Telegram Web Link
تفاوت تفکر تحلیلی و تفکر سیستمی

analytical thinking vs. systems thinking

✍️ محمدرضا سلیمی

آیا تاکنون از خودتان پرسیده‌اید: تفکر چیست؟ چرا و چگونه فکر می‌کنیم؟ به زبان ساده، تفکر یعنی ربط دادن مفاهیم و رویدادها و واکنش نشان دادن. برای مثال، وقتی در حین رانندگی به چراغ قرمز می‌رسیم، با مشاهده‌ی این پدیده توقف می‌کنیم. در واقع، «چراغ قرمز» را به «توقف کردن» ربط می‌دهیم و سپس اقدام می‌کنیم. به همین سادگی! اما آیا تفکر آن طور که ما تصور می‌کنیم ساده است؟

متیو آلن در کتاب تفکر هوشمندانه: مهارت‌های فهم و نگارش نقادانه تفکر را اینگونه تعریف می‌کند: «تفکر یک جنبه از فرایند نظام‌مند دریافت، تحلیل و انتقال اطلاعات است.» بنابراین، تفکر فرایندی سه مرحله‌ای است که در آن مفاهیم و رویدادها را به هم ربط می‌دهیم و سپس اقدام می‌کنیم. پزشکان هم در حین معاینه کردن اطلاعاتی را از بیمار دریافت و تحلیل می‌کنند و آنها را به بیماری خاصی ربط می‌دهند و سپس تصمیم می‌گیرند. در واقع، آنها اطلاعات را دریافت و تحلیل می‌کنند و سپس تصمیم می‌گیرند.

نحوه‌ی ربط دادن مفاهیم و رویدادها نوع تفکرمان را مشخص می‌کند. برای مثال، اگر دو رویداد یا دو مفهوم را طوری به هم ربط دهیم که به نوآوری و خلاقیت منجر شود، تفکرمان «خلاقانه» است. اگر رویدادها را به خودمان ربط دهیم و خودمان را مرکز عالم بدانیم، تفکرمان «خودمحورانه» است. اگر دو مفهوم یا دو رویداد «بی‌ربط» را به هم ربط دهیم و تصمیم بگیریم، داریم «خرافاتی» فکر می‌کنیم. مثلاً، در تفکر خرافاتی «عطسه کردن» را به «صبر کردن» ربط می‌دهیم و اندکی مکث می‌کنیم یا «عدد ۱۳» را به «نحسی» ربط می‌دهیم. وقتی تفکرمان را به معیارهایی ربط می‌دهیم و با آن «معیار»ها تفکرمان را می‌سنجیم، داریم «نقادانه» می‌اندیشیم.

با توجه به تحقیق مختصری که درباره‌ی انواع تفکر انجام داده‌ام، به این نتیجه رسیده‌ام که نمی‌توان عدد مشخصی را برای انواع تفکر تعیین کرد. در واقع، نمی‌توانیم بگوییم تعداد تفکر چندتاست؛ شاید ده‌ها یا صدها نوع تفکر را بتوانیم فهرست کنیم: تفکر نقادانه، تفکر خلاقانه، تفکر تحلیلی، تفکر سیستمی، تفکر استراتژیک، تفکر خطی، تفکر رویداد-محور، تفکر جانبی، تفکر واگرا، تفکر همگرا و تفکر علمی. البته، اینها انواع معروف و شناخته‌شده‌ی تفکر هستند. تفکر جنبه‌ی منفی هم دارد، مانند تفکر خودمحورانه، تفکر جامعه‌محورانه، تفکر قضاوتگرایانه، تفکر آمرانه، آرزواندیشی، محلی‌اندیشی، گروه‌اندیشی، جادویی‌اندیشی، تفکر قالبی، تفکر سیاه و سفید و تفکر سگ پیر (old dog thinking).

دانیل کانمن در کتاب تفکر، سریع و کند دو نوع تفکر را معرفی می‌کند: تفکر سریع و تفکر کند. ما به دو حالت می‌توانیم مفاهیم و رویدادها را به هم ربط دهیم: عجولانه و متاملانه. در تفکر سریع ما ناخودآگاه، شهودی و بدون تامل مفاهیم و رویدادها را به هم پیوند می‌دهیم و نتیجه می‌گیریم که اغلب به نتیجه‌‌ای نادرست و ناخوشایند دست می‌یابیم، اما در تفکر کند با تامل و آگاهانه مفاهیم و رویدادها را به هم ربط می‌دهیم که نتیجه‌ی آن اغلب رضایت‌بخش و منطقی‌تر است.

از میان انواع تفکر دو نوع تفکر بسیار به هم شبیهند و گاه به اشتباه به‌جای هم به کار گرفته می‌شوند: تفکر تحلیلی و تفکر سیستمی. در اینجا می‌خواهم به تفاوت این دو نوع تفکر بپردازم.

۱‌. تفکر تحلیلی به سوال «چگونه؟» پاسخ می‌دهد، اما تفکر سیستمی به سوال «چرا؟». وقتی سوال می‌کنیم اجزای یک کل «چگونه کار می‌کنند»، داریم «تحلیلگرانه» می‌اندیشیم، اما وقتی سوال می‌کنیم «چرا این اجزا اینگونه کار می‌کنند»، داریم «سیستمی» فکر می‌کنیم.

