📜 فهرستی از تفاوت‌های «کتاب گاو» (پ. هامب. عرب. ۶۸) با رسم مصحف قرآنی عثمانی. در فرسته‌های پیشین به «حذف‌ها» و فرضیه‌های ممکن درباره‌ی آنها اشاره شده است.
@anqanotes

🔍 نقشِ سُفراء امام دوازدهم شیعیان در شکل‌دهی به روایتِ عقیدتیِ تشیّع از غیبت

✨ معرفی منابع

📌 معرفی کتاب «وکلاءِ امامِ غایب: شکل‌دهی به تشیّع اثنی‌عشری (۲۳۵–۳۳۵ قمری)» نوشته‌ی اِدموند هِیز، فوریه‌ی ۲۰۲۲ میلادی

بخش ۱ از ۳


🔻 هنگامی که بحث امام دوازدهم شیعیان اثنی‌عشری مطرح می‌شود، اگر باورهای عقیدتی، پیش‌فرض‌های ماوراء الطبیعی، و پاسخ‌های همیشگی به کناری نهاده شوند، چند پرسش بنیادی نمایان می‌شوند که پاسخ‌دادن به آن‌ها با روش‌های معمول چندان آسان نخواهد بود:

۱. اساساً آیا امام یازدهم فرزندِ پسر داشته است؟ آیا شواهد قابل اعتماد، چه تاریخی چه روایی، بر وجود چنین فرزندی وجود دارند؟

۲. آیا اگر امام یازدهم فرزند پسر داشته است، این فرزند پس از درگذشت ایشان به امامت رسیده است؟ آیا شواهد قابل اعتماد، چه تاریخی چه روایی، بر امامت او وجود دارند؟

۳. چرا برادر امام یازدهم، جعفر، که مدعی امامت بوده است در نزد بعضی از شیعیان هم‌عصرش به امامت پذیرفته شد، اما شیعیان متأخر از دعوی امامت او منصرف شدند؟

۴. رویدادهای پیش‌آمده در چند روز نخست پس از درگذشت امام یازدهم چه بوده‌اند؟ نقش مادر، برادر، و کنیز یا همسر امام یازدهم چه بوده است؟

۵. وصیت و میراث امام یازدهم چگونه اجرا و تقسیم‌ شده است؟ چه کسی امام یازدهم را غسل داده است و بر او نماز خوانده است؟ چرا روایت‌های متقدم (که برادرِ خلیفه‌ی عباسی، ابن المتوکل، را به‌عنوان کسی که بر پیکر امام یازدهم نماز خوانده است معرفی می‌کنند) با روایت‌های متأخر (که نائب اول یا خود امام دوازدهم را کسی می‌دانند که بر پیکر پدر نماز خوانده است) تفاوت دارند؟ تفاوت این روایت‌ها را چگونه می‌توان تبیین کرد؟

۶. چرا امام دوازدهم، با این فرض که متولد شده است، پس از مدتی غایب شده است؟ فرضیه‌ی غیبت او را چه کسی مطرح کرده است؟ و چرا بعضی از شیعیان و پیروان امام یازدهم آن را پذیرفته‌اند؟ چه کسانی آن فرضیه را نپذیرفتند و چرا؟‌

۷. چه کسانی سفراء و وکلاء او را به پیروانش معرفی کردند؟ خود ایشان یا دیگران؟ با چه دلایل و شواهدی؟ چرا سفراء خاص ایشان ۴ نفر بوده‌اند؟ چرا پس از این ۴ نائب خاص، شخص دیگری به نیابت انتخاب نشده است؟

۸. چه روایت‌های بدیلی از ماجرای «شلمغانی» که مدتی از وکلاء خاصِ سفیر سوم بود (اما بعداً طرد و لعن و اعدام شد) وجود دارند؟‌

۹. چرا پایان دوره‌ی نیابت خاص یا غیبت صغری (حدوداً میان ۶۸ سال تا ۷۵ سال) با عمر معمول یک انسان تطابق دارد؟ آیا امکان دارد امام دوازدهم در پایان دوره‌ای که به «غیبت صغری» مشهور است به علل طبیعی از دنیا رفته باشد؟‌

۱۰. سفراء خاص چه شاهدی بر ارتباط با امام دوازدهم به پیروان ایشان ارائه می‌کردند؟ وثاقت نامه‌ها و توقیعاتی که سفراء خاص مدعی بوده‌اند که از جانب امام دوازدهم صادر می‌شوند به چه میزان است؟ آیا هیچ شاهد تاریخی یا سندی قابل اعتماد از این ارتباط اکنون باقی مانده است؟ آیا امکان دارد که نهاد «سفارت» اساساً برساخته‌ی بعضی از کسانی باشد که خود را سفیر معرفی کرده‌اند؟


