишли чоралар кўрилиши мақсадга мувофиқ бўлар?

Ўзбекистон учун қувончли ҳодиса

Ўзбекистонда ўзбекистонлик жамоа томонидан яратилган BILLZ’нинг 53% акцияларини 9 млн. долларга сотилиши балки йил воқеаси эмасдир, лекин жуда қувончли ҳодиса.

Давлатдан масофа сақлаб ҳам очиқ бозорда миллионлик бизнеслар яратиш мумкин экан, Ўзбекистон иқтисодиёти ўсаверади, кенгаяверади ва унинг истиқболига ишонч йўқолмайди.