غه‌در له شیعر؛ «‌هه‌ڵبژاردن» وه‌ک «خه‌ساندن»

✍️ بێهزاد ئه‌حمه‌دی

ته‌نیا یه‌ک جیاوازی هه‌یه؛ جۆری «‌هه‌ڵبژاردن».
دیسانه‌وه نووسین و به‌رده‌وام نووسین وه‌سفی لایه‌نی شاراوه‌ی «هه‌ڵبژاردن» ده‌کات. ئه‌وه‌ش جیدیه‌تێکه باس له هه‌ڵنه‌بژاردن ناکات، ته‌نیا ده‌یه‌وێت له‌مانای هه‌ڵبژاردنه‌کان خۆنه‌‌دزینه‌وه. ئه‌مه ویژدانی ره‌خنه‌ییه. دوو چه‌مکی «هه‌ڵبژاردن» و «به‌راوه‌رد» دوو دیوی کلتووری ئه‌ده‌بین.
له‌ڕووی فه‌لسه‌فیشه‌وه هه‌ڵبژاردن «نهێنیه‌کی» تێدایه، چ ئه‌و کاته ببێته پێغه‌مبه‌ر یان وه‌ک کۆیله‌، چ ئه‌و کاته‌ی ئینسان زاده‌ی کاره‌ساتێکی سواڵکه‌رانه‌ی نێرومێ بێت، چ هه‌ڵبژاردنی ده‌ق له‌لایه‌ن لێژنه‌یه‌که‌وه یان خوێنه‌رێکی ئه‌م عه‌سره به‌ده‌ستی نووسه‌رێکی سه‌ده‌کانی ڕابردوو ببێته هه‌ڵبژارده‌. جیاکاری نێوان «چه‌مکی هه‌ڵبژاردن» و «هه‌ڵبژاردنی باڵا» یه‌ک شته؛ پرسی «خه‌ساندن له‌به‌ر چی؟!». چوونه هانای ئه‌م پرسه‌وه له‌سه‌ره‌تاوه ڕێزگرتنه له «ئازادی به‌رانبه‌ر»، پاشان ڕێزگرتن له «دیموکراسی».
خه‌ڵآتییه ئه‌ده‌بییه‌کان له جیهاندا بۆ مه‌شروعیه‌ت چاوپۆشی له «زۆرینه‌ی جه‌ماوه‌ری خوێنه‌ران» نا‌که‌ن وه له هه‌مان کاتیشدا «ڕه‌زامه‌ندی که‌مینه‌ی نوخبه»ش په‌راوێز ناخه‌ن. له زانکۆی کوردستان «خه‌ڵاتی قه‌ڵه‌می هه‌‌‌ژار»، به پراکتیک هه‌ژارانه و به پروپاگاندا ده‌وڵه‌‌مه‌ند به‌رێوه‌چوو. ئه‌گه‌رچی ئه‌ساسه‌ن و له‌بنه‌ڕتدا مه‌رج نییه زانکۆ ناوه‌ندی جه‌ریانێکی ڕۆشنبیری بێت به‌ڵام به‌رپرسانی ئه‌م خه‌ڵاته جگه له ئه‌رکی ئه‌خلاقی «ده‌سپێکی ناساندن»، زۆر گوێراڵی «ئایدولۆژیای ناشه‌رعی»، «ده‌سه‌لاتی سێبه‌ر»، «هێژمۆنی ده‌سته‌وتاقم» و «کپ‌کردنی پرسیاره مێژووییه‌کان» بوون، ئه‌گه‌ر نه‌بوون، وه‌لام بد‌ه‌نه‌وه. له “حه‌سار و سه‌گه‌کانی باوکم”دا هاتو‌وه: «گوێ بگرن.. ئه‌وه‌ی ده‌یه‌وێت له‌م حه‌ساره‌ی من نانێکی چه‌ور بخوات، نابی له قسه‌م ده‌ربچێت. ئه‌وه‌ی حه‌رامزاده نییه، خزمه‌تی ئه‌م حه‌ساره ده‌کات»، ئه‌گه‌ر حه‌رامزاده‌بوون له ژیانی ئاساییدا خزمه‌ت‌نه‌کردنه، «خه‌ساندنی شیعر»یش واتایه‌کی‌تره له حه‌رامزاده‌گی هێژمۆنی سانسۆر و مانایه‌کی‌تره له خۆهه‌ڵوشاندنه‌وه‌ی جوانیناسی‌، ڕه‌نگه شێرزاد حه‌سه‌ن خوێنه‌ری گه‌مژه تووشی گومان بکات له‌به‌رده‌م دیکتاتوریه‌تێکی به‌ ڕووکه‌ش دیموکراتدا به‌ڵام دیوه‌که‌ی‌تری ئه‌م ڕسته‌یه، ته‌وس و گاڵته‌جارێکه بۆ کپ‌کردنی «چه‌مکی ئازادی». به‌س که‌س ڕووی ده‌می له زانکۆ نییه، به‌ڵام قوڵ‌هه‌ڵمالین و گرێ‌دانی فه‌قیانه‌ی چه‌رمگ ئه‌گه‌ر «زه‌رووره‌تی مێژووییه» هه‌ر به‌و ئه‌ندازه‌ش جۆرێکه له «به‌رپرسایه‌تی مێژوویی» بۆ پاراستنی که‌رامه‌تی نووسین.
یه‌کێک له ئامرازه‌کانی ڕازی‌کردنی بیروڕای گشتی له ڕۆژنامه‌نووسیندا، ئامار و ئامارسازییه به‌ڵام شه‌یداکردن و سه‌رمه‌ست‌کردن به ئامار و ڕه‌قه‌م له پرۆسه‌ی «خه‌ڵاتی قه‌ڵه‌می هه‌ژار»دا جۆرێک ده‌رچوونه له حه‌قیقه‌تێک به ناوی مامۆستا هه‌ژاری مه‌زنه‌وه، دیکه‌ی نازناو و ناووناتۆره‌کان وه‌کوو «ماجدنامه» و «جه‌بارنامه» و «یادگارنامه‌»، مه‌جازیانه شۆره‌وه‌بووی حه‌قیقه‌ته‌که بوون. ئایا وه‌ڵامدانه‌وه‌ی به‌رپرسانی خه‌ڵاتی هه‌ژار به گوتاری ڕۆشنبیری و ڕۆشنگه‌ری له کوردستانا چه‌ند ئه‌توانی نکوولی بکات له جۆرێک «پاوان‌خوازی سوننه‌تی» یان هێمای «سه‌له‌فیه‌تی ئه‌ده‌بی» له‌پشت ده‌مامکی مودێڕننه‌وه، که‌سیان حازره له‌ ئه‌ستۆی بگرێت ئیتر پۆپۆلیسم وه‌ک جاران ته‌نیا په‌تای ناو جیهانی سیاسه‌ت نییه و به‌م «شوآف»ـه‌وه له پشت مامۆستا هه‌ژاری مه‌زنه‌وه جۆرێک له «پۆپۆلیسمی ئه‌ده‌بی» په‌ره‌ی سه‌ند! له ژیانی ئه‌ده‌بی مامۆستا هه‌ژاردا «ژانری شیعر» هه‌رگیز له په‌راوێزدا نه‌بووه، هه‌ر ئه‌وه‌ش کردی به «شاعیری نه‌ته‌وه‌یی» به‌ڵام ئێسته چلۆنه که جه‌ریانی شیعری کوردی به هه‌موو ده‌سکه‌وت و سونه‌ته‌شیعریی و ده‌نگ و به‌رزی‌ونزمی و به‌ره‌کانیه‌وه ناتوانێ بچێته ڕیزی خه‌ڵاتی سه‌ره‌کی.
کولتووری فیکری ئێمه بۆ «هه‌‌ڵبژاردن وه‌ک خه‌ساندن»، هه‌ڵگری پره‌نسیپێکی «نهێنی‌کارانه‌»یه. به پێوه‌ری عه‌قڵی ڕه‌خنه‌یی، مامه‌ڵه‌کردنی ئاکادیمایانه له‌گه‌ڵ نووسین به به‌راوه‌رد له‌گه‌ڵ مامه‌ڵه‌کردنی سیاستمه‌داریکی “conservative” له‌گه‌ڵ کۆمه‌ڵگه، پێویسته ڕۆشنبیرانه‌ بێت، بۆ وێنه له دیکتاتۆرترین سیسته‌م‌گه‌لی سیاسیشدا بۆ هه‌ڵبژادنێکی کارتۆنیش به‌نیازی به‌راوه‌ردکردن لانیکه‌م خه‌ڵک چه‌ن ده‌م‌وچاوێکی هه‌ڵواسراو به دیواره‌کانی شاره‌وه ده‌بینن‌. به‌م‌چه‌شنه گرینگه کۆمه‌ڵگه‌ی ئه‌ده‌بی دڵنیا بکرێت، ده‌سته‌‌و‌تاقمی خه‌ڵاتبه‌خشی قه‌ڵه‌می هه‌ژار، «ترسنۆک» نین و بێ‌ده‌نگ نابن له به‌رده‌م مێژووی رۆشنبیری و پرسی ڕۆشنگه‌رانه‌ی «خه‌ساندن له‌به‌ر چی؟!» وه به‌ڵگه‌نامه‌ی بڕیاره‌کانی هه‌ڵسه‌نگاندن و ناوی داوه‌رکان و ناوی ئاسه‌واری نێردراو باس ده‌که‌ن بۆ مێژووی ئه‌ده‌بی کوردی.

