Media is too big
VIEW IN TELEGRAM
«بوروکراسی ـــ جلسۀ هشتم»
فایل تصویری جلسۀ هشتم خوانش و شرح کتاب «بوروکراسی»، اثر لودویگ فون میزس.
در این جلسه (ص ۱۱۳ تا ۱۲۵) به این مسئله میپردازیم که «دخالتهای دولت چگونه باعث بوروکراتیزه شدن مدیریت خصوصی میشود؟» مداخلۀ دولتی کارکردهای مثبت شرکتداری و کارآفرینی خصوصی را تخریب میکند. یکی از مداخلات اساسی نهادهای دولتی در شرکتداری آزاد این است که به عناوین مختلف میکوشند سودآوری شرکتها را مهار کنند. اما انگیزۀ سود مبنای پیشرفت است و مهار سود مهار پیشرفت است. در این چارچوب مثالی هم از تأسیس تلویزیون در ایران در سال ۱۳۳۷ میآوریم. بحث دیگر این است که چرا رابطهای فسادآلود میان شرکتهای خصوصی و دولت پدید میآید. مبنای اندیشۀ ما در اینجا این است که «اصلاً چرا سیاست برای صاحبان سرمایه جذابیت پیدا میکند؟» شرح میدهیم ریشۀ این معضل وجود دولت مداخلهگر است که دائم به بازار دستاندازی میکنند.
فایل صوتی این جلسه: «بوروکراسی ـــ جلسۀ هشتم»
فایل تصویری جلسات پیشین: جلسۀ اول | جلسۀ دوم | جلسۀ سوم | جلسۀ چهارم | جلسۀ پنجم | جلسۀ ششم | جلسۀ هفتم
#گفتار_لایو #بوروکراسی #لیبرالیسم
@tarikhandishi | تاریخاندیشی
فایل تصویری جلسۀ هشتم خوانش و شرح کتاب «بوروکراسی»، اثر لودویگ فون میزس.
در این جلسه (ص ۱۱۳ تا ۱۲۵) به این مسئله میپردازیم که «دخالتهای دولت چگونه باعث بوروکراتیزه شدن مدیریت خصوصی میشود؟» مداخلۀ دولتی کارکردهای مثبت شرکتداری و کارآفرینی خصوصی را تخریب میکند. یکی از مداخلات اساسی نهادهای دولتی در شرکتداری آزاد این است که به عناوین مختلف میکوشند سودآوری شرکتها را مهار کنند. اما انگیزۀ سود مبنای پیشرفت است و مهار سود مهار پیشرفت است. در این چارچوب مثالی هم از تأسیس تلویزیون در ایران در سال ۱۳۳۷ میآوریم. بحث دیگر این است که چرا رابطهای فسادآلود میان شرکتهای خصوصی و دولت پدید میآید. مبنای اندیشۀ ما در اینجا این است که «اصلاً چرا سیاست برای صاحبان سرمایه جذابیت پیدا میکند؟» شرح میدهیم ریشۀ این معضل وجود دولت مداخلهگر است که دائم به بازار دستاندازی میکنند.
فایل صوتی این جلسه: «بوروکراسی ـــ جلسۀ هشتم»
فایل تصویری جلسات پیشین: جلسۀ اول | جلسۀ دوم | جلسۀ سوم | جلسۀ چهارم | جلسۀ پنجم | جلسۀ ششم | جلسۀ هفتم
#گفتار_لایو #بوروکراسی #لیبرالیسم
@tarikhandishi | تاریخاندیشی
Audio
«بوروکراسی ـــ جلسۀ هشتم»
فایل صوتی جلسۀ هشتم خوانش و شرح کتاب «بوروکراسی»، اثر لودویگ فون میزس.
در این جلسه (ص ۱۱۳ تا ۱۲۵) به این مسئله میپردازیم که «دخالتهای دولت چگونه باعث بوروکراتیزه شدن مدیریت خصوصی میشود؟» مداخلۀ دولتی کارکردهای مثبت شرکتداری و کارآفرینی خصوصی را تخریب میکند. یکی از مداخلات اساسی نهادهای دولتی در شرکتداری آزاد این است که به عناوین مختلف میکوشند سودآوری شرکتها را مهار کنند. اما انگیزۀ سود مبنای پیشرفت است و مهار سود مهار پیشرفت است. در این چارچوب مثالی هم از تأسیس تلویزیون در ایران در سال ۱۳۳۷ میآوریم. بحث دیگر این است که چرا رابطهای فسادآلود میان شرکتهای خصوصی و دولت پدید میآید. مبنای اندیشۀ ما در اینجا این است که «اصلاً چرا سیاست برای صاحبان سرمایه جذابیت پیدا میکند؟» شرح میدهیم ریشۀ این معضل وجود دولت مداخلهگر است که دائم به بازار دستاندازی میکنند.
فایل تصویری این جلسه: «بوروکراسی ـــ جلسۀ هشتم»
فایل صوتی جلسات پیشین: جلسۀ اول | جلسۀ دوم | جلسۀ سوم | جلسۀ چهارم | جلسۀ پنجم | جلسۀ ششم | جلسۀ هفتم
#گفتار_لایو #بوروکراسی #لیبرالیسم
@tarikhandishi | تاریخاندیشی
فایل صوتی جلسۀ هشتم خوانش و شرح کتاب «بوروکراسی»، اثر لودویگ فون میزس.
در این جلسه (ص ۱۱۳ تا ۱۲۵) به این مسئله میپردازیم که «دخالتهای دولت چگونه باعث بوروکراتیزه شدن مدیریت خصوصی میشود؟» مداخلۀ دولتی کارکردهای مثبت شرکتداری و کارآفرینی خصوصی را تخریب میکند. یکی از مداخلات اساسی نهادهای دولتی در شرکتداری آزاد این است که به عناوین مختلف میکوشند سودآوری شرکتها را مهار کنند. اما انگیزۀ سود مبنای پیشرفت است و مهار سود مهار پیشرفت است. در این چارچوب مثالی هم از تأسیس تلویزیون در ایران در سال ۱۳۳۷ میآوریم. بحث دیگر این است که چرا رابطهای فسادآلود میان شرکتهای خصوصی و دولت پدید میآید. مبنای اندیشۀ ما در اینجا این است که «اصلاً چرا سیاست برای صاحبان سرمایه جذابیت پیدا میکند؟» شرح میدهیم ریشۀ این معضل وجود دولت مداخلهگر است که دائم به بازار دستاندازی میکنند.
فایل تصویری این جلسه: «بوروکراسی ـــ جلسۀ هشتم»
فایل صوتی جلسات پیشین: جلسۀ اول | جلسۀ دوم | جلسۀ سوم | جلسۀ چهارم | جلسۀ پنجم | جلسۀ ششم | جلسۀ هفتم
#گفتار_لایو #بوروکراسی #لیبرالیسم
@tarikhandishi | تاریخاندیشی
«روانشناسی ساواک»
در این روزها که مستندی چندقسمتی دربارۀ ــ یا از زبان ــ پرویز ثابتی پخش شده است، بسیاری نظرم را دربارۀ این مستند پرسیدهاند. البته این برنامه بیش از آنکه «مستند» باشد، باید در زمرۀ «تاریخ شفاهی» جای گیرد. تا جایی که به برخوردِ ساواک با مخالفان حکومت مربوط است، نمیتوان حکم کلی داد، زیرا مخالفان را نمیتوان یکدست دید. با چریکهایی که تصمیم میگیرند به طور مسلحانه از روستاها شهرها را تصرف کنند، چه برخوردی باید کرد؟ یا با کسانی که دنبال ترور شهروندان آمریکایی ساکن ایران بودند، چه برخوردی باید میشد؟ از دیگر سو، شما هر موقع پای حرف مخالفان حکومت شاه بنشینید، در توجیه برخی افکار و عملکرد خود تأکید میکنند «زمانه را باید در نظر گرفت... آن زمان چنین افکاری وجود داشت.» به نظرم یا نباید مسئلۀ «زمانه» را مطرح کرد، یا باید پذیرفت این «زمانهشناسی» شامل حال حکومت هم میشود. آیا دربارۀ رفتارهای حکومت هم میتوان گفت زمانه را باید در نظر گرفت یا این اصل همدلانه فقط شامل حال مخالفان حکومت میشود؟ اما از دیگر سو، کسانی هم که هر رفتار ساواک را توجیه میکنند، از آن سوی بوم افتادهاند. اینان بهتر است پای حرف کسانی بنشینند که خودشان کارگزارانِ وفادار حکومت پهلوی بودند و در حسن نیتشان نسبت به آن حکومت جای تردیدی نیست، اما انتقادات معقولی به ساواک وارد میکنند.
اما مسئلۀ من در این متن اصلاً این موضوعات نیست. بگذارید بحث دربارۀ ثابتی را فعلاً کنار بگذاریم و به بحثی آسیبشناختی دربارۀ ساواک بپردازیم که به گمان من مهمتر است و عموماً مغفول مانده است، اما زاویهدیدی است که اگر از آن به مسائل بنگریم، تازه میتوانیم به بحثهای بعدی بپردازیم. مسئلهام «روانشناسی ساواک» است که خود زیرمجموعۀ بحث «روانشناسی دستگاههای امنیتی» است. به گمان من، بخش عمدۀ کارهایی که ساواک میکرد وظایفی بود که بر عهدۀ هر نهاد امنیتی است و اصلاً طبیعی بود، اما ساواک بیش از هر چیز به دلیل «روانشناسی»اش به خود و حکومت آسیب زد. برویم در بحث...