۲. تفکر تحلیلی «جزءنگر» است، اما تفکر سیستمی «کل‌نگر».

۳. تفکر تحلیلی با «ماهیت اجزا» سروکار دارد، اما تفکر سیستمی به «هدف و کارکرد اجزا و تعامل بین آنها» می‌پردازد.

۴. در تفکر تحلیلی اجزای یک کل را تجزیه می‌کنیم تا به ماهیت آنها پی ببریم، در حالی که تفکر سیستمی به ما کمک می‌کند بفهمیم چرا اجزای یک کل به شیوه‌ای که «باید» عمل می‌کنند.

۵. تفکر تحلیلی «کل» را تجزیه می‌کند تا ماهیت «اجزا»ی آن کل را شرح دهد. در واقع، تفکر تحلیلی می‌گوید «کل» از چه «اجزایی» تشکیل شده است، اما تفکر سیستمی می‌گوید این «جز» متعلق به کدام «کل» است و «کارکردش» چیست.

۶. تفکر سیستمی فرایند پیچیده‌تری را طی می‌کند و به علت و معلول‌های متعدد و پیچیده می‌پردازد، اما تفکر تحلیلی گاهی اوقات سریع نتیجه‌گیری می‌کند که ممکن است آن نتیجه نادرست باشد.

لازم به ذکر است که تفکر نقادانه به‌عنوان «ابرتفکر» بر انواع تفکرها، از جمله تفکر تحلیلی و تفکر سیستمی، اشراف دارد و آنها را نقد می‌کند. می‌توان گفت که تفکر نقادانه «پدر» تمام تفکرهاست و بر آنها نظارت می‌کند.

📙منبع: خانواده‌ی خردمند: چگونه در خانواده نقادانه بیندیشیم (در دست انتشار)

آموزش تفکر نقادانه

@wikifallacy
👍348👏4
در این نوع تفکر «شانس» عامل «شکست» و «موفقیت» قلمداد می‌شود. در واقع، در این نوع تفکر «شکست» و «موفقیت» افراد را به «شانس» ربط می‌دهیم.
Anonymous Quiz
60%
۱. خرافه‌اندیشی
30%
۲. آرزواندیشی
2%
۳. گروه‌اندیشی
7%
۴. محلی‌اندیشی
7
-------- به دنبال ارتباط ساده‌ی «یک‌به‌یک» است؛ یعنی «یک علت و یک معلول، یک مشکل و یک راه حل، یک آغاز و یک پایان».
Anonymous Quiz
16%
۱. تفکر سیستمی
7%
۲. تفکر تحلیلی
72%
۳. تفکر خطی
5%
۴. تفکر علمی
10
معرفی دو کتاب در زمینه‌ی تفکر نقادانه

📕دنیای سارا: تفکر نقادانه برای کودکان (۱۲۸ صفحه، ۱۰۰۰۰۰ تومان)

📘 دنیای سارا: راهنمای آموزگاران و والدین (۱۰۸ صفحه، ۹۰۰۰۰ تومان)

نویسنده: لیندا الدر

ترجمه و بازنویسی: مهدی خسروانی

ناشر: کرگدن

نوبت چاپ: اول

تاریخ چاپ: ۱۴۰۲

قطع: رقعی

قیمت: ۱۹۰۰۰۰ تومان (دو جلدی)

تعداد صفحه: ۲۳۶ (دو جلدی)

موضوع: تفکر نقادانه و خلاقانه در کودکان

مخاطب: کودکان، والدین و آموزگاران

لیندا الدر همسر ریچارد پل از پیشکسوتان تفکر نقادانه است. کتاب دنیای سارا: تفکر نقادانه برای کودکان بر اساس مدل ریچارد پل نوشته شده است.

https://www.tg-me.com/wikifallacy
20👍14
کانون پنجره زیر نظر امور فرهنگی دانشگاه صنعتی اصفهان برگزار می‌کند: حلقه‌ی مطالعاتی «کتاب ۶۶ خطای شناختی در تصمیم‌گیری: پیامدها و راه‌ حل‌ها» اثر محمدرضا سلیمی

📙 کتاب ۶۶ خطای شناختی در تصمیم‌گیری: پیامدها و راه‌حل‌ها به ما کمک می‌کند تا مسیر عقلانی‌تر و منطقی‌تری را برای ادامه‌ی زندگی و تعامل با دیگران انتخاب کنیم. این کتاب شما را با خطاهای شناختی که ممکن است در تصمیم‌گیری ناخودآگاه در دامشان بیفتید و پیامدهایشان آشنا می‌کند. همچنین با ارائه‌ی راه‌حل‌ها به شما کمک می‌کند منطقی‌تر تصمیم بگیرید.

🗓 تاریخ: یکشنبه ۱۴ آبان (این جلسات از ۷ آبان شروع شده است.)