@sirwan_weekly

‍ خلوت هنرمندانه

گزارشی از خلوت و جلوت استاد فردین صادق ایوبی

✍️شیروان یاری

زندگی در جهان زیست تابلوهایش هویت این مرد بالا بلند، بلند نظر را به زیبایی به تصویر می کشد، ماهی های قرمز در بوم او محصور نیستند؛ بلکه چون ماهی سیاه کوچولو «صمد بهرنگی» رها از هویت برساخته ذهنی اند، زندگی در رودخانه چشمان او بسان عشق در قلب معشوق جاری و ساری است، انار از نمادهای اوست که دانه های یاقوتی به چشم ناظر منظور، در چهار فصل حیات ، حقیت معنی می یابد.
این استاد نام آوازه نقاشی که این روزها عشق را در پستوی خانه نهان بکرده است و در بین مفهوم ومفاهیم کتابخانه اش سیر آفاق و انفس می کند، خلوت گزینی برای هنرمندان را یک ضرورت می پندارد که در این خلوتکده، خلاقیت و آفرینش خلق می شود.
فردین صادق ایوبی جلوت و خلوت را دو خصیصه ذات هنرمندی توصیف می کند که زمانی هنرمند در پیله جلوت است و در ایامی نیز از گذر زمان ردای خلوت به تن ذهن می کند.
به عقید او فرو رفتن هنرمند در خلوت درونی یک ضرورت تاریخی از جهان ذهن به شمار می رود که این رخداد نمادی از انعکاس عالم هستی در نهانگاه وجودی هنرمند است.
این استاد نقاشی با تاکید بر عبارت معنادار استاد «هانبیال الخاص» نقاش مشهور کرمانشاهی که دو مکان زیست و کار هنرمندان بایستی ازهم متمایز باشد؛ اطمینان می دهد خلوت گزینی که به معنی تنهایی پرهیاهو هرابالی یا به معنی تعریف کلیشه ای -تنهایی یا بی کسی- تعبیر می شود ناصحیح است و این تفکر تنها نمادی از ناآگاهی اندیشه ناپخته تجربه زیسته جلوت و خلوت است.
صادق ایوبی ذهن را آبستن سوژه ها از جهان عینیت به فراسوی واقعیت می داند و از اینکه در خلوت می خواند، می نویسد، می اندیشد،طرح می زند و نقاشی خلق می کند خشنود است.
او با اشاره به شعر جمعه متروک فروغ و روزگار غریب عشق شاملو؛ معتقد است: درذهن یک هنرمند اقیانوسی از مناسبات و اجتماعی وجود دارد که چون پازلی در ذهن هنرمند چینش می شود و اصالت هویت سارتری بر ساختار بوم شکل می گیرد.
این استاد دیدار ماکسیم گورکی و تولستوی با دوجهان متمایز فکری را یادآور شد و گفت: هنرمندان نباید چون تولستوی نگاه از بالا به پایین نسبت به مردم و محیط پیرامون داشته باشند؛ بلکه چون ماکسیم گورکی از پایین به بالا به شهروندان و جامعه باید نگریست و تجربه آموخت.
استاد صادق ایوبی که نام او درجشنواره های بین المللی و داخلی بر جریده تاریخ جاودانه شده است آرزو دارد که صدای موسیقی، شمیم رنگ بر بوم نقاشی و رج زنی گلیم و فرش از این شهر هیچگاه رخت بر نبندد.
فردین صادق ایوبی هویت خود را از تاروپودکوچه پس کوچه های سنندج و جلوت زندگی روزانه مردم جدا نمی داند و چون شاملو معتقد است که او نیز سوژه هایش از لابه لای اقشار جامعه خود خلق و بر بوم می آفریند.

سیروان_رسانه_مرجع_مناطق_کردنشین

@sirwan_weekly

‍ زنگ خطر برای سمندر آتشین در زاگرس؛ نتایج یک پژوهش چهارساله:

جمعیت‌های منزوی سمندر آتشین در آستانه انقراض

مرگ تدریجی "بیله که ره" (سمندر آتشین) در سایه غفلت

✍️#نبی_احسنی- دکتری محیط زیست

پژوهش جامع چهارساله درخصوص بررسی تنوع ژنتیکی وارزیابی زیستگاه‌های سمندر آتشین (Salamandra infraimmaculata semenovi) نشان می‌دهد که این گونه‌ی ارزشمند دوزیست، در زیستگاه‌های محدود خود در غرب کشور با چالش‌های جدی بقایی مواجه است. این تحقیق که از سال ۱۳۹۴ تا ۱۳۹۷ به عنوان رساله دکتری انجام شده، برای نخستین بار وضعیت ژنتیکی جمعیت‌های منزوی سمندر آتشین در استان‌های کردستان، کرمانشاه و ایلام را مورد بررسی دقیق قرار داده است.

پژوهشی برای حفاظت از گونه‌ای ارزشمند

سمندر آتشین به‌عنوان یکی از گونه‌های اندمیک و نادر زاگرس، نقش مهمی درحفظ تعادل اکولوژیکی مناطق کوهستانی دارد. اما متأسفانه تخریب زیستگاه، خشکسالی‌های پی‌درپی، آلودگی منابع آبی و قاچاق غیرقانونی، این گونه را به آستانه انقراض سوق داده‌اند.
در این پژوهش با استفاده از نمونه‌برداری میدانی و تحلیل مولکولی، وضعیت ژنتیکی جمعیت‌های مختلف سمندر آتشین مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاکی از کاهش تنوع ژنتیکی و انزوای شدید جمعیت‌هاست که زنگ خطری جدی برای بقای این گونه محسوب می‌شود.
زیستگاه‌هایی که در حال نابودی‌اند
بر اساس یافته‌های این پژوهش، زیستگاه‌های اصلی سمندرآتشین درمناطقی همچون کره میانه، نسل و گوشخانی، هزارخوانی، دگاگا و نوار مرزی مریوان قراردارند. متأسفانه بخش عمده‌ای از این زیستگاه‌ها طی سال‌های اخیر به دلیل فعالیت‌های انسانی، کشاورزی غیراصولی، تخریب جنگل‌ها و تغییرکاربری اراضی تخریب شده‌اند.
قطعه‌قطعه شدن زیستگاه‌ها باعث کاهش جریان ژنی بین جمعیت‌ها شده است. این موضوع علاوه بر کاهش تنوع ژنتیکی، جمعیت مؤثر گونه را کاهش داده و خطر انقراض محلی را افزایش می‌دهد. از سوی دیگر، فروش غیرقانونی این گونه در برخی آکواریوم‌فروشی‌ها به‌عنوان «سین هفتم سفره نوروز» نیز یکی دیگر از تهدیدات جدی برای بقای سمندر آتشین است.
تهدیدات و ضرورت حفاظت
مطابق گزارش اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت (IUCN)، سمندر آتشین در فهرست گونه‌های آسیب‌پذیر (VU) قرار دارد و در صورت تداوم روند فعلی، ممکن است در ارزیابی‌های آینده در طبقه در معرض خطر (EN) قرار گیرد.

این پژوهش ضمن شناسایی تهدید‌های بالقوه و بالفعل، راهکارهایی همچون:

•ایجاد مناطق حفاظت‌شده در زیستگاه‌های شناسایی‌شده
•احیای تالاب‌ها و منابع آبی حیاتی
•ایجاد گذرگاه‌های زیستی برای جلوگیری از انزوای جمعیت‌ها
•فرهنگ‌سازی و آموزش جوامع محلی درباره اهمیت حفاظت از دوزیستان
را برای نجات این گونه ارزشمند ارائه کرده است.

لزوم اقدام فوری سازمان‌های مسئول

در حالی که آمارها از کاهش چشمگیر جمعیت دوزیستان استان حکایت دارد، تاکنون اقدام مؤثری در زمینه حفاظت از سمندر آتشین توسط متولیان صورت نگرفته است. هیچ‌یک از زیستگاه‌های اصلی این گونه در مناطق چهارگانه حفاظت‌شده سازمان محیط زیست قرار ندارد.
نبی احسنی با تأکید بر خلاهای پژوهشی در زمینه تنوع ژنتیکی دوزیستان کشور گفت: نتایج این مطالعه می‌تواند پایه‌ای برای تدوین برنامه‌های مدیریتی و حفاظتی باشد و امیدواریم با توجه ویژه مسئولان، اقدامات لازم برای حفظ این گونه پیش از آنکه دیر شود، صورت گیرد.
درباره سمندر آتشین
سمندر آتشین (Salamandra infraimmaculata semenovi) یکی از شش گونه سمندر شناسایی‌شده در ایران است که پراکنش آن عمدتاً به مناطق کوهستانی زاگرس محدود می‌شود. این گونه با رنگ‌آمیزی خاص و منحصر‌به‌فرد خود، علاوه بر اهمیت ژنتیکی و محیط‌زیستی، از نظر گردشگری طبیعی نیز ارزشمند است.

@sirwan_weekly

سیروان_رسانه_مرجع_مناطق_کردنشین

‍

عضو انجمن علمی محیط زیست دانشگاه کردستان هشدار داد؛

سمندر آتشین کردستان در معرض تهدید انقراض

سیروان : سمندرآتشین زیرگونه ویژه کاملا بومی ویژه مناطق کردستان که در زبان کُردی به آن بۆلگەوەرە، شەڕەفە می گویند؛به دلیل قاچاق آن توسط انسان وصادرات آن به کشورهای همسایه درمعرض تهدیدجدی انقراض قرار دارد.