هر حکومتی به یک نهاد امنیتی نیاز دارد که خطرهای امنیتی داخلی و خارجی را شناسایی کند. اما همیشه ــ حتی گاه در دولتهای دموکراتیک ــ خود نهادهای امنیتی به معضلی بزرگ تبدیل میشوند. البته این هم چیز عجیبی نیست. هر نهاد حاکمیتی میتواند به معضل تبدیل شود. سازمان تأمین اجتماعی (که نهادی کاملاً غیرامنیتی است) وقتی از حدی بزرگتر شود، دیر با زود به باری سنگین بر دوش دولت تبدیل میشود و ممکن است سرانجام باعث شود گاری دولت در شبی از شبها در گِل گیر کند و حکومت زمین بخورد. پس اینکه یک نهاد حکومتی خود به معضلی برای حکومت تبدیل شود ــ و به عبارتی چاقو دستهاش را ببرد ــ چیز عجیبی نیست. اما طبعاً نوع کار دستگاههای امنیتی به گونهای است که خطرهایی بیشتری درون خود دارند.
پیش از هر چیز مسئله «پرسنلِ» دستگاههای امنیتی است ــ آسیبشناسی ما هم از اینجا شروع میشود. کار در دستگاههای امنیتی فقط با روحیات افراد خاصی سازگار است: کسانی که هم میل به قدرت دارند و هم در عین حال بپذیرند در عین قدرت، گمنام بمانند. هیچچیز در این دنیا دردناکتر از گمنامی نیست! فرد قدرت را برای چه کاری میخواهد؟ برای اینکه شبحی ناشناس باشد؟ پرسنل امنیتی برخی از امیال خود را در بدو ورود به کار امنیتی باید کنار بگذارد، در حالی که این امیال سرکوبشدنی نیست و فقط تغییر شکل میدهد.
فرد امنیتی اگر درون دستگاه امنیتی در پنهان کردن هویت خود کوتاهی کند و به عبارتی وسوسه شود هویت خود را فاش کند، احتمالاً بیکار میشود یا به کارهای پیشپاافتاده گمارده میشود. پس در اینجا تناقضی حلناشدنی همیشه گریبانگیر افراد امنیتی است: از یک سو به دلیل علاقه به قدرت و نفوذ جذب کارهای امنیتی میشوند، اما از دیگر سو اجازۀ نمایش عمومی این قدرت را ندارند. راهکار ناخودآگاهی که برخی امنیتیها پیدا میکنند «مرموز بودن» است. احتمالاً تا به حال افرادی را دیدهاید که از مرموز بودن لذت میبرند، زیرا میخواهند «روانشناسی افراد امنیتی» را بر خود نصب کنند ـــ اما احتمالاً آن فردی که شما دیدید، اصلاً آدم امنیتی نبوده، صرفاً ادای امنیتیها را درمیآورده است. اما آن فرد یک چیز را درست فهمیده: مرموز بودن تداعیکنندۀ قدرت امنیتی است.
از اینجا میتوانیم از مرحلۀ «پرسنلی» گذار کنیم و به «دستگاه» برسیم. «مرموز بودن» ــ یعنی اینکه دیگران فکر کنند فردی رازهایی دارد و به دستگاه قدرتمندی وصل است، اما به دلیل رازداری آن را بیان نمیکند ــ میتواند به ویژگی عمومی دستگاههای امنیتی بدل شود. اتفاقِ آسیبزایی که دربارۀ ساواک رخ داد این بود که این میل به شکل افسارگسیختهای درآمد؛ به گونهای که دیگر هیچ ارتباطی با واقعیت نداشت!
ادامه در پست بعد
@tarikhandishi | تاریخاندیشی
در این روزها که مستندی چندقسمتی دربارۀ ــ یا از زبان ــ پرویز ثابتی پخش شده است، بسیاری نظرم را دربارۀ این مستند پرسیدهاند. البته این برنامه بیش از آنکه «مستند» باشد، باید در زمرۀ «تاریخ شفاهی» جای گیرد. تا جایی که به برخوردِ ساواک با مخالفان حکومت مربوط است، نمیتوان حکم کلی داد، زیرا مخالفان را نمیتوان یکدست دید. با چریکهایی که تصمیم میگیرند به طور مسلحانه از روستاها شهرها را تصرف کنند، چه برخوردی باید کرد؟ یا با کسانی که دنبال ترور شهروندان آمریکایی ساکن ایران بودند، چه برخوردی باید میشد؟ از دیگر سو، شما هر موقع پای حرف مخالفان حکومت شاه بنشینید، در توجیه برخی افکار و عملکرد خود تأکید میکنند «زمانه را باید در نظر گرفت... آن زمان چنین افکاری وجود داشت.» به نظرم یا نباید مسئلۀ «زمانه» را مطرح کرد، یا باید پذیرفت این «زمانهشناسی» شامل حال حکومت هم میشود. آیا دربارۀ رفتارهای حکومت هم میتوان گفت زمانه را باید در نظر گرفت یا این اصل همدلانه فقط شامل حال مخالفان حکومت میشود؟ اما از دیگر سو، کسانی هم که هر رفتار ساواک را توجیه میکنند، از آن سوی بوم افتادهاند. اینان بهتر است پای حرف کسانی بنشینند که خودشان کارگزارانِ وفادار حکومت پهلوی بودند و در حسن نیتشان نسبت به آن حکومت جای تردیدی نیست، اما انتقادات معقولی به ساواک وارد میکنند.
اما مسئلۀ من در این متن اصلاً این موضوعات نیست. بگذارید بحث دربارۀ ثابتی را فعلاً کنار بگذاریم و به بحثی آسیبشناختی دربارۀ ساواک بپردازیم که به گمان من مهمتر است و عموماً مغفول مانده است، اما زاویهدیدی است که اگر از آن به مسائل بنگریم، تازه میتوانیم به بحثهای بعدی بپردازیم. مسئلهام «روانشناسی ساواک» است که خود زیرمجموعۀ بحث «روانشناسی دستگاههای امنیتی» است. به گمان من، بخش عمدۀ کارهایی که ساواک میکرد وظایفی بود که بر عهدۀ هر نهاد امنیتی است و اصلاً طبیعی بود، اما ساواک بیش از هر چیز به دلیل «روانشناسی»اش به خود و حکومت آسیب زد. برویم در بحث...
هر حکومتی به یک نهاد امنیتی نیاز دارد که خطرهای امنیتی داخلی و خارجی را شناسایی کند. اما همیشه ــ حتی گاه در دولتهای دموکراتیک ــ خود نهادهای امنیتی به معضلی بزرگ تبدیل میشوند. البته این هم چیز عجیبی نیست. هر نهاد حاکمیتی میتواند به معضل تبدیل شود. سازمان تأمین اجتماعی (که نهادی کاملاً غیرامنیتی است) وقتی از حدی بزرگتر شود، دیر با زود به باری سنگین بر دوش دولت تبدیل میشود و ممکن است سرانجام باعث شود گاری دولت در شبی از شبها در گِل گیر کند و حکومت زمین بخورد. پس اینکه یک نهاد حکومتی خود به معضلی برای حکومت تبدیل شود ــ و به عبارتی چاقو دستهاش را ببرد ــ چیز عجیبی نیست. اما طبعاً نوع کار دستگاههای امنیتی به گونهای است که خطرهایی بیشتری درون خود دارند.
پیش از هر چیز مسئله «پرسنلِ» دستگاههای امنیتی است ــ آسیبشناسی ما هم از اینجا شروع میشود. کار در دستگاههای امنیتی فقط با روحیات افراد خاصی سازگار است: کسانی که هم میل به قدرت دارند و هم در عین حال بپذیرند در عین قدرت، گمنام بمانند. هیچچیز در این دنیا دردناکتر از گمنامی نیست! فرد قدرت را برای چه کاری میخواهد؟ برای اینکه شبحی ناشناس باشد؟ پرسنل امنیتی برخی از امیال خود را در بدو ورود به کار امنیتی باید کنار بگذارد، در حالی که این امیال سرکوبشدنی نیست و فقط تغییر شکل میدهد.
فرد امنیتی اگر درون دستگاه امنیتی در پنهان کردن هویت خود کوتاهی کند و به عبارتی وسوسه شود هویت خود را فاش کند، احتمالاً بیکار میشود یا به کارهای پیشپاافتاده گمارده میشود. پس در اینجا تناقضی حلناشدنی همیشه گریبانگیر افراد امنیتی است: از یک سو به دلیل علاقه به قدرت و نفوذ جذب کارهای امنیتی میشوند، اما از دیگر سو اجازۀ نمایش عمومی این قدرت را ندارند. راهکار ناخودآگاهی که برخی امنیتیها پیدا میکنند «مرموز بودن» است. احتمالاً تا به حال افرادی را دیدهاید که از مرموز بودن لذت میبرند، زیرا میخواهند «روانشناسی افراد امنیتی» را بر خود نصب کنند ـــ اما احتمالاً آن فردی که شما دیدید، اصلاً آدم امنیتی نبوده، صرفاً ادای امنیتیها را درمیآورده است. اما آن فرد یک چیز را درست فهمیده: مرموز بودن تداعیکنندۀ قدرت امنیتی است.