🔻 البته در این زمان، و بسیار پیش از این، ادعا می‌شود که برای همه‌ی این پرسش‌ها (و بسیاری از پرسش‌های مشابه) پاسخ‌هایی دقیق و تاریخی و قانع‌کننده وجود دارند که در مجموع «روایت غالب تشیّع» از غیبت را شکل می‌دهند. اما خود این روایتِ غالب و مؤمنانه چگونه شکل گرفته است؟ چه کسانی از میان روایت‌های ضدونقیض و متفاوت درباره‌ی رویدادهای پیرامون درگذشت امام یازدهم و دوران غیبت امام دوازدهم آن‌هایی را گزینش کرده‌اند که این روایتِ غالب شکل بگیرد؟

🔻 این همان پرسش «بنیان‌برافکن» است که این کتاب به آن می‌پردازد. پاسخ این کتاب به اجمال این است: همان سفراء (و به‌ویژه سومین آن‌ها) این روایت غالب، یعنی انگاره‌ی سفارت، و پایه‌های انگاره‌ی غیبت را به این صورت شکل‌داده‌اند؛ یا اگر اندکی با جسارت بیشتر عنوان کتاب را ترجمه کنیم، آن را «ریخته‌گری» کرده‌اند. البته این کتاب به بسیاری از دیگر پرسش‌ها نیز پاسخ‌هایی نقادانه می‌دهد، پاسخ‌هایی که برآمده از باورهای پیشین یا پیش‌فرض‌های کلامی و عقیدتی نیست، بلکه منبعث از تحلیل‌های سیاسی، اجتماعی، و فرقه‌ای و دینی است و مؤیَّد به خوانشی نقادانه از متن خود روایتِ برجای مانده در متون روایی و تاریخی شیعیان است.


🖋 زهیر میرکریمی
@anqanotes
ادامه در 👇🏼

ادامه از 👆🏼

🔍 نقشِ سُفراء امام دوازدهم شیعیان در شکل‌دهی به روایتِ عقیدتیِ تشیّع از غیبت

✨ معرفی منابع

📌 معرفی کتاب «وکلاءِ امامِ غایب: شکل‌دهی به تشیّع اثنی‌عشری (۲۳۵–۳۳۵ قمری)» نوشته‌ی اِدموند هِیز، فوریه‌ی ۲۰۲۲ میلادی

بخش ۲ از ۳


🔻 اموند هِیز در این کتاب به بررسی نقش کسانی در ایجادِ روایتِ عقیدتی شیعه از غیبت امام دوازدهم می‌پردازد که بعداً، با عطفِ به ما سَبَق، به سفیران (سفراء) معروف شده‌اند. چنانچه در این کتاب آمده است، در سال ۲۶۰ قمری امام یازدهم درگذشت و جامعه‌ی امامیه از هم پاشید، و پس از آن نهادِ امامت به‌دست کارگزاران امامِ تازه‌درگذشته نگهداری می‌شد که ادعا می‌کردند با امام دوازدهمِ غایب در ارتباطند. این آغاز تشیّع اثنی‌عشری بود.

🔻 نویسنده‌ی این کتاب، اِدموند هِیز، رویکردی نوآورانه برای کاوش درباره‌ی تشیّع اولیّه ارائه می‌کند و از تاریخِ عقیدتی فراتر می‌رود تا بتواند تحلیلی نقّادانه و غیرعقیدتی از فرآیندهای سیاسی و اجتماعی منتهی به رسمی‌سازیِ غیبت امام دوازدهم ارائه کند. هِیز نشان می‌دهد که چگونه کارگزارانِ امام با بازتولید نشانه‌های ظاهری امامت، از جمله رسوم و آدابِ وصایت، توقیعات و نامه‌ها، و وجوهات، اقتدار خود را تثبیت کردند. چهار نفر از این وکلاء در نهایت به عنوان «سفیر» یا «نائب» یا «باب» معرفی شدند، اما رگه‌هایی از انگاره‌های پیشین درباره‌ی مرجعیت در میان کارگزاران در نقل‌ها و روایت‌های متقدم نهفته است.

🔻 هیز روایات پیچیده و متناقض درباره‌ی غیبت را کالبدشکافی می‌کند تا نشان دهد که چگونه در میان ادعای بازیگران متعدد در این فضا، جایگاه نهادیِ سفراء و نُوّاب به آن‌ها اجازه می‌دهد تا در غیاب امام، برای خود مرجعیتی شبه‌امامی مطرح کنند. نویسنده دو گونه رویکرد به تاریخِ موجود درباره‌ی امامت،‌غیبت، وکالت، و سفارت را با هم مقایسه می‌کند: تاریخ عقیدتی و تاریخ نقادانه. خطوط کلی هریک را به اختصار می‌آورم.