«سهیلا صولی» دانش آموخته رشته علوم و مهندسی محیط زیست از دانشگاه کردستان و فعال زیست محیطی با اعلام این خبر به سیروان گزارش کرد که افزون بر قاچاق بی رویه این گونه نادر، تخریب زیستگاه از طریق گسترش زمین های کشاورزی و باغات،سدسازی،ورود فاضلاب وسموم کشاورزی به رودخانه ها،استفاده ازمنابع آبی برای کشاورزی و کاهش سطح منابع آبی در دسترس برای زادآوری و تغییرات اقلیمی ناشی ازخشکسالی¬ و کاهش میزان نزولات آسمانی از مهم ترین عوامل تهدیدکننده زندگی سمندر آتشین در کردستان محسوب می شود.

آنگونه که عضو انجمن علمی محیط زیست دانشگاه کردستان می گوید:سمندر آتشین که عنوان زیرگونه بومزاد کوهستان زاگرس لقب دارد، نخستین بار در سال 1916 میلادی در سور کوه منطقه کلاترزان شناسایی و کشف شده است.
او زیستگاه طبیعی این گونه بومزاد را علفزارها با زمین مرطوب ونمناک،چشمه های کوهستانی وحاشیه مناطق جنگلی عنوان کردوافزود:ازمنظر پراکنش جهانی گونه سمندر آتشین در شمال‌غرب ایران، شمال عراق (کردستان عراق)، شرق ترکیه درکشور ایران دراستان¬های کردستان وکرمانشاه، شهرستان‌های بانه،مریوان،سروآباد،ژاوه‌رود، نودشه، نوسود، کامیاران، اورامانات و پاوه گزارش و ثبت شده است.
به گزارش این عضو انجمن علمی محیط زیست دانشگاه کردستان،سمندرآتشین تنها دوزیست ایران است که توانایی زنده¬زایی وتخم زنده¬زایی داردوفقط درآب‌های شیرین وپاک زندگی می‌کند که این نشانه سلامت بوم‌سازگان‌های آبی است.

صولی با اعلام اینکه این گونه نادر بومزاد زاگرس، روزها در پناهگاه، پناه می گیرد و اغلب شب ها برای دوری از دشمنان فعال است؛ گزارش کرد که کنترل حشرات وتعادل بوم شناسی ازخصوصیات بارز نقش اکولوژیک سمندر آتشین کردستان به حساب می آید.
این دانش آموخته علوم و مهندسی محیط زیست ،مشاهده سمندر آتشین را در باور مردمان محلی نماد برکت و باران عنوان کردوافزود: تاکنون شمار سمندر آتشین توسط کارشناسان گونه شناس محیط زیست به دست نیامده است و به همین دلیل به یقین نمی توان از تعداد این گونه نادر بومی گزارش داد.
او به تشریح گفت که مطابق تحقیقات علمی طول بدن این گونه بومزاد زاگرس 18 سانتی متر و طول دم 10 تا 11 سانتی متر با پوست صاف ومرطوب با لکه های زرد آپوزماتیک(دفاع طبیعی برای هشدار به دشمن) گزارش شده است.
این مدافع محیط زیست،چشمان درشت بامردمک گردوبرجسته برروی سربادیدقوی شبانه ازدیگر خصوصیات بارز سمندر آتشین عنوان کرد و تشریح کرد که بدن سیاه تا قهوه¬ای بسیار تیره که با لکه‌های زرد رنگ پوشیده شده،برای دفاع طبیعی است که به باور محققان این رنگ‌ها برای ترساندن شکارچیان در طی هزاران سال تکامل بوجود آمده و برای انسان بی‌خطر و غیرسمی است.
به گفته صولی این گونه نادر در فهرست سرخ اتحادیه جهانی حفاظت در رده آسیب پذیر (VU) و تحت حمایت سازمان حفاظت محیط زیست ایران قرار دارد.

@sirwan_weekly

سیروان_رسانه_مرجع_مناطق_کردنشین

‍ سپاسنامەی ئەنجومەنی باڵای پلان‌داڕشتنی خەڵاتی قەڵەمی هەژار


سەرنامە بە ناوی تۆ خودایە
چی بێ ئەمە پیت و پێزی نایە
"هەژار"‌

بیرمەندان، زانایان، توێژەران، نووسەران و شاعیرانی هێژا!

وێڕای سڵاوێکی پاک و بێگەرد و ڕێزێکی بێ‌بڕانەوە؛ سەرەتا سپاس و پێزانینی خۆمان دەردەبڕین سەبارەت بە ناردنی بەرهەم و پاشان ئامادەبوونتان لە یەکەم خولی خەڵاتی قەڵەمی هەژاردا. هیوادارین ڕەنگدانەوە و دەنگدانەوەی ئەم ڕووداوە گرینگە فەرهەنگییە ئاکامی ترووسکەداری درێژخایەنی هەبێ و چرایەک بێ ڕووناکیدەر.
وەکوو ئاشکرایە ئەم خەڵاتە هەر لە سەرەتای داندرانی بەردی بناغەیەوە، تەنیا بۆ ڕەوت و ڕێچکەیەکی ئەدەبی یان هونەری پێناسە نەکراوە، بەڵکوو هەموو بوارەکانی هێناوەتە بەرچاو و زانستە مرۆڤایەتی و کۆمەڵایەتییەکانی بە بنەما داناوە. ئەم بیرۆکەیە لە مەودای کاردا هەر هاتووە و پێگەیشتووە و ویستوویەتی هەموو حەول و تێکۆشانە فکرییەکان بە یەک‌چاو ببینێ و هیچ بەشێک فەرامۆش نەکرێ. هەمەچەشنیی بابەتیی بەرهەمە وەرگیراوەکان و خەڵاتە بەخشراوەکانیش بەڵگەن لەسەر سەلماندنی بێ‌خەوشیی ئامانجەکە. ڕوون و ئاشکرایە کە فەلسەفە، مێژوو، وێژە، مەردم‌ناسی، فەرهەنگنووسی، هۆنراوە و تێکڕای بەشەکانی هونەر بەگشتی وەک ئاوێنەیەکی باڵانوێنی ژیان سەیریان کراوە و خۆ لە سڕینەوە و نەسڕینەوەیان پارێزراوە.
بەم پێیەی کەوا پرۆسەی بەڕێوەچوونی کارەکان لە بازنەی دامەزراوەیەکی ئاکادیمی‌دا بەڕێوەچوون و کۆمەڵێک ڕێکاری زانستی و پسپۆڕانە وەبەرچاو گیراون، دەبێ بزانین کە پرۆسەی هەڵسەنگاندن و هەڵبژاردنی بەرهەمەکان ئەوەندەی کراوە خۆی نیزیک کردووەتەوە لە پابەند بوون بە ڕەوتی ستانداردی ئەکادیمی. ئەم خولی یەکەمە خۆی مەشقێکی سەرەتایە بۆ نیشان‌دانی پشوودرێژی و تێڕامان و قووڵبوونەوە و دۆزینەوەی هەموو کەلێن و کەلەبەر و کەم‌وکووڕییەکان. وەکوو ئاشکرایە حکم نییە لە چەند بوارێکا، بەتایبەت لە بوار و بەستێنی وێژەدا، کە ڕاستەوخۆ پەیوەستە بە سەلیقە و تێڕوانینەکانی تاکەوە، بۆچوونی داوەرەکان لەگەڵ حوکم‌دانی تاک و کۆی هەموو لایەکمان بگونجێ و سروشتییە. ئەم جیاوازییە بەشێکە لە دیالۆگی فکری و ڕەخنە و لامان وایە کەش‌وهەوای ئاوەزمەندانە دەتوانێ لە داهاتوودا تا ڕادەیەک تلاسابوونەکان ڕاست بکاتەوە.
بێ لەمانەش، ئێمە لامان وایە بەرزترین خەڵات بۆ داهێنەرانی هەموو بوارەکان، ڕەزامەندیی پسپۆڕان و شارەزایان و بیروردان و بەگشتی کۆمەڵانی وشیاری خەڵکن؛ هەر کات بەرهەمێکی هزری و هونەری توانی لە نێو مێشک و ویژدانی جەماوەردا بمێنێتەوە، بێ‌گومان توانیویەتی ئەرکی سەرەکیی خۆی ڕاپەڕێنێ، کە بریتییە لە سازکردنی کەلتوورێکی دەوڵەمەندی هەمووانی و ئاوا سەرکەوتن مسۆگەرە.
لە کۆتایی‌دا پیرۆزبایی بەڕێوەچوونی سەرکەوتووانەی ئەم خولی یەکەمەی خەڵاتی دەوڵەمەندی هەژار دەکەین لە هەموو لایەک و هیوادارین لە داهاتوودا دەرەوشاوەتر بێ.