از اینجا میتوانیم از مرحلۀ «پرسنلی» گذار کنیم و به «دستگاه» برسیم. «مرموز بودن» ــ یعنی اینکه دیگران فکر کنند فردی رازهایی دارد و به دستگاه قدرتمندی وصل است، اما به دلیل رازداری آن را بیان نمیکند ــ میتواند به ویژگی عمومی دستگاههای امنیتی بدل شود. اتفاقِ آسیبزایی که دربارۀ ساواک رخ داد این بود که این میل به شکل افسارگسیختهای درآمد؛ به گونهای که دیگر هیچ ارتباطی با واقعیت نداشت!
ادامه در پست بعد
@tarikhandishi | تاریخاندیشی
(ادامه از پست قبل...)
یعنی ممکن است دستگاههای امنیتی تمایل پیدا کنند بسیار بزرگتر، قدرتمندتر، مخوفتر و تواناتر از آنچه در واقعیت هستند به نظر رسند. این دقیقاً تبدیلِ «روانشناسی فردِ امنیتی» به «روانشناسی دستگاه امنیتی» است.
البته برخی دلایل عقلانی هم وجود دارد که دستگاه امنیتی با اتکا به آنها میتواند این «خودنمایی مرموز و ابرقدرتمندانۀ» خود را کار درستی جلوه دهد. نهاد امنیتی فکر میکند هر قدر بزرگتر به نظر رسد به نفعش است. فکر میکند این گُنده و ابرقدرت به نظر رسیدن، به عاملی بازدارنده تبدیل میشود و باعث میشود کسان زیادی دیگر جرئت نکنند دست به اقدامات ضدامنیتی بزنند، چون با خودشان فکر میکنند نهاد امنیتی در چشمبرهمزدنی آنها را شناسایی و بازداشت میکند. بنابراین خود دستگاه امنیتی از اینکه جامعه پر شود از شایعات ترسناک دربارۀ نهاد امنیتی استقبال میکند. اینچنین تخیلپردازی دربارۀ آن نهاد امنیتی شروع میشود. ضمن اینکه این تخیلات یک فایدۀ «شخصی» هم دارد: هر چقدر نهاد امنیتی قدرتمندتر به نظر رسد، پرسنل آن نیز قدرتمندتر به نظر میرسند. احیاناً اینکه تمام وزرا، وکلا و همۀ کلهگندههای مملکت با همۀ قدرت و نفوذشان از مأموران دستگاه امنیتی بترسند، جذاب نیست؟ اینجاست که مشخص میشود «جذب نیروی انسانی» در نهادهای امنیتی چه مسئلۀ غامضی است! گریزی بزنیم از اینجا به ساواک.
دقیقاً این هیولاپردازی دربارۀ ساواک رخ داده بود و خود ساواک هم در پیدایش آن نقش داشت. ذهن جامعه پر شده بود از اینکه سازمان امنیت همهجا هست... هر مدیری، حتی مدیر پایینرتبه، فکر میکرد تلفنش شنود میشود. هر کس در هر ادارهای حتی اگر چند توصیۀ معقول و دولتخواهانه میکرد، ساواکی پنداشته میشد. برای مثال تصور میشد سازمان رادیو و تلویزیون ملی کانون ساواکیهاست. اما طبق آخرین آمار در بین هزاران نفر پرسنل تلویزیون و رادیو فقط هشتاد فرد با ساواک ارتباطاتی داشتند! یعنی خیلی کمتر از یک درصد! در حالی که کارمندان رادیو و تلویزیون فکر میکردند اطرافشان پر از ساواکی است و مردم بیرون هم اهالی رسانه را یکی در میان ساواکی میدانستند.
حالا زاویۀ دوربین را بچرخانیم و ببینیم در چنین شرایطی چه اتفاقی برای مخالفان حکومت میافتد: وقتی یک نهاد امنیتی بسیار مخوفتر و قدرتمندتر از آنچه در واقعیت هست به نظر رسد، مخالفان حکومت نیز چه در نظر خودشان و چه در نظر عموم جامعه بسیار شجاعتر و قهرمانتر از آنچه در واقعیت هستند به نظر میرسند. تصور میشود این مخالفان چقدر نترسند که دستخالی و بدون پشتوانه با چنین دستگاه مخوفی درافتادهاند... و به گمانم «نترس بودن» از محبوبترین ویژگیهای مورد علاقۀ ایرانیان است. در این جور مواقع، خود مخالفان نیز در این ارکستر با نهادهای امنیتی همراهی میکنند و در شایعهسازی و هیولاسازی از نهاد امنیتی همراهی میکنند. هر قدر نهاد امنیتی مخوفتر، اینان شجاعتر! قصۀ خرس و پنکه نتیجۀ این وضعیت روانشناختی مخالفان است.
اما برویم به مرحلۀ بعد ماجرا... نهادهای امنیتی خیلی زود از خودنمایی در برابر مردم ارضا میشوند و به قدرتنمایی بیشتری میل پیدا میکنند. ترسیدن مردم خیلی زود جذابیتش را از دست میدهد. در این مرحله نهادهای امنیتی با روشهایی که در آن تخصص دارند به مطیعسازی دستگاه حکومت روی میآورند. مهمترین اقدامی که در این زمینه انجام میدهند این است که مسائل را جوری به رهبران کشور نشان میدهند که انگار وجود کل کشور مرهون وجود نهاد امنیتی است. در واقع: «همانطور که از یک سو مردم را از حکومت میترسانند، از دیگر سو میکوشند حکومت را از مردم بترسانند.» به همین دلیل بدشان نمیآید پروندههای کوچک را بزرگ کنند؛ دستاوردهای کوچک خود را عظیم جلوه دهند و خطرهای امنیتی ناچیز را با دست خود بزرگ کنند تا بعد بگویند فلان خطر بزرگ را ما خنثی کردیم. به همین دلیل ممکن است یک طرح ضدامنیتی احمقانه را تعمداً مدتی نادیده بگیرند تا تبدیل به پروندهای دندانگیر شود. هر قدر خطرهای امنیتی خنثاشده بزرگتر به نظر رسد، نهادهای امنیتی هم بهتر میتوانند رهبران کشور را متقاعد کنند که چقدر وجودشان برای کشور لازم است؛ و در نتیجه رهبران کشور دست اینان را در برابر همۀ نهادهای دیگر بیشتر باز بگذارند. بخشی از برنامههای رسانهای که ساواک اجرا کرد (برای مثال برنامهای که به «ساواکشو» معروف شد، یا برنامۀ محاکمۀ گلسرخی) در نهایت چنین اهدافی داشت.
شواهد این آسیبشناسی که در بالا انجام دادم، از زبان بسیاری از دولتمردان وفادار به حکومت شاه بیان شده است. به برداشت من، بخش عمدۀ ویژگیهایی که برشمردم در شخص نصیری، رئیس ساواک، وجود داشت، در حالی که رئیس پیشین ساواک، تیمسار پاکروان، از این ویژگیها عاری بود و کسی مانند او میتوانست مانع چنین آسیبهایی در ساواک شود.
مهدی تدینی
@tarikhandishi | تاریخاندیشی
یعنی ممکن است دستگاههای امنیتی تمایل پیدا کنند بسیار بزرگتر، قدرتمندتر، مخوفتر و تواناتر از آنچه در واقعیت هستند به نظر رسند. این دقیقاً تبدیلِ «روانشناسی فردِ امنیتی» به «روانشناسی دستگاه امنیتی» است.
البته برخی دلایل عقلانی هم وجود دارد که دستگاه امنیتی با اتکا به آنها میتواند این «خودنمایی مرموز و ابرقدرتمندانۀ» خود را کار درستی جلوه دهد. نهاد امنیتی فکر میکند هر قدر بزرگتر به نظر رسد به نفعش است. فکر میکند این گُنده و ابرقدرت به نظر رسیدن، به عاملی بازدارنده تبدیل میشود و باعث میشود کسان زیادی دیگر جرئت نکنند دست به اقدامات ضدامنیتی بزنند، چون با خودشان فکر میکنند نهاد امنیتی در چشمبرهمزدنی آنها را شناسایی و بازداشت میکند. بنابراین خود دستگاه امنیتی از اینکه جامعه پر شود از شایعات ترسناک دربارۀ نهاد امنیتی استقبال میکند. اینچنین تخیلپردازی دربارۀ آن نهاد امنیتی شروع میشود. ضمن اینکه این تخیلات یک فایدۀ «شخصی» هم دارد: هر چقدر نهاد امنیتی قدرتمندتر به نظر رسد، پرسنل آن نیز قدرتمندتر به نظر میرسند. احیاناً اینکه تمام وزرا، وکلا و همۀ کلهگندههای مملکت با همۀ قدرت و نفوذشان از مأموران دستگاه امنیتی بترسند، جذاب نیست؟ اینجاست که مشخص میشود «جذب نیروی انسانی» در نهادهای امنیتی چه مسئلۀ غامضی است! گریزی بزنیم از اینجا به ساواک.
دقیقاً این هیولاپردازی دربارۀ ساواک رخ داده بود و خود ساواک هم در پیدایش آن نقش داشت. ذهن جامعه پر شده بود از اینکه سازمان امنیت همهجا هست... هر مدیری، حتی مدیر پایینرتبه، فکر میکرد تلفنش شنود میشود. هر کس در هر ادارهای حتی اگر چند توصیۀ معقول و دولتخواهانه میکرد، ساواکی پنداشته میشد. برای مثال تصور میشد سازمان رادیو و تلویزیون ملی کانون ساواکیهاست. اما طبق آخرین آمار در بین هزاران نفر پرسنل تلویزیون و رادیو فقط هشتاد فرد با ساواک ارتباطاتی داشتند! یعنی خیلی کمتر از یک درصد! در حالی که کارمندان رادیو و تلویزیون فکر میکردند اطرافشان پر از ساواکی است و مردم بیرون هم اهالی رسانه را یکی در میان ساواکی میدانستند.