🔅 تاریخِ عقیدتیِ سُفَراء امام دوازدهم

🔻 بخش‌هایی از روایت معروفِ شیعیان اثنی‌عشری از غیبتِ امام دوازدهم و سفراء خاص ایشان اینچنین است:
چند سال پیش از درگذشتِ امام یازدهم او صاحب فرزندی شد که او را به بعضی از نزدیکانش نشان داده بود، اما آن فرزند پس از آن سریعاً از دیده‌ها پنهان شده بود. سال ولادت این فرزند در منابع روایی دقیقاً مشخص نیست و همه‌ی این سال‌ها در منابع مختلف ذکر شده‌اند: ۲۵۴، ۲۵۵، ۲۵۶، ۲۵۷، ۲۵۸، ۲۵۹، و البته ۲۶۰ پس از درگذشت امام یازدهم از کنیز او به نام «صقیل» که به ایشان حامله بوده است (پرداختن به نقل‌های متأخر شیعی که همسر امام یازدهم را «نرجس» نواده‌ی قیصر روم شرقی می‌دانند، ولادت امام دوازدهم را در زمان حیات پدر می‌دانند، و بعضاً با مطالبی که بعداً افزوده شده‌اند در‌آمیخته‌اند، یادداشتی جداگانه می‌طلبد).

🔻 هنگامی که امام یازدهم درگذشت، این فرزند، امام شد. اما به علت خطری که از جانب خلیفه‌ی عباسی و عواملش وجود داشت همچنان به‌طور مخفی زندگی می‌کرد. سلسله‌ای از ۴ مرد به‌منزله‌ی مأمور یا سفیرِ امامِ پنهان در دوران غیبت‌اش منصوب شدند:

۱. عُثمان ابن سعید العَمْری (یا چنانکه کَشّی نقل می‌کند «حَفْص ابن عَمْر العَمْری »). درگذشته احتمالاً میان ۲۶۰ تا ۲۶۷ قمری؛ مدت سفارت حدوداً ۱ تا ۷ سال؛ در زمان درگذشت او امام غایب حدوداً ۶ تا ۱۳ ساله است؛

۲. فرزندِ سفیرِ یکم، ابوجعفر محمد ابن عثمان العَمْری. درگذشته به ۳۰۴ یا ۳۰۵ قمری؛ مدت سفارت حدوداً ۳۷ تا ۴۵ سال؛ در زمان درگذشت او امام غایب حدوداً ۴۵ تا ۵۰ ساله است؛

۳. ابوالقاسم حسین ابن روح النوبَختی. درگذشته به ۳۲۶ قمری؛ مدت سفارت ۲۱ تا ۲۲ سال؛ در زمان درگذشت او امام غایب حدوداً ۶۶ تا ۷۱ ساله است؛ [احمد ابن ابراهیم نوبختی، یکی دیگر از شخصیت‌های خاندان متنفّذ نوبختی، کاتبِ او و دامادِ سفیر دوم است.]

۴. ابوالحسن علی ابن محمد السَمُری. درگذشته به ۳۲۸ یا ۳۲۹ قمری؛ مدت سفارت ۲ یا ۳ سال؛ در زمان درگذشت او امام غایب حدوداً ۶۸ تا ۷۴ ساله است.

🔻 روایت عقیدتیِ تشیّع اثنی‌عشری دوره‌های امامت را اینگونه تقسیم‌بندی می‌کند:
۱. دوره‌ی ظهور امامان، از آغاز امامت علی ابن ابی‌طالب در ۱۱ قمری تا زمان درگذشت امام یازدهم در ۲۶۰ قمری؛
۲. دوره‌ی غیبت صُغریٰ از ۲۶۰ قمری تا درگذشت چهارمین سفیر خاص امام دوازدهم در ۳۲۹ قمری؛
۳. دوره‌ی غیبت کُبریٰ از ۳۲۹ قمری تاکنون.