ئەنجومەنی باڵای پلان‌داڕشتنی خەڵاتی قەڵەمی هەژار

@sirwan_weekly

سیروان_رسانه_مرجع_مناطق_کردنشین

‍ پژواک جاودانۀ لیلاخ دیرین

✍ آمانج احمدی

مامۆستا حبیب ملەیی، تنها یک آوازخوان نبود؛ او جان لیلاخ دیرین را در صدایش جای داده بود. هر نغمه‌ای که از گلوی زخمی تاریخ برمی‌خاست، آوای او را به تندیس جاودانۀ روزگار بدل می‌کرد؛ روزگاری که لیلاخ نه سرزمینی خاموش، که روایتی از شکوه و صلابت بود.
آوای مامۆستا حبیب، زمزمه‌ای از دلِ بلندای داڵاخانی بود، پژواکی که در ژرفای سورمەلی می‌پیچید و تا دامان قلوز به پرواز درمی‌آمد. هر ترانه‌ای که سر می‌داد، چونان نسیمی بود که از پەنجە و بەور گذر می‌کرد، با کولەوا نجوا می‌کرد و دروازه‌های زمان را می‌گشود. در هر واژه‌ای که می‌خواند، صدای کوه‌ها و دره‌ها با او هم‌نوا می‌شدند، گویی همه‌چیز، از دێولان تا کولیایی، از مووژژ تا سایه‌های قەلا، در همنوایی با او به زمزمه می‌افتاد.
قلوز، آن کوه استوار، شهادت می‌داد که چگونه صدای مامۆستا حبیب، نه صرفاً آوازی دلنشین، که فریادی از عمق روح لیلاخ بود؛ روحی که در مامن ابدی قەلا، در شهر قوروه، به آرامش رسید. این آرامگاه، تنها مأوای جسم او نبود، بلکه زیارتگاه نغمه‌هایی شد که هنوز در گوش جان‌ها زنده‌اند.
مامۆستا حبیب، راوی اندوهی بی‌پایان بود؛ اندوهی که از دشت‌های پهناور دێولان به کوه‌های استوار کولیایی و سایه‌های مرموز مووژژ سفر می‌کرد. صدای او، یادآور دورانی بود که لیلاخ دیرین، در اوج شکوه و جلال، قلب تپندۀ زیستن بود.
اما او، هرگز تسلیم نشد. ترانه‌هایش، نه فقط روایت درد، که بانگ بیداری بودند؛ هر نغمه، شمشیری بود که بر زنجیر فراموشی فرود می‌آمد. او، چون ققنوسی خستگی‌ناپذیر، از خاکستر خموشی برمی‌خاست و نوید آینده‌ای روشن را می‌داد؛ آینده‌ای که در آن، لیلاخ دیرین بار دیگر درخششی بی‌مانند می‌یافت.
در هر آوا، در هر زمزمه، مامۆستا حبیب زنده بود؛ نه تنها در خاطره‌ها، که در قلب‌ها.

@sirwan_weekly

سیروان_رسانه_مرجع_مناطق_کردنشین

نمایش نامه نویسی مغضوب نگاه غیرکارشناسی جایزه قلم هه ژار

✍صابر دل بینا- نمایش نامه نویس،کارگردان و بازیگرتئاتر

از دوستان‌دست‌ اندرکار‌ فعلی‌ و‌ هم‌ چنین‌ عزیزان‌ پیشین‌ چون‌دکتر‌ چمن‌آرا،‌دکتر‌ قادرزاده‌ و‌ سرکارخانم‌ سیدی‌ که‌ شوربختانه‌ یا‌ از‌ سر‌ مصلحت‌ یا‌ از‌ سرهراس‌ اسمی‌ از‌ آنان‌ برده‌ نشد‌ سپاسگزارم‌ و‌ می‌خواهم  پرهیز‌ کنم‌از‌یک‌سو‌نگری‌، اما‌ برای‌ من‌ و‌ بسیاری از دوستان بسیار‌ جای‌ تعجب‌ داشت‌ که‌ علیرغم‌ حضور‌ بالغ‌ بر‌ ۵۰‌ نمایش‌نامه‌ و‌ حضور‌ نشرخصوصی‌ چون‌ نشرگوتار‌ در‌ این‌ رویداد‌ مهم و‌ علیرغم‌ این‌ که‌ آثار‌ توسط‌ داوری‌ متخصص‌داوری‌ شده‌ بود ، هیچ‌ اثری‌ برگزیده‌ نشد‌ و‌ تلخ‌تر‌ این‌ که‌ نه‌ از‌ سوی‌ دبیر‌ و‌ نه‌ دبیرعلمی‌ این‌ حذف‌ وهن‌ آور‌ اعلام‌ نشد.سنت‌ نمایش‌نامه‌نویسی‌ کُردی‌ در‌ روژهه‌لات‌کردستان‌ عمری‌ کوتاه‌ دارد‌، اما‌ آثاری‌ ارزشمند‌ خلق‌کرده‌است‌ که‌ متاسفانه‌ مغضوب‌ نگاه‌غیر‌کارشناسی‌برگزار‌کنندگان‌شد.

@sirwan_weekly

سیروان_رسانه_مرجع_مناطق_کردنشین

بازداشت دو نفر از کارکنان شهرداری مریوان

یک منبع در شهرداری مریوان تایید کرد دو نفر از پرسنل شهرداری مریوان امروز توسط همکاران یک دستگاه مسئول و ناظر بر فعالیت‌های اقتصادی بازداشت شده اند.
این منبع در گفت و گو با سیروان احتمال داد که این دستگیرها در رابطه با مسایل مالی  باشد.

@sirwan_weekly

سیروان_رسانه_مرجع_مناطق_کردنشین

بۆ ڕه‌خنه‌ی شاعیرانه له خه‌ڵاتی قه‌ڵمی هه‌ژار ڕه‌خنه‌یه‌کی نه‌زۆکه؟

✍د.ڕه شید ئه حمه دی فه ڕ

یە ک،من پێشتر سرنج و تێبینی و پێشنیاره‌کانی خۆمم وه‌ک ئه‌ندامی زانکۆ که له ده‌ره‌وه‌ی بازنه‌ی خه‌ڵاته‌که‌یه وهاوکات تایبه‌تمه‌ندی و فانکسێونی زانکۆ و کۆمه‌ڵگای مه‌ده‌نی تا ڕاده‌یه‌کی باش ده‌ناسێ و لانیکه‌م له‌به‌ستێنی ئه‌ده‌ب و هونه‌ریش دوور نیه له دو تۆی وتارێکدا(خه‌ڵاتی قه‌ڵه‌می هه‌ژار و چه‌ن سرنجی پێش‌وه‌خت)نوسیوه و پێویست به دووپات‌کردنه‌وه‌یان ناکه‌م و هیوامه بیسرابێ.
دیاره له نێوان ڕه‌خنه‌ی شاعیرانه و ڕه‌خنه‌ی شاعیر جیاوازی هه‌یه و ناچمه ناخی ئه‌و باسه.شاعیریش بۆی هه‌یه و ده‌تۆانێ جیدی‌ترین ڕه‌خنه پێشکه‌ش کات!

دو،هیچ کرده‌وه‌یه‌کی کۆمه‌ڵایه‌تی به‌ته‌نیا هه‌ڵگری یه‌ک فانکسیونی دیار و ئاشکار نیه و ده‌‌تۆانێ هاوکات چه‌ندین فانکسیۆنی شاراوه‌ی ببێ.جه‌شنه‌واڵه‌ی خه‌ڵاتی هه‌ژاریش به‌ده‌ر له‌م ڕاستیه نیه.لایه‌نی ئه‌رێنی و نه‌رێنی هه‌یه.پێموایه ڕه‌خنه‌ش ئه‌گه‌ر به مه‌به‌ستی چاک‌سازی نه‌بێ و گشت لایه‌نه‌کانی دیارده‌کۆمه‌ڵایه‌تیه‌کان ڕه‌چاو نه‌کات، ناتۆانێ ڕه‌خنه‌یه‌کی بونیادنه‌ر و کاریگه‌ر بێ.

سێ،خه‌ڵاتی قه‌ڵه‌می هه‌ژار، ده‌کرێ بۆردیۆ وته‌نی له مه‌یدانی سه‌رمایه‌ی فه‌رهنگیدا خوێندنه‌وه‌ی بۆ بکرێ که هاوکات گۆڕه‌پانی پاڵه‌وانێتی دو هێزی سه‌ره‌کیه(زۆرجاریش چه‌ندین ورکه هێز)که بریتین له؛ هێزی پشت ئه‌ستوور به ده‌سه‌ڵات که به دۆای مۆنۆپۆلیزه کردن(داگیرکاری مه‌یدان و خۆسه‌پاندنه‌وه‌یه)و هێز یا هێزگه‌لی ڕه‌کابه‌ر که حه‌ولی به دێمۆکڕات کردن یانیش حه‌ولی بیستاندنی ده‌نگه نه‌بیسراو و زه‌وت کراوه‌کان ده‌ده‌ن یان حه‌ولی دژه مۆنۆپۆلایز بوونیان ده‌دە‌ن. دیاره به‌ره‌ی یه‌که‌م تۆانا و هێزی سه‌خت واته(hard power)ی زۆرتره و به‌ره‌ی دوه‌م وزه‌ی نه‌رمی(soft power)ی زۆرترە.بۆیه ئه‌م کایه دو جه‌مسه‌ریه مه‌رج نیه به پێی خولیا وحه‌زی هه‌رکام له‌م دو هێزه به‌ره‌و پێش بچێ. ناکرێ هێزێک به‌ته‌واوی براوه و ئه‌ویتریان دۆڕاو بێ.له‌م سۆنگه‌وه ناکرێ به شێوه‌ی ڕه‌ش و سپی له خه‌ڵاتی قه‌ڵه‌می هه‌ژار بنواڕین.نه به‌شداربووان و خه‌ڵات‌کراوان قاره‌مانن و نه به‌شدارنه‌بووان و نه‌براوه‌کان  دۆڕاو.