حالا زاویۀ دوربین را بچرخانیم و ببینیم در چنین شرایطی چه اتفاقی برای مخالفان حکومت میافتد: وقتی یک نهاد امنیتی بسیار مخوفتر و قدرتمندتر از آنچه در واقعیت هست به نظر رسد، مخالفان حکومت نیز چه در نظر خودشان و چه در نظر عموم جامعه بسیار شجاعتر و قهرمانتر از آنچه در واقعیت هستند به نظر میرسند. تصور میشود این مخالفان چقدر نترسند که دستخالی و بدون پشتوانه با چنین دستگاه مخوفی درافتادهاند... و به گمانم «نترس بودن» از محبوبترین ویژگیهای مورد علاقۀ ایرانیان است. در این جور مواقع، خود مخالفان نیز در این ارکستر با نهادهای امنیتی همراهی میکنند و در شایعهسازی و هیولاسازی از نهاد امنیتی همراهی میکنند. هر قدر نهاد امنیتی مخوفتر، اینان شجاعتر! قصۀ خرس و پنکه نتیجۀ این وضعیت روانشناختی مخالفان است.
اما برویم به مرحلۀ بعد ماجرا... نهادهای امنیتی خیلی زود از خودنمایی در برابر مردم ارضا میشوند و به قدرتنمایی بیشتری میل پیدا میکنند. ترسیدن مردم خیلی زود جذابیتش را از دست میدهد. در این مرحله نهادهای امنیتی با روشهایی که در آن تخصص دارند به مطیعسازی دستگاه حکومت روی میآورند. مهمترین اقدامی که در این زمینه انجام میدهند این است که مسائل را جوری به رهبران کشور نشان میدهند که انگار وجود کل کشور مرهون وجود نهاد امنیتی است. در واقع: «همانطور که از یک سو مردم را از حکومت میترسانند، از دیگر سو میکوشند حکومت را از مردم بترسانند.» به همین دلیل بدشان نمیآید پروندههای کوچک را بزرگ کنند؛ دستاوردهای کوچک خود را عظیم جلوه دهند و خطرهای امنیتی ناچیز را با دست خود بزرگ کنند تا بعد بگویند فلان خطر بزرگ را ما خنثی کردیم. به همین دلیل ممکن است یک طرح ضدامنیتی احمقانه را تعمداً مدتی نادیده بگیرند تا تبدیل به پروندهای دندانگیر شود. هر قدر خطرهای امنیتی خنثاشده بزرگتر به نظر رسد، نهادهای امنیتی هم بهتر میتوانند رهبران کشور را متقاعد کنند که چقدر وجودشان برای کشور لازم است؛ و در نتیجه رهبران کشور دست اینان را در برابر همۀ نهادهای دیگر بیشتر باز بگذارند. بخشی از برنامههای رسانهای که ساواک اجرا کرد (برای مثال برنامهای که به «ساواکشو» معروف شد، یا برنامۀ محاکمۀ گلسرخی) در نهایت چنین اهدافی داشت.
شواهد این آسیبشناسی که در بالا انجام دادم، از زبان بسیاری از دولتمردان وفادار به حکومت شاه بیان شده است. به برداشت من، بخش عمدۀ ویژگیهایی که برشمردم در شخص نصیری، رئیس ساواک، وجود داشت، در حالی که رئیس پیشین ساواک، تیمسار پاکروان، از این ویژگیها عاری بود و کسی مانند او میتوانست مانع چنین آسیبهایی در ساواک شود.
مهدی تدینی
@tarikhandishi | تاریخاندیشی
Media is too big
VIEW IN TELEGRAM
«لیبرالیسم و طبقۀ کارگر»
در نشستی که مهمان فردای اقتصاد بودم به همراه آقای دکتر موسی غنینژاد به رابطۀ لیبرالیسم و طبقۀ کارگر پرداختیم. بحث اصلی من در این نشست این بود که چه موانعی سر راه فرد حقوقبگیر/کارگر برای درک منطق لیبرال وجود دارد. بیش از هر چیز معتقدم در این میان موانعی «روانشناختی» وجود دارد. به عبارتی، دیواری روانشناختی میان ذهن حقوقبگیر/کارگر و منطق لیبرالیسم وجود دارد. اینکه ما چقدر میتوانیم منطق لیبرالیسم را شرح دهیم و اثبات کنیم لیبرالیسم مدافع هیچ طبقۀ خاصی نیست، ممکن است به دلیل همان دیوار روانشناختی مورد پذیرش فرد کارگر قرار نگیرد. به همین دلیل باید این بحث را جدی گرفت و دربارۀ آن سخن گفت.
با سپاس از «فردای اقتصاد» و جناب مرتضی کاظمی که امکان این مباحث را فراهم میآورند.
نسخۀ با کیفیتتر را در این لینک در یوتیوب میتوانید ببینید: «لیبرالیسم و کارگران در یوتیوب»
فایل صوتی را در این پست میتوانید بشنوید: «فایل صوتی لیبرالیسم و کارگران»
@tarikhandishi | تاریخاندیشی
در نشستی که مهمان فردای اقتصاد بودم به همراه آقای دکتر موسی غنینژاد به رابطۀ لیبرالیسم و طبقۀ کارگر پرداختیم. بحث اصلی من در این نشست این بود که چه موانعی سر راه فرد حقوقبگیر/کارگر برای درک منطق لیبرال وجود دارد. بیش از هر چیز معتقدم در این میان موانعی «روانشناختی» وجود دارد. به عبارتی، دیواری روانشناختی میان ذهن حقوقبگیر/کارگر و منطق لیبرالیسم وجود دارد. اینکه ما چقدر میتوانیم منطق لیبرالیسم را شرح دهیم و اثبات کنیم لیبرالیسم مدافع هیچ طبقۀ خاصی نیست، ممکن است به دلیل همان دیوار روانشناختی مورد پذیرش فرد کارگر قرار نگیرد. به همین دلیل باید این بحث را جدی گرفت و دربارۀ آن سخن گفت.
با سپاس از «فردای اقتصاد» و جناب مرتضی کاظمی که امکان این مباحث را فراهم میآورند.
نسخۀ با کیفیتتر را در این لینک در یوتیوب میتوانید ببینید: «لیبرالیسم و کارگران در یوتیوب»
فایل صوتی را در این پست میتوانید بشنوید: «فایل صوتی لیبرالیسم و کارگران»
@tarikhandishi | تاریخاندیشی
لیبرالیسم و طبقه کارگر
<unknown>
«لیبرالیسم و طبقۀ کارگر»
در نشستی که مهمان فردای اقتصاد بودم به همراه آقای دکتر موسی غنینژاد به رابطۀ لیبرالیسم و طبقۀ کارگر پرداختیم. بحث اصلی من در این نشست این بود که چه موانعی سر راه فرد حقوقبگیر/کارگر برای درک منطق لیبرال وجود دارد. بیش از هر چیز معتقدم در این میان موانعی «روانشناختی» وجود دارد. به عبارتی، دیواری روانشناختی میان ذهن حقوقبگیر/کارگر و منطق لیبرالیسم وجود دارد. اینکه ما چقدر میتوانیم منطق لیبرالیسم را شرح دهیم و اثبات کنیم لیبرالیسم مدافع هیچ طبقۀ خاصی نیست، ممکن است به دلیل همان دیوار روانشناختی مورد پذیرش فرد کارگر قرار نگیرد. به همین دلیل باید این بحث را جدی گرفت و دربارۀ آن سخن گفت.
با سپاس از «فردای اقتصاد» و جناب مرتضی کاظمی که امکان این مباحث را فراهم میآورند.
فایل تصویری را در این پست میتوانید ببینید: «فایل تصویری لیبرالیسم و کارگران»
@tarikhandishi | تاریخاندیشی
در نشستی که مهمان فردای اقتصاد بودم به همراه آقای دکتر موسی غنینژاد به رابطۀ لیبرالیسم و طبقۀ کارگر پرداختیم. بحث اصلی من در این نشست این بود که چه موانعی سر راه فرد حقوقبگیر/کارگر برای درک منطق لیبرال وجود دارد. بیش از هر چیز معتقدم در این میان موانعی «روانشناختی» وجود دارد. به عبارتی، دیواری روانشناختی میان ذهن حقوقبگیر/کارگر و منطق لیبرالیسم وجود دارد. اینکه ما چقدر میتوانیم منطق لیبرالیسم را شرح دهیم و اثبات کنیم لیبرالیسم مدافع هیچ طبقۀ خاصی نیست، ممکن است به دلیل همان دیوار روانشناختی مورد پذیرش فرد کارگر قرار نگیرد. به همین دلیل باید این بحث را جدی گرفت و دربارۀ آن سخن گفت.
با سپاس از «فردای اقتصاد» و جناب مرتضی کاظمی که امکان این مباحث را فراهم میآورند.
فایل تصویری را در این پست میتوانید ببینید: «فایل تصویری لیبرالیسم و کارگران»
@tarikhandishi | تاریخاندیشی
Audio
لیبرالیسم و رواداری و عقلانیت
در نشستی در سلسله "نشستهای گفتار و اندیشه | جلسه ۷۱" به مسئله رواداری و عقلانیت در لیبرالیسم به ویژه از دیدگاهِ فکری و زیستی فون میزس پرداختم. بیش از همه توضیح میدهم نقطهاتکای رواداری استدلال و عقلسلیم است.