🖋 زهیر میرکریمی
@anqanotes
ادامه در 👇🏼

ادامه از 👆🏼

🔍 نقشِ سُفراء امام دوازدهم شیعیان در شکل‌دهی به روایتِ عقیدتیِ تشیّع از غیبت

✨ معرفی منابع

📌 معرفی کتاب «وکلاءِ امامِ غایب: شکل‌دهی به تشیّع اثنی‌عشری (۲۳۵–۳۳۵ قمری)» نوشته‌ی اِدموند هِیز، فوریه‌ی ۲۰۲۲ میلادی

بخش ۳ از ۳


🔅 تاریخِ نقّادانه‌ی سُفَراء امام دوازدهم

🔻 عالمان شیعی انبوهی از گزارش‌ها و نقل‌ها را گردهم آورده‌اند تا نشان بدهند وجودِ امامِ غایب آنچنان پذیرفته‌شده بوده است که هیچ شکی در آن راه نداشته است. اما این رویکرد به وضعیت بغرنجی بدل شده است که در آن گزارش‌های دست‌چین‌شده و گزینشی درباره‌ی سال‌های اولیه پس از درگذشت امام یازدهم و غیبت امام دوازدهم آنچنان با یکدیگر ضدونقیض‌اند که در مواردی در تقابل کامل با روایت‌های عقیدتیِ متأخر و رسمی‌شده‌ی شیعه قرار می‌گیرند.

🔻 تحقیقات کنونی درباره‌ی وکلاء،‌ سفراء، یا نُوّابِ امام غایب با دو مشکل رو‌به‌رویند:
۱. پذیرشِ غیرنقاّدانه‌ی روایت عقیدتی درباره‌ی جانشینیِ آسان و سرراست میان امامان و سفراء؛ و
۲. بی‌توجهی به تحلیل نقّادانه‌ی روایت‌های متقدّم درباره‌ی وقایعی که پیرامون غیبت رخ داده‌اند.

🔻 اکثر محققان تاکنون روایت عقیدتی شیعیان درباره‌ی سفراء امام غایب را کمابیش پذیرفته‌اند، اما رویکردهای شکّاکانه‌ای نیز وجود داشته‌اند، از جمله مقاله‌ی وِرِنا کِلِم در ۱۹۸۴ میلادی. او انگاره‌ی سفارت را متأخرتر از کسانی می‌داند که اکنون به نام سفیر یا نائب یکم و دوم امام غایب می‌شناسیم. به بیان دیگر، به ادعای او،‌ انگاره‌ی نیابت و سفارت امام غایب در زمان حسین ابن روح النوبَختی شکل گرفته است و این انگاره بعداً بر عُثمان ابن سعید العَمْری و محمد ابن عثمان العَمْری فراافکنی شده است تا این نهاد را تقویت کند:

"تمامی اطلاعاتی که درباره‌ی دو تن از وکلاء بغدادی، یعنی عثمان ابن سعید و محمد ابن عثمان، می‌توانیم بیابیم —یا بهتر بگویم، نمی‌توانیم بیابیم— نشان می‌دهند که آن‌ها بعداً در نهادِ «سفارت» گنجانده شده‌اند؛ نهادی که، به قصدِ ایجاد اعتبار برای آن، می‌بایست از همان هنگامِ درگذشت امام یازدهم آغاز می‌شده است... این مطلب غیرممکن نیست که ابوسهل نوبختی و حسین ابن روح نوبختی، به همراه دیگر بزرگان خاندانِ متنفّذ نوبختی، انگاره‌ی «سفارت» را برساخته باشند."

🔻 البته این نهاد در زمان قدرتِ خاندان نوبختی در خلاء و از هیچ برساخته نشده است، بلکه مرجعیتی بوده است که بر پایه‌های عقاید پیشین بنا نهاده شده است. با اینکه نهاد «سفارت» در دوران حسین ابن روح نوبختی قدرت می‌گیرد (یا حتی «ساخته می‌شود») اما چالش‌های سیاسی و حکومتی (از جمله اینکه هم حسین ابن روح و هم همکار پیشین و رقیب آینده‌اش، یعنی شلمغانی، از کارگزاران حکومت عباسیان بوده‌اند) نهاد سفارت را به سوی افول می‌برد. در عمل، نهاد سفارت ۳ سال پس از درگذشت حسین ابن روح، در پایان سفارت نائب چهارم، از میان می‌رود.

🔻 نویسنده در این کتاب افزون بر پرداختن به بسیاری از پرسش‌های دهگانه‌ای که در آغاز این یادداشت آمدند، به بررسی روایات متقدم درباره‌ی درگذشت امام یازدهم، ادعای فرزندداشتن او، نقش برادرش جعفر در واکنش بعضی از پیروان امام یازدهم به تمایل برای پذیرشِ این ادعا که امام فرزند داشته است، نقش مادر امام یازدهم (کنیز امام دهم) در مناقشات پدیدآمده پس از درگذشت او پیرامون جانشینی و میراث و اموال، و جایگاه کنیز امام یازدهم در انگاره‌ی غیبت نیز می‌پردازد.