چۆار،ڕه‌خنه‌گرتن له په‌راوێزخرانی شێعر یان ته‌نانه‌ت داوه‌ری یان ژمار وچۆنیه‌تی دابه‌ش کردنی خه‌ڵاته‌که،ڕه‌خنه‌یه‌کی ڕۆاڵه‌تی،چه‌ندایه‌تی وفۆڕمیه.ڕه‌خنه‌ی بنه‌ڕه‌تی‌ پرسیار له حه‌زوخۆاستی ئه‌و هێزه باڵاده‌ستانه‌یه که له ڕێگه یان ئامرازی زانکۆوه بۆ مۆنۆپۆل کردنی کۆمه‌ڵگه‌ی مه‌ده‌نی و قوڕغ‌کردنی ئه‌و پانتا ومه‌یدانه‌یه که لە‌ڕاستیدا شۆنی خۆده‌رخستنی کۆمه‌ڵگه‌مه‌ده‌نیه،حه‌ول ئه‌دا.دیاره هه‌ر به بۆچونه‌کانی بۆردیۆ، ئه‌ده‌ب و هونه‌ر ژێرمه‌یدانی،مه‌یدانێکی گه‌وره‌تر یانی کۆمه‌ڵگایه.سه‌رجه‌م مه‌یدانه کۆمه‌ڵایه‌تیه‌کان له ژێر کاریگه‌ری مه‌یدانی سیاسه‌ت دان.بۆیه هیچ ئه‌کت و ئه‌سه‌رێکی هونه‌ری و ئه‌ده‌بی ناتۆانێ له بۆاری سیاسیه‌وه بێ‌لایه‌ن بێ.
پرسیاری گرینگ ئه‌وه‌یه،گه‌لۆ زانکۆ که ئاستی سه‌ربه‌خۆ بوونی لە ئاستی بڕیاردان له نزمترین ئاستی خۆیه‌تی و مه‌یدانی زانکۆ به ڕوون و ئاشکرا به سیاسه‌ت گلێندراوه،بۆ مل که‌چی سپاردنی به‌رپرسیاره‌تی به‌ڕێوه‌بردنی کارێک وه‌ک خه‌ڵاتی هه‌ژار به ڕێخراوه‌کانی کۆمه‌ڵگای مه‌ده‌نی نابێ؟یان بۆ حه‌ولی به ڕێکخراوه وپێکهاته کردنی ناکات؟یان ده‌تۆانین بپرسین گه‌لۆ ئاستی ئاماده‌یی ده‌سه‌ڵاتی دابین‌که‌ری خه‌رج و مخارج وتێچووی وه‌ها خه‌ڵاتێک بۆ سپاردنی به‌رپرسیاره‌تی وه‌ها جه‌ژنه‌واڵه‌یه‌ک به ڕێکخراوه‌کانی کۆمه‌ڵگای مه‌ده‌نی چۆنه و چه‌نده؟گه‌ره‌نتی بۆ دوپات و سێ‌پات بوونه‌وه‌ی خه‌ڵاته‌که چیه؟ئایا به جێ‌گۆڕکێی نێوه‌کان و خه‌ڵاته‌کان و بۆاره‌کانی ئه‌ده‌ب و زانست،وڵامی ئه‌و پرسیارانه‌ی سه‌رێ مسۆگه‌ر ده‌بوو؟
پێموایه،نه.بۆیه ده‌ڵێم ڕه‌خنه‌ی شاعیرانه،ڕه‌خنه‌یه‌کی جیدی نیه.چوون پرسیار له فۆڕم ده‌کا،نه‌ک ناوه‌رۆک.
پێنج،پرسیاری جیدی ئه‌وه‌یه:ئامانج یا ئامانجه‌کانی به‌ڕێوه‌بردنی خه‌ڵاتی قه‌ڵه‌می هه‌ژار چیه؟وڵامی ئه‌م پرسیاره زۆرشتمان بۆ ڕوون ده‌کاته‌وه. پێموابێ زمان و فه‌رهه‌نگی کوردی قۆناغی ناساندن وناسینی تێپه‌ڕ کردووه که بڵێین له ڕێگه‌ی وه‌ها خه‌ڵاتێک گه‌نگه‌شه‌ی بۆ بکرێ.یانیش پێگه‌ی خه‌ڵاته‌که هێنده به‌رز بێ که براوه‌کان ببن به ترێند و ئاستی خوێندنه‌وه و فرۆشیان چه‌ن قات بێته‌وه.سه‌ره‌رای هیلاکی زۆری به‌ڕێوه‌به‌ران،حه‌ول‌دان بۆ قۆرغ‌کردنی ئاستی بڕیاردان له چه‌ند مامۆستای ناسیاو(زۆرخۆشناو)ڕێگه‌ نه‌دان به بیر و بۆچوونی جیاواز،نوێخۆاز و دژه‌به‌ر و ته‌نانه‌ت نوێنه‌ری جیلی نوێ،خاڵێکی نه‌رێنیه بۆ به‌ێوه‌به‌رانی خه‌ڵاته‌که.
بۆیه دووپاتی ده‌که‌مه‌وه که ڕه‌خنه‌ی شاعیرانه له جه‌ژنه‌واڵه‌ی خه‌ڵاتی قه‌ڵه‌می هه‌ژار ئه‌گه‌ریش له جێی خۆیدا بێ،ناتۆانی ڕه‌خنه‌یه‌کی جیددی بێ.

@sirwan_weekly

‍ ‍ ‍
استعفاء، برکناری، سرمایه‌گذاری؛
۳ مَلِک در یک اقلیم نگنجد!

✍شفیع بهرامیان- روزنامه‌نگار

▫️در حرکتی قابل تأمل و در جای خود، درست، استانداری آذربایجان‌غربی نزدیک به ۲ ماه است که تمام توان و ظرفیت بسیاری از دستگاه‌های اجرایی استان را برای برگزاری همایشی با هدف معرفی فرصت‌های سرمایه‌گذاری به‌کار گرفته است. در نگاه اول، این تلاش برای جذب سرمایه و توسعه اقتصادی، اقدامی مثبت و امیدوارکننده به نظر می‌رسد؛ اما این ویترین به‌ظاهر زیبا، زمانی رنگ می‌بازد که به واقعیت‌های تلخ جاری در صحنه سیاسی و اجتماعی استان نگاهی عمیق‌تر بیندازیم.

▫️اما چگونه می‌توان از سرمایه‌گذاری در استانی سخن گفت که در همین مدت کوتاه ۹ماهه زمامداری دولت چهاردهم، ثبات سیاسی و مدیریتی آن به‌شدت متزلزل شده است؟ سوءمدیریت، آشفتگی و تصمیمات محفلی و هیئتی، چنان به تنش‌های سیاسی استان دامن زده که هم‌زمان و برای اولین بار در تاریخ منطقه، معاون سیاسی و اجتماعی و مدیرکل دفتر سیاسی استانداری، دو بازوی اصلی در مدیریت فضای داخلی استان با انتشار متن بلندبالایی، ناگزیر به استعفا شده‌اند. این زلزله مدیریتی، پیامی روشن به هر ناظر خارجی و داخلی است: اینجا ثبات، حلقه‌ی مفقوده است و در بی‌ثباتی و فقدان احساس امنیت، کدام عقل سلیمی سرمایه‌گذاری می‌کند؟

▫️نگران‌کننده‌تر از آن، ایجاد و تمهید بستر خطرناک برای تشدید شکاف‌های قومی و فعال کردن گسل‌های موجود در استان است. دخالت همه‌جانبه قوم‌گرایان سیاسی و مسببان وضع موجود استان در امور در بی‌تفاوتی مرکز، بلاتکلیفی بسیاری از پست‌های مدیریتی و تصمیمات نادرست و نگاه حذفی جامعه را به سمت دوقطبی‌های خطرناکی سوق داده که امنیت روانی و اجتماعی شهروندان را هدف گرفته است.
اتفاقات اخیر ارومیه و همچنین تداوم تنش‌های قومی در جلسات شورای این شهر و صحنه‌آرایی‌های خطرناک برای انتخابات پیش رو و تداوم بایکوت و تبعیض قومی، مذهبی و سیاسی در انتصابات تنها بخش اندکی از وضعیت ناپایداری است که این استان و مردمانش را تهدید می‌کند؛ حال باید پرسید: کدام سرمایه‌گذار عاقلی، سرمایه‌ی خود را به سرزمینی می‌آورد که هر لحظه بیم انفجار گسل‌های سیاسی، اجتماعی و قومی در آن وجود دارد؟ چه کسی در سرزمینی سرمایه‌گذاری می‌کند که در ۲ماه گذشته ۳ زلزله سیاسی به‌خود دیده است؟ آیا با برگزاری همایش و سخنرانی و دعوت چند مقام و جریان‌سازی‌های رسانه‌ای می‌توان بر این بی‌ثباتی و سراسیمگی عمیق سرپوش گذاشت؟

▫️به‌حاشیه راندن کامل و سیستماتیک سه گروه اجتماعی-سیاسی مهم یعنی کُردها، زنان و اصلاح‌طلبان واقعی و نه کاسبان میز و قدرت از بدنه‌ی تصمیم‌گیری استان، آخرین میخ بر تابوت امید به هرگونه فعالیت توسعه‌بخش در آذربایجان‌غربی است. وقتی بخش بزرگی از جامعه احساس کند که در آینده‌ی استانش هیچ نقشی ندارد، چگونه می‌توان انتظار مشارکت و همدلی برای جذب حتی یک ریال سرمایه را داشت؟ هوشیار باشیم تا تمام این هیاهوها، پوششی برای آن کار دیگر نباشد؛ استفاده رانتی از معادن غنی و بکر استان و خام‌فروشی منابع آن تا سود حاصله به جای توسعه منطقه و ایجاد ارزش‌افزوده و اشتغال، به جیب افراد و «حلقه‌های» غیربومی سرازیر شود.