شیراز. آذرماه ۱۴۰۲
برای دیدن فایل تصویری بنگرید به این لینک: فایل تصویری لیبرالیسم و رواداری
@goftar_andisheh
@sedanet
@tarikhandishi | تاریخاندیشی
در نشستی در سلسله "نشستهای گفتار و اندیشه | جلسه ۷۱" به مسئله رواداری و عقلانیت در لیبرالیسم به ویژه از دیدگاهِ فکری و زیستی فون میزس پرداختم. بیش از همه توضیح میدهم نقطهاتکای رواداری استدلال و عقلسلیم است.
شیراز. آذرماه ۱۴۰۲
برای دیدن فایل تصویری بنگرید به این لینک: فایل تصویری لیبرالیسم و رواداری
@goftar_andisheh
@sedanet
@tarikhandishi | تاریخاندیشی
Media is too big
VIEW IN TELEGRAM
«بوروکراسی ـــ جلسۀ نهم»
فایل تصویری جلسۀ نهم خوانش و شرح کتاب «بوروکراسی»، اثر لودویگ فون میزس.
در این جلسه (صفحات ۱۲۷ تا ۱۳۶) به سه موضوع کلی پرداختیم. نخست اینکه توضیح دادیم چگونه بوروکراسی و بوروکراسیگرایی به گسترش اندیشۀ دولتپرستی منجر میشود. هر چه در تصور عمومی مردم دولت جایگاه رفیعتری داشته باشد، بوروکرات نیز جایگاه رفیعتری برای خود قائل میشود. در بحث دوم به این پرداختیم که چرا برخی تمایل زیادی به مشاغل بوروکراتیک دارند؟ کارمندی دولت چه مزایایی دارد که برخی آن را بر مشاغل خصوصی ترجیح میدهند. در بحث سوم نیز بررسی کردیم بدنۀ بوروکراتیک چه تأثیری بر دموکراسی میگذارد. بدنۀ بوروکراسی در نظم غیردموکراتیک تابع رؤسایش است و در نظم دموکراتیک طبق منافع دستگاه بوروکراسی رأی میدهد و اینچنین دموکراسی به ابزاری برای بسط مطامع بوروکراتها تبدیل میشود.
فایل صوتی این جلسه: «بوروکراسی ـــ جلسۀ نهم»
فایل تصویری جلسات پیشین: جلسۀ اول | جلسۀ دوم | جلسۀ سوم | جلسۀ چهارم | جلسۀ پنجم | جلسۀ ششم | جلسۀ هفتم | جلسۀ هشتم
#گفتار_لایو #بوروکراسی #لیبرالیسم
@tarikhandishi | تاریخاندیشی
فایل تصویری جلسۀ نهم خوانش و شرح کتاب «بوروکراسی»، اثر لودویگ فون میزس.
در این جلسه (صفحات ۱۲۷ تا ۱۳۶) به سه موضوع کلی پرداختیم. نخست اینکه توضیح دادیم چگونه بوروکراسی و بوروکراسیگرایی به گسترش اندیشۀ دولتپرستی منجر میشود. هر چه در تصور عمومی مردم دولت جایگاه رفیعتری داشته باشد، بوروکرات نیز جایگاه رفیعتری برای خود قائل میشود. در بحث دوم به این پرداختیم که چرا برخی تمایل زیادی به مشاغل بوروکراتیک دارند؟ کارمندی دولت چه مزایایی دارد که برخی آن را بر مشاغل خصوصی ترجیح میدهند. در بحث سوم نیز بررسی کردیم بدنۀ بوروکراتیک چه تأثیری بر دموکراسی میگذارد. بدنۀ بوروکراسی در نظم غیردموکراتیک تابع رؤسایش است و در نظم دموکراتیک طبق منافع دستگاه بوروکراسی رأی میدهد و اینچنین دموکراسی به ابزاری برای بسط مطامع بوروکراتها تبدیل میشود.
فایل صوتی این جلسه: «بوروکراسی ـــ جلسۀ نهم»
فایل تصویری جلسات پیشین: جلسۀ اول | جلسۀ دوم | جلسۀ سوم | جلسۀ چهارم | جلسۀ پنجم | جلسۀ ششم | جلسۀ هفتم | جلسۀ هشتم
#گفتار_لایو #بوروکراسی #لیبرالیسم
@tarikhandishi | تاریخاندیشی
Audio
«بوروکراسی ـــ جلسۀ نهم»
فایل صوتی جلسۀ نهم خوانش و شرح کتاب «بوروکراسی»، اثر لودویگ فون میزس.
در این جلسه (صفحات ۱۲۷ تا ۱۳۶) به سه موضوع کلی پرداختیم. نخست اینکه توضیح دادیم چگونه بوروکراسی و بوروکراسیگرایی به گسترش اندیشۀ دولتپرستی منجر میشود. هر چه در تصور عمومی مردم دولت جایگاه رفیعتری داشته باشد، بوروکرات نیز جایگاه رفیعتری برای خود قائل میشود. در بحث دوم به این پرداختیم که چرا برخی تمایل زیادی به مشاغل بوروکراتیک دارند؟ کارمندی دولت چه مزایایی دارد که برخی آن را بر مشاغل خصوصی ترجیح میدهند. در بحث سوم نیز بررسی کردیم بدنۀ بوروکراتیک چه تأثیری بر دموکراسی میگذارد. بدنۀ بوروکراسی در نظم غیردموکراتیک تابع رؤسایش است و در نظم دموکراتیک طبق منافع دستگاه بوروکراسی رأی میدهد و اینچنین دموکراسی به ابزاری برای بسط مطامع بوروکراتها تبدیل میشود.
فایل تصویری این جلسه: «بوروکراسی ـــ جلسۀ نهم»
فایل صوتی جلسات پیشین: جلسۀ اول | جلسۀ دوم | جلسۀ سوم | جلسۀ چهارم | جلسۀ پنجم | جلسۀ ششم | جلسۀ هفتم | جلسۀ هشتم
#گفتار_لایو #بوروکراسی #لیبرالیسم
@tarikhandishi | تاریخاندیشی
فایل صوتی جلسۀ نهم خوانش و شرح کتاب «بوروکراسی»، اثر لودویگ فون میزس.
در این جلسه (صفحات ۱۲۷ تا ۱۳۶) به سه موضوع کلی پرداختیم. نخست اینکه توضیح دادیم چگونه بوروکراسی و بوروکراسیگرایی به گسترش اندیشۀ دولتپرستی منجر میشود. هر چه در تصور عمومی مردم دولت جایگاه رفیعتری داشته باشد، بوروکرات نیز جایگاه رفیعتری برای خود قائل میشود. در بحث دوم به این پرداختیم که چرا برخی تمایل زیادی به مشاغل بوروکراتیک دارند؟ کارمندی دولت چه مزایایی دارد که برخی آن را بر مشاغل خصوصی ترجیح میدهند. در بحث سوم نیز بررسی کردیم بدنۀ بوروکراتیک چه تأثیری بر دموکراسی میگذارد. بدنۀ بوروکراسی در نظم غیردموکراتیک تابع رؤسایش است و در نظم دموکراتیک طبق منافع دستگاه بوروکراسی رأی میدهد و اینچنین دموکراسی به ابزاری برای بسط مطامع بوروکراتها تبدیل میشود.
فایل تصویری این جلسه: «بوروکراسی ـــ جلسۀ نهم»
فایل صوتی جلسات پیشین: جلسۀ اول | جلسۀ دوم | جلسۀ سوم | جلسۀ چهارم | جلسۀ پنجم | جلسۀ ششم | جلسۀ هفتم | جلسۀ هشتم
#گفتار_لایو #بوروکراسی #لیبرالیسم
@tarikhandishi | تاریخاندیشی
در این هفته چند روزی خدمت سرورانم در یزد هستم. دو نشست عمومی خواهم داشت: یکی در خدمت انجمن علمی علوم سیاسی دانشگاه یزد با عنوان «علوم سیاسی و خیر عمومی» به مناسبت «روز علوم سیاسی» در دانشگاه غیردولتی امام جواد، و دیگری در خدمت مؤسسۀ خصوصی فرهنگی هنری جواد با موضوع «تاریخ در دعوای سیاسی».
@Political_YzdUni
@tarikhandishi | تاریخاندیشی
@Political_YzdUni
@tarikhandishi | تاریخاندیشی
Media is too big
VIEW IN TELEGRAM
«کمونیسم و ظهور فاشیسم» ـــ سلسله مباحث فاشیسم | جلسۀ اول
در روزمرۀ سیاسی شاهدیم برچسب فاشیسم بسیار به وفور علیه همدیگر به کار میرود. پیش از اینکه وارد بحثهای دقیقتر دربارۀ فاشیسم شویم، میخواهم شرح دهم «اغتشاش مفهومی» در مورد فاشیسم چه پیامدهای ناگواری داشت. مجموعه عواملی در به قدرت رسیدن فاشیسم مؤثر بود، اما یکی از آن عوامل این بود که کمونیستها با نظریههای نادرست مفهوم فاشیسم را چنان مخدوش کردند که «فاشیست واقعی» در میان انبوه فاشیستهای اشتباه گم شد.
در این گفتار که به صورت لایو در اینستاگرام برگزار کردم، این مسئله را شرح دادم. به این منظور کمی سیر تاریخی را شرح دادم، پیدایش و کارکرد «کُمینترن» را توضیح دادم، سپس به نظریۀ سرنوشتسازِ «سوسیالفاشیسم» پرداختم و در نهایت به «جبهۀ خلق» رسیدم.