🕔 ساعت: ۱۷ تا ۱۸:۳۰

🏢 مکان: دانشگاه صنعتی اصفهان - بالاتر از درمانگاه - ساختمان امور فرهنگی - طبقه‌ی اول

تماس: ۰۹۱۳۹۳۷۳۶۱۳

https://www.tg-me.com/panjereh_iut/1148
👍96
Audio
هرمنوتیک چیست؟

سخنران: دکتر محمدباقر باقری

۱. چرا مفسران قرآن فهم یکسانی از آیات قرآن ندارند؟

۲. آیا مفسران قرآن می‌توانند به فهم یکسانی از آیات قرآن دست یابند؟

۳. هرمنوتیک و تفکر نقادانه چه ارتباطی دارند؟

هرمنوتیک یعنی «علم فهمیدن» یا علم کشف معنا. هرمنوتیک یعنی فلسفه‌ی فهم. واقعیت این است که هرکس بگوید پیام قرآن این است که من می‌فهمم شیاد است. تفکر نقادانه و هرمنوتیک ارتباط نزدیکی با هم دارند. بنابراین، لازم است علاقه‌مندان به تفکر نقادانه با دانش هرمنوتیک (hermeneutics) هم آشنا شوند. سه اصل مهم و مشترک بین هرمنوتیک و تفکر نقادانه عبارت‌اند از: ۱. پرسشگری، ۲. اصل نیک‌اندیشی، و ۳. همدلی فکری.

تفکر نقادانه به مطالعه‌ی «تفکر» می‌پردازد و هرمنوتیک به مطالعه‌ی «فهمیدن». فهمیدن یعنی چه؟ چگونه می‌فهمیم؟ ابزار فهمیدن چیست؟ آیا ابتدا می‌فهمیم بعد فکر می‌کنیم یا اول فکر می‌کنیم بعد می‌فهمیم؟

برتراند راسل در کتاب تاریخ فلسفه‌ی غرب می‌گوید: «نادان هرگز نمی‌تواند فهم درستی از آنچه دانا می‌گوید ارائه کند، چون هرکس آنچه را می‌شنود به طور ناخودآگاه به چیزی که برایش قابل فهم است ترجمه و تفسیر می‌کند.»

@wikifallacy
🙏136👍5
Audio
فهم هرمنوتیکی چیست و چه تفاوتی با وضعیت هرمنوتیکی دارد؟

♻️ جلسه‌ی اول

سخنران: محمد مجتهد شبستری

دوستانی که به دانش هرمنوتیک علاقه‌مندند برای اطلاعات بیشتر و دقیق‌تر در این زمینه به سایت زیر مراجعه کنند. در این سایت آقای شبستری در ۵۱ جلسه درباره هرمنونیک و فهم هرمنوتیکی سخنرانی کرده است. فهم هرمنوتیکی روحیه‌ی بردباری، تحمل و تاب‌آوری ما را افزایش می‌دهد و به یادگیری بهتر تفکر نقادانه کمک می‌کند. هرمنوتیک فهم ما را از جهان و انسان تغییر می‌دهد. هرمنوتیک (hermeneutics) و تفکر نقادانه (critical thinking) اشتراکاتی دارند.👇

http://mohammadmojtahedshabestari.com/category/%D8%AF%D8%B1%D8%B3%E2%80%8C%DA%AF%D9%81%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%87%D8%A7/%D9%87%D8%B1%D9%85%D9%86%D9%88%D8%AA%DB%8C%DA%A9-%D8%AC%D8%AF%DB%8C%D8%AF-%DA%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D8%9F/

https://www.tg-me.com/wikifallacy
🙏95👍2
❓️کدام پدیده‌‌ی اجتماعی ما را در وضعیت هرمنوتیکی قرار می‌دهد که مستلزم فهم هرمنوتیکی است؟
Anonymous Quiz
10%
۱. ازدواج سفید
4%
۲. جشن طلاق
5%
۳. دین‌گریزی
6%
۴. دین‌ستیزی
3%
۵. تغییر جنسیت
71%
۶‌. همه‌ی موارد
16🙏2
📄 وضعیت هرمنوتیکی چیست و متفکران هرمنوتیک چگونه این وضعیت را می‌فهمند؟

🖌 محمدرضا سلیمی

تصور کنید در جامعه‌ای ۱۰۰۰ نفر تصمیم گرفته‌اند برخلاف سنت گذشته به طور غیررسمی ازدواج کنند. به این پدیده «ازدواج سفید» می‌گویند. این افراد از خطوط قرمز هنجارهای اجتماعی عبور کرده، وضعیت جدیدی را به وجود آورده‌اند که مستلزم فهم جدید است. به این وضعیت «وضعیت هرمنوتیکی» و به این نوع فهم «فهم هرمنوتیکی» می‌گویند.

وضعیت هرمنوتیکی زمانی روی می‌دهد که سنت گذشته «نامفهوم» می‌شود. در وضعیت هرمنوتیکی انسان‌ها می‌خواهند چیزی را که «نمی‌فهمند» بفهمند. در این وضعیت سنت‌ها، بداهت‌ها و ارزش‌ها از بین می‌روند. برای مثال، در دوران رنسانس و فروپاشی قرون وسطی وضعیت هرمنوتیکی به وجود می‌آید؛ یعنی تفسیر متون مقدس و فهم جهان از انحصار کلیسا خارج می‌شود؛ بدیهیات و ارزش‌های متون مقدس در اذهان عمومی کم‌رنگ می‌شوند؛ سلطه‌ی کشیش‌ها بر فهم جهان و تفسیر متون مقدس از بین می‌رود و افراد عادی هم ادعا می‌کنند می‌توانند این متون را بفهمند و تفسیر کنند.