🔻 رویکرد این کتاب در بررسی یکی از مهم‌‌ترین انگاره‌های اسلامی و شیعی، اگر نگوییم «مهمترین» انگاره، در کمتر کتاب و نوشته‌ای دیده می‌شود. از همین رو، مطالعه‌ی این کتاب برای علاقه‌مندان و پژوهشگران این حوزه از بایدها است. هِیز چند ماه پیش از انتشار کتاب، در یک سخنرانی در سال ۲۰۲۱ میلادی، رویکرد و انگاره‌ی اصلی کتابش را با جزئیات کافی توضیح داده است. این سخنرانی که به زبان انگلیسی است اینجا در دسترس است.


📗 برای دسترسی به کتاب بنگرید به:
Hayes, Edmund. Agents of a the Hidden Imam: Forging Twelver Shi’ism (850–950 CE). Cambridge:Cambridge University Press, 2022.

#تشیع #شیعه #امامت #غیبت #وکلاء #سفراء #نواب

🖋 زهیر میرکریمی
@anqanotes

📕 گزارشی مفصل از کتاب «سفرای امام غایب»، ادموند هایِز
**********

🔹 در تاریخ‌نگاری ادیان باید مراقب بود که تاریخ را به کلام نیالود یا به زبان دیگر، ساخته‌های به ظاهر تاریخیِ ذهنِ کلام‌پردازان را با وقایع تاریخی اشتباه نگرفت. وقتی از ساخته‌هایِ تاریخیِ ذهن کلام‌آلوده حرف می‌زنم منظورم آن نیست که عده‌ای متکلّم نشسته‌اند و تاریخ را عمدا تحریف کرده‌اند. شاید در مواردی این‌گونه اتفاق افتاده باشد اما در این‌جا منظور ساخته‌هایی است که بدون هیچ به‌اصطلاح توطئه‌ای شکل گرفته.

🔹همین امروز اگر واقعه‌ای در خیابان اتفاق بیفتد و ده نفر بیننده‌ی آن باشند و فردای آن روز شرح ماوقع را از آن‌ها طی مصاحبه‌ای بخواهیم، هر کدام روایتی خواهند گفت. حال فرض کنید واقعه‌ای روزها، ماه‌ها، سال‌ها و بلکه قرن‌ها قبل رخ داده باشد و از پس فیلتر ذهنی افراد متفاوت با دیدگاه‌های مختلفی گذشته باشد. حاصل ناخودآگاه، تاریخی خواهد بود که آمیخته و آغشته به عقاید گوناگون است. وظیفه‌ی مورخ آن است که چراغ به دست گیرد و در کوچه‌پس‌کوچه‌های روایت‌های تاریخی بگردد بلکه بتواند روایتی بیابد که احتمال می‌رود بیشتر به واقعه‌ی اصلی نزدیک باشد.

🔹 ادموند هایِز در کتاب «سفرای امام غایب: شکل‌دهی شیعه‌ی دوازده‌امامی» کوشیده است تا از دیدگاه خود تاریخ وقایع پس از وفات امام عسگری و شکل‌گیری تاریخی موضوع سفارت و نوّاب اربعه را در شیعه‌ی دوازده‌امامی بکاود و تا جای ممکن عقاید کلامی را از رخدادهای تاریخی بزداید و روایتی علت‌محور از زمینه‌های اجتماعی-سیاسی-عقیدتی این موضوع ارائه دهد.

🔹این کتاب مخصوصا از دیدگاه آموزش عملی روش پژوهش تاریخی حائز اهمیت است و در متنِ گزارشِ کتاب سعی کرده‌ام بر این جنبه تأکید بیشتری داشته باشم.

🔹 معرفی دیگری از این کتاب را در کانال عنقاء می‌توانید از اینجا بخوانید.

@ChehelTekke_ImanTaji

✨ کاریز روان گشت!


✍🏼 دانشور و پژوهشگر و دوست گرامی، مجید سلیمانی، به‌تازگی در تلگرام در کانال کاریز یادداشت‌هایی درباره‌ی ادب و فرهنگ و دین منتشر می‌کند. اگر به مطالب ادبی و فرهنگی، تاریخ ادبیات، نسخه‌شناسی،‌ دین‌پژوهی،‌ اسلام‌پژوهی، و مطالعات ادیان به زبان‌های اروپایی علاقه‌مندید یادداشت‌ها و مقاله‌های مجید سلیمانی را از دست ندهید.