این مباحث را ادامه خواهم داد.
فایل صوتی این گفتار را در این لینک بشنوید: «کمونیسم و ظهور فاشیسم»
#گفتار_لایو #فاشیسم
@tarikhandishi | تاریخاندیشی
در روزمرۀ سیاسی شاهدیم برچسب فاشیسم بسیار به وفور علیه همدیگر به کار میرود. پیش از اینکه وارد بحثهای دقیقتر دربارۀ فاشیسم شویم، میخواهم شرح دهم «اغتشاش مفهومی» در مورد فاشیسم چه پیامدهای ناگواری داشت. مجموعه عواملی در به قدرت رسیدن فاشیسم مؤثر بود، اما یکی از آن عوامل این بود که کمونیستها با نظریههای نادرست مفهوم فاشیسم را چنان مخدوش کردند که «فاشیست واقعی» در میان انبوه فاشیستهای اشتباه گم شد.
در این گفتار که به صورت لایو در اینستاگرام برگزار کردم، این مسئله را شرح دادم. به این منظور کمی سیر تاریخی را شرح دادم، پیدایش و کارکرد «کُمینترن» را توضیح دادم، سپس به نظریۀ سرنوشتسازِ «سوسیالفاشیسم» پرداختم و در نهایت به «جبهۀ خلق» رسیدم.
این مباحث را ادامه خواهم داد.
فایل صوتی این گفتار را در این لینک بشنوید: «کمونیسم و ظهور فاشیسم»
#گفتار_لایو #فاشیسم
@tarikhandishi | تاریخاندیشی
Audio
«کمونیسم و ظهور فاشیسم» ـــ سلسله مباحث فاشیسم | جلسۀ اول
در روزمرۀ سیاسی شاهدیم برچسب فاشیسم بسیار به وفور علیه همدیگر به کار میرود. پیش از اینکه وارد بحثهای دقیقتر دربارۀ فاشیسم شویم، میخواهم شرح دهم «اغتشاش مفهومی» در مورد فاشیسم چه پیامدهای ناگواری داشت. مجموعه عواملی در به قدرت رسیدن فاشیسم مؤثر بود، اما یکی از آن عوامل این بود که کمونیستها با نظریههای نادرست مفهوم فاشیسم را چنان مخدوش کردند که «فاشیست واقعی» در میان انبوه فاشیستهای اشتباه گم شد.
در این گفتار که به صورت لایو در اینستاگرام برگزار کردم، این مسئله را شرح دادم. به این منظور کمی سیر تاریخی را شرح دادم، پیدایش و کارکرد «کُمینترن» را توضیح دادم، سپس به نظریۀ سرنوشتسازِ «سوسیالفاشیسم» پرداختم و در نهایت به «جبهۀ خلق» رسیدم.
این مباحث را ادامه خواهم داد.
فایل تصویری این گفتار را در این لینک ببینید: «کمونیسم و ظهور فاشیسم»
#گفتار_لایو #فاشیسم
@tarikhandishi | تاریخاندیشی
در روزمرۀ سیاسی شاهدیم برچسب فاشیسم بسیار به وفور علیه همدیگر به کار میرود. پیش از اینکه وارد بحثهای دقیقتر دربارۀ فاشیسم شویم، میخواهم شرح دهم «اغتشاش مفهومی» در مورد فاشیسم چه پیامدهای ناگواری داشت. مجموعه عواملی در به قدرت رسیدن فاشیسم مؤثر بود، اما یکی از آن عوامل این بود که کمونیستها با نظریههای نادرست مفهوم فاشیسم را چنان مخدوش کردند که «فاشیست واقعی» در میان انبوه فاشیستهای اشتباه گم شد.
در این گفتار که به صورت لایو در اینستاگرام برگزار کردم، این مسئله را شرح دادم. به این منظور کمی سیر تاریخی را شرح دادم، پیدایش و کارکرد «کُمینترن» را توضیح دادم، سپس به نظریۀ سرنوشتسازِ «سوسیالفاشیسم» پرداختم و در نهایت به «جبهۀ خلق» رسیدم.
این مباحث را ادامه خواهم داد.
فایل تصویری این گفتار را در این لینک ببینید: «کمونیسم و ظهور فاشیسم»
#گفتار_لایو #فاشیسم
@tarikhandishi | تاریخاندیشی
Media is too big
VIEW IN TELEGRAM
«بوروکراسی ـــ جلسۀ دهم»
فایل تصویری جلسۀ دهم خوانش و شرح کتاب «بوروکراسی»، اثر لودویگ فون میزس.
در این جلسه (ص ۱۳۶ تا ۱۵۱) به دو موضوع پرداختیم. ابتدا «بورکراتیکزدگی ذهنی»: دانشگاه از عوامل اصلی حرکت جوامع اروپایی به سمت بوروکراسی و در نهایت توتالیتاریسم بود. دانشگاه با پس زدن علم اقتصاد و جایگزینی آن با علوم اقتصاد دولتی زمینه را برای دولتگرایی از هر دو نوع مارکسیستی و نازیستی فراهم آورد. دانشگاهی که ادارۀ آن دست دولت باشد، به ابزاری در دست دولت بدل میشود. سپس به «شورش کارشناسان» اشاره کردیم: کارشناسانی که میخواهند دریافت خود را به جامعه تحمیل کنند (چه از دیدگاه تکنیکی و چه از دیدگاه روشنفکری). از این رهگذر بوروکراسی به مأمن و پایگاهی برای کسانی تبدیل میشود که در یک جامعۀ رقابتی آزاد بختی برای موفقیت ندارند: پس بوروکرات میشوند و کار خود را با زور پلیس پیش میبرند.
فایل صوتی این جلسه: «بوروکراسی ـــ جلسۀ نهم»
فایل تصویری جلسات پیشین: جلسۀ اول | جلسۀ دوم | جلسۀ سوم | جلسۀ چهارم | جلسۀ پنجم | جلسۀ ششم | جلسۀ هفتم | جلسۀ هشتم | جلسۀ نهم
#بوروکراسی #لیبرالیسم
@tarikhandishi | تاریخاندیشی
فایل تصویری جلسۀ دهم خوانش و شرح کتاب «بوروکراسی»، اثر لودویگ فون میزس.
در این جلسه (ص ۱۳۶ تا ۱۵۱) به دو موضوع پرداختیم. ابتدا «بورکراتیکزدگی ذهنی»: دانشگاه از عوامل اصلی حرکت جوامع اروپایی به سمت بوروکراسی و در نهایت توتالیتاریسم بود. دانشگاه با پس زدن علم اقتصاد و جایگزینی آن با علوم اقتصاد دولتی زمینه را برای دولتگرایی از هر دو نوع مارکسیستی و نازیستی فراهم آورد. دانشگاهی که ادارۀ آن دست دولت باشد، به ابزاری در دست دولت بدل میشود. سپس به «شورش کارشناسان» اشاره کردیم: کارشناسانی که میخواهند دریافت خود را به جامعه تحمیل کنند (چه از دیدگاه تکنیکی و چه از دیدگاه روشنفکری). از این رهگذر بوروکراسی به مأمن و پایگاهی برای کسانی تبدیل میشود که در یک جامعۀ رقابتی آزاد بختی برای موفقیت ندارند: پس بوروکرات میشوند و کار خود را با زور پلیس پیش میبرند.
فایل صوتی این جلسه: «بوروکراسی ـــ جلسۀ نهم»
فایل تصویری جلسات پیشین: جلسۀ اول | جلسۀ دوم | جلسۀ سوم | جلسۀ چهارم | جلسۀ پنجم | جلسۀ ششم | جلسۀ هفتم | جلسۀ هشتم | جلسۀ نهم
#بوروکراسی #لیبرالیسم
@tarikhandishi | تاریخاندیشی
Audio
«بوروکراسی ـــ جلسۀ دهم»
فایل صوتی جلسۀ دهم خوانش و شرح کتاب «بوروکراسی»، اثر لودویگ فون میزس.
در این جلسه (ص ۱۳۶ تا ۱۵۱) به دو موضوع پرداختیم. ابتدا «بورکراتیکزدگی ذهنی»: دانشگاه از عوامل اصلی حرکت جوامع اروپایی به سمت بوروکراسی و در نهایت توتالیتاریسم بود. دانشگاه با پس زدن علم اقتصاد و جایگزینی آن با علوم اقتصاد دولتی زمینه را برای دولتگرایی از هر دو نوع مارکسیستی و نازیستی فراهم آورد. دانشگاهی که ادارۀ آن دست دولت باشد، به ابزاری در دست دولت بدل میشود. سپس به «شورش کارشناسان» اشاره کردیم: کارشناسانی که میخواهند دریافت خود را به جامعه تحمیل کنند (چه از دیدگاه تکنیکی و چه از دیدگاه روشنفکری). از این رهگذر بوروکراسی به مأمن و پایگاهی برای کسانی تبدیل میشود که در یک جامعۀ رقابتی آزاد بختی برای موفقیت ندارند: پس بوروکرات میشوند و کار خود را با زور پلیس پیش میبرند.
فایل تصویری این جلسه: «بوروکراسی ـــ جلسۀ نهم»
فایل صوتی جلسات پیشین: جلسۀ اول | جلسۀ دوم | جلسۀ سوم | جلسۀ چهارم | جلسۀ پنجم | جلسۀ ششم | جلسۀ هفتم | جلسۀ هشتم | جلسۀ نهم
#بوروکراسی #لیبرالیسم
@tarikhandishi | تاریخاندیشی
فایل صوتی جلسۀ دهم خوانش و شرح کتاب «بوروکراسی»، اثر لودویگ فون میزس.