همان طور که گفته شد در وضعیت هرمنوتیکی افراد سعی می‌کنند چیزی را که نمی‌فهمند بفهمند. فهم هرمنوتیکی یعنی اینکه گذشته را بفهمیم و چیزی را «بدیهی» فرض نکنیم. محمد مجتهد شبستری درباره‌ی فهم هرمنوتیکی می‌گوید: «در فهم هرمنوتیکی فهمیدن مسبوق به نفهمیدن است؛ یعنی ابتدا نفهمیدن تجربه می‌شود، بعد فهمیدن اتفاق می‌افتد. در واقع، اگر نفهمیدن تجربه نشود، فهمیدن هم روی نمی‌دهد: اول نمی‌فهمیم، بعد می‌فهمیم. در فهم هرمنوتیکی اصل بر «نفهمیدن» است، سپس اقدام می‌کنیم به فهمیدن. در فهم هرمنوتیکی سوال نداشتن‌ها از بین می‌رود و پرسشگری ما را از فهمی به فهم دیگر منتقل می‌کند.»

در فهم هرمنوتیکی ما پدیده‌ها را «به‌مثابه‌»ی پدیده‌های دیگر می‌فهمیم؛ از این جهت، فهم هرمنوتیکی (hermeneutical understanding) با فهم منطقی (logical understanding) همساز است. در فهم منطقی، نظامی از معناها در ذهن ما شکل می‌گیرند تا بتوانیم پدیده‌ای را (مانند عشق، خشم و ترس) بفهمیم. در واقع، ما این پدیده‌ها را با نظم بخشیدن به معناهای مرتبط با آنها درک می‌کنیم.

وضعیت هرمنوتیکی و فهم هرمنوتیکی با هم روی می‌دهند. در دوران رنسانس هم وضعیت هرمنوتیکی اتفاق افتاد، هم فهم هرمنوتیکی. در حال حاضر، در ایران، هم وضعیت هرمنوتیکی روی داده است، هم فهم هرمنوتیکی. در این وضعیت، بداهت‌های گذشته و جزم‌اندیشی‌ها از بین رفته‌اند؛ افراد در مواجهه با آموزه‌های مذهبی، فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و ... به یک فهم جدید دست یافته‌اند؛ تفسیر متون مقدس از انحصار افراد خاص خارج شده است، حتی افراد معمولی هم به فهمی از متون مقدس و جهان دست یافته‌اند. حاکمیت مطلق دیگر جایگاهی در افکار عمومی ندارد. جوانان و نوجوانان خودشان را در این زمینه‌ها «صاحب فهم» و «صاحب نظر» می‌دانند. پدر و مادرها دیگر نمی‌توانند به‌جای فرزندانشان بفهمند. این وضعیتی است که هم والدین باید آن را درک کنند، هم متولیان امور آموزش، هم حاکمان سیاسی، زیرا این وضعیت برگشت‌ناپذیر است.

هرگاه «فهم هرمنوتیکی» روی می‌دهد، هیچ‌کس نمی‌تواند آن را به قبل از «وضعیت هرمنوتیکی» بازگرداند. فهم هرمنوتیکی حاصل وضعیت هرمنوتیکی است. فهم هرمنوتیکی مانند تولد نوزاد است و وضعیت هرمنوتیکی مانند زایمان و دردی که با آن همراه است.

سوال: آیا فرد یا افرادی را می‌شناسید که قبلاً متدین بوده، اما حالا بی‌دین شده‌اند و برعکس؟ آیا افرادی را می‌شناسید که ازدواج سفید کرده‌اند؟ آیا فردی را می‌شناسید که طلاقش را جشن گرفته است؟ اگر این «وضعیت‌»ها را درست درک کنید، شما به «فهم هرمنوتیکی» رسیده‌اید.

آموزش تفکر نقادانه 👇

@wikifallacy
👍27👏32👎1
Audio
پرسشگری سقراطی

Socratic questioning

سخنران: دکتر محمدباقر باقری

آدرس پیج دکتر باقری در یوتیوب 👇

https://youtube.com/@drbagheri.critical.thinking?si=Y08UZJ22UjnjkDW7

آموزش تفکر نقادانه

https://www.tg-me.com/wikifallacy
🙏10👍4
👆در فایل صوتی بالا (پرسشگری سقراطی)، جناب دکتر باقری اصطلاحی را به کار می‌برند به نام The Devil's Advocate یا وکیل مدافع شیطان. در اینجا لازم است به‌اختصار این مفهوم را توضیح دهیم.

وکیل مدافع شیطان یا The Devil's Advocate  به کسی گفته می‌شود که وظیفه دارد در جلسه به مخالفت با ایده‌های مطرح شده بپردازد و مراقب باشد جریان کلی تفکر در گروه به سرعت روی یک ایده متمرکز نشود. درواقع، این کار برای جلوگیری از خطای گروه‌اندیشی است و باعث می‌شود که گروه ناگهان عاشقِ ایده‌ی خود نشود یا به سرعت در برابر افکار و ایده‌های مدیران و اشخاص مقتدرتر جلسه تسلیم نشود.