📜 این چند بیت از قاآنی گویی که در وصف کاریز و یادداشت‌های مجید سلیمانی است:

کاریز کند و نهر برآورد و رود ساخت / سد بست و که شکست و روان‌ کرد جویبار

بنیان نهاد و برکه بنا کرد و گرد شهر / صد باغ تازه ساخت به از باغ قندهار

آورد آب چشمه‌ی شش پیر را به شهر / آبی چو آب خضر روان‌بخش و سازگار

https://www.tg-me.com/kariznotes

🔍 فارسی‌زبانان اندونزی: کشف مجموعه اشعار فارسی متعدّد کتابت شده در اندونزی در طی پانصد سال

✨ تازه‌های نشر

📌 ایرانی‌مآبی، فارسی‌زبانی، و شعرخوانی مذهبی در اندونزی


🔻 مجید دانشگر در مقاله‌ی اخیر خود با عنوان «جُنگ اشعار فارسی نگاشته شده در اندونزی:‌ فهرستی از نسخه‌های کمیاب» به کشف هفت مجموعه‌ی شعر فارسی اشاره کرده است که به دست ساکنان اندونزی در جزایر جاوا و سوماترا به رشته‌ی تحریر درآمده‌ بوده‌اند. در میان این نسخه‌ها، اوّلین و قدیمی‌ترین آنها دربردارنده‌ی اشعاری از جلال‌الدین محمد بلخی (مولانا)٬ فخرالدین عراقی٬ عطّار نیشابوری٬ سعدی شیرازی٬ روزبهان بَقلی٬ شاه نعمت الله ولی٬ و دیگران است که در سده‌ی ۱۵ میلادی نگاشته شده و در شمال آچه کشف شده است. از سوی دیگر، متأخرترین نسخه (نسخه‌ی هفتم) پس از نیمه دوم سده‌ی ۱۸ میلادی در سوماترا نوشته شده است. این نسخه که بیشترین تعداد از اشعار فارسی را در خود جای داده است؛ با ابیاتی از شعرای پارسی زبان هند (ساکنان چندن‌گر و باگر) آغاز می‌شود و با اشعاری منسوب به جامی٬ هلالی چغتایی، و دیگران پایان می‌پذیرد.

🔻 بنابر گفته دانشگر٬ این مجموعه اشعار در محفل‌های عرفانی پیرامون میلاد پیامبر اسلام (dzikir besar) با تعداد زیادی از حضار قرائت و تکرار می‌شده‌اند که نشانگر تسلط آنها به رسم الخط٬ آواها، و عبارات فارسی است. بنابر آنچه در مقاله دانشگر اشاره شده است٬ فارسی‌زبانانِ اندونزی به خوبیِ فارسی‌زبانانِ هندوستان با ادبیات فارسی مأنوس بوده‌اند. نه تنها آنها با چنین مجموعه اشعاری آشنایی کامل داشته‌اند بلکه به همان اندازه با ادبیات منثورِ فارسی از جمله «خلاصه علم الصرف» و «دُرّالمجالس» —که دانشگر در سال‌های ۲۰۱۸ و ۲۰۲۱ در مورد آن نگاشته است— آگاهی داشته‌اند.

🔻 نویسنده این مقاله را پس از دریافت جایزه و گذراندن فرصت تحقیقاتی DREWES در مرکز اسکالیگر کتابخانه دانشگاه لایدن درباره‌ی «ابعاد فارسی‌زبانیِ نسخه‌های یافت‌شده در منطقه‌ی بَنْتِن اندونزی» منتشر ساخته است. لازم به ذکر است که ویرایش و ترجمه کامل این مجموعه اشعار فارسی در اندونزی به زودی و پس از نشر مجموعه‌ی منثور «دُرّالمجالس» و ارتباط آن با هویت اسلام در جهان مالایا-اندونزی در دسترس علاقه‌مندان قرار خواهد گرفت.


📗 برای ارجاع به مقاله‌ی برخط پیش از انتشار می‌توانید از عبارت زیر استفاده کنید:
Daneshgar, Majid. "Anthologies of Persian Poetry Inscribed in Indonesia: A Handlist of Rare Manuscripts", DABIR (published online ahead of print 2024).

#نسخه‌خطی #پارسی #بیرئن #آچه #سوماترا #اندونزی #مجید_دانشگر
#Manuscript #Persian #Bireuen #Aceh #Sumatra #Indonesia #Majid_Daneshgar

🖋 زهیر میرکریمی
@anqanotes

✨ پنج‌شنبه شب، ۱۶ فروردین ۱۴۰۳ (۴ ایپریل ۲۰۲۴)، ساعت ۲۱ به وقت تهران (۴:۳۰ بامداد به وقت ملبورن) در دین آنلاین به میزبانی خانم نورا نوری‌صفت درباره‌ی موضوعاتی با عنوان «قرآن بدون وحی» سخن خواهم گفت.
@anqanotes