▫️فلاسفه و اهل کلام می‌گویند: «النقیضان لا یجتمعان و لا یرتفعان» یعنی دو چیز متضاد، هم‌زمان نمی‌توانند وجود داشته باشند. این اصل بیان می‌کند که اگر دو مفهوم یا پدیده، متضاد هم باشند، نمی‌شود در یک‌زمان و مکان، به‌طور کامل در کنار هم وجود داشته باشند و براین اساس نمی‌توان در آذربایجان‌غربی هم‌زمان هم «تنش سیاسی-اجتماعی عمیق» داشت و هم «سرمایه‌گذار» جذب کرد!

@sirwan_weekly

سیروان_رسانه_مرجع_مناطق_کردنشین

حاشیه علیه متن جایزه قلم هه‌ژار

حذف؛ نام دیگر انتخاب

✍️ بهنام امیری – خبرنگار

◾در فرهنگ‌‌هایی که صدای حاشیه هرگز به مرکز نمی‌رسد، انتخاب اغلب از دل حذف برمی‌خیزد؛ نه به‌ نشانه بلوغ فرهنگی، بلکه بیشتر از سر ترس. ترس از صدایی متفاوت، فرمی نو یا حتی تفکری مستقل.

◾ما در سرزمینی زندگی می‌کنیم که واژه‌ها، تنها حامل معنا نیستند؛ بلکه بار ایدئولوژیک حمل می‌کنند. «شاعر ملی»، «ادبیات کلاسیک»، «میراث کهن»، «قلم مقدس»، «جایزه‌ فرهنگی» و امثال آن، واژگانی به‌ ظاهر شریف‌اند، اما گاه به ابزاری بدل شده‌اند برای ساختن هویتی کلیشه‌ای و قابل کنترل؛ هویتی که نه بازتاب زندگی واقعی مردم است، نه نماینده نسلی که تن به ستایش صرف نمی‌دهد.

◾در روزهای اخیر، نویسندگان و شاعران برجسته‌ای به نقد ساختار جایزه‌ی «قلم هه‌ژار» پرداخته‌اند:
✔️ بهزاد احمدی «روزنامه‌نگار، شاعر و نویسنده» در یادداشت خود به زبان کوردی، از «خیانت به شعر» سخن گفت؛ جایی که انتخاب، به‌جای آفرینش، به لغزش و سترون‌کردنِ زبان بدل می‌شود. این جمله، خود به‌تنهایی یک دنیا معنا دارد.
✔️دکتر رشید احمدی‌فر «جامعه‌شناس» نیز درباره جشنواره «قه‌ڵه‌می هه‌ژار» نظری همسو با منتقدان دیگر دارد: "به‌جای ترویج ادبیات آزاد، به بازتولید انحصار و حذف صداهای نو انجامیده است."

◾این نقدها صرفاً گلایه‌های فردی نیستند، بلکه بازتاب یک مسئله‌ی حل‌ نشده‌اند؛ نشانه‌ای از چالش یا بحرانی ساختاری که نه فقط در داوری، بلکه در بیشتر وجوه سیاست‌‌گذاری فرهنگی ما ریشه دارد.

✔️ آنگونه که از این یادداشت‌ها استنباط می‌شود، بسیاری از جوایز امروز، برخاسته از «ذهنیتی محافظه‌کارانه»‌اند؛ داوری‌‌هایی که هر نوع تنوع زبانی، سبکی یا نگرشی را «خطر» می‌پندارند و اغلب در سایه‌ سفارش‌ و بی‌‌اعتنا به اصول دموکراسی فرهنگی شکل می‌گیرند. در نتیجه آن ادبیات دیگر آینه‌ای برای بازتاب تنوع فرهنگی نیست، بلکه به قابی تقلیل‌‌یافته تبدیل می‌شود که تنها یک صورتک آشنا را نمایش می‌دهد؛ صورتکی بی‌جسارت، بی‌رنج، بی‌فرم تازه و البته بی‌زبان حاشیه.

◾شگفت آنکه این روند، در دل جشنواره‌ای رخ داد که به نام یکی از چهره‌های چندصدایی فرهنگ ما مزین شده بود: ماموستا هه‌ژار. او تنها شاعر نبود؛ نویسنده، مترجم، پژوهشگر، روزنامه‌نگار و مفسر اجتماعی نیز بود. در نهاد هه‌ژار چندین صدا و جهان گردآورده بود. اگر بناست نام او بر تندیس جایزه‌ای بدرخشد، لاجرم آن جایزه باید بازتاب‌ همین چندوجهی‌ بودن باشد؛ نه فقط در ترکیب داوران.

✔️ چرا تنها ۶ جایزه؟ چرا ۱۰ نباشد؟ یا هجده؟ مگر نه اینکه هه‌ژار با هجده حوزه‌ی فکری و ده‌ها دغدغه‌ فرهنگی سر و کار داشت؟ وقتی ساختار یک جایزه از ابتدا با پیش‌فرض‌های گزینشی و تقلیل‌گرا بسته می‌شود، از همان آغاز هم باید منتظر نقد بود؛ حتی اگر آن جایزه مزین به نامی پرافتخار باشد.

◾به عنوان یک خبرنگار و فعال فرهنگی، ضمن حمایت از اصل برگزاری چنین جشنواره‌ای، پیشتر و در یادداشتی بر لزوم شفافیت در روند انتخاب داوران، برگزاری کارگاه‌های نقد و بررسی، و پاسخگویی روشن به شرکت‌کنندگان تأکید کرده بودم. اکنون نیز این پرسش‌ها به‌جای خود باقی است:
«چرا این اثر حذف شد؟»
«چه معیارهایی بر داوری حاکم بود؟»
«چه کسانی انتخاب کردند؟»
اگر به این‌ها پاسخی داده نشود، این همان سانسور قدیمی‌ است در قامت ژستِ فرهنگی.

✔️ جای خالی بخش‌هایی همچون شعر، ادبیات نمایشی و پژوهش‌ های چندوجهی در میان جوایز، نشانه‌ حذف ساختاری است. آیا در میان ده‌ها اثر ارسالی، حتی یک دفتر شعر شایسته‌ دریافت جایزه نبود؟ یا اینکه ساختار داوری، ناتوان از درک زبان‌های تازه و فرم‌های نو در شعر امروز بوده است؟

◾در سرزمینی که شعر، بخشی از حافظه‌ زنده‌ مردم است، غیبت آن در میان برگزیدگان اصلی، فقط یک خطای داوری نیست؛ بلکه نوعی حذف نمادین است. حذف یکی از کهن‌ترین اشکال بیان آزادی.

◾و ما که به «نوشتن» ایمان داریم، در برابر این حذف‌‌های آرام و مستمر سکوت کنیم، این حذف تنها به شعر محدود نخواهد ماند. به‌تدریج به تاریخ سرایت خواهد کرد، به حافظه‌ جمعی، به زبان و بودن ما.

◾با این همه، هنوز امید باقی است؛ امید به ترمیم، به گفت‌وگو، به سازوکاری شفاف و درخور نام هه‌ژار.

◾بیایید از نو بنویسیم؛ نه برای تأیید، نه برای جایزه، بلکه برای زنده نگه‌داشتن واژه‌ها، برای آن صداها و قلم‌‌هایی که حذف شدند و برای طرح دوباره‌ این پرسش ساده اما حیاتی:

✔️ چه کسی انتخاب می‌کند و چرا؟

@sirwan_weekly

سیروان_رسانه_مرجع_مناطق_کردنشین

‍ کتاب ها برای چی، برای کی به صدا در می‌آیند؟

رشیداحمدی فر-دکترای جامعه شناسی توسعه

۱- اخیراصحنه‌هایی درفضای مجازی وایرال شده است وکلیپی دست به دست می‌شود که در روزهای پایانی امتحانات مدارس دانش‌آموزان درحرکتی نمادین ودست جمعی کتاب های درسی خود راپاره می‌کنند.اگرچه کنش‌هایی ازاین دست دانش‌آموزان جدید نیست ودرگذشته هم انجام شده است،اما برای تحلیل گران آموزشی واجتماعی حاوی پیام‌های قابل توجه‌ایست.
۲-ازمنظر نظریه میدان‌های بوردیو،هر میدان اجتماعی ازجمله میدان آموزش درتعامل دیالکتیکی بامیدان‌های کلان‌ترهمچون سیاست،اقتصادوفرهنگ عمل می‌کند.میدان آموزش به‌مثابه یک خُرده‌نظام،بایدنه‌تنها بازتاب ساختاراجتماعی گسترده‌تر باشد،بلکه از آن تغذیه کندو به آن انرژی فکری،فرهنگی و شناختی برگرداند.این پویایی دوسویه،لازمه زنده‌بودن میدان آموزش است.مشاهدات ومطالعات در ایران بیانگرشکاف عمیقی میان میدان آموزش وسایرمیدان‌های اجتماعی است.نظام آموزشی رسمی نه‌تنها همگام با تحولات فرهنگی،اجتماعی،فناوری‌های نوین و آموزش‌های غیررسمی حرکت نکرده،بلکه در برابرآن‌ها عقب‌مانده وگاه موضعی ستیزه‌جویانه اتخاذکرده است.در نتیجه، نسلی ازدانش‌آموزان شکل گرفته که تجربه‌ی زیسته‌ اجتماعی‌شان باآنچه درنظام آموزشی به آن‌ها تحمیل می‌شود،بیگانه است.این گسست،نه فقط دانش‌آموزان،بلکه معلمان را نیز ازموضع کنشگری بیرون رانده و به عناصراجرایی منفعل دریک ساختارمتمرکز و دستوری تبدیل کرده است.نظامی که نه می‌پرسددانش‌آموزچه می‌خواهد،نه به او به‌عنوان سوژه‌ای خردمندومستقل نگاه می‌کند.نتیجه آن‌که دانش‌آموزخودرا نه بخشی ازفرایندیادگیری،بلکه ابژه‌ای تحقیرشده دریک ماشین دیوان‌سالار آموزشی می‌یابد؛ و این، شکلی ازخشونت نمادین یا«خشونت سفید» است که درساختار پنهان آموزش جریان دارد.

۳- درچنین بستری،کنش‌هایی مانند پاره‌کردن کتاب‌ها،رقصیدن درحیاط مدرسه یا تمسخر قوانین خشک،نه نشانه بی‌نظمی،بلکه بیان اعتراضی ازپایین به ساختارهای سلطه از بالاست.این واکنش‌ها،ازدیدگاه نظریه مقاومت فرهنگی،نوعی تلاش برای بازپس‌گیری میدان آموزش ازسیطره گفتمان رسمی است؛تلاشی که درغیاب امکان گفت‌وگوی رسمی وسازوکارهای مشارکت به‌صورت نمادین،هیجانی وحتی ویرانگر بروز می‌کند.

۴-پاره‌کردن کتاب‌ها صدایی خاموش نیست؛ صدایی بلند،نمادین و رساست.صدای سرکوب‌شده‌ی نسلی است که سال‌هاست نظام آموزشی نه اورا شنیده نه جدی گرفته است.

این رفتارها رانبایدسرزنش یاتحقیر کرد؛ بلکه باید آن‌ها راشنید،تحلیل کردوبه عنوان زنگ هشدار برای یک نظام آموزشی دربحران جدی گرفت.نظام آموزشی کنونی نه‌تنها در انتقال دانش موفق نیست،بلکه درمشروعیت‌بخشی به خود نیزشکست خورده است.
۵- از همین رو،گذارازبحران،مستلزم دگرگونی بنیادین درماهیت آموزش:از نظامی متمرکز،مونولوگ وازبالابه پایین،به ساختاری دیالوگ‌محور،مشارکتی وانسان‌محور است.آموزش بایدازانباشت خشک محتوا به سوی تولیدمعناحرکت کند؛ وازسرکوب کنشگری به سوی پرورش فاعلیت اجتماعی.درچنین حالتی صدا وانرژی دانش‌آموزان به جای آن‌که در پاره‌کردن کتاب‌ها پژواک یابد،می‌تواند در تولید دانش،خلاقیت و زیست انتقادی بکارگرفته شود.
٦- بایددرنظرداشت که دریک نظام آموزشی سالم، کتابْ رسانه‌ای است برای گفت‌وگو میان نسل‌ها،پلی میان تجربه وامید و بستری برای انتقال خلاق دانش.اما هنگامی‌که محتوای کتاب‌ها نه ازنیازهای زیسته دانش‌آموزان که ازایدئولوژی‌های تحمیلی و اهداف قدرت سرچشمه می‌گیرد،کتاب به جای آن‌که معنا ببخشد،معنازُدایی می‌کند.در این‌ صورت سوژه‌های آموزشی –دانش‌آموزان‌–دیگر خود را نه درون متن، بلکه در حاشیه آن ونهایتاً درتقابل با آن بازمی‌یابند.پاره‌کردن کتاب در این معنا، شکستن سکوت است؛اعتراض به زبانی که برای دانش‌آموز نوشته نشده ودانشی که با زندگی‌اش نسبتی ندارد.
٧- لذا این کنش اعتراضی رانمی‌توان جدا از تجربه زیسته‌ی دانش‌آموزان ازفضای مدرسه تحلیل کرد.مدرسه که براساس نظریه‌های آموزشی بایدفضایی برای پرورش،امنیت،خلاقیت،تعامل وبازی باشد –درعمل به فضایی پراسترس،پرفشار، اضطراب‌آور،خشن و گاه سرکوبگربدل شده است. ازمنظر جامعه‌شناختی،مدرسه دیگر نه فضای رشد،بلکه جغرافیای کنترل وانضباط اجباری نه میدان بازی و تجربه بلکه صحنه‌ای برای رقابت،حذف و ترس وخشونت است.کودک و نوجوان درچنین سیستمی نه امیدی به آینده داردنه دل‌خوشی از اکنون.صدایی که از دل کاغذهای پاره‌شده بیرون می‌آید، درواقع پژواکی از نابرابری نمادین،خشونت ساختاری،حذف احساس و غیبت گفت‌وگو درنظام آموزشی است.
پرسش از«چی»و«کی»دراین عنوان،یعنی پرسش ازکارکرد اجتماعی کتاب ومدرسه؛ پرسشی که نظام آموزشی ایران باید پیش از آن‌که دیر شود، پاسخی شایسته والبته جسورانه برایش بیابد.

@sirwan_weekly

سیروان_رسانه_مرجع_مناطق_کردنشین

رئیس کل دادگستری استان کردستان تایید کرد؛

🔺بازداشت دو نفر از کارمندان شهرداری مریوان

🔸رئیس کل دادگستری استان کردستان  دستگیری ۲ نفر از کارمندان شهرداری مریوان به اتهام اختلاس از طریق سندسازی مالی را تایید کرد.

🔹حجت الاسلام والمسلمین «سید حسین حسینی»می گوید برای این دو متهم به اتهام اختلاس از طریق سندسازی مالی به مبلغ بیش از ۱۲۰ میلیارد ریال در شعبه اول دادیاری دادسرای عمومی و انقلاب مریوان پرونده قضایی تشکیل شده است و تحقیقات در رابطه با ابعاد این پرونده ادامه دارد.

🔸بنا به اعلام رئیس کل دادگستری کردستان با صدور دستور مقام قضایی این دو متهم با قرار بازداشت موقت، روانه زندان شده اند.

@sirwan_weekly

سیروان_رسانه_مرجع_مناطق_کردنشین

🔺 (قەرەنی جەمیل)ی هونەرمەند و شێوەکار کۆچی دوایی کرد
🔸هونەرمەند و شێوەکارێكی ناسراوەی کورد، لە تەمەنی 71 ساڵیدا، بەهۆی تووشبوونی بە نەخۆشیی شێرپەنجەی سییەکان و جگەر كۆچی دوایی كرد.
🔸قەرەنی جەمیل لەدایکبووی 1954 لە شاری هەولێرە کە لە ساڵی 1977 بڕوانامەی دیبلۆمی لە پەیمانگەی هونەرەجوانەکانی بەغدا بەدەست هێناوە و لە ساڵی 1984دا کۆرسی یەک ساڵەی (لیتۆگراف)ی لە ئیسپانیا تەواو کردووە و لەمدواییشەدا لە دەزگای مێرگ، سەرنووسەری گۆڤاری شێوەکار بووە.
🔸ئەو هونەرمەندە، یەکێکە لە شێوەکارانی ناسراوەی کوردستان بوو کە سەدان نەوحەی ئەبستراکتی نەخشاندووە و بەرهەمەکانی لە پێشانگاگەلی گەورەی جیهانی و لەوان لە بەغدا، هەولێر، ئیتاڵیا، بارسێلۆنا، ئەلمونێیکەر، ڤاڵێنسیا، بڕۆکسل، کۆپنهاگن، هۆڵەندا و پۆڵنیا نمایش دراوە.

@sirwan_weekly

سیروان_رسانه_مرجع_مناطق_کردنشین

🔺 "هێڵەکان بەرەو سووری ئەمبەن" کەوتە بەر دیدی خوێنەران
🔸 کۆمەڵە شێعری "هێڵەکان بەرەو سووری ئەمبەن" لە هۆندنەوەی خاتوو حەمیدە بینەندە(هۆنە) لە لایەن وەشانگەی ماد چاپ و بڵاو کرایەوە.

🔸"هێڵەکان بەرەو سووری ئەمبەن" وەک یەکەمین ئەزموونی کتێبیی خاتوو حەمیدە بینەندە(هۆنە)، شاعیری لێهاتووی سنەیی، پاش سێ ساڵ چاوەروانی، لە لایەن وەشانگەی ماد چاپ و بلاو کرایەوە.