عبارت وکیل مدافع شیطان در تاریخ مسیحیت ریشه دارد و کلیسای کاتولیک آن را مطرح کرد. در دورانی که کلیسای کاتولیک بعضی افراد را پس از مرگشان به عنوان قدیس (Saint) اعلام می‌کرد، این دغدغه وجود داشت که شاید فرد مطرح‌شده واقعاً مناسب و شایسته‌ی جایگاه قدیسی نباشد. برای کاهش خطای این فرایند، جایگاهی به نام وکیل مدافع شیطان تعریف می‌شد و فردی در این جایگاه قرار می‌گرفت. این فرد به نمایندگی از شیطان حرف می‌زد و توضیح می‌داد که فرد مورد نظر اتفاقاً‌ خدمت‌گزار شیطان بوده و زحمات زیادی در مسیر شیطان کشیده است. در واقع، با در نظر گرفتن چنین جایگاهی فضا برای بحث کردن در مورد ایرادها و نواقص شخصیتی فرد هم باز می‌شد و اگر فرد چندان شایسته‌ی جایگاه قدیسی نبود، تحت تأثیر فضای جلسه به این جایگاه نمی‌رسید.

در کتاب شش کلاه تفکرِ ادوارد دوبونو، پدر تفکر خلاق، کلاه سیاه نقش وکیل مدافع شیطان را ایفا می‌کند. کلاه سیاه سعی می‌کند با ایراد نقاط منفی و خطرات بالقوه تصمیم‌گیری را به چالش بکشد و فضای تصمیم‌گیری را سیاه‌نمایی کند. در تکنیک شش کلاه تفکر، کلاه سیاه به‌طور خاص روی نظرات منطقیِ منفی تاکید دارد. رنگ سیاه نشانه‌ی منفی‌نگری است. بنابراین، فردی که با این رنگ کلاه در جلسه حضور پیدا می‌کند جنبه‌های منفی و بدبینانه‌ی موضوع را ابراز می‌کند. صاحب کلاه سیاه یادآوری می‌کند که موضوع مورد بحث با تجارب یا دانش موجود در آن زمینه سنخیت ندارد. او دلایل عدم موفقیت و شکست را در تصمیم‌گیری بر می‌شمرد.

@wikifallacy
👍254
سخنرانی در گوگل‌میت

موضوع: شفاف‌اندیشیدن

Thinking Clearly

سخنران: محمدرضا سلیمی

زمان: سه‌شنبه، ۷ آذر

ساعت: ۸ شب

مدت سخنرانی: ۲ ساعت

شفاف‌اندیشی اولین و مهمترین گام در یادگیری تفکر نقادانه است. بسیاری از سوءتفاهم‌ها و اختلاف‌نظرها از فقدان شفافیت در فرایند تفکر نشئت می‌گیرد. در مدل ریچارد پل و لیندا الدر، شفافیت اولین و مهم‌ترین معیار فکری در ارزیابی تفکر است. همان‌طور که ما نمی‌توانیم در جاده‌‌ی مه‌آلود خوب رانندگی کنیم، در فضای فکری پر از ابهام، ایهام و کلی‌گویی هم نمی‌توانیم درست بیندیشیم. تقریباً تمام واژه‌ها مبهم‌اند، مگر اینکه با فراهم آوردن شرایط و کاربست مهارت‌هایی آنها را شفاف‌سازی کنیم؛ حتی واژه‌های آب و نان هم مبهم‌اند‌.

در این سخنرانی به ۳۱ مهارت و فضیلت فکری که لازمه‌ی شفاف‌‌اندیشی‌اند اشاره می‌کنیم و آنها را شرح می‌دهیم. این مهارت‌ها و فضیلت‌های فکری عبارت‌اند از:

۱. آشنایی با زبان و کارکردهای آن

۲. آگاهی از خطاهای ذهن

۳. پاک‌سازی ذهن

۴. خنثی‌سازی یا کاهش بار عاطفی کلمات

۵. زمینه‌مند کردن مفاهیم

۶. توجه به بدیل‌ها

۷. تعریف مفاهیم

۸. طبقه‌بندی مفاهیم

۹. تبیین

۱۰. مقایسه کردن

۱۱. مثال

۱۲. تمثیل

۱۳. نیک‌اندیشی

۱۴. راستی‌آزمایی پیش‌فرض‌ها

۱۵. راستی‌آزمایی  استنباط‌ها

۱۶. پرسشگری سقراطی

۱۷. پنج چرا

۱۸. مسئولیت فکری

۱۹. پیامد‌اندیشی

۲۰. توجه به نیازها

۲۱. تعیین دامنه و قطعیت ادعاها

۲۲. تفتیش معنایی

۲۳. تحلیل مفهومی

۲۴. استفاده از آمار و ارقام

۲۵. بازخورد گرفتن

۲۶. تحمل ابهام

۲۷. پشتکار فکری

۲۸. تحمل فکری

۲۹. ریاضت فکری

۳۰. ذهن‌‌آگاهی

۳۱. مدیریت و مهار استرس و داشتن سلامت روانی و جسمی

سپس، به سوال‌های زیر پاسخ می‌دهیم:

۱. «فازی بودن زبان» یعنی چه؟

۲. «شفافیت مفهومی» یعنی چه؟

۳. چرا باید شفاف بیندیشیم؟

۴. آیا باید همیشه شفاف بیندیشیم؟

۵. آیا آمار و ارقام همیشه نشانگر شفافیت در تفکرند؟

۶. «توهم شفافیت» یعنی چه؟

۷. کدام مغالطه‌ها و خطای شناختی مانع شفاف‌اندیشی هستند؟

شفاف‌اندیشی یک فرایند تدریجی، تکاملی، افزایشی، تکراری و ناقص است؛ شفاف‌‌اندیشی فرایند آنی، یک‌دفعه و کامل نیست. حالت‌های ذهن مانند ترس و تنفر، گرایش‌های فکری مانند خودخواهی و بیماری‌های روانی از قبیل استرس و افسردگی از جمله موانع شفاف‌اندیشی هستند. افراد افسرده نمی‌توانند دنیای اطرافشان را درست و شفاف درک کنند. این افراد دنیا را تیره و تار می‌بینند. بنابراین، برخورداری از سلامت جسمی و روانی و مدیریت و مهار ترس و استرس لازمه‌ی شفاف اندیشیدن است.

📚 منابع سخنرانی:

۱. تفکر هوشمندانه: مهارت‌های فهم و نگارش نقادانه نوشته‌ی متیو آلن

۲. چگونه با آمار دروغ بگوییم نوشته‌ی حسین راهداری

۳. ۶۶ خطای شناختی در تصمیم‌گیری نوشته‌ی محمدرضا سلیمی

4. Think Smarter: Critical Thinking to Improve Problem-Solving and Decision-Making Skills by Michael Kallet

لینک ورود به جلسه 👇

meet.google.com/owu-uixa-tqm

ورود به جلسه: ۷:۵۵ دقیقه

https://www.tg-me.com/wikifallacy
👍21
سخنرانی در گوگل‌میت

موضوع: شفاف اندیشیدن

سخنران: محمدرضا سلیمی

زمان: امشب ساعت ۸

شفاف اندیشیدن مستلزم فعالیت در چهار زمینه است:

۱. شناخت ذهن و آگاهی از خطاهای شناختی؛

۲. فهم زبان و تشخیص مغالطه‌ها؛

۳. پرورش فضیلت‌های فکری؛

۴. کاربست مهارت‌های شفا‌ف‌سازی.

پیشنهاد می‌شود دوستان عزیز و علاقه‌مند به تفکر نقادانه، به‌خصوص کسانی که تازه با این مهارت آشنا شده‌اند، در این جلسه شرکت کنند‌. 🌸

لینک ورود به جلسه👇

https://meet.google.com/owu-uixa-tqm

آموزش تفکر نقادانه

https://www.tg-me.com/wikifallacy
👍124🙏3
جلسه‌ی چهارم.pdf
59.3 KB
در جلسه‌ی دیشب گفتیم که تفکر نقادانه و پرسشگری سقراطی هر دو یک هدف را دنبال می‌کنند: ارتقا سطح کیفیت تفکر.

تفکر نقادانه ابزارها و مفاهیم را فراهم می‌کند و پرسشگری سقراطی از این ابزارها و مفاهیم نقادانه استفاده می‌کند تا پرسش‌های لازم را برای شفاف‌سازی مفهوم‌ها و کشف حقیقت مطرح کند.

بنابراین، پرسشگری سقراطی ارتباط تنگانگی با تفکر نقادانه دارد. پرسشگری سقراطی برای تعالی تفکر حیاتی است. آنچه صفت «سقراطی» را به «پرسشگری» می‌افزاید روش‌مند بودن، هدف‌مند بودن، نظام‌مند بودن و عمیق بودن پرسش‌هاست که بر موضوعات، مشکلات و مفاهیم خاص تمرکز دارند.

مفاهیم تفکر نقادانه در جدول این فایل آورده شده. شما می‌توانید با استفاده از کلمات استفهام و مفاهیمی که در ستون مولفه‌ها، معیارها و فضیلت‌های فکری هستند پرسش‌های سقراطی بسازید‌. برای مثال، هدف شما از ازدواج با این فرد چیست؟ چگونه این هدف را انتخاب کرده‌اید؟ چرا این هدف را انتخاب کرده‌اید، نه هدف دیگری؟ چگونه می‌خواهید به این هدف دست یابید؟ آیا این هدف دست‌یافتنی است؟

📝 تمرین: با استفاده از مفاهیم نقادانه در این جدول در بخش کامنت‌ها پنج پرسش سقراطی بنویسید. 👇

@wikifallacy
🙏86👍4
Audio
مهارت درک‌وفهم

دکتر محمدباقر باقری

یکی از مهارت‌های کلان در تفکر نقادانه مهارت درک‌وفهم است. مهارت‌های تفکر نقادانه را می‌توان به دو دسته تقسیم‌بندی کرد: مهارت‌های کلان و مهارت‌های خرد. به مهارت‌های کلان اعمال ذهنی (mental operations) و به مهارت‌های خرد توانایی‌های ذهنی (mental abilities) می‌گویند. مهارت‌های کلان در زیرمجموعه‌ی خود شامل خرده‌مهارت‌هایی‌ است که ازطریق آنها می‌توانیم توانایی‌مان را در مهارت‌های کلان بسنجیم.