در این جلسه (ص ۱۳۶ تا ۱۵۱) به دو موضوع پرداختیم. ابتدا «بورکراتیکزدگی ذهنی»: دانشگاه از عوامل اصلی حرکت جوامع اروپایی به سمت بوروکراسی و در نهایت توتالیتاریسم بود. دانشگاه با پس زدن علم اقتصاد و جایگزینی آن با علوم اقتصاد دولتی زمینه را برای دولتگرایی از هر دو نوع مارکسیستی و نازیستی فراهم آورد. دانشگاهی که ادارۀ آن دست دولت باشد، به ابزاری در دست دولت بدل میشود. سپس به «شورش کارشناسان» اشاره کردیم: کارشناسانی که میخواهند دریافت خود را به جامعه تحمیل کنند (چه از دیدگاه تکنیکی و چه از دیدگاه روشنفکری). از این رهگذر بوروکراسی به مأمن و پایگاهی برای کسانی تبدیل میشود که در یک جامعۀ رقابتی آزاد بختی برای موفقیت ندارند: پس بوروکرات میشوند و کار خود را با زور پلیس پیش میبرند.
فایل تصویری این جلسه: «بوروکراسی ـــ جلسۀ نهم»
فایل صوتی جلسات پیشین: جلسۀ اول | جلسۀ دوم | جلسۀ سوم | جلسۀ چهارم | جلسۀ پنجم | جلسۀ ششم | جلسۀ هفتم | جلسۀ هشتم | جلسۀ نهم
#بوروکراسی #لیبرالیسم
@tarikhandishi | تاریخاندیشی
Media is too big
VIEW IN TELEGRAM
«بوروکراسی ـــ جلسۀ یازدهم»
فایل تصویری جلسۀ یازدهم خوانش و شرح کتاب «بوروکراسی»، اثر لودویگ فون میزس.
به «تأثیرات روانشناختی بوروکراتیکسازی» رسیدیم (ص ۱۵۳ تا ۱۶۳). ابتدا به این میپردازیم که زندگی و رشد در نظم بوروکراتیک چه تأثیری بر نسل جوان میگذارد. هر چه نظام کار و پیشرفتِ بوروکراتیکتر باشد، موانع پیش روی جوانان نیز بیشتر است. بهروزی یک جامعه منوط به نیروی جوانی است. این نیروی جوانی خون تازهای در رگ جامعه است. تحولی اگر قرار است رخ دهد، وابسته به اینان است. اما تحولات از مسیر «ابتکارات» میگذرد و هر چه نظام اجتماعی بوروکراتیکتر باشد، ابتکارستیزتر نیز خواهد بود. جدای از این، فرد با ورود به نظم بوروکراتیک بخش بزرگی از تواناییهای فکری و شخصیتی خود را باید تعطیل کند، زیرا با ورود به بوروکراسی، فضیلت او دیگر فرمانپذیری و تبعیت است، نه خودانگیختگی و استقلال رأی.
فایل صوتی این جلسه: «بوروکراسی ـــ جلسۀ یازدهم»
فایل تصویری جلسات پیشین: جلسۀ اول | جلسۀ دوم | جلسۀ سوم | جلسۀ چهارم | جلسۀ پنجم | جلسۀ ششم | جلسۀ هفتم | جلسۀ هشتم | جلسۀ نهم | جلسۀ دهم
#بوروکراسی #لیبرالیسم
@tarikhandishi | تاریخاندیشی
فایل تصویری جلسۀ یازدهم خوانش و شرح کتاب «بوروکراسی»، اثر لودویگ فون میزس.
به «تأثیرات روانشناختی بوروکراتیکسازی» رسیدیم (ص ۱۵۳ تا ۱۶۳). ابتدا به این میپردازیم که زندگی و رشد در نظم بوروکراتیک چه تأثیری بر نسل جوان میگذارد. هر چه نظام کار و پیشرفتِ بوروکراتیکتر باشد، موانع پیش روی جوانان نیز بیشتر است. بهروزی یک جامعه منوط به نیروی جوانی است. این نیروی جوانی خون تازهای در رگ جامعه است. تحولی اگر قرار است رخ دهد، وابسته به اینان است. اما تحولات از مسیر «ابتکارات» میگذرد و هر چه نظام اجتماعی بوروکراتیکتر باشد، ابتکارستیزتر نیز خواهد بود. جدای از این، فرد با ورود به نظم بوروکراتیک بخش بزرگی از تواناییهای فکری و شخصیتی خود را باید تعطیل کند، زیرا با ورود به بوروکراسی، فضیلت او دیگر فرمانپذیری و تبعیت است، نه خودانگیختگی و استقلال رأی.
فایل صوتی این جلسه: «بوروکراسی ـــ جلسۀ یازدهم»
فایل تصویری جلسات پیشین: جلسۀ اول | جلسۀ دوم | جلسۀ سوم | جلسۀ چهارم | جلسۀ پنجم | جلسۀ ششم | جلسۀ هفتم | جلسۀ هشتم | جلسۀ نهم | جلسۀ دهم
#بوروکراسی #لیبرالیسم
@tarikhandishi | تاریخاندیشی
Audio
«بوروکراسی ـــ جلسۀ یازدهم»
فایل صوتی جلسۀ یازدهم خوانش و شرح کتاب «بوروکراسی»، اثر لودویگ فون میزس.
به «تأثیرات روانشناختی بوروکراتیکسازی» رسیدیم (ص ۱۵۳ تا ۱۶۳). ابتدا به این میپردازیم که زندگی و رشد در نظم بوروکراتیک چه تأثیری بر نسل جوان میگذارد. هر چه نظام کار و پیشرفتِ بوروکراتیکتر باشد، موانع پیش روی جوانان نیز بیشتر است. بهروزی یک جامعه منوط به نیروی جوانی است. این نیروی جوانی خون تازهای در رگ جامعه است. تحولی اگر قرار است رخ دهد، وابسته به اینان است. اما تحولات از مسیر «ابتکارات» میگذرد و هر چه نظام اجتماعی بوروکراتیکتر باشد، ابتکارستیزتر نیز خواهد بود. جدای از این، فرد با ورود به نظم بوروکراتیک بخش بزرگی از تواناییهای فکری و شخصیتی خود را باید تعطیل کند، زیرا با ورود به بوروکراسی، فضیلت او دیگر فرمانپذیری و تبعیت است، نه خودانگیختگی و استقلال رأی.
فایل تصویری این جلسه: «بوروکراسی ـــ جلسۀ یازدهم»
فایل صوتی جلسات پیشین: جلسۀ اول | جلسۀ دوم | جلسۀ سوم | جلسۀ چهارم | جلسۀ پنجم | جلسۀ ششم | جلسۀ هفتم | جلسۀ هشتم | جلسۀ نهم
#بوروکراسی #لیبرالیسم
@tarikhandishi | تاریخاندیشی
فایل صوتی جلسۀ یازدهم خوانش و شرح کتاب «بوروکراسی»، اثر لودویگ فون میزس.
به «تأثیرات روانشناختی بوروکراتیکسازی» رسیدیم (ص ۱۵۳ تا ۱۶۳). ابتدا به این میپردازیم که زندگی و رشد در نظم بوروکراتیک چه تأثیری بر نسل جوان میگذارد. هر چه نظام کار و پیشرفتِ بوروکراتیکتر باشد، موانع پیش روی جوانان نیز بیشتر است. بهروزی یک جامعه منوط به نیروی جوانی است. این نیروی جوانی خون تازهای در رگ جامعه است. تحولی اگر قرار است رخ دهد، وابسته به اینان است. اما تحولات از مسیر «ابتکارات» میگذرد و هر چه نظام اجتماعی بوروکراتیکتر باشد، ابتکارستیزتر نیز خواهد بود. جدای از این، فرد با ورود به نظم بوروکراتیک بخش بزرگی از تواناییهای فکری و شخصیتی خود را باید تعطیل کند، زیرا با ورود به بوروکراسی، فضیلت او دیگر فرمانپذیری و تبعیت است، نه خودانگیختگی و استقلال رأی.
فایل تصویری این جلسه: «بوروکراسی ـــ جلسۀ یازدهم»
فایل صوتی جلسات پیشین: جلسۀ اول | جلسۀ دوم | جلسۀ سوم | جلسۀ چهارم | جلسۀ پنجم | جلسۀ ششم | جلسۀ هفتم | جلسۀ هشتم | جلسۀ نهم
#بوروکراسی #لیبرالیسم
@tarikhandishi | تاریخاندیشی
Media is too big
VIEW IN TELEGRAM
«بوروکراسی ـــ جلسۀ دوازدهم»
فایل تصویری جلسۀ دوازدهم شرح «بوروکراسی»، اثر لودویگ فون میزس.
در ادامۀ بحث «تأثیرات روانشناختی بوروکراتیکسازی» (ص ۱۶۴ تا ۱۷۵)، مسئلۀ اول «اقتدارگرایی و پیشرفت» است. قدیمیترین نوع نخبهگرایی اقتدارگرایانه را افلاطون در «جمهور» صورتبندی کرده است. میزس ــ مانند پوپر ــ نقدی بر انواع الیتسالاری افلاطونی وارد میآورد. انسان موجودی است که ذاتاً رو به تغییر و پیشرفت است، در حالی که اقتدارگراییها نامنعطف است. مسئلۀ بعد، نابودی روح نقادی در نظام بوروکراتیک است؛ در ضمن نگاهی گذرا به مسئلۀ «رقابت» میاندازیم. سوسیالیستها رقابت کاپیتالیستی را منفی میپندارند، در حالی که رقابت از زیست انسانی حذفشدنی نیست و با مثالهایی نشان میدهم حاکمان سوسیالیست برای برانگیختن حس رقابت پروژههایی تبلیغاتی را اجرا میکردند.