دین‌آنلاین برگزار می‌کند:
«قدر وحی»
شبانه‌های رمضانی قرآن‌پژوهان

⭕️ارش نراقی : ۱۰ فروردین
واقع‌گرایی و عدم واقع‌گرایی در فهم قرآن

⭕️احسان پشت مشهدی : ۱۱ فروردین
سیاق: کلید تفسیر قرآن

⭕️رضا بهشتی معز : ۱۳ فروردین
میشل وَلسان (Michel Vâlsan )
و نگاه صوفیانه به قرآن

⭕️سارا کشفی : ۱۴ فروردین
گفتگوی قرآن با ربّی‌های یهود و اناجیل؛ مطالعه‌ی موردی سوره‌ی مائده و برخی دیگر از آیات مرتبط

⭕️زهیر میرکریمی : ۱۶ فروردین
قرآن بدون وحی

⭕️یاسر میردامادی : ۱۸ فروردین
درآمدی به وحی‌شناسی فلسفی در سنت تحلیلی

⭕️سیما عوض‌پور : ۲۰ فروردین
نگاه زنان مسلمان پیشرو به قرآن

⭕️سید محمد علی ایازی : ۲۱ فروردین
الهیات کرامت انسان در قرآن

صفحه اینستاگرام دین‌آنلاین:

https://www.instagram.com/dinonline

📬 دین آنلاین؛
🆔 @dinonlinebot

✨ در گفت‌وگوی اینستاگرامی در پنج‌شنبه‌ی پیش‌رو با مجموعه‌ی دین‌آنلاین، با عنوان «قرآن بدون وحی»، به بررسی رویکردهایی به شناخت قرآن خواهم پرداخت که از باور به وحیانی بودن یا نبودن آن مستقل‌اند: رویکرد تاریخی-انتقادی، رویکرد ادبی-انتقادی، و رویکرد تاریخی-پدیدارشناختی. همچنین، نیاز به این رویکردها در فضای کنونی جامعه‌ی ایرانی را نشان خواهم داد.
یک معرفی و خوانش از این رویکردها، که نحوه‌ی دیگری از مواجهه با قرآن را نشان می‌دهند، در درس‌گفتاری کوتاه از نیکولای ساینای، قرآن‌پژوه برجسته‌ی معاصر، آمده است که چندی پیش مجموعه‌ی دورنما آن را به فارسی ترجمه و منتشر کرد.
برای مخاطبان علاقه‌مند این مجموعه را پیشنهاد می‌کنم که در ادامه فرسته‌هایش را منتشر خواهم کرد.
@anqanotes

✨ درس‌گفتار ویدئویی #نیکلای_ساینای
درباره «رویکرد تاریخی و ادبی به قرآن»

✅ اکنون در کنار نسخه ویدئویی، نسخه متنی و پی‌دی‌اف این درس‌گفتارها نیز در تارنمای دورنما در دسترس علاقه‌مندان قرار دارد.

🔅 قسمت اول
پرسه پیرامون قرآن بدون ورود به آن؟ درباره مطالعه آکادمیک قرآن

🔅 قسمت دوم
احیای دوبارۀ نبوت: قرآن در محیط تاریخی‌اش

🔅 قسمت سوم
 تصدیق و تبیین: گفت‌وگوی قرآن با سنت‌های یهودی‌ـ‌مسیحی

🔅 قسمت چهارم
قرآن به‌مثابۀ ادبیات
@doornamaa

✨ درس‌گفتار ویدئویی #نیکلای_ساینای
درباره «رویکرد تاریخی و ادبی به قرآن»

🔅 قسمت اول: پرسه پیرامون قرآن بدون ورود به آن؟ درباره مطالعه آکادمیک قرآن

🔷 نسخه کامل ویدئو (حدود ۱۱ دقیقه) در:

✅ آپارات دورنما ✅ یوتوب دورنما

@doornamaa

✨ درس‌گفتار ویدئویی #نیکلای_ساینای
درباره «رویکرد تاریخی و ادبی به قرآن»

🔅 قسمت دوم:
احیای دوبارۀ نبوت: قرآن در محیط تاریخی‌اش

🔷 نسخه کامل ویدئو (حدود ۱۸ دقیقه) در:

✅ آپارات دورنما ✅ یوتوب دورنما

@doornamaa

✨ درس‌گفتار ویدئویی #نیکلای_ساینای
درباره «رویکرد تاریخی و ادبی به قرآن»

🔅 قسمت سوم:
 تصدیق و تبیین: گفت‌وگوی قرآن با سنت‌های یهودی‌ـ‌مسیحی

🔷 نسخه کامل ویدئو (حدود ۱۷ دقیقه) در:

✅ آپارات دورنما ✅ یوتوب دورنما

@doornamaa

✨ درس‌گفتار ویدئویی #نیکلای_ساینای
درباره «رویکرد تاریخی و ادبی به قرآن»

🔅 قسمت چهارم: قرآن به‌مثابۀ ادبیات

🔷 نسخه کامل ویدئو (حدود ۱۷ دقیقه) در:

✅ آپارات دورنما ✅ یوتوب دورنما

@doornamaa

🔘سلسله گفت‌وگوهای "قدرِ وحی"
ویژه ماه رمضان با حضور اساتید و محققان ارجمند

⭕️ قرآن بدون وحی

👤 زهیر میر‌کریمی
👤نورا نوری صفت؛ میزبان

📆 پنج‌شنبه ۱۶ فروردین ۱۴۰۳

⏰ ساعت۲۱
به صورت لایو از صفحه اینستاگرام دین آنلاین به نشانی زیر


https://www.instagram.com/dinonline


📬 دین آنلاین؛
🆔 @dinonline

🎙️ ضبط‌شده‌ی این نشست در صفحه‌ی دین‌آنلاین در اینستاگرام، در اینجا، دسترس است.

#تاریخ_پژوهی

#زهیر_میرکریمی در سلسله گفتگوهایی در #دین_آنلاین به معرفی مختصری از نگرش های روش شناختی به قرآن پرداخته است که بسیار برای مخاطبان راهگشا خواهد بود. بیان وی برای فهم عموم شفاف است و همچنین تمرکزی بر تنش ها و ارتباط مسائل مطرح شده با موضوعات روز از جمله سکولاریسم ایرانی نیز دارد. وی پرسش های مهمی را به اختصار طرح کرده و پیشنهاداتی را درباره قرآن پژوهشی و کاوش تاریخی اسلام ارائه میکند که هم متوجه بیخدایان، مسلمانان سابق و ندانم گرایان است و هم متوجه مسلمانان و یا افرادی است که در تنش با اندیشه اسلامی هستند.
برخورد مسلمانان ایرانی با کتاب #مسیر_پیامبری از #وسمقی از جمله اولین برخوردهای آنان با ادبیات شبه تاریخی-انتقادی در سطح نقد دین بود و یادآور زمانی بود که پلانتینگا، کریگ و دیگر مسیحیان با ادبیات تاریخی آکادمیک برخورد کردند و تلاش کردند نشان دهند انجیل و تاریخ آن فرای هرگونه نقیض معرفتی-تاریخی کماکان معتبر است. این افراد هرچند که در میان مسیحیان محبوب هستند اما اقبالی در میان متخصصان تاریخ پژوهش نیافته اند. اخیرا، برخوردها بر سر حقوق بشر، برده داری و اخلاق همزیستی در انجیل مجددا جان گرفته است و اهمیت تاریخ بار دیگر برای موضوع فلسفه دین محوریت گرفته است. البته آثار مشابه دیگری پیرامون اسلام هم پیش از این در میان ایرانیان بوده اند چنان کتاب 23 سال از علی دشتی و یا تولدی دیگر نوشته شجاع‌الدین شفا اما سطح نوشتار و شناخت وسمقی از اسلام گستردگی بسیار بیشتری به نقد وی میدهد و نقد اسلام را یک مرحله دیگر به نقد تاریخی-طبیعی آن نزدیک تر میکند. متاسفانه اما پاسخ‌ها به وسمقی مطلوب نبود و اهالی رویکردهای تاریخی نیز متاسفانه درباره آن چیزی منتشر نکردند(؟).
وقت ارائه بسیار محدود بود اما دعوت میرکریمی از دیگران در تاریخ پژوهشی «قرآن بدون وحی» کلیدی ترین بیان برای ایجاد مبنای مشترک در الهیات طبیعی و برخوردهای فلسفی بود. امید اینکه وی ارائه خود در اینباره را با گستردگی بیشتری ادامه دهد. فعالیت های وی را همچنین در اینجا دنبال کنید.

#اسلام

🔔      به مناسبت انتشار مجموعه ۶جلدی دایرةالمعارف قرآن (ترجمه فارسی)        🔔

مرتضی کریمی‌نیا ضمن اشاره به اهمیت یافتن زبان فارسی و تحقیقات ایرانی در زمینه مطالعات قرآنی در مقایسه با سایر کشورهای اسلامی، از صورت‌گرایی و کمیت‌گرایی حاکم بر مراکز دانشگاهی ایران و عدم توجه به آشنایی و مطرح کردن پرسش‌های جدید در زمینه مطالعات قرآنی انتقاد کرده است. این گفتار در سال ۱۴۰۱ و به مناسبت پایان انتشار ترجمه فارسی دائرة المعارف قرآن ایراد شده است.

🔗ویدئو صحبت‌های مرتضی کریمی‌نیا:
B2n.ir/j24549

🔗ترجمهٔ فارسی دایرةالمعارف قرآن را در سایت حکمت ببینید:
http://B2n.ir/z05015