🔸 ئەم کتێبە بە دیزانی ڕووبەرگی سەیران محەمەدی(ڕۆژان) بە پێی تابڵۆیەکی هادی زیائوددینی و پێداچوونەوەی ئەمجەد غوڵامی، لە دووتوێی ١٢٠ لاپەڕەدا ئاراستە کراوە.

@sirwan_weekly

سیروان_رسانه_مرجع_مناطق_کردنشین

🔺 "تا زرێبـار و دێڕێک" چوارەمین خولی بەڕێوە دەبات
🔸 چوارەمین خولی کۆڕەشێعری ساڵانەی "تا زرێبار و دێرێک" لە خەرمانانی ئەمساڵی هەتاویدا لە شاری مەریوان بەڕیوە دەچێت.

🔸 بە پێی ڕاگەیاندنی کومێتەی شێعری ئەنجومەنی فەرهەنگی ئەدەبیی مەریوان، چوارەمین خولی کۆڕەشێعری ساڵانەی "تا زرێبار و دێرێک" لە خەرمانانی ئەمساڵی هەتاویدا بەڕیوە دەچێت و شاعیران دەتوانن لە ١٠ تا ٢٥ی جۆزەردان بەرهەمە شێعرییەکانیان بە یەکێک لە دیالیکتەکانی زمانی کوردی (لوڕی، لەکی، فەیلی، کەڵهوڕی، هەورامی، گەڕووسی، کورمانجی، سۆرانی) بەڕێی ئایدی تێلگرامیی (@kani70) بکەن.

🔹مەرجەکانی بەشداربوون:
ــ ڕێنووسی کوردی، فۆنتی:
Unikurd (Goran)14 - Exactly: 22pt / PDF
ــ بەرهەم لە ۳ لاپەڕەی A4 زیاتر نەبێ.
ــ ناردنی بەرهەم لە کاتی دیاریکراودا.
ــ نووسینی ناوی گەورە و ناوی بچووک، شوێنی نیشتەجێبوون و ژمارەی پێوەندی.

@sirwan_weekly

سیروان_رسانه_مرجع_مناطق_کردنشین

وزیر صمت، امروز و فردا در کردستان است

سیروان: براساس برنامه‌ریزی‌های اعلام شده، «اتابک» وزیر صنعت، معدن و تجارت، امروز چهارشنبه و فردا پنجشنبه در کردستان چند و چون وضعیت این حوزه‌ها را بررسی می‌کند.
🔹به گفته«خلیقی» رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت کردستان، وزیر صنعت در سفر کردستان، از واحد‌هایی در شهرستان‌ها سنندج، دهگلان، قروه و بیجار بازدید خواهد کرد.
🔸نشست با فعالان اقتصادی از دیگر برنامه‌های وزیر صنعت اعلام شده است. این نخستین وزیر دولت پزشکیان به کردستان از آغاز به کار این دولت است که برای پیگیری امور حوزه اختیاراتش به کردستان سفر می‌کند. تأخیر در سفر وزیران به کردستان در افکار عمومی مورد انتقاد است و دولت باید در برنامه‌ای مشخص این مشکل را جبران کند.

@sirwan_weekly

سیروان_رسانه_مرجع_مناطق_کردنشین

نشست شماری از فعالان معدن در کردستان با معاون معدنی وزیر

سیروان: روابط عمومی سازمان صنعت، معدن وتجارت کردستان گزارشی منتشر کرده که نشان می‌دهد در چارچوب سفر وزیر صنعت به کردستان، امروز نشستی با حضور معاون معدنی این وزارتخانه و شماری از فعالان بخش معدن در کردستان برگزار شده است.
🔹جزییاتی از تصمیمات و دستاورد این نشست منتشر نشده و کلی گفته شده که این نشست با عنوان «میز خدمت » و با هدف «رسیدگی مستقیم به مسائل و مطالبات بخش معدن استان» برگزار شده است.

@sirwan_weekly

سیروان_رسانه_مرجع_مناطق_کردنشین

‍

نگاهی به درونمایه کتاب «سیاه نیست» اثر #سیروان_کنعانی؛

سیاه نیست؛لحظه ای در مسیر بهشت

✍️ #سیروان_داوری

سیاه نیست سرزمینی یست که باید به گونه ای ژرف در آن اتراق کنی. آنجا که کلمات، دوباره باید کشف گردند. آنجا که تصاویر، هر لحظه در وجهی نو ممکن است خلق شوند و تازه بعد از یکبار خواندن هر صفحه، می فهمی که سیاه نیست، سرزمین تٱمل است نه سرعت.
این ویژگی کتاب و در کل، ادبیات و هنر  راستین، عجیب و تحسین برانگیز است.
در جهانی که همه چیز به سرعت می گذرد، ادبیات و هنر راستین همچنان می خواهند گریزی از این سرعت باشند. سرعت، یکی از مظاهر هبوط است. در هیچ تصویری از بهشت، سرعت، معنا ندارد. حتی در نیروانای بودایی،توقف مطلق،رهایی به شمار می آید و نه سرعت. هر عنصر رهایی بخش راستینی، تو را از مدار تاریخ بعد از ساخت اولین ابزار که نطفه سرعت است، به بیرون پرتاب می کند. اما نه در معنای اولیه و ابتدایی خود، بلکه در وجهی عمیقأ  امروزین. درست مانند مسافری که نمی خواهد مسیرش را به سوی مقصد ـ آن هم اگر مقصدی هرگز وجود داشته باشد ــ با سرعت و بدون تامل و انکشاف بپیماید و مدام پایش را روی ترمز می گذارد تا بیشتر در قاب لحظه و تصویرِ قدم به قدم یک مسیر، غرق گسترش تجلی زیبایی و گشودگی آن در ذهن وضمیرش شود.
  سیاه نیست از آن رو جالب است که شاعر_ نویسنده آن، در سرزمینی با بی نهایت ترومای جمعی و پر از وحشت، میل بنیادین انسانیِ رهایی راستین را می سراید. او گویی مانند سپهری شاعر، چنان از رنج های حقیر برای یک روان والا التیام یافته است که سطح عمیق تری از رنج و دغدغه بنیادین مشترک بشری را تجربه می کند که او را حداقل در بعد فلسفی، به ورای سرزمین های تاریخی شاملوگونه پرت می نماید. جهان شاملو، اگرچه پر از زیبایی ست، اما به لحاظ معنوی، به قله های یک سطح جدید از معنای فلسفی کاملا شخصی در شعر، همچون سهراب سپهری، هرگز نرسیده است. 
سیاه نیست از جنس آن معنویت والاتبارانه است که  نگاهش به بالاتر از روزمرگیِ تروماهای سیاسی و جمعی تعلق دارد، اگرچه به شکلی عمیق و در لایه ای متفاوت، بازتاب همان است، اما در سطحی است که در اسارت سیاست و قدرت، در هرشکل و صورت آن نیست و رهیده از آنها، نسبتا و در برخی ابعاد، مانند فضای «آخرین انار دنیا»ی  بختیار علی، تجربه ای آنارشیستی از تاریخ اجتماعی خود است که در دام پروپاگاندای سطحی سیاسی غالب و توده وار که خریدار فراوانی هم دارد نیفتاده است.

این کتاب، اگرچه به عنوان نثر چاپ شده است، اما به نظر من یک شعر است. شعری که چنان رهاست که تصور قالبی از شعر، شاید آن را نثر بپندارد. شاید خود کنعانی هنوز هم چنان اعتماد به نفسی نیافته باشد که آن را شعر بنامد،اما این کتاب به نظر من شعر است نه نثر.  

سیاه نیست را بعد از این خواندن هم دوباره بارها خواهم خواند، همانگونه که به نقاشی های سیروان کنعانی بارها نگاه کرده ام.

@sirwan_weekly

سیروان_رسانه_مرجع_مناطق_کردنشین

🔺مشکلات «صنعتی و بازرگانی» استان کردستان در نشست مشاور عالی وزیر در سنندج بررسی شد

سیروان: یک گزارشی رسمی نشان می‌دهد همزمان با سفر وزیر صمت به کردستان، دستیار عالی وزیر، امروز پای سخنان فعالان و مسئولان بخش‌های دولتی و خصوصی «صنعت و بارزگانی »کردستان نشست تا جمع‌بندی این نشست را به مقام عالی و تصمیم گیر در حوزه صنعت، معدن و تجارت ایران ارایه کند.
🔹به نوشته روابط عمومی سازمان صمت کردستان، در این نشست که مسئولان استان، مسئولان بخش خصوصی و مدیران واحد‌های تولیدی حضور داشتند، «مهمترین مسائل مرتبط با حوزه صنعت، تأمین ارز، صادرات و طرح‌های توسعه‌ای » مورد بررسی قرار گرفت.
🔸«سیدعلی انصاری راد» مشاور وزیر صمت گفت‌ او امیدوار است « حضور میدانی مسئولان در میان صنعتگران و بازرگانان نقش مهمی در شناسایی دقیق مسائل و اتخاذ تصمیمات کارآمد» داشته باشد. قرار است سید محمد اتابک وزیر صمت به عنوان نخستین وزیر دولت پزشکیان امروز و فردا به کردستان سفر کند. صبح امروز نشستی دیگر با حضور معاون معدنی وزرات صمت در سنندج برگزار شد و در گزارش‌های رسمی گفته شده که در جریان آن، ۲۰۰ پرونده حوزه معدن بررسی شده است.

@sirwan_weekly