مهارت‌های کلان در تفکر نقادانه عبارت‌اند از: مهارت درک‌وفهم، مهارت پرسشگری، مهارت تحلیل، مهارت ارزیابی، مهارت استدلال، مهارت تبیین، مهارت تصمیم‌گیری، مهارت حل مسئله، مهارت یادگیری و خلاقیت‌.

مثال: تحلیل یک مهارت کلان است که شامل تحلیل هدف، پرسش، اطلاعات، دیدگاه‌ها، مفاهیم، پیش‌فرض‌ها، پیامدها و استنتاج‌هاست. ما ازطریق این خرده‌مهارت‌ها می‌فهمیم فرد چه کارهایی باید انجام دهد که به او بگوییم یک تحلیلگر حرفه‌ای.

مفاهیم انتزاعی باتوجه‌به یک سری معیارهای عینی سنجیده می‌شوند. مثلاً، وقتی کسی به ما می‌گوید دوستت دارم، باید بتوانیم با برخی معیارهای عینی دوست‌داشتن او را بسنجیم.

@wikifallacy
👍153
چاپ چهارم منتشر شد.

به‌همین مناسبت جلسه‌ای در گوگل‌میت برگزار می‌گردد.

موضوع: خطاهای شناختی در روابط عاشقانه

سخنران: محمدرضا سلیمی

تاریخ: دوشنبه، ۲۰ آذر

ساعت: ۱۹

در این سخنرانی ابتدا به سوال‌های زیر پاسخ می‌دهیم:

۱. شناخت چیست و چگونه شکل می‌گیرد؟

۲. خطای شناختی چیست و چگونه شکل می‌گیرد؟

۳. چرا ذهن انسان به‌طور نظام‌مند خطا می‌کند؟

۴. خطاها‌ی شناختی چه پیامدهایی دارند؟

۵. رابطه‌ی عاشقانه چیست و چه ویژگی‌هایی دارد؟

۶. چرا روابط عاشقانه شکننده‌‌ هستند؟

۷. چرا عشق به نفرت تبدیل می‌شود؟

۸. «زبان عشق» چیست؟ چگونه «عاشقانه» رفتار کنیم؟

سپس ۵۱ خطای شناختی در روابط عاشقانه را شرح خواهیم داد. درآخر هم به سوالات زیر پاسخ می‌دهیم:

۱. چگونه با خطاهای شناختی مقابله کنیم؟

۲. تفکر نقادانه چگونه «روابط عاشقانه» را «عقلانی» می‌کند؟

۳. چگونه از خطاهای شناختی درجهت تقویت روابط عاشقانه استفاده کنیم؟

📚منابع سخنرانی:

۱. ۶۶ خطای شناختی در تصمیم‌گیری

۲. ۵ زبان عشق اثر گری چاپمن

۳. خانواده‌‌ی خردمند: چگونه در خانواده نقادانه بیندیشیم (دردست انتشار)

لینک ورود به جلسه👇

meet.google.com/ipr-zvay-mbs

@wikifallacy
👍53
۵۱ خطای شناختی در روابط عاشقانه

51 cognitive biases in romantic relationships

۱. آرزو‌اندیشی

wishful thinking

۲. آرزوبینی

wishful seeing

۳. اثر اجماع کاذب

false consensus effect

۴. اثر بهمن

avelanche effect

۵. اثر زیگارنیک

zeigarnik effect

۶. اثر شیطان

devil's effect

۷. اثر کمتر بیشتر است

less is more effect

۸. اثر طرز بیان

framing effect

۹. اثر مالکیت

endowment effect

۱۰. اثر مواجهه (اصل آشنایی)

mere exposure effect

۱۱.  اثر هاله‌ای

halo effect

۱۲. برتری خیالی

illusory superiority

۱۳. توهم الگوسازی

clustering illusion

۱۴. توهم بینش نامتقارن

illusion of asymmetric insight

۱۵. توهم پایان تاریخ

end-of-history illusion

۱۶. توهم تمرکز

the focusing illusion

۱۷. توهم شفافیت

illusion of transparency

۱۸. توهم کنترل

illusion of control

۱۹. تفکر سیاه‌وسفید

black and white thinking

۲۰. خطای ادراک کاذب جنسی

sexual overperception bias

۲۱. خطای ارتباط

relationship bias

۲۲. خطای انصاف

fairness bias

۲۳. خطای انگ بی‌درنگ

fundamental attribution error

۲۴. خطای برد-باخت‌انگاری

zero-sum bias

۲۵. خطای تایید

confirmation bias

۲۶. خطای تصویر ذهنی

self-image bias

۲۷. خطای تعهد

commitment bias

۲۸. خطای تفسیر

interpretation bias

۲۹. خطای توجه

attentional bias

۳۰. خطای جنسیت

gender bias

۳۱. خطای حافظه

memory bias

۳۲. خطای حس‌وحال (خطای حالت)