فایل صوتی این جلسه: «بوروکراسی ـــ جلسۀ دوازدهم»
فایل تصویری جلسات پیشین: جلسۀ اول | جلسۀ دوم | جلسۀ سوم | جلسۀ چهارم | جلسۀ پنجم | جلسۀ ششم | جلسۀ هفتم | جلسۀ هشتم | جلسۀ نهم | جلسۀ دهم | جلسۀ یازدهم
#بوروکراسی #لیبرالیسم
@tarikhandishi | تاریخاندیشی
فایل تصویری جلسۀ دوازدهم شرح «بوروکراسی»، اثر لودویگ فون میزس.
در ادامۀ بحث «تأثیرات روانشناختی بوروکراتیکسازی» (ص ۱۶۴ تا ۱۷۵)، مسئلۀ اول «اقتدارگرایی و پیشرفت» است. قدیمیترین نوع نخبهگرایی اقتدارگرایانه را افلاطون در «جمهور» صورتبندی کرده است. میزس ــ مانند پوپر ــ نقدی بر انواع الیتسالاری افلاطونی وارد میآورد. انسان موجودی است که ذاتاً رو به تغییر و پیشرفت است، در حالی که اقتدارگراییها نامنعطف است. مسئلۀ بعد، نابودی روح نقادی در نظام بوروکراتیک است؛ در ضمن نگاهی گذرا به مسئلۀ «رقابت» میاندازیم. سوسیالیستها رقابت کاپیتالیستی را منفی میپندارند، در حالی که رقابت از زیست انسانی حذفشدنی نیست و با مثالهایی نشان میدهم حاکمان سوسیالیست برای برانگیختن حس رقابت پروژههایی تبلیغاتی را اجرا میکردند.
فایل صوتی این جلسه: «بوروکراسی ـــ جلسۀ دوازدهم»
فایل تصویری جلسات پیشین: جلسۀ اول | جلسۀ دوم | جلسۀ سوم | جلسۀ چهارم | جلسۀ پنجم | جلسۀ ششم | جلسۀ هفتم | جلسۀ هشتم | جلسۀ نهم | جلسۀ دهم | جلسۀ یازدهم
#بوروکراسی #لیبرالیسم
@tarikhandishi | تاریخاندیشی
Audio
«بوروکراسی ـــ جلسۀ دوازدهم»
فایل صوتی جلسۀ دوازدهم خوانش و شرح کتاب «بوروکراسی»، اثر لودویگ فون میزس.
در ادامۀ بحث «تأثیرات روانشناختی بوروکراتیکسازی» (ص ۱۶۴ تا ۱۷۵)، مسئلۀ اول «اقتدارگرایی و پیشرفت» است. قدیمیترین نوع نخبهگرایی اقتدارگرایانه را افلاطون در «جمهور» صورتبندی کرده است. میزس ــ مانند پوپر ــ نقدی بر انواع الیتسالاری افلاطونی وارد میآورد. انسان موجودی است که ذاتاً رو به تغییر و پیشرفت است، در حالی که اقتدارگراییها نامنعطف است. مسئلۀ بعد، نابودی روح نقادی در نظام بوروکراتیک است؛ در ضمن نگاهی گذرا به مسئلۀ «رقابت» میاندازیم. سوسیالیستها رقابت کاپیتالیستی را منفی میپندارند، در حالی که رقابت از زیست انسانی حذفشدنی نیست و با مثالهایی نشان میدهم حاکمان سوسیالیست برای برانگیختن حس رقابت پروژههایی تبلیغاتی را اجرا میکردند.
فایل تصویری این جلسه: «بوروکراسی ـــ جلسۀ دوازدهم»
فایل صوتی جلسات پیشین: جلسۀ اول | جلسۀ دوم | جلسۀ سوم | جلسۀ چهارم | جلسۀ پنجم | جلسۀ ششم | جلسۀ هفتم | جلسۀ هشتم | جلسۀ نهم | جلسۀ دهم | جلسۀ یازدهم
#بوروکراسی #لیبرالیسم
@tarikhandishi | تاریخاندیشی
فایل صوتی جلسۀ دوازدهم خوانش و شرح کتاب «بوروکراسی»، اثر لودویگ فون میزس.
در ادامۀ بحث «تأثیرات روانشناختی بوروکراتیکسازی» (ص ۱۶۴ تا ۱۷۵)، مسئلۀ اول «اقتدارگرایی و پیشرفت» است. قدیمیترین نوع نخبهگرایی اقتدارگرایانه را افلاطون در «جمهور» صورتبندی کرده است. میزس ــ مانند پوپر ــ نقدی بر انواع الیتسالاری افلاطونی وارد میآورد. انسان موجودی است که ذاتاً رو به تغییر و پیشرفت است، در حالی که اقتدارگراییها نامنعطف است. مسئلۀ بعد، نابودی روح نقادی در نظام بوروکراتیک است؛ در ضمن نگاهی گذرا به مسئلۀ «رقابت» میاندازیم. سوسیالیستها رقابت کاپیتالیستی را منفی میپندارند، در حالی که رقابت از زیست انسانی حذفشدنی نیست و با مثالهایی نشان میدهم حاکمان سوسیالیست برای برانگیختن حس رقابت پروژههایی تبلیغاتی را اجرا میکردند.
فایل تصویری این جلسه: «بوروکراسی ـــ جلسۀ دوازدهم»
فایل صوتی جلسات پیشین: جلسۀ اول | جلسۀ دوم | جلسۀ سوم | جلسۀ چهارم | جلسۀ پنجم | جلسۀ ششم | جلسۀ هفتم | جلسۀ هشتم | جلسۀ نهم | جلسۀ دهم | جلسۀ یازدهم
#بوروکراسی #لیبرالیسم
@tarikhandishi | تاریخاندیشی
Media is too big
VIEW IN TELEGRAM
«بوروکراسی ـــ جلسۀ سیزدهم (جلسۀ آخر)»
فایل تصویری جلسۀ سیزدهم شرح «بوروکراسی»، اثر لودویگ فون میزس.
در جلسۀ آخرِ مجموعۀ «بوروکراسی» به این پرسش میپردازیم که «راه علاج چیست؟» در لیبرالیسم چوب جادو وجود ندارد؛ راهحلهای جادویی وجود ندارد؛ میانبُر و روشهای زودبازده و در عین حال پایدار وجود ندارد. اگر شهروند به این جمعبندی رسیده است که بوروکراسی شری ناگزیر است که نباید بزرگ شود ــ و اگر بزرگ شود بلای جانش میشود ــ باید خود جلوی آن بایستد. نمیتوان هم از کاپیتالیسم متنفر بود و هم از بوروکراسی نالید. نمیتوان هم دموکراسی خواست و هم بوروکراسیپروری کرد. آزادی مسئولیت میآورد؛ دموکراسی مسئولیت میآورد و صیانت از همۀ اینها وظیفۀ شهروند است ــ راه دیگری وجود ندارد.
فایل صوتی این جلسه: «بوروکراسی ـــ جلسۀ سیزدهم»
فایل تصویری جلسات پیشین: جلسۀ اول | جلسۀ دوم | جلسۀ سوم | جلسۀ چهارم | جلسۀ پنجم | جلسۀ ششم | جلسۀ هفتم | جلسۀ هشتم | جلسۀ نهم | جلسۀ دهم | جلسۀ یازدهم | جلسۀ دوازدهم
#بوروکراسی #لیبرالیسم
@tarikhandishi | تاریخاندیشی
فایل تصویری جلسۀ سیزدهم شرح «بوروکراسی»، اثر لودویگ فون میزس.
در جلسۀ آخرِ مجموعۀ «بوروکراسی» به این پرسش میپردازیم که «راه علاج چیست؟» در لیبرالیسم چوب جادو وجود ندارد؛ راهحلهای جادویی وجود ندارد؛ میانبُر و روشهای زودبازده و در عین حال پایدار وجود ندارد. اگر شهروند به این جمعبندی رسیده است که بوروکراسی شری ناگزیر است که نباید بزرگ شود ــ و اگر بزرگ شود بلای جانش میشود ــ باید خود جلوی آن بایستد. نمیتوان هم از کاپیتالیسم متنفر بود و هم از بوروکراسی نالید. نمیتوان هم دموکراسی خواست و هم بوروکراسیپروری کرد. آزادی مسئولیت میآورد؛ دموکراسی مسئولیت میآورد و صیانت از همۀ اینها وظیفۀ شهروند است ــ راه دیگری وجود ندارد.
فایل صوتی این جلسه: «بوروکراسی ـــ جلسۀ سیزدهم»
فایل تصویری جلسات پیشین: جلسۀ اول | جلسۀ دوم | جلسۀ سوم | جلسۀ چهارم | جلسۀ پنجم | جلسۀ ششم | جلسۀ هفتم | جلسۀ هشتم | جلسۀ نهم | جلسۀ دهم | جلسۀ یازدهم | جلسۀ دوازدهم
#بوروکراسی #لیبرالیسم
@tarikhandishi | تاریخاندیشی