mood bias

۳۳. خطای خود‌برتر‌بینی

egocentric bias

۳۴. خطای خودخدمت‌گرایی

self-serving bias

۳۵. خطای خوش‌بینی

optimism bias

۳۶. خطای دسترسی

availibility bias

۳۷. خطای عشق

love bias

۳۸. خطای لنگر انداختن

anchoring bias

۳۹. خطای ما‌برتربینی

sociocentric bias

۴۰ خطای مجاورت

proximity bias

۴۱. خطای مقابله به مثل (خطای تقابل)

reciprocity bias

۴۲. خطای منفی‌نگری

negativity bias

۴۳. خطای وضعیت عادی

normalcy bias

۴۴. شکاف همدلی

empathy gap

۴۵. مجوز اخلاقی

moral licensing

۴۶. مغالطه‌ی انصاف

fairness fallacy

۴۷. مغالطه‌ی تغییر

fallacy of change

۴۸. مغالطه‌ی تقصیر/مسئولیت

responsibility/fault fallacy

۴۹. مغالطه‌ی هزینه‌ی هدررفته

sunk cost fallacy

۵۰. میان‌بر ذهنی عاطفه

affect heuristic

۵۱. ناهماهنگی شناختی

cognitive dissonanse

در این سخنرانی این خطاها را به اختصار شرح خواهیم داد. آگاهی از این خطاها به تقویت و انسجام روابط عاشقانه و سالم منجر می‌شود. البته، تعداد خطاهای شناختی در روابط عاشقانه بیش‌ از ۵۱ خطاست.

خطاهای شناختی در روابط عاشقانه مانند شمشیر دولبه هستند؛ هم می‌توانیم از آنها درجهت تقویت رابطه‌ی عاشقانه استفاده کنیم، هم درجهت تضعیف آن. درواقع، خطاهای شناختی هم فرصت‌اند، هم تهدید؛ هم سازنده‌اند، هم مخرب.

برای مثال، ما می‌توانیم از خطای ارتباط، خطای تایید، خطای مثبت‌نگری، خطای اطلاعات مشترک، خطای حافظه، خطای مدارا، خطای ادراک کاذب جنسی، خطای مجاورت، اثر طرز بیان، اثر بهمن، اثر شترمرغ، قانون اوج - پایان و پیشگویی خودکام‌بخش آگاهانه برای تقویت روابط عاشقانه استفاده کنیم.

خطاهای شناختی اجتناب‌ناپذیرند، اما می‌توانیم از طریق ذهن‌آگاهی، خودآگاهی، جمع‌آگاهی و شناخت بافت از آنها در جهت تقویت روابط عاطفی و عاشقانه استفاده کنیم. خطاهای شناختی مانند اسب چموش‌اند، اما می‌توانیم با ذهن‌آگاهی بر دهانشان افسار بزنیم و در جهتی که خودمان می‌خواهیم آنها را هدایت کنیم. در این سخنرانی به این نکته‌ی مهم نیز خواهیم پرداخت.

📚 منابع:

۱‌. ۶۶ خطای شناختی در تصمیم‌گیری: پیامدها و راه‌حل‌ها - محمدرضا سلیمی

۲. خانواده‌ی خردمند: چگونه در خانواده نقادانه بیندیشیم (در دست انتشار)

۳. زبان فریبکار: ۵۰۱ مغالطه در استدلال (در دست تالیف)

۴. ۱۰۱ سوگیری در سیاست (در دست تالیف)

لینک ورود به جلسه 👇

meet.google.com/ipr-zvay-mbs

🕖زمان ورود: دوشنبه، ۲۰ آذر ساعت ۱۹

https://www.tg-me.com/wikifallacy
👍2011👏1🙏1
سلام دوستان 🙏

آیا شما کتاب «۶۶ خطای شناختی در تصمیم‌گیری: پیامدها و راه‌حل‌ها» را مطالعه کرده‌اید؟
Anonymous Poll
10%
۱. بلی
56%
۲. خیر
6%
۳. فقط فایل‌های صوتی آن را گوش داده‌ام.
23%
۴. قصد دارم آن را مطالعه کنم.
16%
۵. از چاپ و انتشار آن اطلاعی نداشتم.
1👍1
سخنرانی در گوگل‌میت

موضوع: خطاهای شناختی در روابط عاشقانه

Cognitive Biases in Romantic Relationship

سخنران: محمدرضا سلیمی

دوشنبه ۲۰ آذر ساعت ۱۹

ساعت ورود: ۱۸:۵۵

لینک ورود به جلسه👇

http://meet.google.com/ipr-zvay-mbs

https://www.tg-me.com/wikifallacy
9👍5
پنج زبان عشق.pdf
4.4 MB
📕 ۵ زبان عشق

نویسنده: گری چاپمن

در سخنرانی دیشب مطالبی را از کتاب ۵ زبان عشق به اختصار شرح دادم و به دوستان پیشنهاد کردم این کتاب را مطالعه کنند. دوستانی که برایشان مقدور است این کتاب را تهیه کنند.

https://www.tg-me.com/wikifallacy
15🙏4👍1
2025/07/14 21:20:50
Back to Top
HTML Embed Code: